Энэ жил A Star is Born кино дуу хөгжмийн ертөнцөд төдийгүй кино ертөнцөд ч маш их нэр хүндийг олоод байгаа билээ. Энэ бол Лейди Гагагийн хувьд Оскар хүртэж буй гайхалтай торгон мөч юм.
Тус төрөлд нэр дэвшсэн бусад бүтээлүүд:
“All The Stars” – “Black Panther”
“I’ll Fight” – “RBG”
“The Place Where Lost Things Go” – “Mary Poppins Returns”
“When A Cowboy Trades His Spurs For Wings” – “The Ballad of Buster Scruggs”
Лос Анжелес хотод болж буй 91 дэх удаагийн Оскарын шагнал гардуулах ёслолын “Гадаад хэл дээрх шилдэг кино” төрөлд Мексикийн найруулагч Альфонсо Куароны “Рома” кино шагнал хүртжээ.
Энэ төрөлд мөн Польшийн “Хүйтэн дайн”, Каннын кино наадмын дээд шагнал болох “Алтан дал модны мөчир”-ийг хүртэж байсан Японы “Дэлгүүрийн хулгайчид”, Ливаны “Капернаум”, Германы “Never Look Away”( Хэзээ ч бүү харцаа буруул) зэрэг кино өрсөлдсөн байна.
Оскарын “Шилдэг кино” төрөлд нэр дэвшсэн энэхүү кино өмнө нь “Алтан бөмбөрцөг” наадамд Шилдэг гадаад киногоор шалгарсан юм. Оскарын энэ төрөлд Мексикийн кино 9 удаа нэр дэвшиж байсан бөгөөд энэ удаад анх удаа шагнал хүртэж байна.
Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайд асан Ц.Цогзолмаа өнгөрсөн жил бүрийн гуравдугаар сарын эхний долоо хоногт “Музейн нээлттэй өдрүүд”-ийг зохион байгуулах тушаал гаргасан.
Энэ дагуу гуравдугаар сарын 1-8-ны өдрүүдэд улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй бүх музей иргэдэд үнэ төлбөргүй үйлчилнэ.
Соёлын биет өвд тулгуурлан хүүхэд, залууст монгол ахуй, өв соёлыг өвлүүлэх, эх оронч үзэл төлөвшүүлэх, нийгмийн хөгжилд музейн оруулах хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх зорилгоор энэхүү шийдвэрийг гаргасан бөгөөд энэ жил ч мөн энэ дагуу бүх музей иргэдэд үнэ төлбөргүй үйлчилнэ гэдгийг БСШУСЯамнаас мэдээлж байна.
АНУ-ын Лос Анжелес хотноо зохион байгуулагдаж буй 91 дэх удаагийн “Оскар”-ын шагнал гардуулах ёслолын Шилдэг нүүр будалт болон үс засалт” номнацийн эзэн хэдхэн хормын өмнө тодорсон талаар www.cnet.com сайт мэдээллээ. Тус номнацийн эзнээр “Vice” кино тодорч, тус нэр хүндтэй кино наадмаас анхны алтан хүнээ хүртлээ. Уг бүтээлийн гол дүрд холливуудын нэрт жүжигчин Эми Адамс, Сэм Роквэл, Кристиан Бэлл, Стив Керэлл нар тоглосон юм.
Харин найруулагчаар Адам МкКэй ажиллажээ.
Харин супер баатрын тухай өгүүлэх “Black Panther” буюу “Хар ирвэс” уран сайхны кино хэдийнэ хоёр ч шагналын эзэн болжээ. Тус бүтээл “Шилдэг хувцасны дизайн” болон “Шилдэг костюм” номнацийн эзэн болжээ. Хар ирвэд “Оскар”-ын долоон номнацид нэр дэвшээд байна.
“Тэмээчдийн зөвлөгөөн, тэмээн соёлын өдөрлөг-2019” арга хэмжээ Дорнод аймагт зохион байгуулагдлаа. Тодруулбал, Дорнод аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаас баталсан “Тэмээ дэд хөтөлбөр”-ийн хүрээнд энэ сарын 15-16-нд тус аймгийн Цагаан-Овоо суманд тэмээчдийн зөвлөгөөн, тэмээн соёлын өдөрлөг болсон байна. Эл арга хэмжээнд 10 сумын 140 гаруй малчин болон аймгийн ИТХ-ын дарга Л.Хишигтогтох, Засаг даргын орлогч Ч.Ганбат, ИТХ-ын төлөөлөгч Л.Түвдэнням, ХХААГ-ын дарга Б.Батсайхан нар оролцжээ.
