Завхан аймгийн Завханмандал сумын найман жилийн сургуульд 1967 онд элсэн орж, эрдмийн их далайд хөл тавьсан нэг ангийнхан 50 жилийн ойгоо тэмдэглэж буйтай таарлаа. Тавин жилийн тэртээ “А” үсэг заалгаж байсан Э.Хоохор багшийгаа тойрон бужигнах 22 шавь нь аль хэдийнэ өвөө, эмээ нар болцгоожээ. Олноо “Хоохор” багш хэмээн хүндлэгдсэн Э.Түмэнжаргал багш энэ үеэр сурагчдынхаа дүнгийн хүснэгт бүхий хувийн тэмдэглэлээ дэлгэж, гэнэн томоогүй хүүхэд ахуй насных нь дурсамжаар тэднийг аялуулсан юм.
1967 оны есдүгээр сарын нэгэнд Э.Түмэнжаргал багш 21 сурагчтай “1а” ангийг дааж авсан ч хүүхдийн тоо нэмэгдсээр хоёрдугаар улирал эхлэхэд 40 сурагчтай болсон байв. Ангийн багш нь бяцхан шавь нарынхаа нэгдүгээр ангийн тоо, монгол хэлний бичгийн ажлын материалыг тавин жил хадгалснаа уулзалтын үеэр бүгдэд нь дурсгажээ. Энэ талаар багшийнхаа мэргэжлийг өвлөн авсан ардын боловсролын тэргүүний ажилтан Д.Наранцэцэг “Багш маань манай ангийг дөрөвдүгээр анги төгсгөөгүй ч гэсэн бидний тухай бичиг баримтаа 50 жил хадгалж, өнөөдөр хүлээлгэн өгөхөд үнэхээр сайхан байлаа. Энэ бол багш хүний шавь нараа гэсэн нандин сэтгэлийн илэрхийлэл юм” хэмээн ярив.
Тухайн үед “1А” ангийн баатарчуудын үсэглэлийн баярын тухай мэдээ орон нутгийн “Туяа” сонинд нийтлэгдэж байжээ. “Баатарчууд” баяраараа эцэг эхдээ концерт тоглож үзүүлсний дээр сурагчдын 63 хувь нь сайнаас онц дүн үзүүлсэнд ангийн багш нь баяр хүргэж, амжилт хүсч байсныг сонины шарласан хуудас гэрчилж байна. Мөн ангийн цэвэр бичигтнээр С.Сувданчимэг, тооны аваргаар Н.Наранцэцэг, хурдан уншлагын аваргаар Д.Болд нар шалгарч байсныг эргэн дурсахад ангийн нөхөд дор бүрнээ нэгийг санав бололтой.
Ангийн дарга В.Баатарсүрэн багшийн баруун гар, хариуцлагатай сурагч байжээ. Тэрбээр, “Х.Рэгжиймаа даалгавраа дутуу хийсэн, Да.Бямбаноров намайг элэгдсэн, надтай хэрэлдсэн” гэх мэтээр ангид болж буй өдөр тутмын үйл явдлыг тэмдэглэдэг байсан талаараа ярихад бөөн инээдэм болсон” гэв.
Эдний анги хоёр Бямбаноров, хоёр Жаргал, гурван Наранцэцэгтэй байжээ. Да.Бямбаноровын амьдаа До.Бямбаноров нь ангийнхаа хамгийн мэргэн хүү байсан гэнэ. Тэр тухай ангийн охин Г.Ягаан дурсахдаа “Манай ангийнхан зээр буудаж их тоглодог байлаа. Тэгэхэд талийгаач “цэцэн Паагаа” маань их мэргэн ононо. Тэгээд л нарийхан хоолойгоор чанга инээгээд одоо тэрийг буудна шүү гэдэг байж билээ” гээд хоолой зангируулан ярьсан юм. Ангийн нөхдийнхөө бахархал болсон самбо бөхийн дэлхийн аваргын хүрэл медальт, спортын мастер Б.Тэрбиш болон Б.Гэрэл, Ц.Цэрэнбат, Д.Ганбат, Ц.Рэгжиймаа, С.Ганболд, Б.Мөнхцэцэг, Ч.Дэлгэрнасан, С.Пүрэвдорж, Ч.Рэндоо, Л.Норов нар ангийн нөхдийнхөө сэтгэлд мөнхөрчээ.
1968 онд Завханмандал суманд зуд болж орос ачааны онгоцоор цэргийн ногоон хувцасны тусламж ирж байжээ. Тэр үед Э.Түмэнжаргал багш нь ангийнхаа хамгийн жижиг сурагч болох С.Батхуягийг өргөж онгоцны цонхоор харуулж байсан нь түүний сэтгэлээс хэзээ ч мартагддаггүй гэв.
