Category: соёл-урлаг

Хурдны өлгий гэгддэг Сүхбаатар аймгаас гаралтай, СТА дуучин Андбаатарын Мөнхбат олон сайхан бүтээлээрээ үзэгч олны танил болсон уран бүтээлч. Түүний “Тод магнай”, “Адуучны хийморь”, “Манай адуу” зэрэг дуунуудыг сонсогчид сайн мэднэ. Дуулахын хажуугаар морь уядаг болсон нь өвөг дээдэс нь хурдны олон адуутай байсантай холбоотой гэнэ. Тун удахгүй хөдөө орон нутагт тоглолтоо хийх гэж байгаа түүнтэй уулзаж ярилцсан юм.

-Уг нь бол та бодибилдингийн тамирчин хүн юм байна. Яаж яваад урлагийн хүн болчихов?

-Би 2000 онд Улсын багшийн их сургуулийг багш, дасгалжуулагч мэргэжлээр төгсөөд 2007 он хүртэл “Аварга” биеийн тамирын сургууль, “Тайхар” клубт дасгалжуулагч багшаар ажилласан. 2006 онд МУГЖ, УИХ-ын гишүүн Б.Жавхлангийн санаачлан зохион байгуулсан “Нутгийн салхи” нэртэй нийтийн дууны улсын наадамд эрхэм дуучин С.Цэрэнчимэдийн дуулсан дуугаар амжилттай оролцсон юм. Энэ тэмцээнд ятгатай яруу сайхан дуунуудыг дуулсан 1000 оролцогчоос сүүлийн аравт тунаж үлдсэн. Тэр үеэс спорт хэмээх их айлаас урлагийн алтан замд хөл тавьж өнөөдрийг хүртэл арван жил аав, ээж, адуугаа магтсан дуунуудаар уран бүтээлээ баяжуулж түмэн олондоо хүргэж байна даа.

-Дуулах ур чадварт яаж суралцсан талаараа яриач?

-Дээхнэ үед П.Адарсүрэн, Б.Энхбаяр, Г.Мөнхбаяр гээд ятгатай дуулдаг дуучдыг ихэд хүндэтгэдэг, С.Цэрэнчимэд гуайн дуунуудыг хүүхэд байхаасаа л дуулдаг байлаа. Энэ нь миний хүмүүжилд их нөлөөлсөн гэж боддог. Аав, ээж, адуу, нутаг, ус гээд монголчууд бидний сэтгэл зүрхэнд их ойр байдаг сайхан сэдвийг сонсож өссөндөө сэтгэл дүүрэн байдаг. Яагаад гэвэл энэ сайхан уудам Монгол орон маань, нүүдэлчдийн соёл цаашлаад бидний шүтээн болсон морины эрдмийг магтан дуулсан дуунууд нь миний бага насны амьдралтай их холбоотой. Тиймээс сэтгэлд маань ч их ойр байдаг. Дуулахад ч дөхөм.

Аав, ээжээс төрөхдөө авч гарсан жаахан юм ч байсан нь нөлөөлсөн байх. Дуулах ур чадварын тухайд гэвэл тухайн үедээ кассет сонсдог байлаа. Хүүхэд байхдаа урлагийн үзлэгийн “Яргуй” наадамд их оролцож, сум дээр ирсэн тоглолт бүрийг үзэхээс гадна өөрийгөө их дайчилна. Нэг нэртэй дуучны тоглолтыг үзчихээд дуучин болно гэнэ. Цирк үзчихээд циркчин болно гээд л өглөө болгон гүйнэ. Брюс Ли, Шварцнеггерийн тоглосон кино их гардаг байсан үе. Түүнийг үзээд дуурайна. Хүүхэд насны мөрөөдөл гэдэг хязгааргүй. Энэ их хязгааргүй мөрөөдөл маань миний амьдралд их нөлөөлсөн гэж боддог. Би барилдана, дуулна, аль аль талд нь өөрийнхөө хэмжээнд хичээллэж үзсэн. Энэ бүхэн урлагийн хүн болоход нөлөөлсөн байх.

-Өөрөө өөрийгөө боловсруулж, дуулах урлагт суралцсан дуучин гэж ойлголоо.

-Ер нь бол тийм. Би Соёл урлагийн их сургуульд сураагүй, мэргэжлийн уран бүтээлчид намайг жаахан ад үзэх хандлагатай байдаг. Уран сайханч байж дуучин гэлээ гэдэг. Яахав дээ, юу гэж хэлүүлэх нь хамаагүй. Намайг бол ардын авьяастан гэсэн ч болно. Бараг энэ нэр нь надад гоё санагддаг. Хамгийн гол нь дуулж байгаа дуунуудаа мэргэжлийн түвшинд хүргэх ёстой. Сонсогчдын боловсрол ч их өндөр болсон. Олон уран бүтээлч нийтийн дууны салбарт хүч үзэж байгаа энэ үед хамгийн том шалгуур бол сонсогчид. Тийм учраас сонсогчдын таашаалд нийцсэн уран бүтээлийг хийх ёстой гэсэн өндөр шаардлагыг өөртөө тавьж хөдөлмөрлөн ажилладаг. Би цол хэргэм хүртэж, магтуулахын төлөө уран бүтээлч болоогүй. Өөрийн хүсэл сонирхол, энэ сайхан нандин зүйлсээ магтан дуулсан уран бүтээлийг өртөөлөн түмэндээ хүргэж байгаадаа сэтгэл дүүрэн байдаг.

-Та урын сандаа хичнээн дуутай вэ?

-Би арван жил дуулахдаа арван удаа тайлан, зургаан удаа бие даасан тоглолтоо хийсэн байдаг. СТА дуучин Л.Банзрагч, СТА, ардын дууч Д.Бурмаа нартай хамтран гурван тоглолт хийсэн. Гурван удаа Монголын бүх аймгаар тойрч тоглолтоо хийсэн байгаа. 360 суманд, сая гаруй хүнд уран бүтээлээ хүргэсэн гэсэн өөрийн маань тэмдэглэгээ бий. Уран бүтээлээ Монгол Улсынхаа өнцөг булан бүрт хүргэх нь уран бүтээлч бидний үүрэг. Малчны хотонд ч очиж дуулах ёстой гэж боддог. Зөвхөн Улаанбаатарт төдийгүй хөдөө орон нутагт байгаа малчин түмэн, нүүдэлчдийн соёл иргэншлийг авч яваа манай уудам сайхан нутгийн өнцөг булан бүрт суугаа 300 гаруй мянган малчин түмэн, 70 гаруй мянган уяачдад бүтээлээ хүргэх юмсан гэж боддог. Тиймээс ч үргэлж хөдөө орон нутгаар явж түмэн олонтойгоо ая дуугаараа золгодог.

