-ТАРХИНЫ ДАРАЛТТАЙ, ШАРЛАЛТТАЙ ТӨРСӨН ХҮҮХДИЙГ ЭМЧИЛДЭГ ГАНЦ ЭМИЙГ
ҮЙЛДВЭРЛЭХИЙГ ЗОГСООГООД УДАЖ БАЙНА-
Эмийн сангийн жор баригч фенобарбитал (люминал) эмийн тунг анзаарахгүйгээр хэрэглэгчид өгснөөс үүдэж 16 нярай өнгөрсөн наймдугаар сарын эхээр хордож эмнэлэгт хүргэгдсэн билээ. Тухайн үед хүүхдүүд Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд эмчлүүлсэн. “Монос” группийн зүгээс хүүхдүүдийн хордлого бүрэн тайлагдсан эсэхийг шинжлүүлэхэд цусан дахь фенобарбитал эмчилгээний хэмжээнд байна гэсэн хариу гарсан аж. Жор баригчийн алдаанаас үүдэж хүүхдүүд эмэнд хордсон дуулианаас үүдэж Эрүүл мэндийн яам, Нийслэлийн эрүүл мэндийн газар, Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрынхан зэрэг, зэрэг хэвлэлийн бага хурал хийж, эм үйлдвэрлэгч, борлуулагч үндэсний компаниудаа боорлож эхэлсэн. Бусад улсад алдаа гаргасан мэргэжилтэнд хуулийн хариуцлага хүлээлгэдэг бол манайд эрүүл мэндийн салбарынхан нь хоорондоо дайтаж, хийрхэж сүйд болцгоосон. Мэргэжлийн хяналтынхан нь шалгаж, Эрүүл мэндийн газрынхан нь мэдэгдэл хийж хийрхэж байгаад 40 шахам жил үйлдвэрлэж, эмчилгээнд хэрэглэж байсан люминал эмийг үйлдвэрлэхийг хориглочихсон. Үр дүнд нь энэ эмийг уух шаардлагатай хүүхдүүд хохирч, аав ээж нь гадаадаас захиж, сэтгэцэд нөлөөлөх эм бэлдмэл хууль бусаар тээвэрлэсэн гэмт хэрэгтэн болоход ойрхон болчихоод байгаа аж.
“ЛЮМИНАЛЫГ ОРЛУУЛАХ ЭМ ҮГҮЙ”
Энэ эмийг эмчийн жороор олгодог. Тархины даралттай, арьс нь шарлалттай төрсөн, нойр нь солигдсон хүүхдүүдээс гадна өндөр настнууд их хэрэглэдэг аж. Гэтэл үйлдвэрлэхийг хориглосноос хойш фенобарбитал уух шаардлагатай олон хүн хохирч байгаа аж. “Монос” эмийн сангийн 1883 лавлах утас руу өдөр бүр арваас дээш хүн люминал зарж байгаа эсэхийг асууж ярьдаг гэнэ. Манай сонинд хандсан Сонгинохайрхан дүүргийн II хорооны иргэн Л.Баясгалан “Манайх хоёр хүүхэдтэй. Том охин маань тархины даралттай учраас люминал уудаг байсан. Бага хүү маань мөн л тархины даралттай. Угаасаа хотод төрж байгаа хүүхдүүдийн олонх нь тархины даралттай байдаг юм байна. Тархины даралттай хүүхдийг уйлуулахгүй байх ёстой гэсэн. Тайвшруулдаг ганц эм нь люминал. Гэтэл энэ эм тасарчихсан. Эм тасарснаас үүдэж хүүхэд маань эмнэлэгт хүртэл хэвтлээ. Эмч нар нь “Люминал уулгах шаардлагатай олон хүүхэд байна. Эм тасарснаас гэрээр эмчлэх хүндрэлтэй болчихоод байна” гэж байсан. Арга ядаад гадаадад байдаг найздаа захисан. Гэтэл люминал өөрөө сэтгэцэд нөлөөлөх эм учраас хил гааль дээр шалгуулж, сэтгэцэд нөлөөлөх эм бэлдмэл оруулж ирсэн хэргээр эрүүгийн хариуцлага хүлээх юм байна. Хүүхдэдээ хэрэгтэй эм авахын тулд эрүүгийн хэрэгтэн болж мэдэхээр нөхцөл бий болчихлоо” гэсэн юм.
