-ӨЧИГДӨР “ИХ ДЭЛГҮҮР”-ИЙН УРД ТАЛЫН ТАЛБАЙД ГАЦУУР МОД ЗАСЧ ЭХЭЛЛЭЭ-
Нийслэлийнхэн шинэ жилийн баяртаа эртнээс бэлдэж эхэллээ. Өчигдөргэхэд “Номин”компани “Их дэлгүүр”-ийн урд талын талбай дээр гацуур модоо сүндэрлүүлэн засч, чимэглэж эхэлжээ. ФМ радиогоор баар, ресторанууд албан байгууллагын шинэ жилийн баярын захиалга авч байгаагаа зарлуулах аж. Мөн төрийн байгууллагууд болохяам, тамгын газар, агентлагууд шинэ жилийн баяр тэмдэглэх талаар хуралдаж, зохион байгуулах комисс гаргажээ. Баар, ресторан, албан байгууллага гацуур мод засч, саа чимэглэлээр орчноо чимэглэж байна. Нийслэлд амьдарч байгаа сум орон нутгийнхан шинэ жилийн баяр тэмдэглэх тухай хэдийнэ ярилцаад эхэлжээ. Дүн өвлийн тэсгим жавар тачигнаж, хундан цагаан цас малгайлан бударсан өвлийн өдрүүдийг ийн санагалзаж байна. Фэйсбүүктээ шинэ жилийн тухай өөр өөртөө тохиолдсон хөгжилтэйдурсамжаа бичиж, шинэ жилийн тухай дууныг сонсох болжээ. Ингэж нийслэл хот даяараа хоёр сарын өмнөөс шинэ жилийн баяртаа бэлдэж байна. Харин энэ жилийн намар чилийсэн урт болж байна. Өвлийн эхэн сарын шинийн 15-ны өдөр болчихоод байхад цаг агаар хүйтрэхгүй, голын ус захаасаа зайрмагтаж хоноод, өдөртөө нэмэх хэмийн дулаантайбайна.
Малчид намаржаанаасаа өвөлжөө рүүгээ нүүж чадахгүйцас орохыг хүлээн сууна. Намар цаг дуусаагүй байгаа болохоор хөдөөний айлууд гүүгээ сааж,ааруул, хурууд тавин, тогоо нэрж шимийн архи гаргааднамрын шаргал өдрүүдийг өнгөрөөж байна. Өдийд уг нь өвлийн жавар хургаад хөдөө орон нутагт өвлийн идэш хийх цаг болдог. Харин өнөө жил гойд урт намар болж байна.
ГҮҮН ЗЭЛЭН ДЭЭРЭЭС ГУРИЙЛАХ ДУУ СОНСОГДОЖ, АЙРАГ ЧИМЧИГНЭСЭН УРТ НАМАР
Бид “Их дэлгүүр”-ийн урд байгаа гацуур мод засч буйг сурвалжлаад Төв аймгийн Баяндэлгэр сумыг зорьсон юм. Нийслэлээс зуу гаруй километрийн зайд орших Баяндэлгэр сумын нутаг Өртөө ухаагийн өвөрт намаржиж байгаа малчин Н.Санлигийн гэрийгзорин очлоо. Тэднийх гүүгээ тавилгүй барьсаар байгаа ажээ. Биднийг очих үед гэрийн эзэд Багануур дүүрэг рүү явсан байлаа. Том хүү С.Болдбаатар, дүү С.Пүрэвсүрэнгийн хамт гүүгээ сааж байхад нь очлоо. Хондлой нь ховилтож таргалсан адуу намрын хонгор салхинд илбүүлэн босоогоор унтах ажээ. Салхинд дэл, сүүл нь үл мэдэгдэм хийсч харагдав.Өртөө ухаагийн өврөөс урагш харахадшаргал тал цэлийн, төөр хэрийн урт ургасан өвс салхинд найгана. Ай намар цаг яг л ийм байдагсан. Хотоос сурвалжлагаар явж байгаа талаараа С.Болдбаатар, дүү С.Пүрэвсүрэн нарт дуулгатал сандралдаад явчихлаа. С.Пүрэвсүрэнгийн гэргий Мөнхөө Багануур дүүрэг рүү хоол хүнс цуглуулахаар явсан байна. Үүнээс болоод С.Болдбаатар гүү саах ажилд тохоогдсон байна. Сурвалжлагч нарирээд, манай зурагчин “Гүү сааж байгаа зургийг нь авна” гэж хэлтэл”Эрэгтэй хүн гүү сааж зургаа авахуулах муухай” гээд ичих ажээ. Тэднийх 40 гаруй унага зэлэн дээр жирийтэл чагталчихсан байв. Удахгүй ширгэх гэж байгаа гүү ааш ороод унага ивэлгэх үед хулмалзах юм. Гүүн зэлэн дээрээс гурийлах дуу сонсогдож, унага татаж байгаа С.Пүрэвсүрэн, Дашзэвэг нар “Хаая” гэж үе үе хашгирна.
