“Өдрийн сонин”-ы №206 (5471) дугаараас авч нийтлэв.
МАН-ын эмэгтэй гишүүд яасан хүйтэн сэтгэлтэй юм бэ. Тэд эмэгтэйчүүдийнхээ төлөө, хүний эрхийн төлөө ганц үг ган хийхгүй хатуу сэтгэлтэйгээ харууллаа. УИХ-д хэт олонхи болсон МАН Үндсэн хууль, УИХ-ын дэгийн тухай хууль зөрчиж, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг тогтоолын төслөөр хүчингүй болгосон. Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчдын 90-ээс илүү хувь нь хүүхэд, эмэгтэйчүүд байдаг. Тиймээс Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хүчингүй болгоход ядаж эмэгтэй гишүүд үгээ хэлэх болов уу гэж олон нийт найдаж, хүлээж байв. Гэтэл МАН-ын хатуу сэтгэлтэй эмэгтэй гишүүд хуулийг өмгөөлж дуугарсангүйгээрээ сонгогчдынхоо итгэл рүү хүйтэн ус цацав. Бүр даажигнаж байгаа юм шиг хууль хүчингүй болгохыг дэмжсэн байнгын хорооны санал дүгнэлтийг 13 эмэгтэй гишүүний нэг Н.Оюундарь баясгалантайгаар уншиж танилцуулна лээ. Өмнөх парламент Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хэлэлцэж байхад АН, МАХН-ын эмэгтэй гишүүдтэй нэгдээд лобби хийж явсан хоёр гишүүн энэ УИХ-д үнэн нүүр царайгаа харууллаа. УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл Гэр бүлийн хүчирхийллийн тухай хууль батлагдахад “Гадаа хүн зодохоор гэмт хэрэг болдог. Гэтэл гэр дотроо эхнэрээ зодохоор зүгээр нэг гэр бүлийн харилцааны асуудал мэтээр ойлгодог байсан цаг ард хоцорлоо. Миний хувьд энэ хуулиас гол онцолж харж байгаа нь хөршүүд гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгдэж байгааг мэдвэл хууль, хяналтын байгууллагад заавал мэдээлдэг байхаар үүрэгжүүлж өгсөн” гэж ярилцлага өгч байлаа. Гэтэл Д.Сарангэрэл, Д.Оюунхорол нар хүчирхийлэлтэй тэмцэхгүй гэж кноп дарахыг харахад хүний эрхийн төлөө гэж дөрвөн жил ярьсан нь худал болж таарав. Тэд сонгогчдынхоо, бүсгүйчүүдийнхээ итгэлээр улс төр хийж иржээ.
Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид ч, хохирогчид ч далд байдаг. Маш олон хохирогч гэртээ аврал эрж байгааг эмэгтэй гишүүд мэддэг болов уу. Энэ оны эхний долоон сарын байдлаар цагдаагийн байгууллагад хандсан хохирогчдын 14 нь наймаас дээш жил байнгын гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж байснаа мэдүүлсэн байдаг. 551 хохирогч нэг жил хүртэлх хугацаанд, 91 нь 1-3 жилийн хугацаанд, 25 нь 3-5 жилийн хугацаанд, 20 нь 5-8 жилийн хугацаанд хүчирхийлэлд өртөж байсан талаарх статистик байна. Энэ бол цагдаад хандсан хохирогчдын талаарх баримт. Тэгвэл өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвд анх удаа ирсэн хүмүүсийн тоог харахад л 19700-д хүрчээ. Хүчирхийллийн эсрэг төрийн бус байгууллагад хандаж байгаа хүмүүсийг цагдаад хандсан хохирогчидтой харьцуулахад тав дахин их байдаг. Яагаад гэвэл цагдаа, шүүхэд хандсан хохирогчид зодуулснаа нотлох гэж хэдэн сар яваад хана мөргөж, гомдлоо татдаг. Гэртээ хариад дахиад зодуулдаг. Ингэж олон жил зовсны эцэст амиа алдаад төгссөн харамсалтай тохиолдол олон байна. Сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд 95 хүн гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж амиа алдсан. Статистикийн мэдээнээс харахад сүүлийн гурван жилд хохирогчдын тоо өсч, жилд 24-26 хүн бусдын гарт амиа алджээ. Өөрөөр хэлбэл, сар бүр хоёр хүн гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж амиа алдаж байна. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хүчингүй болгох шийдвэрийг МАН-ын гишүүд гаргаж байхад сард хоёр хүн амиараа дэнчин тавьж байна.