Арван хүүхдийн найм нь шарлалттай төрж байгааг өрхийн эмч ярьсан. Тэрбээр “Шарлалттай төрсөн хүүхдэд люминал эмийг эмчилгээний тунгаар бичиж өгдөг байсан. Гэтэл одоо тэр эм нь тасарчихсан. ЛИВ52 зэрэг орлуулах үйлчилгээтэй эм байгаа ч зайлшгүй люминал уух шаардлагатай өвчтөн олон байгаа. Нэгэнт байхгүй эмийг яах билээ. Тиймээс өөр эм бичиж өгөхөөс аргагүй” гэсэн юм.
ЭХЭМҮТ-ийн Эмнэлгийн тусламжийн чанарын менежер, тэргүүлэх зэргийн эмч, клиникийн профессор Б.Надмид “Люминалыг орлуулах эм угаасаа байхгүй. Өвөрмөц эмчилгээнд хэрэглэдэг эм. Манай эмнэлэг нөөцтэй байсан учраас өвчтөнүүдээ эмээр таслаагүй. Манай улсад люминалыг 30 гаруй жил хэрэглэж ирсэн, уламжлалт эмчилгээний эм. Тиймээс үйлдвэрлэхийг хориглосон, зогсоосон шалтгааныг ойлгохгүй байна. Ямар ч байсан манай эмнэлэг хэрэглэж байгаа” гэсэн юм.
ОЛОН УЛСЫН СТАНДАРТ ЗӨРЧИЖ, САВЛАГААГАА ӨӨРЧИЛ ГЭХ ШААРДЛАГА ТАВЬЖЭЭ
Фенобарбитал (люминал)-ыг анх 1904 онд гаргаж авсан бөгөөд 1912 оноос “Bayer” хэмээх эмийн компани үйлдвэрлэн зах зээлд гаргасан түүхтэй. Энэ үеэс олон улсад люминалыг тайвшруулах зорилгоор өнөөг хүртэл хэрэглэж байгаа. Мөн энэ эмийг таталтын эсрэг үйлдэлтэй болохыг тогтоож олон улсад мэдрэлийн эмгэг, таталтын эмчилгээнд өргөн хэрэглэдэг юм байна. Люминал нь Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын болон Монгол Улсын зайлшгүй шаардлагатай эмийн жагсаалтад байдаг аж. Манай улсад “Эмийн үйлдвэр” (Одоогийн “Эмийн үйлдвэр импекс” компани) 1976 оноос хойш үйлдвэрлэж байжээ. Люминалыг нярай хүүхдийн арьсны шарлалтыг арилгах болон тархины даралттай, нойр солигдох өвчний үед эмчилгээний зориулалтаар хэрэглэдэг. “Эмийн үйлдвэр импекс” компани фенобарбиталыг зөвхөн том хүний тунгаар үйлдвэрлэдэг байжээ. Жор баригчид нэг эмийг 20 хувааж, хүүхдийн тунг тааруулдаг байсан. Тиймээс өнгөрсөн зургадугаар сараас хүүхдийн тунгаар буюу таван мгр хэмжээтэйгээр люминал үйлдвэрлэж эхэлсэн. Ингэхдээ сав баглаа боодол нь ижил, шошгон дээрх тунг тав, 100 мгр гэдгээр нь өөр бичсэнийг жор баригч анзаараагүйгээс 16 хүүхэд хордсон билээ. Тухайн үед Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын орлогч дарга Б.Ганбат “Эмийн савлагаа нь адил байсан нь эмийн санчийг андуурахад хүргэсэн гэж үзэн манайхаас энэ эмийг үйлдвэрлэхийг хориглосон” гэж мэдэгдэж байсан. Олон улсын жишигт ижил үйлчилгээтэй, нэг нэршилтэй эмийн сав, баглаа боодол адил байдаг бөгөөд зөвхөн тунг нь тодорхой бичсэн байдаг аж. Амоксициллин гэхэд 500 мгр, 250 мгр гэсэн тунгаараа ялгаатай байдгаас савлагаа нь өөр байдаггүйг эмийн санчид тайлбарласан. Гэтэл жор баригч тун анзаараагүй бурууг үйлдвэрлэгчид тохож эм үйлдвэрлэхийг Нийслэлийн эрүүл мэндийн газар хориглосон шалтгаан нь энэ.
