“Интермед” эмнэлгийн Радиологийн тасгийн эрхлэгч Э.Ундрах-Эрдэнэтэй соронзон үелзлийн зураг буюу MRI оношлогооны талаар ярилцлаа.
-Одоогоос арван жилийн өмнө MRI аппарат манай улсад анх орж ирсэн. Харин өнөөдөр хичнээн MRI аппарат байна вэ?
-Арван жилийн өмнө Хоёрдугаар эмнэлэг анх MRI аппараттай болсноор монголчууд зардал, чирэгдэл болж гадагшаа явалгүйгээр тархи, нугас, нурууны гэмтэл, хавдар, цус харвалт зэрэг олон төрлийн өвчнийг эх орондоо оношлуулах боломжтой болсон. Дараа нь 2007 онд нэгдүгээр эмнэлэгт улсын төсвөөр анх MRI аппарат авч тавих үед би тэр тасгийн эмчээр ажиллаж байсан юм. Өнөөдрийн байдлаар улсын нэгдүгээр эмнэлэг болон госпиталд MRI аппаратын оношлогоог эрүүл мэндийн даатгалын хөнгөлөлтөөр хийлгэх боломжтой байгаа. Мөн манайхаас гадна Сонгдо, Грандмед, Мөнгөн гүүр, Люксмед зэрэг хэд, хэдэн хувийн эмнэлэгт MRI аппаратаар оношлогоо хийж байна.
-Хөдөө орон нутагт MRI оношлогоо хийгдэж байгаа юу?
-“Эрдэнэт медикал” эмнэлэгт MRI оношлогооны аппарат бий.
-MRI аппаратаар хичнээн төрлийн өвчнийг оношлох боломжтой вэ?
-Манай улсад 0.35т, 1т, 1.5 тесла хүчин чадалтай аппаратууд бий. Манай эмнэлгийн хувьд Герман улсын SIEMENS компанийн Magnetom Avanto 1.5 тесла хүчин чадалтай, 2013 онд үйлдвэрлэгдсэн аппаратаар оношлогоо хийж байна. Сүүлийн үеийн аппарат учраас илүү олон өвчнийг ялган оношлох программ суулгагдсан байгаа. Жишээ нь, элэгний хавдрыг эрт үед нь илрүүлдэг өвөрмөц шинжилгээ хийдэг. Энэ нь элэгний циррозтой хүний циррозын зангилаанаас үүдэх эрт үеийн хавдрыг ялган илрүүлнэ гэсэн үг. Мөн зүрх, тархи, нуруу, дээд, доод биеийг хэсэгчлэн MRI аппаратаар 24 цагийн турш оношилж, яаралтай хариуг хоёр цагийн дотор гаргаж өгдөг. MRI аппарат нь эхо, рентген шинжилгээгээр харж чадахгүй байгаа анатомийн бүтцийн зааг ялгаа, хэлбэр хэмжээ, тоо ширхгийг илүү нарийн гаргаж ирдэг. Зөөлөн эдийн хавдар, төрөлхийн гажиг, судасны гажгийн ялгаа оношлогоо зэрэгт илүү ач холбогдолтой, чухал мэдээллийг өгч чаддаг. Жишээлбэл, цус харвасан хүн байлаа гэхэд тэр нь толгойны компьютерийн шинжилгээгээр харагдахгүй байх боломжтой. Тухайн моментад MRI шинжилгээ хийгээд үзэхэд тархинд цус харвасныг харуулж өгч чаддаг.
– Үнийн хувьд ямар байдаг вэ?
-Рентген, эхо, компьютерийн шинжилгээнээс илүү үнэтэй. Ерөнхийдөө 300-600 мянган төгрөгийн хооронд байдаг. Гэхдээ гадаадын улс орнуудтай харьцуулбал манай улсын MRI оношлогоо харьцангуй хямд. Тухайлбал, Солонгост өвдөгний MRI шинжилгээ хийлгэхэд 800 мянган вонн. Харин манайд 300 мянган төгрөгийн үнэтэй байдаг юм. Япон, Солонгосын зарим эмнэлэгт Интермед эмнэлэгт ашиглаж байгаа MRI аппарат байдаггүй. Манайхан эрүүл мэндийн мэдлэг муутай учраас Солонгос, Японы эмнэлэг гэхээр мундаг гэж ойлгодог. Гэтэл тэр улсад ч бас нэг, хоёр, гуравдугаар шатлалын эмнэлгүүд, хувийн, улсын, чанартай, чанаргүй эмнэлгүүд бүгд л бий. Үүнийг тооцолгүй гадаад явахыг чухалчилдаг хүмүүс бий.
