Category: туслах-ангилал

 “Ээжээ өнөөдөр ангийн хуралтай гэнэ. Бас дугуйландаа явна. Оройтож л ирэх нь дээ” хэмээн хэрсүүхэн өгүүлээд сургуульдаа яарсан зургадугаар ангийн охин харамсалтайгаар амиа алдлаа. Түүнийг Ц гэх бөгөөд нийслэлийн Ерөнхий боловсролын 17 дугаар дунд сургуулийн зургадугаар ангид сурдаг байжээ. Хэргийг товч сийрүүлэхэд сурагч Ц нь өчигдөр өглөө 07:45 цагийн орчимд явган хүний гарцан дээр Сэлэнгэ аймгийн Замын цагдаагийн тасгийн Hyundai
Elentra маркийн 00-23 СЭҮ улсын дугаартай автомашинд мөргүүлж амиа алдсан юм.

Болсон явдлыг харсан иргэдийн өгүүлснээр талийгаач охин “Дэнжийн мянга” талаасаа зам нэвтрэхээр явган хүний гарцаар алхсан байна. Энэ үед Долоон буудал талаас төв рүү чиглэсэн зам түгжрэлтэй байсан бөгөөд 00-23 СЭҮ улсын дугаартай цагдаагийн машин жолоодож байсан албан хаагч урсгал сөрөн хурдалж байж. Талийгаач охин ч замын талыг туулаад машины дундаас гэнэт гарч ирэхэд хурдтай явсан цагдаагийн албан хаагч машинаа зогсоох арга хэмжээ авч чадаагүй ажээ. Охин мөргүүлэхдээ буферт нь цохигдон урд салхины шилийг нь мөргөжээ. Шил арчигчинд нь үс нь орооцолдон үлдэж хол шидэгдсэн байна. Охин зам дээр ойчоод төд удалгүй амьсгал хураажээ. Цүнх, дэвтэр ном, хоолны сав нь мөргүүлсэн даруйд тэр хавиар цацагдсаны дараа осол гарсныг зарим хүн мэдсэн тухайгаа ч өгүүлж байлаа. “Ээжээ” гэж чанга хашгирах дууг сонсоод хүмүүс тусламж үзүүлэхээр дөхөх үед охин хэд хэдэн удаа эвгүй хөдлөөд амь тавьсан байна.

“Ээжээ би оройтож ирэх байх шүү. Ангийн хурал өнөөдөр хийнэ” гэж хэлээд гарсан охин …

Сэлэнгэ аймгийн Замын цагдаагийн тасгийн Hyundai
Elentra маркийн 00-23 СЭҮ улсын дугаартай автомашины жолооч цагдаагийн ахлах ахлагч Н.Ууганбаяр албан ажлаар нийслэлд ирсэн байна. Тэрбээр ослын дараа дуудлагаар ирсэн цагдаа нарт “Яарч яваад л охиныг мөргөчихлөө. Охин гэнэт гараад ирсэн” гэж хэлжээ. Харин албаны эх сурвалжуудын хэлж буйгаар “Хөтөлийн цементийн үйлдвэр нээлтээ хийсэн. Тэгээд нийслэлээс олон тооны машин гарах гэж байсан. Эдгээр машиныг буферлэж явахаар ирсэн юм билээ. Тохирсон цагаасаа оройтчихоод яарч хурд хэтрүүлэн давхиж яваад осол гаргасан байна” хэмээн хэлж байв. Осол өчигдөр 07:45 цагийн үед Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэр 17-р сургууль руу явах замд буюу Таван буудлын зам дээр гарсан. Хэргийг Нийслэлийн цагдаагийн газрын Зам тээврийн хэргийг мөрдөн шалгах хэлтэст шалгаж байна. Нийслэлийн цагдаагийн газрын Зам тээврийн хэргийг мөрдөн шалгах хэлтсийн алба хаагч нар биднийг очих үед ослыг харсан иргэдээс тайлбар авч байв. Мөн осол гаргасан Сэлэнгэ аймгийн замын цагдаагийн тасгийн ахлах ахлагч Н.Ууганбаярыг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын цагдан хорих 461 дүгээр ангид саатуулсан байна.

