Улсын Их Хурлын чуулганы  үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар Газрын тосны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэв. Энэ талаарх хууль санаачлагчийн илтгэлийг Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг, Эдийн засгийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Нямдорж нар танилцуулсан юм.

 Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн уг хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг чуулганы энэ сарын 15-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэхэд олонхын дэмжлэг авч чадаагүй тул төсөл санаачлагчид нь буцаасан. Иймээс чуулганы нэгдсэн болон байнгын хорооны хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд гишүүдээс гаргасан саналуудыг тусган хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг 5 дугаар сарын 23-ны өдөр Улсын Их Хуралд дахин өргөн мэдүүлснийг Эдийн засгийн байнгын хороо энэ сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцээд дэмжсэн байна.

  1991 онд батлагдсан Газрын тосны тухай хуулиар зарчмын шинжтэй харилцааг зохицуулсан бол Засгийн газрын 1991 оны 204 дүгээр тогтоолоор баталсан Газрын тосны тухай хуулийг хэрэгжүүлэх журмаар газрын тосыг хайх, олборлохтой холбоотой гол харилцаа, тухайлбал, газрын тосны хайгуул, олборлолт, газрын тосны үнэлгээ, төлбөр, газрын түрээс, татвар, захиргааны үйлчилгээний шимтгэл, нягтлан бодох бүртгэл, бүтээгдэхүүн хуваах, татвараас чөлөөлөх зэрэг харилцааг зохицуулж байна. Газрын тосны тухай хуульд газрын тосны олборлолт явуулж буй аж ахуйн нэгжүүдийн харилцааг нарийн тусгаагүй, ойлгомжгүй, бусад хуультай зөрчилдсөн заалтууд нэлээд байгаа бөгөөд хуулиар зохицуулах шаардлагатай харилцааг Засгийн газрын тогтоолоор баталсан газрын тосны тухай хуулийг хэрэгжүүлэх журмаар зохицуулж байгаагаас хамаарч сүүлийн үед хуулийг хэрэгжүүлэхэд багагүй хүндрэл учирч байгаа. Иймээс Газрын тосны тухай хуулийг бүхэлд нь шинэчлэн найруулж, газрын тос, байгалийн хий, уламжлалт бус газрын тосны талаарх ойлголт, төрийн байгууллагууд болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын эрх хэмжээг тодорхой болгон, роялти, татварын хувь хэмжээ, түүнийг оногдуулах, хөнгөлөх, чөлөөлөх, тусгай зөвшөөрөл олгох, түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох, газрын тос эрэх, хайх, ашиглах үйл ажиллагаатай холбоотой харилцааг боловсронгуй болгож хуульчлах зайлшгүй шаардлагыг харгалзан уг хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг холбогдох бусад хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төслүүдийн хамт боловсруулсныг Уул уурхайн сайд илтгэлдээ дурдав. 

  Мөн хуулийн төсөл боловсруулахтай холбогдуулан тусгай зөвшөөрлийн болон нөөц ашигласны төлбөрөөс улсын, орон нутгийн төсөвт төвлөрүүлэх, байгаль орчныг нөхөн сэргээх баталгаа болгож эскроу дансанд байршуулах мөнгөн хөрөнгийн хувь хэмжээ болон бусад шаардлагатай эдийн засгийн тооцоо, судалгааг хийсэн гэдгийг хэллээ. Энэ хууль батлагдсанаар газрын тос, уламжлалт газрын газрын тосны тухай эрх зүйн асуудал тодорхой болох юм гэдгийг тэрээр тодотгов.

  Хууль санаачлагчийн илтгэл, Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн С.Баярцогт, Л.Гантөмөр, Ж.Батзандан, Л.Энх-Амгалан, О.Содбилэг, Г.Баярсайхан, Ж.Эрдэнэбат, Ж.Батсуурь, С.Одонтуяа, Д.Сумъяабазар нар Уул уурхайн сайд болон ажлын хэсгээс асуулт асууж тодруулан Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Энх-Амгалан, О.Содбилэг, Б.Бат-Эрдэнэ нар саналаа хэллээ. 