-Намайг ярихад та морины зүчээ бариад зав муутай байна гэж хэлж байсан. Таныг морь их сайн мэдэхээс гадна уядаг гэж сонссон юм байна.

-Монгол түмний шүтээн бол морь. Сүлдэндээ хүртэл дээдэлсэн байдаг. Миний бага нас хурдны эх өлгий Сүхбаатар аймагт өнгөрсөн. Өвөг дээдэс маань хурдны удмын морьтой айл байлаа. Хуучнаар бол Хонгор сумынх. Алаг, зээрд адуу хурдлуулна. Би ч морины дэлэн дээр өсч өндийсөн тул миний шүтээн бол морь.

-Та морины тухай олон сайхан дууг сонсогчдын хүртээл болгосон. Анхны морины тухай дуу тань ямар нэртэй байв?

-2006 онд С.Чимэдцэрэн гуайн дуулсан “Малчин заяа”, “Адуучны хийморь”-ийг дуулж байлаа. 2009 онд найз СТА, ая зохиогч Б.Пүрэвсүрэнгийн аялгуу, яруу найрагч Л.Төмөрбатын шүлэг “Манай адуу” дууг түмэн олондоо хүргэсэн. Энэ бол миний уран бүтээлийн шинэ үеийн эхлэл. Энэ дуу маань надад маш их буян заяа, аз хийморь, ерөөл дагуулсан. Олон сайхан морины дуу араасаа дагуулсан булган сүүлтэй уран бүтээл. Түүнийг дуулснаасаа хойш хөдөө орон нутаг, ялангуяа Сүхбаатар аймгаараа явж байхдаа олон сайхан хурдны хүлгийг ах, дүү, найз нараасаа бэлгэнд авсан. Олон түмний итгэл буян шингэсэн хүлгүүдээ хурдлуулсан.

-Хэзээнээс эхэлж морь уядаг болов?

-2009 оноос морь маань их хурдалж байгаа. Долоо дахь жилдээ хурдан хүлгүүдээ уяж байна. Энэ монгол адуу, уяаны соёл гэдэг бидний нэг бахархал. Яагаад гэхээр дэлхийд биднийг таниулж байгаа эрийн гурван наадмын нэг хэсэг нь монгол морины соёл. Монгол эр хүний мэдэх ёстой зүйлийн нэг гэж боддог. Тиймээс ч үүнд гар бие оролцож, мориныхоо тухай дууг дуулж, уяачидтайгаа ойрхон байж, олон сайхан адуугаа хурдлуулж, олон айрагт түрүү хүртэж их сайхан байна.

-Энэ жил таны морьд аль зэрэг хурдлав?

-Анх 2012 онд алаг соёолонгоороо Төв аймгийн Баянцогт сумын наадамд түрүүлж байсан. Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын ойд таваар давхиулсан. Энэ жил өнтэй сайхан наадлаа. Сүхбаатар аймагтаа морьдоо уяж байна. Манай аймгийн бүх сумаас хурдны морьд төрж байна. Төрийн наадмын 30 айргийн 14-15 нь Сүхбаатарын адуу. Ийм сайхан хийморьтой үед нутаг орондоо морьдоо уяаж хурдлуулж байгаа. Нийтдээ аймаг, сумын наадмаас 14 айрагт түрүү хүртлээ. Мөнххаан сумандаа гэхэд азарга маань таваар орж, даага маань түрүүлсэн. Хэнтий аймагт болсон таван том наадамд миний шаргал даага айраг түрүү хүртлээ. Хязаалан маань Архангайд, Мөнххаанд гурваллаа, Хэнтий аймгийн Мөрөн сумын наадамд дөрвөөр давхилаа. Монгол адууны буян заяа их сайхан дууг дуулсных юм байлгүй дээ.

-Хөдөө орон нутгаар тоглолт хийх гэж байгаа гэдгээ та түрүүн хэлсэн. Энэ талаараа манай уншигчдад сонирхуулаач?

-Үндсэн ажлаа орхигдуулахгүйн тулд уран бүтээлээ хийж байгаа. Сүүлийн таван жилд Л.Банзрагч, Д.Бурмаа хоёртой хамтран уран бүтээл туурвисан. Бид гурав Цагаан сарын өмнө “Амартүвшин” гэж хуучны сайхан дууг хамтдаа дуулж дүрсжүүлсэн юм. Маш сайхан ерөөлтэй дуу, бүх шүлгийнх нь эхний үсэг А үсгээр эхэлсэн.

Ачтайхан ээжтэйгээ

Алаг үртэйгээ

Амраг ханьтайгаа

Ард зон олноороо гээд. Миний хувьд Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, яруу найрагч Ай.Төмөр-Очирын үг, СТА Ш.Батсайханы аялгуу “Адууны нутаг Дарьганга” гэдэг дууг дуулж, дүрсийг нь хийлгэсэн. Удахгүй Дорнод аймгийн сумуудаар аялан тоглолт хийх гэж байна. Хэнтий аймгийн Батноров суманд очиж тоглоно. Яагаад гэхээр өнгөрсөн жил гурван түмэн адууны баярт миний шаргал даага аман хүзүүдэж шагналд нь надад азарга бэлэглэсэн. Энэ нутгийн буян надад, манай адуунд шингэсэн тул би энэ нутгийн зон олонд очиж ая дуугаа өргөх ёстой юм байна гэж бодож байгаа.

Ю.Дэлгэрмаа

УИХ-ын гишүүн С.Жавхланд зориулж ах дүү хамаатан садных нь 9 хүн дуу дуулж, бэлэг барьжээ. Тэд мэргэжлийн дуучид биш бөгөөд малчин, оёдолчин, мужаан, багш мэргэжилтэй хүмүүс гэнэ. Тэрчлэн С.Жавхлангийн төрсөн ах С.Хунчин ч тэдний дотор багтсан байна.

“Манай Монгол Мандана” нэртэй энэхүү дууны үгийг С.Жавхлан, аяыг хөгжмийн зохиолч Б.Магсаржав зохиосон байна. Тус дууны клипэнд монгол ахуй, ёс заншлыг илүүтэй харуулжээ.

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, хөгжмийн зохиолч Д.Лувсаншаравын ая, яруу найрагч Ч.Лхамсүрэнгийн шүлэг“Маамуу нааш ир” дуу энэ жил 60 нас хүрч байна.

