Шар дун
Гэртээ загасны хорготой айлууд дун хэмээх амьтныг илүүтэй сайн мэднэ. Бөмбөгөр ясан хуягтай, нялцгай биет энэ амьтан нь далай тэнгисийн ёроолд гэрэлгүй бүсэд амьдарна. Ерөнхийдөө далай тэнгисийн ёроолд амьдардаг дун, хясаа, наймаалж, далайн зараа зэрэг хөдөлгөөнтэй болон хөдөлгөөнгүй ийм амьтдыг ёроолынхон гэх нь бий. Далайн ёроолд амьдардаг болоод ч тэр үү, дун нь төдийлөн хүний анхааралд өртөөд байдаггүй. Чигчий хурууны хумсны толионы хэмжээнээс эхлүүлээд аргийн чинээтэй том дунгууд бий. Дун 16 төрлийн хэлбэртэй ч ерөнхийд нь угалзын эвэр дун буюу бор дун, туулайн чихэн дун буюу шүрүүлэн дун, алиман дун буюу шар дун гэж гурав ангилдаг юм байна.
Бор дунг манайхан түгээмэл мэдэх болов уу. Жижиг хэмжээтэй, усанд өндгөө шахаж маш хурдан үрждэг онцлогтой юм байна. Шүрүүлэн дун бол элс, хайрга хөрсөн доороос хоол тэжээл олж иддэг учраас нүдэнд өртөхгүй. Хөрсөнд өндгөө шахаж үрждэг. Шар дун нь нимбэгний хэмжээтэй болтлоо томордог. Зөөлөн хэсгээ хамгаалсан нэмэлт хуягтай учир хэр баргийн загасны хоол болохгүй. Ер нь жижгэвтэр дунгууд ясан хөө хуягтай ч загасны хоол болчихдог нь харамсалтай. Загасны хоргон дахь дунгуудыг манайхан загасны хоолны үлдэгдэл, үхсэн загас, аквариумны замаг, өнгөрөөр хооллодог учир хоргоны цэвэрлэгч гэх нь бий шүү.
Дун бүрээ буюу цагаан лавай
Дунг хүнсэнд хэрэглэдэг. Хойд Атлантын нууранд байдаг хоёр талт дунг хүнсэнд хэрэглэх зорилгоор цуглуулдаг. Эдгээр дунгууд нь 7-400 метрийн гүнд амьдардаг бөгөөд хамгийн урт насалдаг нь гэнэ. Одоогоор 375 болон 507 жил амьдарсан дунгууд тогтоогдоод байгаа аж.
Бор дун
Дунгууд дундаас хамгийн үзэсгэлэнтэйд тооцогддог Европын сувдан дун нь цэвэр усны хамгийн ховор төрөл нь. Энэ төрлийн дун маш сайн чанарын сувд ялгаруулдаг болохоор хүмүүсийн олз болох нь их. Оросын эрдэмтэн Валерий Зюганов энэхүү дунг хэзээ ч хөгширдөггүй, ойролцоогоор 210-250 жилийн турш амьдардаг хэмээн нээлт хийсэн нь салбартаа шуугиан дэгдээсэн удаатай. Сүмд шавилан суугаа лам нарын хувьд дун үлээх нь анхны “А” үсэг нь гэсэн үг. Данх, гүцний чинээтэй цагаан дунг өглөө болгон үлээх нь дөрвөн зүг найман зовхист зохист аялгууг тараадаг учир зүг бүрийн цээрийг гаргадаг гэж бэлгэшээдэг юм байна. Дээхнэ үед нийслэл хүрээнд гал түймэр гарах ч юм уу, ямар нэг эрсдэлтэй үйл явдал гарвал харанга цохих, дун бүрээ үлээх зэргээр дохио өгдөг байжээ. Нэг үгээр онцгой байдлын үед дуугардаг түгшүүрийн дохио байсан гэсэн үг. Далайн эргийн орнуудын хувьд дун үлээх нь асар хүчтэй атлаа, сарнишгүй долгионыг цацруулдаг учир дайснаас сэргийлэх том дохио болсоор иржээ. Харин хятадуудын хувьд далайн дун, хясааны ясаар элдэв төрлийн бэлэг дурсгалын зүйл хийж худалддаг ч нутгийн хөгшчүүл нь “Далайн амьтны гавал” хэмээгээд гэртээ байлгахыг цээрлэдэг заншилтай аж.
Дун гэхээр эмгэн хумсыг ярих нь зүйтэй. Нялцгай биетийн томоохон төлөөлөгч бол эмгэн хумс. Дэлхий дээр 60-80 мянга орчим зүйл бүртгэлтэй бөгөөд эмгэн хумсыг дунтай, дунгүй гэж хуваадаг. Дунтай буюу ясан хуягтайг нь дун гэж нэрлэх нь бий. Хэлний тайлбар толиноос үзвэл дун гэдэг нь зөөлөн нялцгай амьтны биеийг хамгаалдаг хатуу бүрхүүлийг хэлдэг бол, дотор байгаа тэр нялцгай биетэнг дун хорхой гэж дууддаг аж.
Гэртээ загасны хорготой айлууд дунгаа үржүүлэхийг хүсвэл үр хөврөл, төрцийг нь тусгайлан авч өөр шилэнд байлгаж томруулаад биежсэнийх нь дараа хорго руу нь хийдэг юм байна. Тэгэхгүй бол загаснууд дунгийн төрцийг идчихдэг. Дун нь ус зөөлрүүлэгч шидтэй учир энэ чанарыг нь ашиглаад Азийн орнуудад гоо сайхны бүтээгдэхүүний найрлагад дунгийн зунгагийг оруулдаг. Ийм найрлагатай бүтээгдэхүүн нь арьсыг дээд зэргээр чийгшүүлдэг юм байна.