Монголчууд морь унадаг байхдаа энэ өвчнөөр өвддөггүй байж. Морио мотоцикльтой сэлгэж унадаг болсноор түрүү булчирхайн өвчин үзэгдэж эхэлсэн байдаг. Одоо бүр мориноосоо холдсоноор энэ өвчин өдөр хоногоор өсч тэлэх боллоо. Энэ өвчний нэг хэцүү нь эхнэрээс нь эхлээд ойр хавьд нь байдаг эмэгтэй хүмүүс дагаж хямраад байдгаараа аюултай хэмээн мэргэжлийн эмч нар яриад байх юм. Яахаараа ч тэгдэг юм. Тэгэхээр эмч нар юу гэж зөвлөж байна гэхээр төв суурингийн эрчүүд энэ өвчинд эхнээсээ нэрвэгдэхгүй байх арга бол ядаж амралтын өдрөөрөө морь унаж байх явдал гэнэ. Амралтынхаа өдрөөр уул хаданд явган нүцгэн тэнэж явахаар хотын ойролцоох морины баазуудад захиалга өгөөд очиж морь унан өдөрт дор хаяж 2-3 цаг явж байвал түүн шиг сайн эмчилгээ байхгүй ажээ. Морь унаж яваа хүний бүх булчин хөдөлж байдгийг шинжлэх ухаан тогтоосон байна. Гэхдээ морь унахдаа бүр монгол модон эмээл тохох хэрэгтэй гэнэ. Тэрнээс орчин үежсэн, барууны эмээл тохох нь булчинд нөлөөлөх байдлаараа монгол эмээлийг гүйцдэггүйг тогтоожээ. За тэгээд монгол морь унах хэрэгтэй гэж байгаа юм. Учир нь жижигхэн монгол адуу дороо их язганасан хөдөлгөөнтэй учраас хүний бүх булчинг ажилд оруулдаг, харин том биетэй гадны үүлдрийн адуу түшүүрэг сайтай учраас зүйрлэвэл жийпэнд сууж яваатай адилхан ажээ. Энэ мэтээр эрчүүддээ энэ талын дуулсан сонссоноосоо зөвлөөд байвал дуусашгүй их цуваа болох учир бодитой хоёр жишээгээр төгсгөе. Жишээ нь олны танил хүмүүсээс морь сайн унадгууд гэвэл Санжийн Баяр, Норовын Алтанхуяг хоёр юм. С.Баяр тэр жил “Макс”-ийн уяан дээр морь унаж давхиад нуруугаа гэмтээсэн нь зүгээр ч нэг саваагүй эрийн зан биш, угаасаа морь унадаг эр гоомойдсон хэрэг. Н.Алтанхуяг бол амралтын өдрөөрөө мориноос буудаггүй эр. Энэ хоёрыг тэгээд харж байгаа биз дээ, эр хүнийхээ хувьд исгэлэн залуу байгааг.
П.Хашчулуун