Яруу найрагч Ч.Лхамсүрэн 1956 онд ОХУ-д сурч байхдаа хөгжмийн зохиолч Д.Лувсаншаравт 10 гаруй шүлэгтээ ая хийлгэхээр өгчээ. Харин нэрт хөгжмийн зохиолч”Маамуу нааш ир” дууны аяыг зургаан настай охин Халиунсүрэнгийнхээ амандаа дуулсан содон аялгуугаар санаа авч бүтээсэн гэдэг.

Ингэж хагас зуун жил гаруй хугацаанд хүүхэд багачуудын дуулах хамгийн дуртай дуу байсаар ирсэн “Маамуу нааш ир” дуу бүтсэн түүхтэй. Өнөөдөр “Маамуу нааш ир” дууны 60 жилийн ойн арга хэмжээний талаар Нийслэлийн Хэвлэл мэдээллийн төвд хэвлэлийн бага хурал хийх юм байна.

Урсгал намуун уулын горхины дэргэд нэгэн хүү унтаж байна. Түүний дэргэд нэгэн чоно бас цагираглан хэвтэнэ. Аль аль нь их ядарсан бололтой алжаалаа тайлах гэсэн шиг ийнхүү амсхийн байгааг энэхүү эзгүй ууланд хэн ч үл анзаарна. Учир нь энэ бол тэдний байнга ирж амарч хэвтдэг өөрсдийнх нь эзэмшил гэж болохоор газар нь байв. Дөнгөж саяхан хүү чонийн хамт нэгэн амттайхан зоог барьчихаад одоо урсгал усны чимээ чагнан амарч байгаа нь энэ. Нийгэм ороо бусгаа өнөө үед үр хүүхдээ төрүүлээд хаях нь энгийн зүйл мэт болжээ. Түүний нэг жишээ нь энэ хүү. Эх нь төрүүлээд хүйтэн булгийн дэргэд авчирч хаяад явжээ. Харин энэхүү өлөгчин чоно энэ газрыг андахгүй учир залуу бүсгүйг нэг юм орхиод явсны дараа улаан нялзрай хүүхэд өлгийндөө өлсөн чарлаж байхыг олж хараад ихэд цочин ум хумгүй зугтсан боловч хүүхдийн чарлах дуу тэртээд сонсогдсоор байсан учир эргэж очин ойр тойрноо сайн ажиглаад хүүхдийг эх нь ирж авахгүй болохоор нь оройхон үүрэндээ авчиран хөхөө хөхүүлж хүн болгожээ. Түүнийг 3 нас хүрдэг жил нь нэгэн анчин түүний эхийг агнах гэж хөөж яваад үүрэнд нь байхад нь нэгэн өдөр олж ирж түүнийг буудах гэтэл дотороос нь хүүхэд мөлхөн гарч ирхэд нь мэл гайхаж цэл хөхөрч тэрүүхэндээ юу гэхээ мэдэхгүй хэсэг харж суужээ. Тэгээд хүүг өргөн авч морьныхоо богцонд хийгээд урцандаа иржээ. Энэ цагаас хойш л Элбэгээ хүү хоёр ижилсэн дотносож хүүд болсон хоол идүүлж сурган бас хувцас хийж өгөн өмсүүлж хоёр хөл дээрээ явхад нь тусалж эхэлжээ.

-Алив хүү минь ингээд яваарай гэж Элбэгээ хүүг өхөөрдөн гараас нь хөтлөн нэг хоёр алхахад алсаас чоно ээж нь түүнийг харан нэг гунганчихаад л яваад өгдөг байв. Хүү ч гэсэн чонын дууг сонсоод чих нь сортолзон чимээ чагнах нь бас түүнийг санаж байгаа нь илт байгааг нь Элбэгээ мэдээд нэгэн өдөр чоныг ойртуулахаар албаар хүүг ганцааранг нь орхиод урцнаасаа холдож уулын орой дээрээс дурандан суув. Өлөгчин чоно хүү дээр ирж түүнийг долоон эрхлүүлж авч явах гэж байгаа нь яг л эх хүн үрдээ санаа зовон бөөцийлөх мэт өрөвдөлтэй харагдав. Гэнэт хүүг уячихсан байгааг мэдээд уяаг нь хэмлэж хазлав. Тэгээд хүүг суллан авч явах гэхэд нь Элбэгээ морьтойгоо давхин очиход тэрээр хүүг орхиод цааш зугтан хамар даван алга болов.

– Алив хүү минь чи хаачих гэж байна, ээж чинь ирээ юу гэж хүүг өхөөрдөн эрхлүүлээд, тэр чиний жинхэнэ ээж бишээ гээд хүүгээ өвөртлөн урцныхаа зүг алхахад модонд чоно улих нь сонсогдоно. За ер нь энд ингээд байж болохгүй юм байна. Төв газар барааддаг юм билүү, энэ чоно хэзээ ирээд хүүг минь аваад явахыг мэдэхгүй. Ингэж амьдрах ч хэцүү юм даа гэж тэрээр толгойгоо нэгийг бодон хоёрыг тунгаав. Гэвч он цаг улирсаар анчины урцанд өвөл гурвантаа зочлоход хүү 6 нас хүрч сургуульд орох цаг болжээ. Одоо хүү ухаан орсон болохоор чонотой хамт ойр зуур яваад буцаад л хүрээд ирдэг болжээ. Элбэгээг байхгүй анд явсан хойгуур эмэгчин чоно хүүг аюулаас хамгаалан асарч тойлж байдагт нь тэрээр чононд бас дасч гэр бүлийн нэг гишүүн шигээ санан хааяа алга болчихвол хаачихсан юм бол гэж санаа нь зовон харуулдан суух болжээ. Ингээд нэг намар тэр гурав нэгэн гэр бүлийн гишүүн шиг болж чоно тэдний урцны хаяанд нь ирж яг л хоточ нохой шиг цагираглан хэвтэх болов. Хүү сургуульд орох болж нэг өдөр номтой цүнхийг нь үүрүүлээд номхон морийг нь унуулаад сумын төв рүү аваад явахад чоно дахиж ирэхгүй юм шиг хүүг тойрон наагуур цаагуур нь гүйх нь өрөвдмөөр. Хүү ч эргэж харан нулимсаа арчин арчин явж байснаа тэсгэлгүй морьноосоо буун чоно ижийдээ гүйн очиж хүзүүгээр нь тэврэн аваад

– Би тань дээрээ удахгүй ирнээ, битгий уйдаарай гэж хондлойг нь илэхэд нь Элбэгээ