Ингээд гэрийн эздийн хамт гүүг нь сааж дуусгаад гэрт орцгоолоо. С.Болдбаатар “Манай энд сайхан намар болж байна. Монгол тооллоор цагаан хонь, мориндоо цас ороогүй. Хөгшчүүд цагаан хонь, морь өдөр цас орохгүй бол 60 хоног цас ордоггүй гэж ярьдаг юм. Хараараа хүйтэрчихвэл мал усгүйдээд хэцүүднэ. Харин ч тэнгэр хангай харж үзээд дулаахан байгаад байна” гэв. Цаг агаар дулаахан байгаа болохоор гүүгээ хүйт ортол саана гэдгээ гэрийн эзэд хэлж байна лээ. Мөншинэхэн айраг худалдаж авах гэж байгаа хүмүүст зарж байгаа гэнэ. Хотод байдаг ах, дүү хамаатан садандаа цагаан сараар уух айраг хурааж өгч байгаа юм байна. Хөхүүр дүүрэн айргийг хэд бүлээдбидэнд хийж өгөв.Хул мэлтэлзүүлэн хийж өгсөн айраг уруул чимчигнүүлэх ажээ. Багануур дүүргээс найз Дашзэвэг нь ирсэн учраас С.Болдбаатар дэмбээдэж, хуруудаж байв. Тэд “Дэмбээ манан даа. Холбож мордъё оо хол байлаа. Тавын манан” гээд цангинатал дэмбээдэх юм. Харин С.Пүрэвсүрэн бидэнтэй хуруудав. Хожигдсон хүндээ хул дүүрэн айраг өгөөд “Зузаан байна зуд болно. Уучих” гээд л шахах юм. Намрын исгэлэн айраг хамар амаар сэнхийх ажээ. Гүүгээ барьж байгааг харсан хүмүүсзам салж зорьж ирэн айраг худалдан авах юм.С.Пүрэвсүрэн “Хэдэн малаа мөнгө болгох гээд байнга зараад байлтай нь биш. Зун, намартаа манайх айраг зарж амьдралаа болгодог юм.Дэлэнт мал дээшээ гэдэг үнэн шүү. Хэдэн малынхаа буянаар сайхан л амьдарч байна” гэж ярив. Гэрийн эздэд сонинболгожхотынхоншинэ жилээ тэмдэглэх гээд гацуураа засч байгаа талаар хэлтэл бүгд гайхацгааж байв. “Халуун намраар шинэ жилийн гацуур засдаг нь ямар учиртай юм бол. Хүйт орохоор л засна биз” гээдгайхсан янзаар ярьсан юм. Нар баруун тийш гудайж байхадбидхот руу хөдөлсөн юм. Замд тааралдах айлуудын өвөлжөөн дээр том гэр бариадөрхийг нь татаад орхичихсон байгаа харагдлаа. Харин малчид усаа бараадан дөрвөн ханатай гэрээрээ намаржаан дээрээ байна лээ.
Нийслэлчүүд шинэ жилийнхээ баярт бэлдээд завгүй байхад хөдөөгийн малчид намрын урт өдрүүдийг гүүгээ сааж, чимчигнэсэнайраг уун жаргалтайгаар өнгөрөөх аж.Ийм лөөр дүр зураг хот, хөдөөхоёрт харагдаж байв. Өвлийн эхэн сар дундаа орсон ч талын Монголд чилийсэн урт намар болж байна.
Э.ХҮРЭЛБААТАР
Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