Чингэлтэй дүүргийн замын цагдаа нар осол гарсан даруйд талийгаач охины ар гэрийнхэнтэй нь холбогдсон байна. Мөн Яаралтай түргэн тусламж дуудсан боловч охин хэдийнэ амиа алдсан байсныг өгүүлж байв. Харамсалтайгаар амиа алдсан охины ар гэрийнхэн, ээж, аав нь сэтгэл санааны цочролд орж эмнэлэгт мөн хүргэгдсэн байв. Охины ээж “Ээжээ би оройтож ирэх байх шүү. Ангийн хурал өнөөдөр хийнэ гэсэн. Бас дугуйлантай гэж хэлээд гэрээсээ гарсан. Хичээлдээ явахын урьд орой хоол хийсэн. Тэгээд саванд хийгээд байсан. Өдөржин яваад өлсөх байх. Хоол авч явахгүй бол өлсөнө гэж хэлж байсан. Өнгөрсөн жилээс эхлэн ганцаараа хичээлдээ явдаг болсон. Миний охин чинь байнга явган хүний гарцтай газраар зам хөндлөн гардаг юм. Төрийн хувцас өмсч машиныг нь унахаараа цагдаа нар хууль журам зөрчдөг. Хэрэв тэр цагдаа урсгал сөрөөгүй байсан бол өдийд миний охин амьд байх байсан” гэжээ.

Үнэхээр л Сэлэнгэ аймгийн Замын цагдаагийн тасгийн ахлах ахлагч Н.Ууганбаяр зам түгжрэлтэй байх үед тусгаарлах хашаатай замаар урсгал сөрж хурдтай давхиагүй байсан бол охин амиа алдахгүй байсан юм. Охиныг зам хөндлөн гараад гүйх үед нь араас нь мөргөсөн. Охиныг мөргөх үедээ 80 гаруй километр цагийн хурдтай давхиж явсан гэж ослын газарт ажилласан цагдаа нар онцлон хэлж байсан юм. Охиныг мөргөсөн цагдаагийн машины урд салхины шил охины толгой хүчтэй мөргөсөн хэсгээр хонхойж цааш орсон байна лээ. Мөн машины хамар охины биеийн хэсгээр дотогш чихэгдэж орсон, урд талын буфер хагарсан байдлаас харахад ахлах ахлагч Н.Ууганбаяр өндөр хурдтай давхиж явсан нь тодорхой байгаа юм.

Цагдаа нар замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж осол гаргадаг

Сүүлийнх үед цагдаагийн алба хаагч нар автомашин унаж яваад осол гаргах явдал хэрээс хэтэрсэн. Бүр согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож яваад осол гаргасан тохиолдол ч байдаг. Саяхан гэхэд Баянзүрх дүүргийн нутаг дэвсгэр Офицеруудын ордноос Цайз зах руу өгсөх замд зам хөндлөн гарч явсан иргэнийг автомашин мөргөж, бэртээсэн хэрэг гарсан. Машинд ЦЕГ-ын ажилчид сууж явсан байдаг. Хоёр жилийн өмнө Хандгайт чиглэлийн зуслангийн парк шинэчлэлээр олгогдсон замын цагдаагийн шинэ автомашин осолдсон байна. Замын цагдаа хурд хэтрүүлэн давхиж яваад онхолдсон байдаг. Мөн Дарханаас Эрдэнэт хүрэх замд 52-06 УБУ улсын дугаартай микро автобус осолдож байсан. Хан-Уул болон Баянзүрх дүүргийн 47-49 насны С. А хэмээх хоёр цагдаа согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож яваад осолдсон юм. Ослын улмаас арван настай охин амиа алдаж байсан. Мөн өнгөрсөн жил Сэлэнгэ аймгийн цагдаа Алтанбулаг хилийн боомтын ойролцоо нэгэн иргэнийг дайрч хөнөөгөөд хэргийн газраас зугтаасан хэрэг гарч байсан. Энэ мэт цагдаа нартай холбоотой осол аваар олон удаа гарах болсон. Мөн өдөр бүр цагдаа нар түгжрэлтэй зам дээр дохиогоо хангинуулан замын урсгал сөрж давхиж яваатай тааралддаг. Тэд хотын төвөөр дүрэм зөрчин давхиж осол аваар хийдэг. Саяхан гэхэд Нийслэлийн замын цагдаагийн алба хаагчид шөнөжин архидаад нэг машиндаа чихэлдэж явсан байдаг. Тэднийг эргүүлээр явж байсан цагдаа зогсоогоод өөрийгөө удирдах чадваргүй болтлоо архи уусан замын цагдаа машин барьж явахад нь тааралдсан боловч юу ч хэлэлгүй явуулсан байдаг. Цагдаа цагдаагаа шалгадаггүй болохоор замын цагдаа нар согтуу цагдаа явж байсан ч нүдээ аниад явуулчихдаг юм билээ. Энэ мэт хууль журмыг хэрэгжүүлэх ёстой цагдаа нарын даварсан хэрээс хэтэрсэн үйлдэл олон байдаг. Өчигдөр амиа алдсан 12 настай охин ч гэсэн хуулийг уландаа гишгэсэн цагдаагийн урсгал сөрж явсан машинд дайруулсан. Хэрэв ахлах ахлагч Н.Ууганбаяр цагдаагийн машин унаж, төрийн хувцас өмсөөгүй байсан бол бусадтай адилхан яарсан ч гэсэн түгжрээд явж байх байсан.