Тус өдөрлөгийн үеэр тэмээн соёлын уламжлалт зан үйл болох буйл зорох, тэмээ сургах, ногт, бурантаг зангидах, шилмэл буур, шилмэл ингэ, ганган ботго, сайхан тэмээтэй хос шалгаруулах болон тэмээн уралдаан болсон байна.
Дашрамд дуулгахад, өдөрлөгийн үеэр тэмээ сургах тэмцээн зохиогдож, Гурванзагал сумын малчин Г.Түвшин аваргалсан бол Сэргэлэн сумын дөрөвдүгээр багийн малчин А.Мөнхбаяр, Чойбалсан сумын малчин О.Хүрэлбаатар нар удаалсан байна.
Богд хааны ордон музейн хамт олон ирэх лхагва гариг буюу шинийн наймны өдөр “Нэг өдрин Цагаан дара эх” бүтээх арга хэмжээ болон Цагаан дара эхийн сэдэвчилсэн үзэсгэлэнг зохион байгуулах гэж байна. ХХ зууны эхэн үе 1924 оныг хүртэл Их хүрээнд жил бүрийн билгийн улирлын шинийн найманд Өндөр гэгээний тигээр үзүүр тохой хэмжээтэй Цагаан дара эх бурхныг нэгэн өдөрт бүтээдэг уламжлалтай байжээ. Уг өдөрт багтаан Цагаан дара эх бурхныг бүтээснээр тухайн бүтээлч бурханч болох эрхээ авдаг байсан гэдэг. Тийм ч учраас энэ цаг үед бүтээгдсэн үзүүр тохой хэмжээтэй Цагаан дара эх бурхан нэлээд тоогоор Монголын музейнүүдэд хадгалагдаж байдаг аж.
Шинийн наймны билэгт сайн өдөр Богд хааны ордон музейг үзэж, хааны голомтод хадгалагдаж буй эртний авшиг адистэд ихтэй шүтээнд залбиран сүслэхийн зэрэгцээ, “Нэг өдрийн Цагаан дара эх” үзэсгэлэнгийн нээлтэд оролцож, олон урчууд нэгэн өдөрт багтаан хуучны уламжлалаар Цагаан дара эх бурхан бүтээхийг үзэх боломжтой ажээ. Шинийн наймны өдөр Богд хааны ордон музей хөнгөлөлттэй үнээр үйлчлэх юм байна.
Энэ өдөр дэлгэгдэх Цагаан дара эхийн сэдэвчилсэн үзэсгэлэнд алдарт зураач “Марзан” хэмээх Балдуугийн Шаравын бүтээсэн нэгэн өвөрмөц бүтээл олны мэлмийд хүрэх ажээ. Нэрт зураачийн төдийлөн олонд дэлгэгдэж байгаагүй нэгэн гайхамшигтай бүтээл Богд хааны ордон музейн сан хөмрөгт хадгалагдаж байдаг. Уг бүтээлд Цагаан дара эх бурхныг бодит хүний дүрээр дүрсэлсэн нь тухайн цаг үеийн Монголын шашны урлагт ихээхэн шинэлэг хэв маягийг нэвтрүүлсэн байна.
“Морин хуур-2018” оны шилдэг хөгжмийн зохиолч, шилдэг уран бүтээл шалгаруулах наадмын эхний шатны шалгаруулалт Монгол Улсын филармонид хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байна. Тус наадмын шилдгүүдийг нийтийн дуу, эстрадын дуу, мэргэжлийн дуу гэсэн гурван төрлөөр шалгаруулах бөгөөд эцсийн шатны шалгаруулалт буюу “Морин хуур-2018” наадмын шилдгүүдийн шагнал гардуулах ёслол, гала тоглолт ирэх гуравдугаар сарын 02-нд болох ажээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар өнөөдөр Соёлын гавяъат зүтгэлтэн, Ардын уран зохиолч Пунцагийн Бадарчийн “Есөн эрдэнийн орон” найраглалд Төрийн соёрхол хүртээв.