Шинэчлэн найруулсан Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хууль УИХ-ын эмэгтэй гишүүдэд падлийгүй байж мэдэх. Гэтэлэнэ хуулийг шинэчлэн батлахад олон ээжийн нүдэнд итгэлийн гэрэл ассан юм шүү. Олон хүн энэ хуулийг хэрэгжихийг хоног тоолон хүлээж байлаа. Яагаад гэвэл энэ хууль хүний амьд байх эсэх, гэр бүл бүтэн байх үгүйг шийдэх зохицуулалттай. 2004 онд батлагдсан Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хүний эрхийн байгууллагууд “Доголон хууль” гэж тодотгодог. Яагаад гэвэл хуульд гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид хэрхэн хариуцлага тооцох, хохирогчийг яаж хамгаалахыг тусгаагүй. Бусад хуульд ч гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид ямар хариуцлага тооцохыг тусгайлан заагаагүй. Зөвхөн хүчирхийлэл үйлдэж болохгүй гэсэн тунхаглалын зохицуулалттай хууль хэрэгжиж ирсэн. Үр дүнд нь 95 хүн амиа алдсан. Гэр бүлийн хүчирхийлэл гэдэг нь гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэг нь нөгөөгөө хүч, эрх мэдлээр давамгайлж бие болон сэтгэл санаа, бэлгийн харилцаа, эдийн засгийн хувьд хохирол учруулж, санаатайгаар доромжлон хүч хэрэглэж байгаа үйлдэл юм. Одоогийн хууль хохирогчоос хүчирхийлэлд өртсөнөө батлахыг шаарддаг. Цоожтой хаалганы цаана хүчирхийлэлд өртөж байгаа хүн өөрийгөө нотлох боломжгүйг 11 жилийн өмнөх хууль харгалзаагүй. Зайлшгүй гэмтэж, амиа алдаж байж гэр бүлийн хүчирхийлэл гэж үздэг. Нөхөртөө байнга зодуулдаг эмэгтэй дөрвөн жилийн өмнө Хүчирхийллийн эсрэг төвийн хамгаалалтад орсон. Тэр бүсгүй нөхрөөсөө салах өргөдөл өгчихөөд гурван сар айдаст автаж, төрийн бус байгууллагын хэдхэн бүсгүйчүүдээр хамгаалуулсан нэр зүүж бэмбэгнэж явсан байдаг. Гэр бүл салгах шүүх хурал болдог өдөр тэр бүсгүй нөхрийнхөө гарт амиа алдсан билээ. Цагдаа, прокурор, шүүх хамтран ажиллах нөхцөлгүй, гэртээ зодуулсан бол хэрэг биш гэж үздэг “Доголон хууль”-ийн үр дагавар ийм л байсан.
Өнгөрсөн парламент шинэчлэн баталсан хуулиар гэр бүлийн хүчирхийллийн хэрэгт цагдаа, прокурор, шүүх гээд төрийн байгууллагууд ямар үүрэгтэй ажиллах, хохирогчийг хэрхэн хамгаалах, хүчирхийлэл үйлдэгчид ямар төрлийн хариуцлага ногдуулахыг маш нарийн зааж өгсөн. Хохирогчоос гадна хүчирхийлэл үйлдэгчийг шоронд оруулахгүйгээр нийгэмд тустай ажил хийлгэх, сургалтад суулгах гээд хариуцлагын олон өөр тогтолцоог оруулж өгсөн. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийн төсөл дээр ажлын хэсэг есөн жил яс суусан байдаг. Тийм ч учраас усгүй хууль гэж ажлынхэсэгт нь багтсан хүмүүс ярьж байсан. Долоон жил судалж, ажиллаж баталсан хуулийг МАН тогтоолын төсөл гаргаад л хэрэгсэхгүй болгочихлоо. Ц.Цогзолмаа гишүүн УИХ-ын чуулганы үеэр хүчирхийлэлтэй тэмцэхгүй гэж байгаагаа “Санаа зоволтгүй, удахгүй сайжруулаад баталчихна” гэж цайруулж байна лээ. Хуулийн ажлын хэсэгт байсан хүмүүс “УИХ-ын нэг ч гишүүн энэ хуулийн юу болохгүй байна, яаж сайжруулах вэ гэж судлаагүй. Гэр бүлийн хүчирхийлэл ямар түвшинд байгааг ч мэдэхгүй. Тэгсэн атлаа мэргэжилтнүүдийг дорд үзэж, муу хууль батлуулсан гэж худлаа ярьж байна. Тэд нэг удаа хүчирхийлэлд өртдөг эмэгтэйн үгийг сонсоод, түүнийгээ бодлогын түвшинд ярья гэж бодсон бол ингэж даапаалахгүй. Хүнийг биш намын эрх ашгийг нэгдүгээрт тавьж байгаа нь тэр. Эмэгтэй хүн эмэгтэй хүний асуудлыг шийдэж чадна гэж сонгогдчихоод тэр холоос юм мэддэг хүн шиг яриад байж болохгүй” гэсэн юм.
Сонгогчид эмэгтэй нэр дэвшигчдийг “Айлын нарийн ширийнийг зохицуулдаг. Зовлон мэддэг, ойлгодог” гэж итгэж сонгосон. Эмэгтэй нэр дэвшигчид өөрсдийнхөө сурталчилгаагаа “Танай гэрийн асуудлыг шийднэ. Аливаа нарийн ширийн зовлонг бид л ойлгодог учраас хууль тогтоох түвшинд та нарыгаа хамгаалсан шийдвэр гаргуулж, бүсгүй хүний торгон ухаанаар хандана” гэж хийсэн. Ингэж ярьсаар яваад сонгогдсон. Гэтэл тэд зовлон мэддэг нь худлаа юм байна. Энэ УИХ хамгийн их эмэгтэй гишүүнтэй. Гэтэл эмэгтэйчүүд зодуулж, хөгшид дарамтад байх нь тэдэнд падлийгүй. Сонгогчдын хүслээр биш намын даргын дохиогоор кноп дараад сууж байх нь эмэгтэй гишүүдэд чухал юм байна. Тийм хүмүүсийг яасан хүйтэн сэтгэлтэй юм бэ гэж гайхаас өөр яах билээ.
Ц.Өрнөх