Охин юм зайлуул мууг нь дуудаад яахав гэж бодох нь бодож л байна. Гэхдээ хэлэхгүй гээд яах вэ дээ, золиг. УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл сэтгүүл зүйн салбараас гаралтай хүн. Улс төрд орж тун удалгүй УИХ-ын гишүүн байсан У.Хүрэлсүхийн оронд жагсаалтын эрэмбээр орж ирсэн юм. Сэтгүүлчээс УИХ-ын гишүүн болсон учраас сэтгүүлчид түүнд маш их талтай, барагтай бол хир халдаадаггүй. Тэгэхээс ч өөр аргагүй. Өмнөх УИХ-ын үед сэтгүүл зүйд үнэхээр нөмөр нөөлөг болсон. Урьдах УИХ гэж тэр чигээрээ сэтгүүл зүй рүү дайрсан, заналхийлсэн дөрвөн жил байлаа. Тэр үед хэвлэл мэдээллийн талд үнэхээр нэг бат цайз болж, авч гарсан хүн бол Д.Сарангэрэл гишүүн. Манай салбарын хүн их улс төрд байх нь ямар хэрэгтэйг бид мэдэж билээ. Одоо хоёр дахиа сонгогдсон төрийн түшээ боллоо. Туршлагатай парламентач боллоо. Салбарын охины карьер үүгээр ч зогсохгүй дээшээ явж Эрүүл Мэндийн сайд, Засгийн газрын гишүүн боллоо. Уг хүнийх нь натур ааш зан сайтай, эвлэгхэн, сэтгүүл зүйн боловсрол нь басчиг өндөр / Ростовын их сургуулийг сэтгүүлч мэргэжлээр дүүргэсэн/, сэтгүүлчийн мэргэжлийн зовлонг мэддэг, энэ тогоонд чамгүй чанагдсан ийм л хүн. Ер нь их зөв талдаа.
Гэтэл юу болсон юм, сэтгүүлч гишүүн маань сайд болоод айхавтар эвдэрч байгаа харагдах юм. Албан тушаал, хүч чадалдаа их эрдэж, бардаж байна. Гишүүн байхдаа ямар энгийн байлаа. Тэр үе, одоо үе хоёр газар тэнгэр шиг ялгаатай болжээ. Сайдын ажил гэдэг бол эрх мэдэл, хөрөнгө мөнгө хоёр дээр очдог албан тушаал. Бүх хүн түүнээс асууна. Вакумд сайхан оруулна. Албан тушаал, эрх мэдэл, мөнгө хүнийг эвддэг гэж ярьдаг. Гэхдээ энэ үг зөвхөн монголчуудын дунд байдаг яриа байх аа. Хөгжсөн орнууд, хөгжиж буй манайх улс орнуудын мөнгөний сургаалиудад “Мөнгө, эрх мэдэл хүнийг эвддэггүй, харин мөнгө тэр хүний ямар зан араншинтай байсныг илчилдэг юм” гэж бичсэн байдаг. Гишүүн байхдаа зүв зүгээр байсан хүн сайд болоод сагсалзах болсны учир шалтгааныг энэ үгнээс ч хаймаар юм шиг. Сайдыг ингээд бичихээр хэний захиалга вэ гээд эрж хайдаг өвчин улс төрийн хүрээнд бий болчихсон. Тэгж эрж хайдгуудад хэлье. Үхсэн баасны чинь хэн нэгний захиалгаар бичиж суух. Тэгж суудаг завтай хүн өдөр тутмын сонины редакцид хаана нь байдаг юм. Тэр сошиал, нийгмийн сүлжээнд нь л байдаг юм байгаа биз.
Цааш нь үргэлжлүүлье. Өөрөө сэтгүүлч байхдаа асуудаг байсан асуултыг нь түүнээс асууна. Тэр бүхэнд сайдын байр сууринаас хандаж сагсалздаг болсон чинь Д.Сарангэрэл гишүүнийг бусад муу нэртэй улстөрчдөөсөө ялгарахгүй болгочихож байгаад харамсч байна. УИХ-ын гишүүн байхдаа бүх хуульд, гаргаж буй шийдвэрүүдэд сэтгүүлч бидний адил байр сууринаас ханддаг байсанд нь талархалтай хандаж ирсэн. Гэтэл одоо түүний хэлсэн ярьсныг, хэрхэн аяглаж байгааг эргээд харъя. АТГ-аас Эрүүл мэндийн сайдыг хууль зөрчиж, хүүгийнхээ найзыг ЭМЯ-ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын Хөрөнгө оруулалтын хэлтсийн даргаар тавьсныг мэдээлсэн. Тэр нь жолооч байсан залуу гэх. Үүнд Д.Сарангэрэл гишүүн албан ёсны байр сууринаас хариулт өгөх ёстой. Төрийн түшээд тийм байхыг сэтгүүлчид, сэтгүүлч байхдаа та ч бас тэгж шаардаж байсан. Гэтэл “Ардын хүүхдийг ажилд авч болдоггүй юм уу” хэмээн сагсалзсан нь хэрүүлч авгайн дүр төрх. Үүгээр ч зогсохгүй Их хурлын чуулганы танхимд гишүүн маань айхавтар хийрхсэн үг хэллээ. Сайдаар очоод харьяа газрынхаа 12 байгууллагын захирал, эрхлэгч нарыг халж, сонгон шалгаруулалтгүйгээр өөрийн хүмүүсийг шууд томилон хууль зөрчсөн гэх үйлдлийнх нь үеийнх юм шиг байна. Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийн захирал Б.Нарантуяаг ажлаас халсан дуулианы үеэр сайд их л төв түвшин, буурь суурьтай харагдсан бол эмэгтэй улстөрчдийн нэр хүндийг өндөрт өргөх байлаа. Учир нь тэр Б.Нарантуяа гэдэг нь Г.Өсөхбаяр аваргын гэргий байсан учраас нийгэм их сонирхжээ. Ийм үед сэтгүүлчийн мэдрэмжээ хааш нь гээчихэв, Д.Сарангэрэл гишүүн. Чуулганы танхимын гадна явсан хүн чинь гүйж орж ирээд, “Мөнхбат сая юу гэлээ гэнэ ээ, би хэлье…” гэж ирээд “Наад Нарантуяаг чинь заавал хална, одоо гарч очоод тушаалыг нь гаргана…” гэхчлэн атаач жөтөөч авгайн өнгө аястай хэлсэн нь лав л энэ удаагийн Их хурал дахь эмэгтэй гишүүдийн нэр хүндийг “Өвөл болохоор хүйтэн болдог”-оос дутуугүй унагалаа. Ажлаас хална гэдэг хуулиар зохицуулагддаг зүйл. Шүүх шийддэг. Хүний ажил амьдралыг шууд шийддэг эрх мэдэл хатан хаанд л байдаг байх. Зүгээр л даруухнаар, тэр зөөлөн дуугаараа “Хуулийн хүрээнд шийдэгдсэн” гээд худлаа ч болтугай хэлчихгүй. “Ухаантай юм шиг бай, ухаантай болоход чинь тусална” гэдэг үгийг санаж явмаар хүн юм байна. Ингэж таны өмнөөс бухимдахын учир нь нэгдүгээрт сэтгүүлч, хоёрдугаарт улс төрд учраа олох гээд явж буй хэдэн эмэгтэйчүүдийн нэрийг айхавтар хугалж буйд юм. Нэг эмэгтэйн алдаа нийтэд чинь тусна. Бид УИХ-д эмэгтэйчүүд олноор гарч, хатан ухаан гаргаж, уран бэрийн нүүдэл хийнэ хэмээн квот хүртэл гаргаж өгсөн. Хүмүүсийн урам хугарах нь байна шүү дээ. Таны давилуун аашнаас болж эмэгтэй хүн төрд гаргах дэмий, сэтгүүлч төрд гаргах нь дэмий юм байна гэж ард түмэн бодох вий гэж санаа зовж байна. “Хал нь гаднаа, хайр нь дотроо” гэдэг шиг бид хэлэхгүй бол өөр хэн хэлэх билээ, эрхэм сайдад.
“Алтан загасны эмгэн” шиг гэж хэлбэл арай муухай, хатуудна байх. Үүнээс багавтар зүйрлүүлэх юм юу билээ гэж бодлоо. Ерөөсөө “Мөнгөн загасны эмгэн” гэж зүйрлэмээр санагдлаа. Алтан биш, Мөнгөн загасны эмгэн шүү. Хоёр огт өөр ойлголт. Эмэгтэй хүн эвдрэх муухай харагддаг юм. Эрчүүд бол угаасаа эвдэрдэг. Энэ нь дасал болсон зүйл. Эрчүүд сайд, гишүүн байтугай нэг муу хурган дарга болоод эвдэрч хэмхэрч эхэлдэг.Тэд бол тэнэгийн туйл гэдгийг бид нар мэднэ. Тийм болохоор тэдэнтэй юу ярихав.
Д.Сарангэрэл гишүүн маань сошиалаар болон нийгэмд салбарынх нь талаар юуг шүүмжилж байна, түүний эсрэг л мэдэгдэл, мэдээлэл хийгээд ярих юм. УИХ-ын гишүүн Билэгтийн Хавдрын эмнэлгийг улсад авна ч гэх шиг, гэнэт юу болов гэмээр “эмнэлгийн ажилтнуудын цалинг ихээр нэмсэн, диваажинд хүрчихсэн” гэх шахуу юм ярина. Ямар шаардлага байгаа юм бэ. Юунд адгаад байдаг юм бэ. Намуухан бай л даа, ухаалаг харагд. “Боловсорсон тариа бөхийдөг” юм. Та өөрөө сэтгүүлч ч юм даа, тийм болохоор амар байдаг байлгүй, орой бүхэн л гурван телевизээр ярих юм. Өдөр юу шуугьсан байна, түүний эсрэг л үзэж тарж байгаа харагдах юм. Энэ бүхэн чинь, ер нь сайд болсноос хойших хандлагуудад сэтгүүлч нөхөд чинь сэтгэл дундуур байна.
Олон жил сэтгүүлч хийсэн хүн нийгэм дэх хамгийн жижиг зовлонгоос хамгийн том жаргалыг хүртэл харж, тэр дундуур туучиж ирсэн байдаг. Тийм мэдрэмжийг хар багаасаа авсан, мэргэжлийн сэтгүүлч хүн төрийн эрх мэдэлд очоод ингэж хувирч өөрчлөгдөхийг харлаа. Муухай юм байна. Тэгэхээр төр засагт буй хүмүүсийн хэнд нь ч итгэх билээ.