Шагнал гардуулах ёслолын үеэр Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, Ардын уран зохиолч П.Бадарч, “Миний анхны ном 1967 онд “Морьд” нэртэй гарч байлаа. Тиймээс ч “Монголын утга зохиолд морьтой ирсэн найрагч” гэсэн нэр авч байсан юм. “Есөн эрдэнийн орон” найраглалыг би цэрэгт явахынхаа өмнө бичиж байсан юм. Халх голд алба хааж байхдаа би Гарамгай баатар Л.Дандартай дотно нөхөрлөж, олон аймаг, сумдад уран зохиолын үдэшлэг хийж байлаа. Энэ онд Халх голын байлдааны ялалтын 80 жилийн ой тохиож байна. Би Төрийн шагналд өмнө нь гурван удаа нэр дэвшиж байсан. Ингээд дөрөв дэх удаа нэр дэвшиж, энэхүү дээд шагналыг авч байгаадаа баяртай байна. Надад олон хүн баяр хүргэж, дахин төр, түмний хүртээл болох уран бүтээл туурвихыг хүсч, ерөөл өргөлөө. Монголын ард түмэндээ Сар шинэдээ сайхан шинэлж, эрүүл энх байхын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье” хэмээв.
Тэрбээр Хилийн тэнгэр цэлмэг байгаасай, Цэрэг эх орны дуулал, Байтагийн чулуу зэрэг цэрэг эх орны сэдэвтэй олон арван бүтээл туурвисан. Үүний дотроос Есөн эрдэнийн орон найраглалаар нь Монголын ард түмэн сайн мэднэ. Түүний хөдөлмөр бүтээлийг үнэлж 1999 онд Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, 2005 онд Ардын уран зохиолч цол хүртээсэн байна.
Мөн үеэр Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, “Монгол хүн бүр П.Бадарч гуайн шүлэг, найраглалуудыг уншиж өссөн, эх хэлнийхээ яруу сайхныг түүний бүтээлүүдээс мэдэрдэг болсон гэхэд эргэлзэх хүн байхгүй биз. 1976 онд П.Бадарчийн “Есөн эрдэнийн орон” найраглал Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурах бичигт орсон байдаг агаад энэ бүтээлээр хүүхэд багачууд эх орноо хайрлах анхдагч сэтгэхүй, мэдрэмжээ олж авдаг юм. П.Бадарч гуайн хийсэн бүтээсэн зүйлс нь олны нүдэнд илхэн, номонд шингэж, ардынхаа сэтгэлд хоногшсон тул би ихийг ярих нь илүүц биз. Ингээд Төрийн шагнал хүртсэн П.Бадарч гуай танд эрүүл энх урт удаан насалж, ихийг бүтээхийг ерөөе. Миний эх орон авьяас эрдэнийн билээ. Мөнх тэнгэрийн хүчин дор Монголын урлаг соёл дэлгэрч, авьяас билэгтнүүд урлан туурвих нь өргөн болох болтугай” гэв.
“Шилдэг өнгө” продакшны жүжигчин Санжаахүүгийн Өлзийхүүг сар шинийн босгон дээр Монгол Улсын Гавьяат жүжигчин цол тэмдгээр шагнахаар болсонбаярт мэдээг дуулгалаа. Энэхүү баярт мэдээг түүний хань найруулагч Ц.Хүсэлбаатар фэйсбүүк хуудаснаа хуваалцжээ. 1992 онд СУИС-ийн кино драмын факультетийг драмын жүжигчний мэргэжлээр төгссөн бүсгүй Үндэсний жүжгийн академик театрт жүжигчнээр хуваарилагдаж, урлагийн алтан тайзнаа хөл тавьжээ. Борис Немцовын “Өглөөний тэнгэрийн одод” жүжгийн Лора түүний анхны “албан ёсны” дүр байсан бөгөөд түүнээс хойш В.Шекспирийн “Ромео Жульетта”, Г.Лоркагийн “Хүслийн таранвай”, С.Маршакийн “Буудлын авхай” зэрэг 30-аад жүжиг, “Их хааны удам”, “Цахилж яваа гөрөөс”, “Хааны сүүлчийн хатан”, “Эзэнгүй айл”, “Ядуугийн зовлон”, “Бүтэлгүй новш” зэрэг 20 гаруй киноны гол болон туслах дүрд тогложээ. Тэрбээр “Азтай бадарчин” алтан цомын эзэн уран бүтээлч билээ.
Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, Ардын уран зохиолч Пунцагийн Бадарчид Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар “Төрийн соёрхол” хүртээхээр болжээ. Шагнал гардуулах ёслол энэ сарын 4-нд Төрийн ордонд болох юм. Нэрт яруу найрагч П.Бадарч нь 1981 онд “Эх орны хилээс эх орондоо хэлэх үг” “Байтагийн чулуу” “Хилийн тэнгэр цэлмэг байгаасай” “Цэрэг эх орны дуулал” дууны шүлгээрээ Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагнал, 1988 онд “Есөн эрдэнийн орон” найраглалаараа Д.Нацагдоржийн шагнал, 1999 онд Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, 2005 онд Ардын уран зохиолч цол тус тус хvртсэн билээ.