– хүү минь явъя, очих газар хол шүү гэхэд

– ааваа би сургуульд орохгүй байж болохгүй юмуу, би чоно ижийтэйгээ л хамт баймаар байна гэж уйлан хэлхэд нь

Элбэгээгийн дотор бачууран дэмий л дээш харангаа

• надад ч гэсэн хэцүү байнаа хүү минь, чамайг явуулчихаад энд юу бодож суух юм болдоо гэж тэрээр өөртөө хэлээд, гэхдээ хүү минь эрдэм ном үзвэл алсдаа чамд л хэрэг болох юмсандаа гэж хэлэхэд
• Ааваа би гэртээ бүгдийг нь сурчихъя, та хоёрт маань ч гэсэн хэцүү байна шүү дээ гэж бяцхан гараараа нүүрээ халтардсан шудрахад нь
• Болохгүй ээ, явах хэрэгтэй гээд түүнийг моринд нь өргөн суулгаад хөтлөн явлаа.
• Аан саарал сая иржээ, хаагуур явж байгаад энэ шөнө ирж байгаа юм бол доо гэж тэрээр бодоод гэртээ орлоо. Тэр шөнө эргэж хөрвөөсөөр их л тухгүй өнгөрөв.
• Ааваа би таныг ямар их хүлээ вэ, ааваа та намайг эндээс аваад явж болохгүй юм уу, би энд дасахгүй байна гэж хүзүүгээр нь тэврэн авахад нь
• Хүү минь яагаад байгаа юм бэ, энд гоё байгаа биздээ, аавыгаа харин удаан эргэж ирээгүйд уучлаарай гэж хэлэв. Гэвч хүү нь бусад хүүхдээс өөр гэдгийг тэр ухаараагүй явжээ. Түүнийг эхийнхээ хэвлийгээс гараад л чонын өвөрт гурван жилийг өнгөрүүлсэн хүүхэд гэдгийг мартжээ. Төмөрхүү сургуульд сурсан ч сураагүй ч өөрийгөө аваад явчих амь бөхтэй хүүхэд гэж тэр дотороо бодон яг одоо түүнийг сургуулиас нь гаргаад аваад явчихдаг юм билүү гэж бодсон ч бас л хар амиа бодоод хүүхдээ өөр шигээ хүн болгочихвий гэж санаа нь зовон
• За миний хүү Төмөрөө аав нь багштай нь уулзаадахъя,тэгээд чамайг ямар байгаа талаар асуугаад авч явж болох бол аваад явья даа гэж хэлэхэд нь
• Ямар гоё вэ би саарал дээрээ очино гэж Төмөрөө дороо дэвхцээд найз нартаа хэлэхээр гүйн одов. Ингээд Элбэгээ ангийн багштай нь уулзахад хүүг бусдаас нэг л зожиг үргэлж л цонхоор алсыг ширтэн ямар нэг юм хүлээгээд байх шиг санагддаг гээд хүүхдийг сургуулиас нь гаргана гэдэг байж боломгүй явдал, чи ерөөсөө хүүгээ сургуулиас нь гаргаж болохгүй , харин удахгүй хичээлийн амралт болно. Тэгэхээр нь аваад яв гэв. Элбэгээ ч үгэнд нь орон
• За за тэгвэл удахгүй амрах юм бол тэр үед нь гэрт нь аваачъя даа гээд босох гэхэд нь
• Нээрэн нэг саарал гээд амьтны тухай байнга л яриад байдаг юм. Тэр юун амьтан байна гэхэд нь
• Аан тэрүү, нэг чоно байдаг юмаа, би гаршуулан тэжээсэн юм. Тэгээд л тэр багаас нь цуг байсан болохоор түүнд их сайн байдаг юм гэж инээмсэглэхэд нь
• Аан тиймүү, хүүхэд гэдэг амьтанд амархан дасдаг юм шүү дээ, тэр чононоос болоод л тогтож чадахгүй байх шиг байгаа юм гээд хэсэг азнаснаа ер нь тэр чоныг үгүй хийж болохгүй юу, тэр чоно л байхгүй бол Төмөрөө маань сургуулиас гарна энэ тэр гэхгүй л боловуу, гол учир тэр чононд л байна гэж багшийг хэлэхэд Элбэгээ зогтусан гайхаж юу гэхээ мэдэхгүй болов. Ингээд Элбэгээ тэндээс гаран Төмөрөө дээр очин:
• Удахгүй амрахаар чинь аав нь ирээд аваад явнаа, миний хүү тэр болтол номоо сураад сайн сууж бай, бас саарал чинь надтай хамт ирсэн. Энэ арын ууланд л үлдсэн байх. Би чиний мэндийг дамжуулнаа гэж толгойг нь илэхэд
• Тиймүү, саарал хойд ууланд ирсэн юмуу, ойрхон л байна даа, уулзах юмсан гэж Төмөрөөг хэлэн уулруу байн байн харахад нь Элбэгээ түүнийг аргадан удахгүй чи сааралтайгаа уулзан а аа жаахан л тэвччих гэж хэлээд тэндээс гарлаа. Замдаа уулын хошуу тойронгуут хэсэг модны захад саарал хэвтэж байхыг олж харав. Элбэгээ багшийн хэлснийг саналаа. Нээрэн энэ чоныг л алчихвал хүү маань сургуульдаа санаа зовохгүй явна даа. Гэхдээ яаж энэ муу чоныг алах билээ дээ, ээжээс нь өөрцгүй амьтан шүү дээ гэж бодон явж байтал цас хаялаж хүйтрэх шинжтэй болж ирэв. Хүйтэрч байна даа, би ер нь энэ уулын мухарт яах гэж ганцаараа амьдарч байгаа юм болдоо, өчнөөн л жил өөрийгөө шийтгэн уулын модонд ганцаар амьдарлаа. Одоо миний үйлийн үр дуусах цаг болсоон. Төв орж ажил олж хийе, хүүдээ ойрхон байвал аштай юу даа, байнга ирж очоод байвал хүү маань ч гэрээ саналаа гэхгүй шүү дээ гэж бодон хүзүүн дэх ороолтоо дээшлүүлэн урдаас үлээх салхинаас нүүр буруулн хурдхан шиг гэрийн бараа харах минь гэж бодон мориндоо ташуур өгөн давирууллаа.
• Юу гэнээ одоо тэгээд хааччихдаг байнаа, өчигдөр шөнө чинь цас их орж, үүрээр шуураад хүйтэн шөнө байсан шүү дээ, хээр гадаа осгочихсон бол яанаа гэж тэрээр сандран яахаа мэдэхгүй болов. Тэгээд тэрээр саарлын үүрэн дээр очиж үзэхэд. Саарал тэндээ ороогүй удсан нь илт байв. Ингэхэд саарал өнөөдөр ерөөсөө харагдсангүй шүү, ямар нэг юм болсон бол тэр л мэдэж байгаа даа гэж бодон хаачихсан юм болдоо гэж толгойгоо гашилган алсын замыг ширтэн хэсэг суулаа…

