– ХАР ТАМХИЙГ ТЭЭВЭРЛЭХ, ЗӨӨВӨРЛӨХ, ДАМЛАН ХУДАЛДАХ, БУСДАД ТҮГЭЭСЭН ТОХИОЛДОЛД ӨНДӨР ЯЛААР ШИЙТГЭХ ХЭРЭГТЭЙ –
ЦЕГ-ын Тээврийн цагдаагийн албаны Иргэний агаарын тээвэр дэх цагдаагийн хэлтсийн дарга, хурандаа Л.Ганбаатартай ярилцлаа.
–“Олон улсын нисэх буудлаар хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодис тээвэрлэх гэмт хэргийг мөрдөн шалгах арга, аргачлал” гэсэн зөвлөгөөнийг зохион байгууллаа. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Иргэний агаарын тээвэр дэх цагдаагийн хэлтэс болон Канад улсаас БНХАУ-ын Бээжин хотод суугаа ЭСЯ-ны хатан хааны “Морьт” цагдаагийн албатай хамтран уг зөвлөгөөнийг зохион байгуулж байна. Зөвлөгөөнд Цагдаагийн ерөнхий газар, Тагнуулын ерөнхий газар, Хил, гаалийн байгууллага, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, Гадаадын иргэн харьяатын газар, Хууль сахиулахын их сургуулийн төлөөллүүд оролцож байгаа юм. Энэхүү зөвлөгөөнийг зохион байгуулснаар дээрх байгууллагуудын хамтын ажиллагааг улам өргөжүүлэх ач холбогдолтой гэж үзсэн.
-Манай улсад хил, гааль дээр хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодисыг нууж оруулж ирэх тохиолдол их гарч байна уу?
-Хил, гааль дээр хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг оруулж ирэхийг завдах тохиолдол сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэж байгаа. Үйлдлийн арга улам нарийсч байгаа юм. Тухайлбал, энэ төрлийн бодисыг далд нууцлаг хэлбэрээр хүний санаанд багтамгүй байдлаар өөрчилсөн тохиолдлоор оруулж ирэхийг завддаг. Үүнийг гаалийн байгууллага, эрэлч нохой, цагдаагийн байгууллагын тандалт судалгааны үр дүнгээр хамтран илрүүлж ажилладаг.
-Иргэд ихэвчлэн ямар байдлаар энэ төрлийн бодисыг нууж оруулж ирэхийг завддаг юм бол?
-Хар тамхи, мансууруулах бодисыг санаатай үйлдлээр хэрэглэж заншсан, дамлан худалдаалах, ашиг орлого олох зорилгоор олон сар, жил судалж, дахин давтан үйлддэг этгээд судалгаа, тооцоон дээр үндэслэж, оруулж ирэхийг завдах тохиолдол гардаг. Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэр дээр 1-2 удаа зарж, борлуулсан бүлэг бөөгнөрлүүд илрэх тохиолдол ч бий. Ихэвчлэн 22-35 насныхан нууж оруулж ирэхийг завддаг. Ер нь энэ төрлийн бодист хэт залуугаараа уруу татагдаж, хэрэглэх тохиолдол ихсэх хандлагатай байна.
-Энэ төрлийн бодисыг хил гаалиар нэвтрүүлэхийг завдахад ямар төхөөрөмж ашиглан, илрүүлж байна?
-Гаалийн байгууллага хамгийн сүүлийн үеийн хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг илрүүлэх тоног төхөөрөмжийг ашиглаж байгаа. Цагдаагийн байгууллага Хөшигтийн хөндийд ашиглалтад орох шинэ олон улсын нисэх буудалд тоног төхөөрөмж байрлуулж, гаалийн байгууллагатай хамтран давхардсан үзлэг хийхээр шийдвэрлэсэн. Цагдаагийн хэлтэст энэ онд хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг илрүүлэх чиглэлээр ямар бодис байна вэ гэдгийг таньж, мэдэх аппаратыг олон улсын нисэх буудал дээр ашиглаж байна.
-Ямар улсаас ирж байгаа хүмүүс ихэвчлэн хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодисыг нууж оруулж ирдэг вэ?
-Хятад, Хонконгт хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодист хамаарах хуулийн заалт, бодлого чанга байдаг. Тиймээс эдгээр орноос бодисыг нууж оруулж ирэхийг завдах тохиолдол бага. Харин ОХУ-д хууль хяналт тийм ч чанга биш учраас хүмүүс оруулж ирэхийг завддаг.