Өнгөрсөн жил 37 хүүхэд автомашины ослоор амиа алдсан

Сүүлийн үед бага насны хүүхдүүд автомашинд мөргүүлж амиа алдах болсон. Амиа алдсан хүүхдүүдийн тоо жил бүр нэмэгдэж байгаа. Улсын хэмжээнд 2013 онд хүүхэд өртсөн зам тээврийн осол 1218 бүртгэгдсэний дотор хүүхэд өртсөн Тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал ашиглалтын журмын эсрэг 234 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн байна. Гэмт хэрийн улмаас улсын хэмжээнд нийт 37 хүүхэд амь насаа алдаж, 197 хүүхэд хүнд, хүндэвтэр гэмтэл авсан гэх тоог Нийслэлийн замын цагдаагийн газраас гаргасан байдаг. Мөн энэ оны найман сарын байдлаар 100 гаруй хүүхэд зам тээврийн осолд өртсөн байна. Харин хичээлийн шинэ жил эхлээд арав гаруй хоногийн дотор 24 хүүхэд машинд мөргүүлж нэг хүүхэд амиа алдаж 16 хүүхэд хүнд бэртэл авсан байна.

Э.Хүрэлбаатар

 

Узбек улсын Ташкент хотноо үргэлжилж буй чөлөөт бөхийн ДАШТ-ээс
61 кг-ын жинд олон улсын хэмжээний мастер Э.Ням-Очир, 65 кг-ын жинд гавьяат тамирчин
Г.Мандахнаран нар хүрэл медаль хүртээд байгаа билээ. Тэгвэл өчигдөр эмэгтэйчүүдийн
хасах 60 кг-ын жинд зодоглосон С.Цэрэнчимэд алтан медаль хүртэж эх орныхоо төрийн
далбааг Ташкентын тэнгэрт мандууллаа. Яг энэ цаг мөчид бид түүний гэр бүлийнхэнтэй
хамт алтан медалийн төлөөх барилдааныг үзэж, баяр хөөрийг нь хуваалцсан юм.

С.Цэрэнчимэд ээж, ахынхаа хамт “Цайз” захын Алтан-Өлгийн гэр хороололд
амьдардаг юм байна. “Цайз” захаас дээш Цагаан даваа явах замаар гурван километр
орчим яваад дөнгөж барьж буй хашаа байшинтай туллаа. Түүний төрсөн ах Майдар биднийг
тосонгоо “Манайх байшингаа янзалж орох санаатай. Жаахан ундуй, сундуй л байгаа даа”
гэсээр санаа зовсон байдалтай дотогш орлоо. С.Цэрэнчимэдийн ээж Д.Лхагвадулам ногоон
торгон дээл өмсчихсөн, төрсөн эгч Баярмаа нь нөхөр Отгонбаатартайгаа Эрдэнэтээс
ирсэн гээд хамт дүүгийнхээ барилдааныг үзэхээр зурагтаа тойроод сууцгааж байв.