Элбэгээ хүүгээ сургуулийн дотуур байранд даатгаж өгчихөөд гэртээ ирэн тэр шөнө ганцаарханаа урцандаа хэвтэж байхдаа элдэвийг л эрэгцүүлэн хөрвөөж хонолоо. Тэр ч бас нэгэн бяцхан хүүтэй байжээ. Гэвч тэр хүүгээ үерийн усанд харсаар байгаад алдчихсанаа бодохоор өөрийгөө өршөөж чадахгүй өдөр бүр тарчлан зовж яваа эр хүн. Тэгээд өөд болсон эхнэртээ хэлэх үггүй болчихоод аав ээжийнх нь нүүрийг ч харж чадахгүй болоод өөрийгөө шийтгэн энэ эзгүй ууланд ирж ганцаар амьдраад олон жилийн нүүрийг үзжээ. Над шиг хар мөртэй хүн байдаг боловуу, эхнэрийнхээ толгойг залгичихаад удаагүй байхдаа хүүгээ бас хамгаалж чадалгүй алдчихсан хүн шүү дээ гэж дахин дахин бодож явахад нь гэнэт л тэнгэрээс унасан юм шиг энэ хүү гараад ирсэн. Чонын үүрнээс өөрөө гараад ирж байгаа хүнийг чинь одоо тэнгэрийн бэлэг гэхгүй юу ч гэх билээ дээ гэж тэр бодно. Гэнэт хаяанд нь нэг юм шаржигнан дуугарах шиг болохоор нь өндийн ханан дахь буугаа аван гарлаа. Юу ч харагдахгүй болохоор нь морь хараад байж байтал өнөө чоно ирчихсэн хаяанд нь хэвтэж байхыг сарны гэрэлд олж харав.

Өдөр хоног өнгөрсөөр хүйт орох болж Элбэгээ нэг өдөр хүүгээ эргэхээр сумын төв орохоор явж байв. Удаан уулзаагүй хүүтэйгээ уулзана гэхээр түүнд сайхан санагдаж амралт нь таарвал аваад ирэх юмсан гэж бодож явав. Түүнийг шогшиж явахад саарал бас алсуур даган шогшино. Элбэгээ сургуулийн дотуур байрны гадаа морио уячихаад богцтой юмаа аваад байрлуу ороход хүү нь өөдөөс нь гүйн гарч ирэв.

Элбэгээгийн зүрх зогсох шиг болж түүнийг тайвшруулан хэсэг тэвэрч суув.

Тэр шөнө цас лавсан орсоор муу урцыг нь дарчих дөхөв. Тэрээр дэнлүүнийхээ гэрлийг унтраан ганцаар чимээ чагнан хэвтэнэ. Зуухан доторх мод шад падхийн шатаж урцан дотор дулаахан өвлийн шөнийн амттай зүүдэндээ умбаж эхлэв. Тэрээр унтаж байгаад нэгэн хачин зүүд зүүдлэн хар дарлаа. Тэгээд чоно улих дуугаар гэнэт нойрноосоо сэрлээ. Энэ яг саарлын улих чимээ мөндөө, яагаад хар шөнөөр улиад байгаа юм бол доо гэж тэрээр бодоод гарах гэснээ болиод галдаа хэдэн бүдүүн яр хийчихээд эргэн хучлагандаа шургалаа.

Ингээд өглөө болж Элбэгээ урцнаасаа гаран үүд дарсан цасаа цэвэрлэн эргэн тойрноо харлаа. Пээ ямар их цас ороо вэ, энэ цас энэ өвөлдөө алга болохгүй дээ гэж бодонгоо : За хө шинэ цас орсон мөр гарсан байгаа даа. Өнөөдөр ч ангын олз арвин байж магадгүй өдөр байна шүү, нэг азаа үзнээ гэж тэрээр өөртөө хэлээд гэртээ орон буугаа шалгалаа.

Тэгээд уулын орой дээр гараад сүлжээ сайн барьдаг болохоор нь хүүтэйгээ нэг яриадахъя байз гэж өчигдөр нэг эвгүй зүүд зүүдлээд байсан шүү гэж бодон залгалаа. Утас нь холбогдох боломжгүй байв. Тэгэхээр нь хичээлтэй байгаа юм байлгүй дээ гэж бодоод багшруу нь залгатал урдаас нь хүү чинь алга болчихлоо, өчигдөр шөнө байрнаасаа оргочихсон байна. Одоо яанаа гэж багш нь их л санаа нь зовсон байртай утасны цаанаас дуугарав.

Ингээд хэдэн долоо хоног хүүг хайв. Сүүлдээ эрэл мухардаж бүгд л түүнийг зэрлэг амьтны идэш хоол болсон байх гэлцэв. Харин тэр өдрөөс хойш саарал ч үзэгдэхээ больсон нь Элбэгээд нэг л сэжигтэй байлаа. Хүү амьд байгаа. Тэр хөлдөж үхсэн бол цогцос нь ч гэсэн олдох л байсан. Ямар ч ул мөр олдохгүй байгаа нь Төмөрөө Сааралтай нийлээд хаа нэг газар нуугдаад байгаа юм шиг түүнд хар бууна. Тэрээр бүх уулыг нэгжээд ч хамаагүй хүүгээ заавал олоод тэр муу саарал өлөгчинг заавал ална даа гэж өөртөө ам өгөн босов.

Үргэлжлэл бий. О.Өнөрцэцэг

Монголын сонгодог урлагийн их өргөө болсон Улсын дуурь, бүжгийн эрдмийн театрын хамт олон тоглолтын 54 дэх улирлаа А.Аданы “Жизель” балетаар өнгөрсөн Бямба гаригт нээсэн. Энэ амралтын өдрүүд буюу аравдугаар сарын 15-16-ны өдрүүдэд алдарт Ж.Бизегийн “Кармен” дуурийг тоглож байна. Өнөөдөр 17.00 цагаас “Кармен” дуурийг дахин тоглоно.