ӨӨРСДӨӨ БҮРТГЭЭГҮЙ БУРУУГАА ҮЙЛДВЭРЛЭГЧИД ЧИХЖЭЭ
Хүүхэд хордсон дуулиан дэгдэхтэй зэрэгцээд Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас шалгалт хийж фенобарбитал эмийг улсад бүртгэлгүй гэх шалтгаанаар үйлдвэрлэхийг хориглосон. Тухайн үед Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын ЭМБСХХ-ийн дарга Г.Батмөнх “Гурван жилийн өмнөөс л дотоодод үйлдвэрлэж байгаа эмнүүдийг бүртгэлжүүлж гэрчилгээ олгох ажил эхэлсэн бөгөөд энэ ажил ЭМЯ-нд их удаан явагддаг болохоор “Фенобарбитал” эм бүртгүүлээгүй байсан байх” гэж мэдэгдэж байсан. Үнэхээр ч дотоодын 35 үйлдвэрийн 2500 орчим эмийн 90 хувь нь бүртгэлгүй байдаг аж. Энэ үйлдвэрлэгчдээ биш бүртгэж авах төрийн байгууллагуудын шат дамжлага хэтэрхий хойрго, удаанаас болдог гэдгийг үйлдвэрлэгчид ярьсан. Стандартчилал, хэмжил зүйн газарт эмийн стандарт бүртгүүлэхийн тулд дөрвөн удаагийн хурлаар орох шаардлагатай. Гэтэл нэг хурал жилд нэг юм уу, хоёр л болдог. Жилдээ ганц, хоёр хуралдахдаа 3-4 эм л хэлэлцэх дотоод дүрэмтэй. Заавал стандарт шинэчилж байж тухайн эмийг бүртгүүлэх учиртай болохоор өдрийн од шиг болдог хурлыг нь хүлээхээс аргагүй. Бас эм судлал, эмийн технологийн зөвлөлийн хурлаар ч нэг дор олон эм хэлэлцдэггүй юм байна. Энэ мэт шат дамжлага удаанаас болж өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд үйлдвэрлэж байгаа нийт эмийнхээ 10 хувийг л бүртгэсэн аж. Одоо үйлдвэрлэхийг хориглочихоод байгаа люминал эмийг гэхэд бүртгүүлэх гээд дарааллаа хүлээж байжээ.
Бид Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хэлтсийн мэргэжилтэн Д.Болдбаатараас люминал эмийг хэзээнээс үйлдвэрлэх талаар тодруулахад “Улсын бүртгэлд даруйхан бүртгэх асуудлыг Эрүүл мэндийн яаман дээр ярьж байна. Энэ шалтгаанаар үйлдвэрлэхийг хориглосон учраас Эрүүл мэндийн яам л шийдвэрээ гаргах байх. Улсын бүртгэлд бүртгэсний дараа сав баглаа боодлоо цэгцлэх асуудлыг үйлдвэрлэгчид тавих ёстой. Энэ асуудал Эрүүл мэндийн яаман дээр байгаа учраас манайх мэдэхгүй байна” гэлээ. Харин Эрүүл мэндийн яамнаас лавлахад “Манайхаас гарсан ажлын хэсэг шуурхай ажилласны дүнд Фенобарбитал эмийг бүртгээд авчихсан. Сав, баглаа боодол дээрээ гацаж байгаа байх” гэдэг хариултыг өглөө.
Үйлдвэрлэгч болох “Эмийн үйлдвэр импекс” компанийн захирал О.Дамбаас Фенобарбитал эмийг хэзээнээс дахиж үйлдвэрлэх, хэзээ хэрэглэгчдийн гар дээр очих талаар лавлахад “Эрүүл мэндийн яам гурав хоногийн өмнө л бүртгэсэн. Бүртгэлийн дугаар эмийн савлагаан дээр бичигдэх ёстой учраас дахин савлагаагаа захиална. Дээр нь хүүхэд, том хүний тунг хараагүй хүн ч ялгахаар савла гэсэн шаардлага тавьсан. Сав баглаа боодол зэргийг захиалж хийлгэхэд хамгийн багадаа нэг сар шаардагдана” гэлээ. Тэгэхээр люминал эм хэрэглэгчдийн гар дээр хамгийн хурдандаа нэг сарын дараа очиж мэдэх нь. Тэр хүртэл хичнээн хүүхэд, тайвшруулах эм ууж унтдаг хэдэн настан хохирох бол.
Ц.ӨРНӨХ