-Ченжүүдийн гар дээр шуудай цемент 20-22 мянган төгрөгийн ханштай байгаа бол хөтөлийн цемент шуудай нь 15 мянган төгрөгөөр зарагдаж байна-
Өчигдөр Хөтөлийн “Цемент шохой” ТӨХК-иас үнийн өсөлтийн эсрэг аян зарлаж, нэг шуудай цементийн үнийг 15 мянган төгрөг болголоо. Бид энэ талаар сурвалжлахаар Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн Гурвалжингийн гүүрний доор байрлах 44 худалдааны төвийг зорилоо. Биднийг очих үед арав орчим ачааны вагон дараалан зогсчээ. Баруун захын вагоноос ченж гарч ирээд “Хөтөлийн цемент нэг уут нь 17 мянга, тонн нь 310 мянган төгрөгөөр худалдаалж байна. Тэнд оочерлож байснаас эндээс авсан нь ялгаагүй дээ” гээд зүүн талын вагонууд руу заалаа.
Зүүн талын вагонуудын хоёр талаар тус бүр арав гаруй машин дараалан зогсжээ. Учир нь энэ хэсэгт “Цемент шохой” ТӨХК-иас зарласан үнийн эсрэг аяны хүрээнд борлуулагдаж буй цемент байв.
Энэхүү аян он дуустал үргэлжлэх бөгөөд тус компанийн гүйцэтгэх захирал Л.Наранбаатар “Хөтөлийн “Цемент Шохой” ТӨХК өөрийн гэрээт борлуулагчдаар дамжуулан захуудаар тодорхой хяналттайгаар, ченжийн гар дамжуулахгүйгээр борлуулалт хийж эхэллээ. Захуудаар үнэ судалсан. МАК, Монцементийн ууттай цементийг 24-25 мянган төгрөг ( тонн нь 480-500 мянган төгрөг) зарж буй нь сезоны улиралд айл өрхүүдэд маш их дарамт болж байна. Үнийн өсөлтийн эсрэг аян барилгын материалын 44 дүгээр зах (Гурвалжин)-аас өнөөдөр ийнхүү эхэлж байна. Үйлдвэрт нэг шуудай /50 кг-тай/ цемент 11.925 төгрөгөөр зарагдаж байгаа. Иргэд үйлдвэрээс цемент очиж авах боломжтой” хэмээв.
Нэг уут буюу 50кг цементийн үнийг 15 мянган төгрөгөөр тогтоож, байшин барьж буй нэг хүнд долоо хоногт нэг удаа 5 тонн цемент борлуулах байдлаар зохицуулалт хийжээ. Өдөрт багадаа 50кг-аар савласан 20 мянган ширхэг ууттай цементийг Улаанбаатарын 44, Толгойт, Амгалан дахь захуудад борлуулж, айл өрхүүдийг үнийн өсөлтийн дарамтаас гаргах зорилготой аж. Цаашлаад энэ долоо хоногтоо Дархан, Эрдэнэт, Сэлэнгэ аймгийн барилгын материалын захуудад нийлүүлэлт хийж ууттай цементийг тухайн бүс нутагт 14 мянган төгрөгөөр худалдаална. Аяны цементийг албаны нэг хүн хариуцаж, хоёр ачигчтайгаар вагоны хоёр талаар дараалсан машин руу буулгаж байлаа.
Энэ үеэр иргэд, ажилчид “Дарааллаараа ачуулаарай, тэгээд тооцоогоо хий”, “Цаад талаар нь очиж зогсоно оо”, “Одоо очерловол хэр удах вэ”, “Таван тонныг авчихъя” гэх мэт үг зөрүүлцгээнэ.
Цемент авахаар дугаарлаж буй иргэн “Би саяхан ирээд оочерлож байна. Таван тонн цемент авах санаатай. Нэг тонн цемент 300 мянган төгрөг гэсэн. Ченжээс тонн тутамд 30-40 мянган төгрөгөөр өндөр үнээр худалдаж авснаас хамаагүй хэмнэлттэй юм даа. Жаахан оочерлож байгаад авчихвал арай дээр юм” гэж ярилаа.
