МУИС-ийн Физикийн ангид 1976 онд 23 хүүхэд элсэн оржээ. Арав гаруй
аймгаас дунд сургуулиа төгсөөд ирсэн хүүхдүүд нэг анги болон суралцаж, насан туршдаа
найз нөхөд болж ирсэн түүх ингэж эхэлжээ. 1976 оны намар Баруун хязгаар Увс аймгаас Н.Алтантуяа ноосны машинд дайгдан 20 гаруй хоног
явсаар Улаанбаатарт ирж байсан гэнэ. Харин
Хөвсгөл аймгаас Ч.Сайнбилэг, Н.Дүүжий нар арав гаруй хоног явсаар оюутан болохоор ирж байжээ.
Дундговь аймгаас Тэрбиш мөн ирж байсан аж. Тэр жил Физикийн ангид ЗХУ-аас нэг оюутан,
Вьетнамаас хоёр оюутан элсэн суралцаж байв.
Мөн үсээ ургуулж, трапецин өмд өмсөж чанамал жинсээр гангарсан унаган хотын хүү
Э.Бат-Үүл ч энэ ангийн хүүхэд. Ерөнхий сайд, Монгол Улсын баатар олон эрдэмтэн,
доктор, профессор төрөн гарсан ангийнхны энэ удаагийн уулзалтад очлоо. Тэд сургуулиа
төгсөөд 30 жилийн дараа 2011 онд ангиараа уулзсан байна. Уулзалтаар гурван гадаад
оюутнаас бусад нь бүгд цугларсан гэнэ. Тэр уулзалтаас хойш жил бүрийн намар уулзалдах болжээ. Энэ жил ч гэсэн ангиараа уулзсан
байна. Уулзалтын үеэр ангийн багш Х.Цоохүү “Арав гаруй аймгаас ирсэн хүүхдүүд нэг анги, би анги
удирдсан багш нь болж байлаа. Тухайн үеийн хүүхдүүдийн хүмүүжил одоогийнхоос их
өөр байсан шүү дээ. Хүүхдүүд маань маш богино хугацаанд ижилсэж билээ.
Манай ангиас Ерөнхий сайд, улсын баатар, олон эрдэмтэн төржээ. Манай
Э.Бат-Үүл хичээлээ их тасална. Нэг удаа багш нарын хурлаар орж байсан юм байна.
Ер нь их жигдхэн, хүмүүжилтэй хүүхдүүд байсан. Харин сурлагатай, мундаг гэвэл Н.Алтанхуяг,
Р.Хоролжав, Д.Сүхгал, Ж.Цэрэндолгор, С.Наранцэцэг гээд олон хүүхэд бий дээ. Гэхдээ манай ангийн хүүхдүүд хоорондоо их эвтэй,
сурлага хүмүүжилдээ ч сайн. Сургуулиас бусад
ажилд нийгмийн идэвх сайтай хүүхдүүд байсан”
гэж ярьсан юм.
“ЦЭНДЭЭ, АЛТАНТУЯА НАРААС
ХУУЛСААР БАЙГААД Л ТӨГСЧИХСӨН ХҮН ШҮҮ ДЭЭ”
Нийслэл хотын дарга, Монгол Улсын баатар Э.Бат-Үүл “Юуны өмнө багш
нартайгаа, ангийн хүүхдүүдтэйгээ уулзаад сэтгэл үнэхээр их хөдөлж байна. Эхлээд багш нараасаа хүлцэл өчмөөр байна. Их тааруу,
аргыг чинь барсан оюутан байжээ, би. Бараг хичээлд суугаагүй юм шиг санагддаг юм.
Цэндээ, Алтантуяа нараас хуулсаар байгаад л төгсчихсөн хүн шүү дээ. Дамба багш миний
дипломыг удирдсан юм. Тухайн үед хүмүүсийн нэг их анхаараад байдаггүй сэдвээр диплом
бичүүлж байлаа. Аргыг нь мөн ч барсан даа. Дипломынхоо учрыг ч ойлгоогүй, нэг мэдсэн
хамгаалаад төгсчихсөн байсан. Гэхдээ төгссөнийхөө дараа өөрөөсөө ичээд дипломынхоо
сэдвийг нухацтай судалсан шүү. Өөр нэг юм гэвэл би ямар азаар физикийн анги сонгож,
төгссөн юм бэ. Физикийн шинжлэх ухаан гэдэг бодит байдлыг өөрийнхөө тааллаар тайлбарладаг
юм. Үүгээрээ бусад бүх салбараас онцлог. Боловсролтой, сэтгэж чаддаг, амьдралын мөн чанарыг тайлж, ухамсарлаж
чаддаг болъё гэвэл физикийн ухааныг л сонгох хэрэгтэй. Сүүлд нь ангийн нөхөдтэйгээ
уулзсан чинь одоогоос 30 гаруй жилийн өмнө
дэггүйтэж явсан Бат-Үүл болчихсон юм шиг сэтгэгдэл төрөөд байна” хэмээн оюутан ахуй
цагийн дурсамжаас хуваалцсан юм.