Дуурийн гол дүрүүд болох Карменд М.Дариймаа /СТА/, Р.Доржхорлоо /СТА/, Хозед Б.Батжаргал, Д.Эрдэнэ-Очир, Эскамильод Ч.Энхтайван /СТА/, Данкайрод А.Сайнбаяр /СТА/, Э.Анхбаяр/СТА/, Ремендадод Г.Шижирболд/СТА/, М.Даваадорж, Цунигад О.Хүрэлбаатар /СТА/, Б.Алтанхуяг /СТА/, Моралест Л.Бүүвэйбаатар, Микаэлад С.Мөнгөнцэцэг /УГЖ/, Б.Энхнаран, Фраскитад Э.Адьяасүрэн, Мерседесд Ш.Наранчимэг /СТА/ нар тоглох ажээ.

Энэхүү дуурийн үйл явдал1820-иод оны үед Севиль хотод өрнөнө. Севиль хотын талбай түүний ойролцоо тамхины үйлдвэр байх бөгөөд хажууханд нь харуулын байр байна. Энэ талбай дээр Севиль хотын дордос, дээдэс, цэргийн дарга нар гуйлгачин хүүхдүүд, тамхичин хүүхнүүд янаг хайртнуудыг харж болох ажээ.

Харуулын байрны өмнө Хозегийн сүйт бүсгүй Микаэла ирнэ.Харуулчид, түүний захирал цунига нар Микаэлаг шохоорхон шалиглаж зугаацан цэнгэхийг хүсэх боловч Микаэла татгалзаж, гагцхүү хайртай хүнтэйгээ уулзахаар ирснээ хэлээд явж одно. Харуулд гаргахаар ирсэн Хозе сүйт бүсгүй Микаэла нь ирснийг мэдээд баясан хөөрч байна.

Тамхины үйлдвэрийн цайны цаг болжээ. Ажилчин хүүхнүүдийн дунд үзэсгэлэнт сайхан Кармен гарч ирнэ. Тэрээр ааль зан нь шазруун, үзэсгэлэн гоодоо эрдүүн, зоримог, эрх зоргоор учраас эрчүүдийн сэтгэлийг ихэд дэврээн дүрэлзүүлдэг ажээ. Түүнийгээ Кармен <<Хабанера>> гэдэг дуугаараа илэрхийлнэ. Энэ бол эрх чөлөөт хайр сэтгэл, тэмүүлэл эрмэлзлийн дуу юм.

Кармен хүүхэн номой түрүүч Хозег олны өмнө тохуурхан дооглож нэгэн цэцэг шидэж өгсөн нь Хозед ид шид, илбийн юм шиг санагджээ. Энэ цэцгээс жүжгийн хамаг өрнөл зөрчил үүснэ.

Энэ цэцгийг авчихаад байх үед Хозегийн сүйт бүсгүй Микаэла буцан ирж түүний ээж, төрөлх сайхан нутгийн тухай хүүрнэхэд Хозегийн сэтгэл догдолж Микаэлатай хуримлах, эхдээ эргэж очих тухай бодолд автагдана. Микаэла гэртээ буцаж Хозе харуулын албаа гүйцэтгэхээр үлдлээ. Гэтэл дахиад л түүний тайван албыг Кармен эвдлээ. Тамхины үйлдвэрийн хүүхнүүдийн дунд танхай явдал гарчээ. Түүнийг мөнөөх Кармен үүсгэжээ. Ахмад Цунига уг явдлын учрыг олуулахаар түрүүч Хозег явуулна. Гэтэл цыган хүүхний шидэт цэцэг, илбэт үгэнд автсан Хозе Карменийг суллаж явуулна. Үүний өр төлөөсөнд өөрөө шоронд суух боллоо…

Ардын зураач Г.Одонгийн “Ажлын дараа” зургаас сэдэвлэсэн “Шүүдэр дундуур” уран сайхны киноны нээлт өнөөдөр буюу аравдугаар сарын 14-нд нээлтээ хийнэ.

“UB film” студийн уран бүтээл “Шүүдэр дундуур” уран сайхны киноны найруулагчаар Б.Отгонзориг, зохиолчоор Л.Таванбаяр, Б.Отгонзориг, Б.Баярхүү, зураглаачаар Э.Доржсүрэн, ерөнхий продюсераар М.Зоригт ажилласан байна.

Мөн тус киноны гол дүрүүдэд Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Ц.Төмөрхуяг тэргүүтэй жүжигчин Л.Эрдэнэ-Очир, Г.Золбоот, Д.Бямбацогт, У.Батбаатар, М.Дорждагва, О.Мөнхдалай, Б.Батмаа нар тогложээ.

Дашрамд дурдахад “Шүүдэр дундуур” уран сайхны киноны дууг Монгол улсын гавьяат жүжигчин Буриад улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Г.Ариунбаатар, Буриад улсын поп дуучин Мэдэгмаа Доржиева нар хамтран дуулж байгаа ажээ. Уг дууны үгийг зохиолч Соёлын тэргүүний ажилтан Л.Таванбаяр, аяыг хөгжмийн зохиолч Соёлын тэргүүний ажилтан О.Чинбат, дууны найруулгыг Соёлын тэргүүний ажилтан П.Сүхдамба, ерөнхий найруулагч Соёлын тэргүүний ажилтан Б.Отгонзориг нар хамтран ажиллажээ.

“New season” 2017 тоглолтын хэвлэлийн бага хурал боллоо

Монгол улсын Филармонийн “New Season 2017” 45 дахь үзвэрийн тоглолт энэ сарын 15-ны өдөр 15:00 цагт Соёлын төв өргөөнд тоглогдох гэж байна. Тус тоглолтын удирдлагын баг өчигдөр 13:00 цагт Улсын Филармонид хэвлэлийн бага хурал хийлээ.

Хэвлэлийн бага хуралд Улсын Филармонийн дарга Ч.Даваасүрэн /УГЗ/, Баянмонгол жазз найрал хөгжмийн ерөнхий удирдаач Б.Ганбат /УГЗ/, удирдаач С.Саруул-Од/СТА/, Морин хуурын чуулгын ерөнхий удирдаач Д.Түвшинсайхан /СТА/, гоцлол дуучин П.Өнөржаргал /СТА/, маркетингийн албаны дарга Г.Алтан-Од нар оролцлоо.
2017 онд Монгол Улсын Филармони үүсэн байгуулагдасны 45 жил, Симфони найрал хөгжмийн 60 жил, Морин хуур чуулгын 25 жилийн ой тохиож байгаараа 45 дахь үзвэрийн жилийн нээлтийн тоглолт онцлогтой болж байгааг Улсын Филармонийн дарга Ч.Даваасүрэн онцолж байлаа.