-Хүний биеийн эрүүл эсэхийг мэдэхийн тулд урьдчилан сэргийлэх зорилгоор MRI аппаратад орох боломжтой юу?
-Урьдчилан сэргийлэх зорилгоор орохгүй. Энэ аппарат тухайн хүний хаана, юу нь өвдөөд байгааг нарийн ялгаж оношлох зорилготой. Элэгний B, C вирусийн халдвар авсан хүний элэг олон жилийн дараа хатуурч, цироз буюу янз бүрийн хатуурлын зангилаа үүсдэг. Энэ олон зангилааг Эхо-гоор харахаар бүгдээрээ хоргүй зангилаа юм уу, аль нь элэгний хорт хавдар үүсгэх хорт зангилаа мөн эсэх нь мэдэгддэггүй. Харин MRI аппаратаар оношилдог. Тэгэхээр элэгний хатууралтай, цирозтой, элэгний B, C вирустэй хүмүүсийн хувьд элэгний эрт үеийн хавдар үүссэн эсэхийг урьдчилан сэргийлэх зорилгоор үзүүлж болно.
-MRI аппаратаар оношлуулахад хүний биед хортой зүйл бий юу?
-Соронзон орон ашиглаж хүний биеийн тухайн хэсгийг хэдэн зуун зургаар гаргаж харуулдаг. Тийм учраас хүний биед ямар ч хоргүй. Хоргүй учраас хэдэн ч удаа энэ шинжилгээнд орж болно. Хүн төрөлхтөн өөрөө байгаль дээр амьдарч байгаагийн хувьд амьсгалж буй агаар, сансар огторгуйгаас рентген туяаны ачаалал үргэлж авч байдаг юм. Жирэмсэн эмэгтэйчүүд хүртэл MRI шинжилгээнд орж болно. Тэр ч бүү хэл эхийн хэвлийд байгаа ургийн гажгийг төрөөгүй байхад нь эрт үед нь MRI-аар оношилж болдог.
-MRI аппаратаар оношлуулах гэж буй хүмүүс ямар бэлтгэл хангах хэрэгтэй вэ?
– – MRI шинжилгээ нь маш хүчтэй соронзон орон бий болгодог тул шинжилгээний өрөөнд орохдоо гар утас, соронзон карт зэргийг авч орвол эвдэрч гэмтэх аюултай. Шинжилгээнд орохдоо үнэт эдлэл, металл эд зүйлсээс гадна зүрхний хэм тохируулагч пайсемейкер, хиймэл үе, ясны төмөр хадаас эсвэл суулгац, зүрхний титэм судас тэлэгч хавчаартай бол энэ шинжилгээнд огт орж болохгүй. Мөн хүүхдийн унтуулгатай MRI зөвхөн манайд хийгдэж байгаа. MRI шинжилгээ нь маш хүчтэй соронзон орон бий болгодог тул металл эд зүйлстэй шинжилгээнд орохыг хориглодог. Үнэт эдлэл, металл эд зүйлсээс гадна зүрхний хэм тохируулагч пайсемейкер, хиймэл үе, ясны төмөр хадаас эсвэл суулгац, зүрхний титэм судас тэлэгч хавчаартай бол энэ шинжилгээнд орж болохгүй. Шаардлагатай тохиолдолд тодосгогч бодис тарьж шинжилгээнд оруулдаг. Энэ тохиолдолд заавал бөөрний үйл ажиллагааны шинжилгээ өгч, тодосгогч бодисоос харшилтай эсэхээ сорилоор шалгуулдаг. MRI шинжилгээг биеийн аль хэсэгт хийхээс шалтгаалаад 20-45 минут үргэлжилнэ. Шинжилгээнд орохдоо аль болох өөртөө эвтэйхэн, цахилгаан эсвэл металл түгжээгүй хувцас өмсөх хэрэгтэй.
Б.Наранчимэг