Байшингаа янзлахаар барилгын ажил хийж байгаа болохоор гэрийн тавилгаа
нэг булан руу нь хураачихаж. Харин зурагтаа байшингийнхаа голд тавьчихсан байв.
Зурагтынхаа хажууд охиныхоо медалиудыг, мөн залуучуудын ДАШТ-д аварга болж байсан
зургийг нь тавьсан харагдав. Ах Майдар
нь “Ээж бид хоёр өдөр гадуур ажилтай яваад гэртээ барилдааныг нь үзэж чадаагүй.
Интернэт орж үзсэн юм. Оростой барилдахад нэг их айгаагүй. Японы бөхтэй барилдахад
уначих вий дээ гэж жаахан сандарсан. Утсаар бичлэг хийж байсан чинь бүр гар чичрээд
байсан. Миний дүү ёстой мундаг барилдсан” гээд инээд алдан их л сэтгэл хангалуун
ярив. Харин ээж нь хүүгийнхээ яриаг өлгөж аваад “Өдөр интернэтээр охиныхоо барилдааныг
үзэхдээ олны газар байгаа гэдгээ ч мартчихаж. Бараг л хашгирчихсан” гээд духныхаа
хөлсийг арчин бурхныхаа зүг босов. Бурхныхаа өмнө очоод хоёр алгаа хавсран амандаа
маани уншин “Хань минь охиныхоо заяаг тэнгэрээс түшиж хайрла. Охин чинь ямар мундаг
хүн болсныг чи минь харж байгаа биз дээ” гэх нь сонстов. Нэлээд удаан залбирч, бурхныхаа
өмнө арц уугиулж, хүрд эргүүлээд эргээд зурагтынхаа өмнө суув. Цэрэнчимэдийн аав
Ж.Сүхээ өөд болоод нэлээд олон жил болж байгаа юм байна. Д.Лхагвадулам ханийгаа
нутаг усандаа алдартай бөх хүн байсан учраас охиноо аавыгаа дуурайсан сайн бөх болно
гэдэгт ямагт итгэж явдгаа ярьсан. Хэнтий аймгийнхан түүнийг Заан Сүхээ гэхэд андахгүй
гэнэ.

Ингээд аваргын төлөө
барилдаан ч эхэллээ. Хүргэн ах, эгч хоёр нь ч зурагтандаа дөхөж дүүгийнхээ бэлтгэлд
өмсдөг, төрийн далбаатай цамцыг нь гаргаж ирэн захыг нь мушгиж харагдав. Харин ээж
нь хоёр алгаа хавсран суух бөгөөд өндөлзөн, ухас ухас хийнэ. Майдар ах нь “Миний
дүү аварга болж чадна шүү” гэж чанга дуугаар байнга зоригжуулах аятай хэлж байв.
Барилдааны үеэр Цэрэнчимэд их л зоригтой дайрч барилдсан. Ээж нь “Азарбейжаны бөх
миний охиноос яасан эгчмэд юм бэ. Хашир байгаа даа” гэж сандарна. Хэдий нас бага
гэдэг нь дэвжээнд барилдахад илт харагдаж байгаа ч хэд хэдэн удаа дэвжээн дээр угзарч,
бяраар илүү харагдаж байв. Үүнийг харсан ах нь “Миний дүүд аавын бяр байна шүү”
гэх. Эхний 30 секундэд нэг оноо алдахад нь сандарч байсан ч өрсөлдөгчөө 12:3 оноогоор
буулгаж авсан. Бас болоогүй өрсөлдөгч нь хоёр торгуулсан байв.  Цэрэнчимэд сайхан барилдаан үзүүлж өрсөлдөгчөө
давсан бол гэрийнхэн нь түүний давахыг хараад хоорондоо тэврэлдэн ёстой л уйлалдаж,
зурагтаараа хамт байсан юм.

