Улаанбурхан өвчнөөр 47 настай иргэн халдварласан болох нь лабораторийн шинжилгээгээр баталгаажсан талаар Эрүүл мэндийн яамнаас мэдээлсэн билээ.
Эрүүл мэндийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Д.Очирбат “Улаанбурхан өвчний эхний тохиолдол 47 настай, эрэгтэй Монгол Улсын иргэн болох нь долдугаар сарын 31-ний өдрийн лабораторийн оношоор батлагдсан. Өнөөдрийн байдлаар улаанбурхан өвчний зөөвөрлөгдсөн хоёр тохиолдол батлагдсанаас нэг нь дотоодын тохиолдол боллоо. Мөн сэжигтэй нэг тохиолдлыг бүртгэж, хяналтад аваад байна. Тохиолдол батлагдсантай холбоотойгоор эрсдэлийн үнэлгээг хоёр удаа хийлээ. Үнэлгээгээр улаанбурхан өвчин дунд зэрэг гэж үнэлэгдэж байгаа ч идэвхжлийн зэрэг нэгдүгээр түвшинд орсон. Тохиолдлын удирдлагын штабыг сайдын тушаалаар батлан ажиллуулж байна. Өнгөрсөн хугацаанд зургаан чиглэлээр бүх эрүүл мэндийн байгууллагад энэ өвчлөлийг тандан судлах, эрсдэлд бэлэн байх үүрэг чиглэл өгсөн гэлээ.
Түүнчлэн 725 хавьтлыг тодорхойлж, голомтын вакцинжуулалтыг зохион байгуулж, 67.1 хувийг дархлаажуулалтад хамруулжээ.
Бүх шатны эрүүл мэндийн байгууллагад гурван удаагийн сургалт зохион байгуулж, 1200 эмч, мэргэжилтнийг хамруулсан байна. Улаанбурхан өвчний тархах эрсдлийг бууруулах, өвчлөл нас баралтыг бууруулах зорилгоор нийт иргэдэд, эрсдэлд өртсөн хүн амд урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авч байгаа аж. Улаанбурхан өвчний тандалтыг эрчимжүүлж, дэгдэлтийн үеийн дархлаажуулалт зохион байгуулах, хичээлийн шинэ жил эхлэхтэй холбогдуулж дархлаажуулалтад хамрагдсан, хамрагдаагүй хүүхдийн тоог нарийвчлан гаргаж, яаралтай вакцинжуулалтад хамруулах. Улаанбурхан өвчний дэгдэлт үүсэх эрсдлийн үнэлгээг нарийвчлан гаргаж, халдварын тархалтаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг эртнээс зохион байгуулах.
Гадаад улсаас ирж байгаа иргэдэд эрүүл мэндийн хяналтыг идэвхжүүлэх, эргэх холбоо тогтоохын тулд очих газрын хаяг, утасны дугаарыг бүх шатны байгууллага (Хил хамгаалах газар болон хилийн цэргийн байгууллагууд) авах. Нөхөн дархлаажуулалтыг шуурхай зохион байгуулах. Тандалтыг эрчимжүүлж голомтыг яаралтай цомхотгох. Өвчилсөн иргэдийг эмнэлэгт тусгаарлан эмчлэх. Хүнд
шатлал, хөнгөн шатлалаар тусгайлан ялгаж эмчлэх. Вакцин хийлгүүлээгүй хүүхэд, иргэдээ үе шаттай вакцинд бүрэн хамруулах.
Ахмад настан, зүрхний болон тархины цусан хангамжийн алдагдалтай, сахарын өвчтэй эмзэг бүлгийн иргэдээ нэн тэргүүнд дархлаажуулалтад хамруулах талаар Улсын онцгой комисс уржигдар хуралдаж дээрх үүрэг чиглэлүүдийг өгчээ.
Улаанбурхан өвчний тохиолдол бүртгэгдсэнтэй холбогдуулан бид Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвд очиж нөхцөл байдлын талаар сурвалжиллаа.
Сайн дурын дархлаажуулалтын кабинетаар оров. Тус кабинетын үүдэнд 10 гаруй хүн улаанбурхан, улаануудын эсрэг вакцинд хамрагдахаар оочерлож байв. Мөн эмнэлгийн удирдлагууд улаанбурхан өвчний тохиолдол гарсантай холбоотойгоор Эрүүл мэндийн яаманд хуралтай байлаа.
Яаралтай тусламжийн тасгийн лавлах дээр бага насны хүүхдээ тэвэрсэн ээжүүд “Нүүр болон биеэр нь тууралт гараад байна хаана үзүүлэх вэ” гэсээр ээлж дараалан ирж байлаа. Лавлахын ажилтнууд 7, 8, 9 дүгээр цонхон дээр очиж үзүүлэхийг зөвлөж байв.