-Олон улсын туршлагыг судлахад манай улсад хил, гааль, цагдаагийн байгууллагад дутагдалтай зүйл юу ажиглагдсан бэ?
-Хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын чиглэлээр Хятад улстай манайх байнгын харилцаа холбоотой ажилладаг. Тухайлбал, сургалт уулзалт зохион байгуулна. энэхүү зөвлөгөөн нь олон улсын нисэх буудал, миаТ дээр зохион байгуулагдаж буйгаараа онцлогтой. Цагдаагийн байгууллагад Хар тамхитай тэмцэх газар гэж байгуулагдсан. энэ нь хар тамхи, мансууруулах бодисын хэрэглээ, үйлдлийг бүрмөсөн таслан зогсоох зорилготой. Иймээс урьдчилан сэргийлэх ажил, тэмцлийг байнгын шат дараатай зохион явуулж байна.
Буянт-Ухаа дахь олон улсын нисэх буудал дээр ажиллах хүч хүрэлцээ хэвийн хэмжээнд байгаа. Цаашид олон улсын Хөшигтийн хөндийн нисэх буудал ашиглалтад орж, нислэгийн тоо нэмэгдээд ирэхээр алба хаагчдын хүрэлцээг нэмэх шаардлага тулгарна. Холбогдох яамдуудад энэ талаар бичиг, тоот хүргүүлсэн.
-Хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг хил гаалиар оруулж ирэхийг завдахад хуулийн дагуу ямар хариуцлага оногдуулдаг вэ?
-Олон улсын нисэх буудал дээр иргэний ачааг рентген аппаратаар шалгаж, зөрчилтэй болон онцгой сэжигтэй зүйл илрэхэд цагдаагийн алба хаагч очиж үзэж, портокол хөтөлж, таслан зогсоодог. Цааш нь ямар бодис байна вэ гэдэгт шинжилгээ хийж, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулдаг. илэрсэн эд зүйлээс шалтгаалж, ноцтой болон тун их, багыг шалгаж илрүүлээд тухайн хүнийг цагдаагийн байгууллага прокурорын зөвшөөрөлтэйгөөр цагдан хорих, шалгалтыг үргэлжлүүлж, шүүхийн шатанд хэрэг эцэслэн шийдвэрлэгддэг.
Гадаадад сурч, эсвэл ажиллаж байсан хүмүүс хар тамхи, мансууруулах бодистой холбогдох тохиолдол их бий. анУ болон алслагдмал Европын орноор гурав, дөрвөн жил суралцаад ирсэн тэнд ямар нэг байдлаар байсан хүмүүс хил гаалиар оруулж ирэхийг завддаггүй. Гэхдээ тэд ирсэн хойноо хар тамхийг тархаах, бусдад түгээх хэлбэрүүд их ажиглагдсан. Шүүхийн шийдвэрээр дахин давтан хар тамхи татсан, худалдан борлуулсан этгээдүүдийн тоо энэ онд өссөн үзүүлэлттэй гарсан байгаа. Энэ төрлийн бодисыг тээвэрлэх, зөөвөрлөх, дамлан худалдах, цааш нь түгээж буйд өндөр ялаар шийтгэх чиглэл бодлого барих шаардлагатай. хуулиар хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодис хэрэглэсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд ял оноож байгаа. бнХаУ-д энэ төрлийн бодисыг 100 граммаас дээш авч явсан бол цаазын ял оноодог. 50 граммаас дээш бол насаар нь хорих гэх зэргээр хатуу ялаар шийтгэдэг юм билээ. Олон улсын жишгийг дагаж, хуульд өөрчлөлт оруулах ёстой гэж бодож байна.
-Энэ төрлийн гэмт хэргийг бууруулахын тулд юу хийх шаардлагатай байна?
-Хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодисыг хил гаалиар нууж оруулж ирэхийг бууруулахын тулд иргэдэд ямар хор уршигтай, нийгэмд ямар хортой үр дагавар авчирдаг вэ гэдгийг ойлгуулж, урьдчилан сэргийлж, танин мэдүүлэх чиглэлээр санамж, зөвлөмжийн ажиллагааг явуулж байгаа юм. Таслан зогсоох чиглэлээр үзлэг шалгалтыг өндөр түвшинд хийж, камерын үзлэг шалгалтыг тогтмол хяналттай байлгаж, сургалт семинарыг зохион байгуулж, алба хаагчдаа илүү мэргэшүүлэн сургах, хэвлэл мэдээллээр нийтэд тараах гэх зэрэг ажлыг хийж байна.