Энд нэг хүнд дээд тал нь 5 тонн цемент л худалдаална. Эхний ээлжинд өмнө нь цемент авсан байсан ченжүүд өөрсдийн тогтоосон үнээр буюу 15 мянгаас илүү үнэтэй зарж байлаа. Энэ талаар Хөтөлийн “Цемент шохой” ТӨХК-ийн маркетингийн менежер Ж.Наранбаяр “Эхний ээлжинд вагонуудаа хангалттай татъя. 15 мянган төгрөгөөс илүү үнээр зарж байгаа хүмүүстэй гэрээ цуцлах тухай Л.Наранбаатар захирал ярьсан. Гэрээт борлуулагчид энэ үнээр л зарна, үгүй бол гэрээгээ цуцална. Өнөөдрийн байдлаар найман вагон цемент орж ирсэн. Төмөр замын хүчин чадлаас шалтгаалж өдөрт 8-16 вагон буюу 1000-1500 тонн цемент хот руу оруулж ирнэ. Улаанбаатар хотын өдрийн дундаж хэрэгцээ 3-4 мянган тонн байдаг. 1,5 мянган тонн цементийг зүүн, баруун, төв гэсэн гурван газарт жигд хуваарилж хэрэгцээг хангахын төлөө ажиллаж байна” хэмээн ярилаа.
15 мянган төгрөгөөр зарагдаж буй цементээс гадна “Монцемент”, “Цемент шохой” цементийг ченжүүд худалдаалж байлаа. Вагоны эсрэг талын ченжүүд нэг уут цементийг 21-22 мянган төгрөг, тонн цемент 330 мянган төгрөгөөр худалдаалж байв.
Харин Хөтөл цементийн зүгээс ченжүүдэд цемент авч хадгалаад 500-700 мянган төгрөгөөр зарж, айл өрхүүдийг хүндрүүлэх гэж байгаа бол эртхэн одоогийн ханшаараа зарахыг анхааруулсан юм. Мөн байшин барьж байгаа хэрэглэгчид хурдаар нь тооцоход долоо хоногт ихдээ 5 тонн цемент хэрэглэдэг аж.
Харин 44 худалдааны захад цемент зардаг иргэд агуулахаа түгжчихээд вагоноос тонн тонноор нь ачиж байгаа цементийг хараад сууж байсан юм.
Тэдний төлөөллийн байр суурийг сонслоо.
-Хөтөлийн цемент хэзээ буусан бэ?
-Өнөөдөр л гэнэтхэн вагон вагоноороо орж ирээд үнэ унагаж байна. Бид уул нь Хөтөлийн цемент ХХК-ийн гэрээт борлуулагч, өмнө нь захихад цемент ирэхгүй байсан юм. Одоо миний агуулахад 100 гаруй шуудай цемент өрөөтэй байна. Үнэ унагасан үед үүнийгээ зарвал бид олон сая төгрөгийн алдагдал хүлээнэ.
-Одоо та нар яах вэ?
-Ардчилсан нийгэмтэй улсад төрийн мэдлийн үйлдвэр ийм бизнесийн ёс зүйгүй үйлдэл гаргаж болдог юм уу. Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар энд ирж ажлаа хийх хэрэгтэй байна. Бизнес эрхлэгч бидний эрх ашиг энд юу ч биш болж байна. Бүтээн байгуулалт эхэлсэн ачаалалтай үед олон сая төгрөгийн алдагдал хүлээх гээд байна. Үүний ард МАК, Монцемент зэрэг үндэсний үйлдвэрүүдийн эрх ашиг ч ноцтой зөрчигдөж байгаа юм шүү гэв.
Төрийн компани үнээ хүчээр бууруулахад бусад цементийн үйлдвэрийг алдагдалд орно” гэсэн шүүмжлэл гарч буй. Энэ талаар Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын дарга С.Мөнхчулуун “Монгол Улсын хэмжээнд цементийн салбарт зах зээлийн үйлдвэрлэл, борлуулалт, худалдан авалтын 33 ба түүнээс дээш хувийг эзэлдэг “Монголын алт МАК” ХХК-ийг давамгай байдалтай аж ахуйн нэгжээр тодорхойлсон. Хөтөлийн цементийн үйлдвэр давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж биш. Өрсөлдөөний тухай хуулийн 7.1.4-т зааснаар бусад аж ахуй эрхлэгч зах зээлд гарч ирэхэд саад учруулах, тэдгээрийг зах зээлээс шахан гаргах зорилгоор бараа бүтээгдэхүүнээ бодит зардлаас доогуур үнээр борлуулсан гэж үзэх боломжгүй. МАК, Монцемент хоёр компани Улаанбаатар хотод цэгтэй. Хөтөл цемент цэггүй байсан тул өрсөлдөөнийг нэмэгдүүлэх үүднээс Улаанбаатарт цемент худалдах цэгтэй болох, борлуулагчид нь үнэ хөөрөгдөхгүй байхад анхаарах зөвлөмж Хөтөлд хүргэсэн. Хууль зөрчсөн эсэхийг шалгаж тогтооно” хэмээв.