Мөн ахлах ангийн эрэгтэй сурагч “Би олон улсын зусланд амарч байхад ковидын нэг тохиолдол илэрсэн. Тиймээс зусланд амарч байсан бүх хүүхдүүдээ ковидын
гэсэн юм” гэхэд “маргааш 11 цаг хүртэл ковидын шинжилгээг амбулаториор өгөх боломжтой” гэв.
Их эмч Т.Мөнхзул: Улаанбурхан өвчний голшинж тэмдэг нь томтолбот, гөвдрүүт тууралт дээрээс доош чиглэлтэй гардаг
Улаанбурхан өвчний талаар ХӨСҮТ-ийн Яаралтай тусламжийн тасгийн их эмч Т.Мөнхзултай ярилцлаа.
-Улаанбурхан гэж ямар өвчин бэ?
-Улаанбурхан нь халууралт, амьсгалын замын болон нүдний салст бүрхэвчийн үрэвсэл, том толбот гөвдрүүт тууралт гардаг цочмог халдварт өвчин юм. Энэ нь амьсгалын замаар дамждаг, халдварын эх уурхай нь улаанбурхан өвчнөөр өвдсөн хүн байдаг. Улаанбурхны вирус нь халдварлахдаа амьсгалын дээд замд байрлаад ханиах, найтаах, ярих үед гадаад орчинд дусал байдлаар агаарын урсгалаар нэлээд хол цацагддаг. Халдвартай хүнтэй ярих, шүргээд өнгөрөх төдийд ч энэ халдварыг авах боломжтой.
-Улаанбурхан өвчний илрэх гол шинж тэмдэг нь юу вэ. Нууц үе нь хэдий хугацаанд үргэлжилдэг вэ?
-Улаанбурхан өвчний нууц үе нь 7-11 хоног байдаг. Хамгийн багадаа долоо хоног, түүнээс цааш 28 хоног хүртэл хугацаанд нууц үе нь үргэлжилж болно гэж үздэг. Энэ өвчин цочмог байдлаар илэрдэг. Өндөр халуурна, цочимтгой болно, бага насны хүүхэд ууртай, уцаартай, уйлагнаж, тайван бус болох шинж тэмдэг эхэн үедээ илэрнэ. Хоолны дуршил буурч, нойр өөрчлөгддөг. Дээрээс нь стимсоны гурвал буюу ринит, ларингит, коньютивит гэсэн гурван шинж тэмдэг илэрдэг. Ринетийн үед найтаах, хамар нь битүүрэх, усан нус гоожиж байгаад яваандаа ногоон өнгөтэй болно. Ларингитын үед хуурай ханиалгадаг, шаналгаатай олон удаа хуцуулж ханиалгах, хоолой сөөнгөтдөг. Кониктивит нь нүдний салст улайж хавагнах, гэрэлд гялбах, нулимс гоожих, нуух цувах шинж тэмдэгтэй. Эдгээр нь амьсгалын дээд замын үрэвслийн шинж тэмдгүүд юм. Улаанбурхны эхний үед халуурч, нүдний зовхи нь хавагнадаг. Дараа нь үечилсэн байдалтайгаар тууралт гардаг. Эхний өдөр нүүрээр, дараагийн өдөр цээж нуруугаар гарна. Гурав дахь өдрөөс мөчдөөр гарах зэргээр дэс дараатай, дээрээс доош чиглэлтэй гардгаараа бусад өвчний тууралтуудаас онцлог байдаг.
-Уг өвчин нь хэр удаан эмчлэгддэг вэ. Гэрээр эмчлэх боломжтой юу?
-Эмнэлгийн нөхцөлд 7-10 хоног эмчилдэг. Хүндрэл гарсан тохиолдолд түүнээс удаан хугацаагаар эмчлүүлэх тохиолдол бий. Улаанбурхан өвчний үед менингит, уушгины хатгалгаа зэрэг бусад хүндрэлүүд ихэвчлэн үүсдэг.
Өмнө нь манайд 2015, 2016 онд 50 гаруй мянган хүн улаанбурхан өвчнөөр өвдсөн том дэгдэлт болсон. Энэ үед хөнгөн хэлбэрийн хүмүүсээ гэрээр эмчилж байсан тохиолдол их бий.
Одоогийн байдлаар Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвд тусгаарлан эмчилж байна. Улаанбурхан өвчний дэгдэлт их гарсан тохиолдолд хөнгөн хэлбэрээр туссан өвчтөнүүдийн хувьд эмч, эмнэлгийн байгууллагын хяналт, зөвлөмжийн дагуу эмийн эмчилгээ хийлгэн, гэрийн нөхцөлд өөрийгөө тусгаарлан, амин дэмээр тэжээллэг хоол хүнс хэрэглэх ёстой.
