1.Тахилгат их дархан уул
Их Дархан уул нь Шарын гол сумын хойд талд далайн түвшнөөс дээш 1239 км өндөрт
орших орон нутгийн тахилгат уул юм. Их Дархан уулын баруун доогуур Шарын гол урсана. Дархан Уул аймгийн тусгай хамгаалалтанд байдаг байна.
2. Дурлалын мод
Зулзаган голын амралтын бүсэд очих зам зуурт нарсан ойн дундуур явсан шороон замын дэргэд байдаг. Хоорондоо орооцолдож ургасан байдаг бөгөөд эр хүнийг бэлгэдэх мод нь арай өргөн, хүрэн өнгөтэй бол эм хүнийг бэлгэдэх мод нь арай нарийхан гоолиг, цайвар шаргал өнгөтэй байдаг байна. Хос модны дэргэд нутгийнхны босгосон жижиг овоо байдаг. Тэр овоонд ганц бие гэрлээгүй залуучууд “сайн хань заяаж хайрла” хэмээн сүслэн залбирч мөргөдөг уламжлалтай.
3. Шарын голын зосон зураг
Дарханаас хойш 25 км зайтай орших Шарын Цагаан нуураас зүүнтээ Шарын голын хөндий рүү хойноос түрж орсон хадтай жижиг уулын урд баруун хормойгоор эртний дугуй, дөрвөлжин чулуун далантай жижиг булш, хиргисүүр 20 гаруй бий. Уулын урд талын хясаалж тогтсон толигор хаданд 3 хэсэг газар улаан зосоор зураг зурсныг 1980 онд А.П.Окладников, Д.Дорж нарын удирдсан Монгол-зөвлөлтийн түүх, соёлын хамтарсан экспедицийн чулуун зэвсгийн дурсгал судлах ангийнхан олж илрүүлжээ.
Уг зурагт урагшаа харсан том толигор хаданд далавчаа дэвээд халин нисч буй бүргэд (махчин маягийн шувуу) зураад түүний баруун доор хоёр зэрэгцээ замаар эсрэг зүг xoёр хоёроороо цуварч яваа дөрвөн морьд дүрсэлсэн нь байршлын хувьд сонин байна.Дээд талын замаар явж буй морьд баруун тийш, доод замаар явж буй хоёр морь зүүн тийш цуварч явна Морьдыг гурвалжин шовх чихтэй, урт биетэй, нарийвтар хөлтэй дүрсэлжээ.
Эхний зургаас 2 м орчим зайтай түүний баруун талд байна.Энд өргөн зураасаар дөрвөлжин хүрээ татаж, түүний дотор дээд хэсэгт нь нэг эгнээ таван цэг, төв хэсэгт хоёр хүний тойм дүрс баруун доод хэсэгт нь гурван цэг дүрсэлжээ.
Хоёр дахь зургаас баруунтаа 5м орчим зайд орших ба энд гурван хүнийг хөтлөлцөөд зогсч буйгаар дүрсэлсэн бөгөөд тэдний дээр нэг, зүүн талд нэлээд зайтай бас нэг, нийт таван хүнийг дүрсэлжээ.
4. Буурал уулын булш
13-14-р зууны үеийн Монголын эзэнт гүрний нийт 27 булш Хонгор сумын төвөөс хойш орших Их Буурал уулын өвөрт бий.Булш хиргисүүр ухаж төнхөх явдлыг Монголчууд эрт дээр үеэс цээрлэн хориглож ирсэн уламжлалтай.
5. Дүрс нарс
Тус нарсыг Халх-Өөлдийн дайны үеийн домогтой холбон ярьдаг юм. Домогт өгүүлснээр, Өөлдийн Шар баатар дайтаж явсаар Хушаатын нуруунд тулан ирдэг аж.
Харин тэднээс нутгийн иргэд эмээж Дондов гэх ламд ханджээ. Тэрээр “Би чадлынхаа хирээр нутгийнхаа ард түмэнд туслая, гэхдээ миний номын ид шид гүйцэх эсэхийг мэдэхгүй, ном айлдаад үзье” гэж хэлээд бумбанд байсан рашаанаасаа Өөлдүүдийн ирж буй зүгт цацжээ.
Гэтэл рашаан цацсан гүш нь ногоон мод болж, рашааны дусал бүр нь олон мянган ургаа мод болсон байна. Түүнийг алсаас харсан Өөлдийн цэргүүд “Өндөр гэгээний их цэрэг Хараа голын хөвөөнд ирж буужээ” хэмээн айн сандарч зугтсан гэдэг.
Түүний дэргэд байх Эрхэт уул нь баатар жанжны асар том майхан болон харагдсан аж. Тиймээс энэ нарсан ойг Дүрс нарс хэмээн нэрлэжээ. Түүнээс хойш нутгийн ардууд зуны дунд сарын шинийн 15-нд тахиж бороо хур элбэг, зуншлага сайхан болохыг хангай дэлхийгээсээ гуйн залбирсаар өдийг хүрсэн байна.
6. Лам Дондовын рашаан
Хонгор сумын Салхит багийн урд талд орших Эрхэт хайрхан уул, Хараа гол хоёрын дунд ходоод гэдэс дотрын өвчин анагаах рашаан бий.Эрт дээр үеэс нутгийн хүмүүс зуны дэлгэр цагт энэ рашаанаас уухаас гадна сүү сааль элбэгшсэн үед тогоо нэрэхдээ рашаанаас хийж чанар сайтай шимийн архи гарган авдаг байжээ.
Эрхэт уулын өвөрт Дондов нэртэй зурхайч, номтой том лам байсан бөгөөд тэрээр энэ рашаанаас байнга уудаг байснаас ийнхүү нэрлэгдсэн аж.
7. Хүйтний голын хадны бичээс
Хүйтний голын эхэнд Бичигт хошууны хадны нөмөрт буй монгол, дөрвөлжин бичгийн бичээсүүд, зосон зургуудыг анх 1981 онд доктор Н.Сэр-Оджав, Б.Цэвээндорж, А.Очир нар илрүүлэн судалж үзэхэд монгол бичээс нь хятад хар бэхээр бичигдсэн ба зарим үгсийг бүрэн тайлан унших боломжгүй байгаа ч уг бичээсний ерөнхий утгыг тоймлобол: “Мөнх тэнгэрийн хүчинд хааны суу дор нэгэн үйл явдлыг дурсан хананд бичиж хүр (дурсгал) болгон бэлгэдэж тахиа жилийн 9 сарын шинийн наймнаа” гэжээ.
Дэргэдэх долоон мөр босоо дөрвөлжин бичгийн дурсгал он жилийн явцад үлэмж элэгдэж баларсан тул утга нь бүрэн тайлагдаагүй байна.Үүнээс гадна зосоор зурсан даль жигүүрээ дэвэн нисч буй шувуу, хүмүүс, дөрвөлжин хүрээн дотор хүн, малын тооллого байж болох олон цэгүүдийг дүрсэлжээ. Энэ зосон зураг бичээсийг урагшаа харсан тэгш ханан хаданд зурж бичжээ.