Энэ хэт хутга эрчүүдийн анхаарлыг хамгийн их татаж байгаа гэнэ
Нийт 30 гаруй байгууллага, хувь хүн оролцож байгаа болохоор сонголт сайтай, хамгийн өргөн хүрээнд болж буй үнэт эдлэлийн худалдаа гэсэн. Энэ жилийн тухайд үзэсгэлэн болон худалдаа гэсэн хоёр хэсэгтэй үргэлжилж байлаа. Үзэсгэлэнгийн хэсэгт VII-VIII зууны Монголын эртний бүтээлүүдээс эхлээд XX зууны эхэн үеийн соёл, заншлыг харуулсан бүтээлүүд тавьжээ. Ингэхдээ буддын шашинтай холбоотой бүтээлүүдийг энэ жил онцлон сонирхуулж байгаа гэнэ. Баримлын, танка зургийн, зээгт наамлын, гоёл чимэглэлийн бүтээлүүдийг зорьж очсон хүмүүс ихэд сонирхож байв. Энэ хэсэгт XIX-XX зуунд хамаарах наймдугаар Богдын цуглуулгад байсан мөнгөөр бүтээж алтаар шарсан хэт хутга, XVIII-XIX зууны үеийн торго, металл утас, даавуу, шүр, сувдаар бүтээсэн монгол зээгт наамлын бүтээл, мөн үед урласан шороон будаг, алтаар бүтээсэн Рэгдэн Дагвын дэлгэмэл зураг, XVII зууны үеийн зэс хөөмөл, байгалийн шороон будгаар бүтээсэн 110 см-ийн хэмжээтэй Гомбо (Махгал) бурхан, XVII зууны үед байгалийн шороон будгаар зурсан Ванчин ламын ордны зураг, XVIII зууны үед байгалийн шороон будаг, алтаар бүтээсэн Дүйнхорын хот мандал зэрэг түүхийн үнэт өвүүдийг дэлгэжээ. Энэ хэсгийн хамгийн сонирхол татах зүйл нь Өндөр гэгээн Занабазарын бүтээсэн мэлмийгээр болгоогч буюу логшвара Жанрайсиг бурхан байлаа. Хүрэл цутгамал, алтан шармал энэхүү бурхан Монголд дөрөв, дэлхийд 18 ширхэг байгаа гэсэн. Монголд байгаа дөрвийн гурав нь Чойжин ламын сүм музей, Занабазарын музей, Гандантэгчинлэн хийдэд хадгалагдаж байгаа гэнэ. Үзэсгэлэнд байгаа Жанрайсиг “Арт хаус” галерейн захирал А.Алтангэрэлийн хувийн цуглуулгынх. Тэрээр Занабазарын бүтээлийн цуглуулгаараа дэлхийд алдартай. Уг бурхнаа 2009 онд Францын Засгийн газрын урилгаар тус улсад гаргасан үзэсгэлэнгийнхээ үеэр олонд танилцуулж байсан гэнэ. Харин сүүлд Бээжинд болсон хувийн үзэсгэлэнгийнхээ үеэр олны хүртээл болгожээ. Дэлхийд 18 ширхэг байгаа уг бурхан ихэвчлэн 50-80 см-ийн хэмжээтэй байдаг гэнэ. Буддын шашны баримлын урлагийн гайхамшигтай бүтээл болсон уг зогсоо баримал дэлхийн үнэт эдлэл цуглуулагчдын анхаарлыг ихэд татдаг гэсэн. Уг бүтээлийн талаар А.Алтангэрэл “Өндөр гэгээн Занабазарын XVII зууны үед бүтээсэн бүтээлүүд дэлхийн хүн төрөлхтний урлагийн санд оруулсан хамгийн том үнэт өв. Баримлын урлаг, бурхны зургийн урлагийг өндөр зэрэгт хүргэж монгол хүний оюуны царааг бүтээлээрээ дамжуулан дэлхийд хүргэсэн. Бидний дунд бурхан буддатай уулзсан хүн байхгүй. Харин урлагаар дамжуулан бурхан, хүн хоёрыг уулзуулсан” гэв.
Худалдааны хэсэгт төрөл бүрийн үнэт чулуугаар хийсэн хөөрөг бий. Цаг хугацааны тухайд XVIII зууны үеийнхээс эхлээд орчин үеийн хөөргүүд байна. Үнийн хувьд хэмжээ, хийц, чулуу, он цагаасаа хамаарч 200 мянгаас 200 сая төгрөгийн үнэтэй. Хүмүүсийн сонирхол янз бүр. Олон жилийн настай буюу XVIII, XIX зууны үеийн хөөрөг худалдан авч үр хүүхдэдээ өвлүүлэх сонирхолтой нь байхад орчин үеийн хийцтэй шинэ хөөргийг эрхэмлэх нэгэн ч бий. Орчин үеийн хөөрөгний тухайд хэлбэр хийцээрээ өмнөх үетэй харьцуулшгүй болсон гэнэ. Энэ талаар А.Алтангэрэл “Орчин үеийн дархчуулын ур чадвар XIX, XX зууныхнаас хол давсан. Эртний бүтээлүүдийг хол давсан бүтээл урладаг боллоо” гэж байлаа. Алт, мөнгөн аяганы соёл ч мөн маш нарийн хөгжиж байгаа гэсэн. Үнэт эдлэлийн чулууг алт, мөнгөтэй хослуулж дэлхийд гайхагдах ур хийцтэй аяга, идээний таваг, айрагны сав зэргийг бүтээх болжээ. Цайны домбыг гэхэд мөнгөөр бүтээж алтаар шармалдан дээр нь үнэт эдлэлийн чулуугаар чимэглэчихэж. Ингэж монгол ахуйн хэрэглээний эд зүйлийг соёлын үнэт өв болгон хадгалдаг юм байна.
“Тахиа жилийн гоёл-2017” үзэсгэлэн худалдааны бусдаас ялгарах онцлог нь чанар гэсэн. Эндээс сүүлийн үеийн монгол дархчуулын хамгийн чанартай, ур ухаанаа шавхсан дээд зэрэглэлийн бүтээл худалдаж авах боломжтой. Үнийн хувьд өнөө жил үнэт эдлэл харьцангуй хямд байгаа гэсэн. Өмнөх таван жилтэй харьцуулахад хамгийн доод үнээр бүтээлүүдээ худалдаж байгаа гэж зохион байгуулагчид нь ярьж байна лээ.
Мөнгөөр бүтээж, алтаар шарсан эрдэнийн чулуун чимэглэлтэй цайны домбо
Өндөр гэгээн Занабазарын бүтээл Логшвара Жанрайсиг
Гэрэл зургуудыг Ц.МЯГМАРСҮРЭН