  Ингээд байнгын хорооны саналаар Газрын тосны тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцэхийг дэмжих санал хураалгахад чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 86.5 хувь нь дэмжсэн тул хуулийн төслүүдийг анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Эдийн засгийн байнгын хороонд шилжүүлснээр чуулганы үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан завсарлалаа. 

Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг өнөөдөр УИХ-ын даргад Газрын тосны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, Цагаан суваргын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох тухай, Ашигт малтмалын зарим ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод нэмж хамааруулах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг тус тус өргөн барилаа. Газрын тосны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг уг нь УИХ-д бараг íýã жилийн өмне өргөн барьсан. Ийм хуультай болохоор бараг 8-9 жил ярьж байгаа. Хуулийн төсөл дээр өнгөрсөн хугацаанд УИХ- ын ажлын хэсэг ажиллаж, УИХ-ын  эцсийн хэлэлцүүлэг хийсэн ч зарим асуудлаар гишүүдийн байр суурины зөрүүтэй  байдлаас хамааран санал хуваагдаж олонхийн санал  авалгүй санал тэнцэн унасан юм. Иймд Засгийн газар маргаантай асуудлыг судалгаанд ундэслэн боловсруулж УИХ-д өргөн барьлаа. Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг хэлэхдээ “Газрын тосны хууль батлагдсанаар өөрийн улсад олборлож байгаа газрын тосыг дотоодод баригдах газрын тос боловсруулах үйлдвэртээ  зах зээлийн унээр, тэргүүн ээлжинд нийлүүлэх боломж бүрдэнэ. Мөн олон улсын хэмжээнд шинэвтэр салбар  буюу уламжлалт бус газрын тос болох нүүрсний давхарыг метан хий, битум, шатдаг занарын төрлийн ашигт малтмалыг эрх, хайх, ашиглах эрх зүйн орчин тодорхой болно” гэдгийг онцолж байлаа. Ингэснээр энэ салбарт хөрөнгө оруулалт ихээр нэмэгдэж, хулээгдэж буй төслүүд хөдөлж эхлэнэ гэж үзэж байна.
Мөн Цагаан суваргын зэс молибдений ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг  Ашигт малтмалын тухай хуульд заасны дагуу шийдвэрлэх тогтоолын төслийг өргөн  барилаа. Энэхүү ордын тухайд бүтээн байгуулалт нь хийгдэж ашиглахад бэлэн болсон аж.
Өнгөрсөн жилийн òàâäóãààð сарын 31-нд долоон ордыг стратегийн ордод нэмж хамруулах тогтоолын төслийг Засгийн газраас УИХ-д өргөн барьж байсан. Гэвч  УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо Төрөөс эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлоготой нийцүүлэн энэ асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар  хэлэлцүүлэхээр болж тогтоолын төслийг эргүүлэн татсан.
Засгийн газраас энэ удаад хөрөнгө оруулагч нь стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамруулах хүсэлт ирүүлсэн Цайдамнуурын нүүрсний орд, Гацууртын алтны ордыг хамруулах тогтоолын төслийг өргөн барилаа.
Газрын ховор элементийн Халзанбүргэдэй, Лугийн гол, Мушгиа худаг, Хотгорын ордуудын хувьд тус ордууд нь бүрэн судлагдаж дуусаагүй, мөн баяжуулах, боловсруулах технологийн шийдэл тодорхойгүйгээс, техник-эдийн засгийн үндэслэл боловсрогдож дуусаагуй байгаа зэргийг харгалзан энэ удаагийн Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд оруулахыг хойшлуулах, Хөшөөтийн нүүрсний ордын хувьд олон улсын хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй хөрөнгө оруулагчид нь уг ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод хамруулах тал дээр санал нэгдээгүй, орон нутгийн зүгээс хөрөнгө оруулагчидтай хамтран ажиллах тохиролцоонд хүрснээр уг ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод хамруулахгүйгээр гэрээ байгуулан ажиллах саналыг ирүүлсэн тул тогтоолын төслөөс хасах үндэслэл болсон байна.