Дэлхийн түүхийн эцэг эртний Грекийн түүхч, түүхийн эцэг гэж алдаршсан Геродот мэө480-490 оны хоорондоос мэө425 оны орчим хүртэл аж төрж байжээ. Түүнийг анхны газар зүйч, аялан судлагчдын нэг гэж үздэг.Түүний “Түүх” гэдэг есөн дэвтэр бүтээл байдаг.Дан түүх биш газар зүй, аялан судлагчдын зүгээс хийсэн бүтээл болой. Геродот тухайн үеийнхээ л бүх мэддэг улсаар зорчиж байсан буюу Перс, Вавилон, Египет, Итали, Грек, Бага Азийн орнууд,Газрын дундад орны ихэнх арал, Хар тэнгис, Крым зэрэг газраар явжээ.Тэрбээр түүхэн домог, үлгэр, гэрчүүдийн аман яриа зэргээс энэ номыг бүтээсэн тул маш үнэ цэнэтэй бүтээл гэж үздэг.Тэр томоохон худалдаачны хүү учир эдийн засгийн боломжтой байсан нь энэ аялалд нөлөөлжээ.Тухайн үед дэлхийн хүн ам олон төрөл байсан ч нэг зан заншил түгээмэл байсан нь сонин. Тэр нь андгай л өргөсөн бол түүнээ хатуу чандаар сахин мөрддөг байжээ. Тэгэхлээр тэр үеийн хүмүүсийн яриа худал байх учиргүй юм. Худал байсан нь тухайн үеийн л хүмүүсийн нийтлэг ойлголт тийм байжээ л гэсэн үг аж. Уг номноос дан скиф үндэстэнтэй холбоотой хэсгүүдийг орчуулан Монгол Улсад 2009 онд хэвлэжээ. Номыг Б. Галаарид орчуулсан бөгөөд “Цадиг” хэвлэлийн газар хэвлэн гаргасан. Яагаад скифүүдтэй холбоотойг орчуулсан юм бэ гэвэл скиф гэдэг нь монголчуудын өвөг дээдэс юм гэж үздэгтэй холбоотой. Ямар ч байсан энэ скиф нь нүүдэлчид байсан гэдэг нь баталгаатай аж.Тэгээд уншиж үзэхэд манайхны тухай бичсэн гадаадын сурвалжуудтай адилхан ч юм уу төстөй байх нь үнэн байна. “Скиф ардууд ямагт хамгийн эртнийх гэгддэг байсан” гэж гэрэгийн (Грек) түүхч Юстин бичжээ. “Эдүгээгээс 30 зууны өмнө цэцэглэж явсан Шүмэрүүд монгол толботой байсан, мөн мэө500 зууны чанадад европыг донсолгож явсан скифүүд ч монгол ёс заншлаа хадгалсаар байжээ” гэж эрдэмтэн зохиолч Л.Түдэв зохиол бүтээлдээ тэмдэглэж байжээ.Скифүүдийн тухай уг түүхэнд тэд эхнэр сонгож авдаг ч эмэгтэйчүүдтэй нийтээрээ амьдарна. Мөн эр нь хэн нэгэнтэй ойртохыг хүсвэл өөрийнхөө саадгийг эмэгтэйнхээ гэр дээр тавиад тухтайхан хурьцдаг. Тэдэнд ямар ч хязгаарлалт тавьдаггүй.Өндөр насанд хүрэхэд түүнийг хамаатан садан нь цуглаад өтөл настныг өргөл болгон алж, махыг нь тайлгын бусад амьтантай цуг иддэг. Ингэж төгсөх нь тэдний хувьд эрхэм зүйл байдаг. Хэрэв өтөл настан өвчтэй бол ингэдэггүй, газарт тавьдаг. Өргөл болоогүйд нь ихэд хувьгүй явдал боллоо гэж харамсдаг. Тариа тарьдаггүй, мал маллаж амьдардаг, бас загас барьж иддэг. Тэдний шүтдэг ганц бурхан нь нар. Ийм хурдан бурханд хамгийн хурдан амьтанаар тахил өргөх ёстой гэж үзэн мориор тахил өргөдөг. Хэрэв тэд хүсээгүй л бол хэн ч тэдний нутгаас буцаж ирдэггүй. Бүгд хиар цохиулаад дуусдаг. Тэд орон хот барьдаггүй, хөсөг тэргэн дээр оромжоо барин нүүдэллэн явдаг. Халдсан цэрэг хэзээ ч тэднийг олдоггүй. Тэд бүгд морин цэрэг байдаг бөгөөд хүн бүр харваач байдаг. Төмөр байдаггүй учир алт зэсээр бүх юмаа хийдэг.
Алт бол тэнд хог шороо шиг элбэг. Гүүний сүү саадаг, сүүний өнгөн хэсэг үнэтэй үлдэгдэл нь нэг их үнэ үгүй гэх мэтчилэн. Грекл баатар морио алдаад хайж яваад могой биетэй үзэсгэлэнт эмэгтэйтэй учирсан. Тэр эмэгтэй өөртэй нь ханилбал морь хаа байгааг хэлнэ гэдэг. Эмэгтэй эрхтэнээсээ доош могой биетэй ажуу. Грекл баатар гурван хүүтэй болоод морио аван буцдаг, могой хүүхэн хүүхдүүдээ яах вэ гэж түүнээс асууна. Баатар миний нумыг татаж чадсан хүүд нутгаа эзэмшүүл, бусдыг нь хөөж явуул гэж захидаг. Бага хүү нь эрийн цээнд хүрээд нутгаа хамгаалан суусан гэж скифүүдийн домогт өөрсдийн уг гарвалын тухай өгүүлдэг. Номын тухай товч өгүүлэхэд ийм ажгуу. Та бүхэн уншиж өвөг дээдсийнхээ тухай дэлгэрүүлэн сонирхоорой.