Онцлох уран бүтээлээс дурьдвал Аrtura Marquez /Danzon№2/, ТШ, хөгжмийн зохиолч Б.Шарав “Үхэж үл болно киноны хөгжим” -/Дурсамж/, зохиолыг Улсын Филармонийн гурван оркестор хамтарч тоглосоноор цоо шинэ өнгө аяс, хэмнэлээр үзэгч сонсогчидынхоо сонорыг мялаахад бэлэн болжээ.

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг 70118012, 99925074, 88004849 утаснаас лавлана уу. Дашрамд дуулгахад “ New season 2017” тоглолтын эрэлттэй байгаа бөгөөд тасалбарын үнэ Партер 15’000 мянга,Бельэтаж 10`000 төгрөг аж. Тасалбарыг Улсын Филармонийн касс, www.ticket.mn 1900-1800, 1900-1617 утасны лавлах үнэгүй хүргэлт хийн борлуулж байна

Улсын Драмын Эрдмийн Театрын уран бүтээлчид түүхэн жүжгийн өдрүүдийн хүрээнд “Оролмаа эх” түүхэн жүжгийг тоглох гэж байна.

Д.Намдагийн сонгомол бүтээлүүдийн нэг болох энэхүү жүжгийг анх 1973 онд тайзнаа тоглож байжээ. Харин 30 жилийн дараа уг бүтээлийг Ч.Найдандорж найруулагч шинэчлэн найруулж, соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ш.Гүрбазар зохиолыг дахин хянан тохиолдуулж 2011 онд тайзнаа тоглож байсан.

Уг бүтээлийн гол дүр Оролмаа эхэд Ардын жүжигчин С.Сарантуяа, Найданжавд соёлын тэргүүний ажилтан Б.Отгонбат, Сангадоржид соёлын тэргүүний ажилтан С.Болд-Эрдэнэ, Дуламсүрэнд Гавьяат жүжигчин Г.Урнаа нар тоглох бөгөөд уг жүжиг 40 гаруй дүртэй учир Драмын эрдмийн театрын бүх жүжигчид оролцон тоглодгоороо онцлогтой юм.

“Оролмаа эх” жүжгийг өнөөдөр 19.00 цагт УДЭТ-т тоглоно.

Найруулагч Ж.Сэнгэдоржийн “Цагаан хадаг” уран сайхны кино саяхан нээлтээ хийсэн билээ. Олимпийн мөнгөн медальт тамирчин Д.Сумьяагийн амьдралаар сэдэвлэн хийсэн уг киноны гол дүрд тоглосон СУИС-ийн Театр урлагийн сургуулийн III курсын оюутан Т.Жинжмаатай уулзаж ярилцсан юм. “Хүлэгү пикчерс”–ийн хамт олон болон найруулагч Ж.Сэнгэдоржтой хамтран ажилласан нь түүний хувьд маш азтай завшаан байсан гээд манай сониноор дамжуулан жүдо бөхийн улсын шигшээ багийнханд талархаж байгаагаа илэрхийлсэн юм.

-“Цагаан хадаг” киноны гол дүрд тоглох болсон талаараа манай уншигчдад ярьж өгөөч?

-Манай сургууль дээр “Цагаан хадаг” киноны дүрд тоглох хүнийг хайж проб хийж байгаа тухай яригдсан. Оюутнуудаас пробонд орж би ч зургаа авахуулаад явуулсан. Сарын дараа “Хүлэгү пикчерс”-ийн найруулагч утасдаад ирж уулз гэсэн. Ярилцлаганд орсноос хэд хоногийн дараа найруулагч Ж.Сэнгэдорж дуудаж уулзахдаа “Спортоор хичээллэдэг үү, чадах уу?” гэж асуухад нь “Чадна” л гэж хариулсан. Үүнээс хэд хоногийн дараа манай нэгдүгээр найруулагч яриад энэ киноны гол дүрд тэнцсэн талаар хэлж билээ. Ингээд маргааш нь “Хүлэгү пикчерс” дээр очиж дахин уулзахад “Бэлтгэлээ хэр зэрэг хийхээс бүх юм шалтгаална. Бид чамайг авна. Хамгийн гол нь мэргэжлийн ур чадвартайгаас гадна биеийн тамирын бэлтгэлтэй хүн хэрэгтэй” гэсэн. Ингэж хэлэхэд хамгийн гол нь бэлтгэлээ сайн хийх ёстой юм байна гэж бодсон. Маргаашаас нь шууд жүдогийн шигшээ багийн тамирчидтай бэлтгэл хийж эхэлсэн. Хоёр сар бэлтгэл хийж, яаж өнхрөх, уналтууд зэргийг сурсан. Бэлтгэл хийж эхэлснээс хоёр долоо хоногийн дараа буюу тавдугаар сарын 26-наас зураг авалт эхэлсэн дээ.

-Өөрөө урьд нь спортоор хичээллэдэг байсан уу?

-Сагс тоглодог байсан, мэргэжлийн түвшинд спортоор хичээллэж байгаагүй.

-Анх удаа киноны гол дүрд тоглох ямар байв. Энэ бол зүгээр нэг дүр бус, олимпоос медаль хүртэж нэлээд амжилтад хүрсэн тамирчин бүсгүйн дүр…

-Анхандаа Д.Сумьяа эгчийн тухай кино гэж би мэдээгүй. Бодит хүний амьдралаас сэдэвлэсэн жүдогийн эмэгтэй тамирчины тухай бүтээл гэдгийг мэдэж байлаа. Надаас “Яах уу?” гэж асуухад нь “Яана аа би чадах болов уу” гэсэн бодол хамгийн түрүүн төрж билээ. Эмэгтэй хүн барилдана гэдэг маш хэцүү. Ингээд бэлтгэл хийж эхлэхэд зөвхөн бяр чадалтай байгаад зогсохгүй маш их зүйлийг сурах хэрэгтэй болсон. Кино зохиолоо уншихад шал ондоо байсан. Хамгийн гол нь бодит хүний тухай. Өнөөдөр бидний дунд амьдарч яваа хүний дүрийг бүтээнэ гээд бодохоор айдас төрж байсан шүү. Бид бол хэзээ нэгэн цагт амьдарч байсан хүний тухай кино үздэг шүү дээ.

-Бэлтгэл хийгээд эхлэхэд ямар санагдсан?