“ЭНЭ ЭЙНШТЕЙНИЙ ХАРЬЦАНГУЙН ОНОЛ ХУДЛАА ЮМ ШИГ САНАГДААД БАЙНА” ГЭЖ Э.БАТ-ҮҮЛ
НАДААС АСУУГААД …
Харин Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг “Анх оюутан болоод 301 тоотод сууж
байтал самбарынх нь зүүн дээд буланд “Физикийн шинжлэх ухаан бол цэнгэлийн манлай”
гэсэн үг байж байна. Тэр үед ийм аймаар зовлонтой хичээлийг цэнгэлийн манлай гэдэг
нь яаж байгаа юм бол гэж бодож байлаа. Гэтэл үнэхээр л цэнгэлийн манлай шинжлэх
ухаан мөн байсан. Биднийг өдий зэрэгтэй яваа нь физикийн шинжлэх ухааныг судалсны
гавьяа. Мөн улстөрд туйлширдаггүй занг маань ч энэ л салбар төлөвшүүлсэн гэж боддог
юм. Бүх юманд онцлог гэж байдаг. Тэгвэл манай анги онцлогийн онцлог анги. Улсдаа
ганцхан баатартай бас интернациональч. Ирц бүртгэж байсан дэвтрээ хааяа хардаг юм.
Түүн дээр хамгийн олон удаа хичээл тасалсан нь манай баатар шүү дээ. Ер нь Дамба
багш Бат-Үүлийг энэ нийгэмд их тэсрэлт хийхэд
бэлдсэн хүн нь юм байна шүү гэж сүүлд бодох болсон. Дипломынх нь сэдэв хүртэл тэсрэлтийн талаар байдаг. Гэхдээ Бат-Үүл аймаар
мартамхай хүүхэд байсан. Ямар сайндаа л бээлийгээ байнга резинээр холбож өмсдөг
байх вэ дээ. Гэхдээ тийм л хүн хувьсгал хийж чаддаг юм. Энэ Бат-Үүл их сонин хүүхэд
байж билээ. Нэг өдөр Туяа нааш ир гээд болдоггүй. Яваад очтол “Энэ Эйнштейний харьцангуйн
онол худлаа юм шиг санагдаад байна” гэдэг байгаа. Тэгэхээр нь “Чи юу яриад байгаа
юм бэ. Наад бодлогоо л олигтой бод” гэж байлаа” хэмээн Ерөнхий сайд маань өгүүлж
байна.
НАМРЫН АЖИЛД ЯВАХДАА ИХ
ӨЛСДӨГ БАЙСАН ГЭВ
Оюутан ангийн гэгээн дурсамж ийн хөвөрч эхлэх ажээ. Ангийн хамгийн
“гавал” Цэндсүрэнгээс эхлээд ангидаа төдийгүй сургуулийнхаа оюутнууд дунд ганган
хээнцэрээрээ алдартай “фигур” Самбаа, говь
нутгийн хүүхэд “ТБ”, Ангийн зохион байгуулагч Д.Сүхгал, ШУТИС-ийн математик, технологийн
сургуулийн Физикийн салбарын эрхлэгч П.Түмэндэмбэрэл, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх
газрын дэд дарга Ч.Сайнбилэг, Шинжлэх ухааны Академи, физикийн хүрээлэнгийн доктор,
профессор, Р.Хоролжав нар ангийнхаа хөгжилтэй явдлын талаар дурсан ярих аж. Тэдний
оюутан цагийн санаанаас гардаггүй дурсамжуудын нэг нь намрын тариа хураалтын үе. Оюутны анхны намрын
ажлаар Жаргалантын САА-д 45 хоног төмс, байцаа, лууван хураалцсан байна. Мөн Төв
аймгийн Октябрийн САА-д шонгийн мод суулгаж цахилгаан татах ажил, Хэнтий аймгийн
Мөрөн суманд сургуулийн дотуур байр барих, Дундговь аймгийн Говь-Угтаал суманд дунд
сургуулийн байшингийн суурь цутгаж өрлөг хийх, Дорнод аймгийн Эрээний тэрэгний үйлдвэрт
сургуулийн байшингийн суурь тавих ажлуудыг хийжээ. Ангийнхаа найман охиноор хүнд
хүчир ажил хийлгэдэггүй, “эрхлүүлдэг” байсан гэнэ. Тухайн үед улсаас томилолт өгдөг
байгаагүй болохоор өөрсдөө тарвага агнаж эсвэл арвайн гурил багсарч иддэг байжээ. Ангиараа тариан албайд дуулж хуурдаад, нэгнийгээ
шоглож уйлуулчихаад аргадах гэж зовдог байсан тэр л дурсамжууд нь хамгийн сайхан
үе гэнэ.
Ангийн Самбалхүндэв ихэнх охинд хайрын захиа илгээсэн нэгэн. Сургуулийнхаа олон охинд захидал бичиж, олон охинд
сэтгэлээ өгч байсан аж. Мөрөө давсан урт үстэй, их наргианч, шогч зантай Самбалхүндэв
дөрвөн хуруу зузаан өсгийтэй гутал өмсчихөөд л таалагдсан бүсгүйнхээ өмнө орж дуулж,
бүжиглээд л явдаг байжээ. Ангийнхан түүнийг “фигур Самбаа” хэмээн дууддаг байна.
Мөн Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг ангийнхан нь Туяа гэж дуудна. Түүний
нэрийг Алтантуяа гэдэг байжээ. Их сургуулиа төгсөхийн өмнөхөн нэрээ сольж Алтанхуяг
болгожээ. Гэвч ангийнхан нь түүнийг одоо хүртэл Алтантуяа гэж дууддаг юм билээ.
Э.ХҮРЭЛБААТАР