-Хэрхэн улаанбурхан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вэ?
-Эхний үед хамгийн том дархлаажуулалт вакцин байдаг. Манай улсад хүүхдэд есөн сартай болон хоёр настайд нь улаанбурхан, гахайн хавдар, улаануудын вакциныг товлолын дархлаажуулалтаар хийдэг. Энэхүү товлолт вакцинд хамрагдсанаар уг өвчнөөс 15 жил хүртэлх хугацаагаар хамгаалагдана гэж үздэг. Хэрвээ вакциндаа хамрагдаж чадаагүй, ямар нэгэн байдлаар улаанбурхан өвчнөөр өвдөөгүй болон өвдсөнөө мэдэхгүй хүн байвал улаанбурхны эсрэг дархлаажуулалтад хамрагдана. Энэ нь 96 хувиас дээш хувийн халдвартай өвчин. Хамгийн их халдварлалт өндөртэй, хүн бүр өвчлөх боломжтой өвчин учраас олон нийтийн газар, дотоод орчинд явахдаа амны хаалт зүүх, гарын ариун цэвэр сахих хэрэгтэй. Бага насны хүүхдүүд товлолын вакциндаа хамрагдаж чадаагүй байвал хурдан хугацаанд товлолын вакцинд хамруулах шаардлагатай. Улаан бурхан нь вакцинаар урьдчилан сэргийлэх боломжтой өвчин.
Есөн сартайгаас улаанбурхан өвчний товлолт дархлаажуулалт эхэлдэг учраас 0-9 сар хүртэлх насны хүүхдүүдээ шаардлагагүй бол олон нийтийн газраар авч явахгүй байх, эцэг, эхчүүд нь вакциндаа хамрагдаж, хүүхдэдээ халдвар тараахаас сэргийлэх хэрэгтэй.
-Уг өвчний вакцин 15 жилийн баталгаатай гэлээ. Хамгаалалтын хугацаа нь дууссан иргэдийн хувьд дахин вакцин хийлгэх шаардлагатай юу?
-Улаанбурхнаар өвдсөн хүн дахиж өвдөхгүй. Вакцины дархлаа нь суларсан сүүлд өвдөөгүй гэж бодож байгаа иргэд дархлаажуулалтдаа дахин хамрагдах юм. Эрүүл мэндийн яамнаас тушаал гарч бүх, өрх, дүүргийн эмнэлгүүдэд харьяалал харгалзахгүйгээр улаанбурхны вакциныг хийж эхлэх гэж байгаа.
Улаанбурхан өвчинд хамгийн их өртөх эрсдэлтэй нь 0-9 сар хүртэлх насны хүүхдүүд, урьд нь өвчлөөгүй, вакцинд хамрагдаагүй хүмүүс. Нэмэлт нэг тун вакциныг насанд хүрэгчдэдээ, хүүхдэд хоёр товлолт вакцин хийж байна.
-Вакцин хийлгэсний дараа ямар шинж тэмдэг, зовуурь илрэх вэ?
-Бага зэргийн халуурах, вакцин хийлгэсэн газарт улайж, үрэвсэх, хөнгөн хэлбэрийн тууралт гарах зэрэг шинж тэмдэг илэрч болно. Энэ нь вакцин хийлгэсний дараахь хариу урвал учраас үүнийг өвчлөл гэж үзэхгүй.
Улаанбурхан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакциныг дараахь тохиолдолд тарьж болохгүй. Үүнд:
-Гормон болон туяа эмчилгээ, дархлаа дэмжих болон дарангуйлах эм хэрэглэж байгаа хүнд
-Төв мэдрэлийн системийн эмгэгтэй хүнд
– Халуунтай болон цочмог халдварт өвчний үед
-Уг вакцины найрлагад орсон ямар нэгэн бодист харшилтай
-Өмнөх дархлаажуулалтад харшлын шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд
-Цусны системийн өвчнүүд лейкеми, хүнд хэлбэрийн цус багадалт
-Бөөрний дутагдалтай өвчтөнд
-Ээнэгшлээ алдсан зүрхний эмгэгүүдийн үед
-Жирэмсэн
-Өмнө нь неомицин хийлгээд хүнд харшлын шинж илэрсэн
-Гаммаглобулин хийлгэснээс хойш 45 хоногийн дотор
-Хүнд хэлбэрийн төрөлхийн гаж хөгжилтэй хүүхэд
-Цус, сийвэн сэлбүүлснээс хойш гурван сарын дотор зэрэг эдгээр тохиолдолд тус вакцинд хамрагдаж болохгүй.
Л.МИНЖМАА
Т.АЛТАНМИНЖ