Бидний үед эцэг эхчүүд маань “Багшаа мартвал номоо мартана” гэж сургадаг байсан тухай Н.Жаргал дурсав. Тэрбээр “Манай ангийн Н.Наранцэцэгийн ээж, аав нь “Багшийнхаа байгаа зүгт цайны дээжээ өргөж бай” гэж хэлж байсан удаатай” гэв. Энэ тухай Э.Түмэнжаргал багш нь “Би чинь бурхан биш шүү дээ. Гэтэл намайг бурхан шиг үзэж ингэж хэлсэн нь надад ямар ч шагналаас илүү үнэтэй санагдаж байсан” гэлээ.
Хөвгүүд нь цэнхэр даалимбан дээл, охид нь ногоон даалимбан дээлийг форум болгосон нэг ангийнхан цэнхэр чернилэн бэхээ хөлдөөхгүй авч явах гэж ихэд хичээдэг байжээ. Үүний тулд бүлээн үнстэй хонины арьсан уутанд бэхээ хийж явна. Өвлийн хүйтэнд дотуур байрнаас сургууль хүртэл шилтэй бэхээ ханцуйдаа хийгээд гүйчихдэг байжээ. Тэр үед үзэгний хошуугаа үмхэх зуршилтай ангийн зарим нөхдийнх нь хуйхан дээр цэнхэр толбо гардаг байсан тухай Г.Ягаан дурсав.
Энэ удаагийн уулзалтад хоёрдугаар ангид байхдаа энэ ангиас шилжин явсан Д.Амгалан, Х.Жуухбаатар нар тавин жилийн дараа анх удаа энэ уулзалтыг зорин иржээ. “Бид хоёрыг таних болов уу. Ямар сэтгэгдэлтэй хүлээж авах бол” гэж бодсоор ирэхэд ангийн нөхөд нь гараа дэлгэн угтжээ. Найман жил нэг ангид сурсан ангийн нөхөд нь хэн хэнд хайртай байсан тухайгаа хуучилцгаахад Д.Амгалан “Та нартай хамт төгссөн бол бас л нэг анхны хайртай байсан даа” гэлээ. Эдний ангиас нэг хос төрсөн нь С.Батхуяг, Б.Мөнхцэцэг нар байжээ.
Зовох цагт нөхрийн чанар танигддагийг биеэрээ мэдэрсэн шонхлой хочит Ю.Болдбаатар “Намайг хүнд өвчин тусаад, эмнэлэгт хэвтэж байхад ангийн найзууд маань эргэж ирсэн юм. Хэвтрээс босч чадахгүй, сэтгэлийн шаналгаатай байхад ангийн нөхөд маань намайг зорьж ирсэн. Тэднийгээ хараад сэтгэлийн хүч авч, маргааш нь гэхэд хөл дээрээ босч билээ. Түүнээс хойш ангийнхан хаана уулзаж байна, тэр бүхнээс хоцрохгүй хамт байхыг хичээдэг болсон” гэж дурссан юм.
Нэгдүгээр ангийн сурагчдаас багш нь “Ирээдүйд ямар мэргэжилтэй болох вэ” гэхэд ихэнх нь багш, эмч болно гэж хариулж байжээ. Тэдний дундаас боловсролын салбарт Д.Наранцэцэг, Г.Оюун, Жаргал, С.Сувданчимэг нар, эрүүл мэндийн салбарт Н.Наранцэцэг, М.Наранцэцэг, М.Энх-Амгалан нар, эдийн засаг, банк санхүүгийн салбарт Ц.Энхтуяа, М.Эрдэнэцогт, Ч.Батсэрээдэнэ нар өөр өөрсдийн салбартаа тууштай хөдөлмөрлөж, улс орныхоо хөгжилд хувь нэмрээ оруулцгаасан байна. Мөн Ганболд, Даваажав, Болд нар сайн малчин, С.Батхуяг онц тээвэрчин болжээ.
Ангийн найзууд зуны цагт Хүнгийн голоос загас жараахай варений шилэнд хийж авчраад охиддоо үзүүлдэг, өвөл нь Хүнгийн голын мөсөн дээр гулгаж, бөнжигнөж унжсан мөснүүдийг нь жин жин гэж дуугарган тоглодог байжээ.
Эрдмийн далайд хөл тавьсан тавин жилийн ойгоо тэмдэглэж буй нэг ангийнхан Завханы гавьяат С.Батсүхийн “Хамаатнаас дутуугүй андууд, ханилснаас дутуугүй найзууд” дуугаа дуулсаар. А үсгийг анх заалгаж, арвын тоог зэрэг сурсан зүггүйхэн багын нөхөд тэр л сайхан өдрүүдээ эргэн дурсаж, дараагийн уулзалтаа Аварга тосонгийн амралтын газарт товлоод буцацгаасан юм.