-Хэцүү байсан. Эмэгтэй тамирчид пад, пад гээд л унаад. Яана аа л гэж бодож байлаа. Тамирчидтай бэлтгэл хийгээд эхлэхэд тэд бүгдийг нь тайлбарлаж өгсөн. Тэдэнтэй маш сайн танилцаж, надад ч их тусалсан даа. Сүүлдээ дунд нь ороод л барилддаг болсон. Тэгж байж л жүдогийн ертөнцөд илүү гүн орж, наад зах нь айдасгүй зөв унадаг болсон. Мөн техник, яавал бэртэл авахгүй байх гээд л олон юм сурах шаардлагатай болсон шүү. Ер нь тамирчин хүний хамгийн анхаарах зүйл бол бэртэл. Яавал бэртгэл авахгүй, техниктэй байх талаар жаахан гадарладаг болоод байгаа. Зураг авалт эхлэхээс өмнө бэртчэх вий гээд ихэд анхааралтай байсан.

-Анх олимпийн мөнгөн медальт, тамирчин Д.Сумьяатай уулзахад ямар байсан?

-Намайг бэлтгэл хийж эхлэхэд Д.Сумьяа эгч маань Парисын их дуулгын тэмцээнд оролцохоор явчихсан байсан. Эхэндээ би түүнийг хаана байгаа юм бол гээд л Спортын төв ордноор хайдаг байлаа. Хөдөөний зураг авалтаа дуусгаад дахиад бэлтгэлдээ ороход тамирчид Парисаас ирчихсэн байсан. Ингээд Спортын төв ордон дээр анх Д.Сумьяа эгчтэйгээ танилцаж билээ. Би ч хараад л сандраад, бүх юм нь мундаг харагдаад. Жүдогийн талаар жаахан гадарладаг болчихсон тул мэхээ хийж байгааг нь хараад биширнэ “Ямар гоё цэвэрхэн хийдэг юм бэ” гэж бодно. Сайн танилцахад би өөрөө Д.Сумьяа эгчтэй их төстэй юм шиг санагдаж билээ.

-Юугаараа төстэй санагдав?

-Тамирчид намайг хараад “Энэ нөгөө Д.Сумьяагийн дүрд тоглох охин гэсэн. Нээрээ энэ хоёр адилхан юм байна” гээд л ярина. Санаа дагаад ч тэр үү, би өөрөө Д.Сумьяа эгчтэй их адилхан юм шиг санагдаад л, сүүлдээ бид хоёр хоорондоо төстэй тухайгаа ярьдаг болсон. Д.Сумьяа эгч маань харьцахад их гоё, амар, энгийн, чөлөөтэй хүн, надад ч их тусалсан. Маш зөв хүн. Намайг маш халуун дотноор хүлээн авсанд нь их баярладаг.

-Зураг авалтын үеэр Д.Сумьяа эгч нь чамд зөвлөгөө өгсөн үү?

-Өгөлгүй яахав. Мэх болгон дээр зөвлөгөө өгч тусалж байлаа. Барилдааны талаар үндсэн зөвлөгөө өгч бэлтгэлийн дараа бид хоёр хоёулхнаа бэлтгэл хийнэ.

-Тэгвэл олимпийн мөнгөн медальт тамирчинтай барилдсан юм байна.

-Барилдсан. Надад маш их юм зааж өгсөн. Бид хоёрын Буянт-Ухаа дээр бэлтгэл хийж байгаа бичлэг ч интернэтэд тавигдсан байна лээ.

-Кино зураг авалт хэр удаан үргэлжилсэн бэ?

-Хоёр сар үргэлжилсэн.

-Хоёр сарын туршид зураг авахуулж нэлээд шаргуу ажилласан юм байна. Киногоо анх хэзээ үзсэн бэ?

-Үзэгчидтэйгээ цуг нээлтэн дээр үзсэн. Бүр сандраад л, сэтгэл догдлоод л. Үзэж

Дэлгэрмаа

байхдаа “Ингэсэн бил үү. Үүн дээр ингэчихсэн бол” гэж бодогдож билээ. Кино дууссаны дараа хүмүүс алга ташиж, над дээр ирээд баяр хүргэхэд их баярласан. Би энэ кинонд тоглосондоо өөрийгөө маш их азтай хүн гэж боддог. Зарим хэсэг дээр ингээд тоглочихдог байж гэж боддог юм билээ.

-Таны мэргэжлийн багш хэн бэ?

-Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, Улсын драмын эрдмийн театрын жүжигчин Б.Отгонбат.

-Багш тань киног нь үзээд юу гэж байна?

-Багш маань киноны нээлтийн өдөр маш чухал ажилтай байсан тул ирж үзэж амжаагүй. Гэхдээ киноны трейлерийг үзчихээд “Чи тэр хэсэг дээрээ ингэж тоглосон уу? Трейлерийг үзэхэд тэгсэн байсан” гэж асууж байсан. Өөрөөр хэлбэл мэргэжлийн талаасаа ярьсан.

-Ингэхэд яагаад жүжигчин болохоор шийдсэн юм бэ?

-Би багадаа телевизэд хүүхдийн нэвтрүүлэг хөтөлдөг байсан. Дунд сургуульд байхдаа “Сэтгүүлч болох уу, жүжигчин болох уу” гэж боддог байлаа. Багш нар маань жүжигчин болохыг зөвлөсөн. Гэрийнхэн болохоор намайг чадах уу гээд л , өөрөө шийд гэж байлаа.

-Таны анхны бүтээл болох энэ киног яагаад “Цагаан хадаг” гэж нэрлэсэн юм бол?

-Цагаан хадаг бол бүх сайн сайхныг бэлгэдэл. Тиймээс л ингэж нэрлэсэн байх.

Ю.Дэлгэрмаа

2016 оны утга зохиолын нобелийн шагналтан маргааш тодрох гэж байна. Хамгийн магадлалтай гэсэн гурван зохиолч тунж үлджээ. Кенийн зохиолч Нгуги Ван Тхионги, Японы зохиолч Харүки Мүраками, Сирийн яруу найрагч Адонис нар шагнал авах хамгийн өндөр магадлалтай гэгдэж байна.

Дээрх зохиолчдоос гадна Энэтхэг гаралт английн зохиолч Салман Рушди, Америкийн зохиолч Филип Рот, Жойс Карол Оутс, Солонгосын яруу найрагч Кю Юн, зөгнөлт зохиолын загалмайлсан эх гэгдэх Урсула Ле Гуйн, Америкийн зохиолч Томас Пинчон, Канадын зохиолч хатагтай Маргарет Этвүүд, Ирландын зохиолч Колм Тойбин, Аргентины зохиолч хатагтай Цезарь Айра, Английн зохиолч Жулиан Барнес гээд энэ цагийн утга зохиолын гигантууд хийгээд дэлхийн утга зохиолд гялалзан тодорч, ид уншигдаж буй зохиолчид хуран чуулжээ.