Израилийн “Төмөр бүрхүүл” DNN.mn

Өнөөдөр дэлхийд цэргийн чухал байршлууд төдийгүй бүхэл бүтэн том хотыг агаарын дотолгооноос бүрэн хамгаалах систем гэвэл зөвхөн Израилийн “Төмөр бүрхүүл” л байна.

Израилийн нутаг дэвсгэрт довтолж буй пуужингуудыг сөнөөх “Төмөр бүрхүүл” хөтөлбөрийг 2005 оны наймдугаар сарын 3-нд Израилийн Батлан хамгаалах яамны Судалгаа, хөгжлийн газар (MAFAT)-ын дарга, хошууч генерал, доктор Дани Гоулд гаргав. Харин 2007 оны 4 дүгээр сард “Rafael” компани болон Батлан хамгаалах яам “Төмөр бүрхүүл” системийг хөгжүүлэх, үйлдвэрлэх хамтарсан гэрээнд гарын үсэг зурав. “Төмөр бүрхүүл” систем 2009 оны гуравдугаар сарын 25-нд Засгийн газрын хяналтын туршилтыг амжилттай давсан бөгөөд Сдерот хотыг хамгаалахаар хамгийн анхны батерей гэх иж бүрдлийг байршуулжээ. Удалгүй Израилийн Батлан хамгаалах яам агаарын довтолгооноос хамгаалах “Төмөр бүрхүүл” системийн бүхэл бүтэн дивиз байгуулах болсноо зарлав.

Эхлээд уг системийг Газын зурвасын дагуу, дараа нь Ливаны хил дээр байрлуулна гэж таамаглаж байсан ч эхний хоёр иж бүрдлийг Газын зурвасыг пуужингаас хамгаалах зорилгоор 2011 оны 3-4 дүгээр сард Ашкелон, Беер Шева хотын ойролцоо байрлуулав. 2011 оны 4 дүгээр сард Газын зурвасаас найман “Град” пуужин Израилийн нутаг дэвсгэр рүү харвах үеэр тус систем дайсны пуужингуудыг бүгдийг нь устгасан байна. Удалгүй “Төмөр бүрхүүл”-ийн гурав дахь иж бүрдлийг 2011 оны 9 дүгээр сард Ашдод хотын ойролцоо байрлуулав.

“Төмөр бүрхүүл” системийн нэг иж бүрдэл бүр нь 150 хавтгай дөрвөлжин километр талбайг хамгаалах чадвартай. “Төмөр бүрхүүл” нь 4-70 километрт тусдаг ямар ч пуужингаас хамгаалах чадвартай систем юм.Эхний батерей гэх иж бүрдэл 2011 оны 3 дугаар сард анх байлдааны үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд 2014 оны 7 дугаар сарын байдлаар Израиль даяар есөн батерей буюу иж бүрдэл байлдааны бэлэн байдалд оров. Израилийн “Төмөр бүрхүүл” байлдааны үүрэг гүйцэтгэж эхэлсэн эхний жилдээ буюу 2012 оны 4 дүгээр сар гэхэд дайсны 93 пуужинг сөнөөсөн бол 2014 оны эцэс гэхэд 1200 пуужинг амжилттай устгасан билээ. 2021 оны тавдугаар сарын 10-наас 11-нд шилжих шөнө уг систем Газын зурвасаас Израиль руу харвасан 200 орчим пуужинг нэг дор сөнөөж байв.

Хиймэл оюун ухаан бүхий Израилийн “Төмөр бүрхүүл”-ийн пуужингууд нэг байг давхцаж онодоггүй учир зэрэг ирсэн бүх байг сөнөөх магадлал 90 хувь гэдэг ч үнэндээ бол 100 хувь юм. Учир нь Палистины зэвсэгт дайчид маш олон пуужин нэгэн зэрэг харвах болсон учир “Төмөр бүрхүүл”-ийн нэг батерей гэх автоматаар байгаа хуваарилан онодог нэг хайрцганд байрлах 20 пуужин дуусч дайсны сөнөөгүй үлдсэн цөөн пуужин ирж цохилт өгдөг гэсэн үг. Иймээс Израилийн эрдэмтэд энэхүү алдаатай талаа нөхөхийн тулд энэ жилээс пуужин сөнөөх, “сум” нь дуусдаггүй “Төмөр тусгал” гэх лазерын зенитийн системийг “Төмөр бүрхүүл”-тэйгээ хавсран хэрэглэж эхлээд байна. Одоогоор ийм агаараас хамгаалах систем Израилиас өөр улсад байхгүй байгаа бөгөөд Израиль улс технологийн нууцаа алдахгүй гэж бусад улсад нийлүүлэхгүй байгаа юм.

Г.АМАРСАНАА