Хүн бүр дор бүрнээ
тогтож чадахгүй, бие бие рүүгээ харцгаах.

Ингээд аваргын ээж
Д.Лхагвадуламаас сэтгэгдлийг нь хуваалцав.

-Юуны өмнө охин тань дэлхийн аварга болсонд
баяр хүргэе. Үнэхээр тэсч ядан гэр бүлээрээ хүлээлээ шүү?

-Тэглээ. Миний охин
эх орныхоо, эцгийнхээ, хамт олныхоо нэрийг дэлхийн давцанд цуурайтуулсанд баяртай
байна. Охиноороо үнэхээр бахархаж байна (хоолой нь зангирч, нулимс унагав).

-Охиныгоо тэмцээнд явахад юу гэж захиж
байсан бэ?

-Миний охин сайхан
амжилт үзүүлээд ирээрэй. Бид нар байшингаа янзлаад л хүлээж байя” гэж хэлээд үнсээд
үлдсэн. Харин охин маань “Би том амжилтад хүрэх болно” гээд явсан. Эгч нь өглөө
болгон цайныхаа дээжийг өргөж, мэддэг маани мэгзмээ уншиж залбирч байлаа. Уржигдар
сугалаа сугалах өдөр нь гандан орж ном уншуулаад, тагтаа хооллоод ирсэн.

-Таны хань бөх хүн байжээ?

-Миний хань Хэнтий
аймгийн Цэнхэрмандал сумын хүн байсан. 1998 онд өөд болсон. Аймгийн заан Жигжидсүрэнгийн
Сүхээ гэж хүн байлаа. Хэнтий аймгийнхан “Заан” Сүхээ гэхээр андахгүй мэднэ. Том
биетэй, бяр чадалтай хүн байсан. Ер нь ханийн тал их хүчтэй хүмүүс байсан гэдэг.
Манай хадам ээж Тунбааш гээд хөгшин их бяртай хүн байсан гэж нутаг усныхан ярьдаг.
Сүхээ цэргээс ирчихээд эмнэг сургаж хоёр чихийг нь хулмайтал нь барьчихаад “Алив
ээж барьж чадах уу. Би гэрээс хазаар аваад ирье” гэхэд “Үзээд алдъя” гээд эмнэг
морийг чихдэж байсан гэдэг. Манай аав, ах дүүс нь их бяртай хүмүүс байсан гэж ярьдаг.
Тэгэхээр охин маань их юм дуулгана гэдэгт итгдэг.

-Ах Майдар бас барилдаж байсан гэв үү?

-Миний хүү 2007 онд
Солонгос руу ажил хийхээр явсан юм. Явахаасаа өмнө дүүгээ “Алдар” спорт хороонд
аваачиж Хосбаяр, Цогтбаяр багш нарт шавиар оруулж байсан. Өөрөө “Аварга” дээд сургуульд
сурдаг, чөлөөтөөр барилддаг байсан юм. Даанч бэлтгэлийн үеэр гэмтэл аваад спортоо
орхисон. Уг нь тухайн үед Бат-Эрдэнэ аварга миний хүүг овоо бөх гарч ирнэ гэдэг
байсан юм билээ. Хүү л дүүгээ сайн бөх болгоно гээд энд байхдаа өглөө гүйлгэж, мэх
заадаг байсансан. Саяхан харь нутгаас ирээд ээж, дүү хоёртойгоо байшин барьж орох
санаатай үзэж тарж байна.

-Та ямар мэргэжилтэй хүн бэ?

-Холбооны техникч
хийж байсан.

-Одоо юу хийж байна?

-“Цайз” захаас Алтан-Өлгийн
гэр хороолол руу 500 төгрөгөөр хүн зөөж байна. Өөрийн нэг жижиг тэрэг бий. Түүгээрээ
өглөө 06 цагаас эхлээд орой болтол өгсч, уруудах хүн зөөдөг. Өвлийн хүйтэнд манай
энд чинь хэцүү. Даарч бээрсэн хүүхдүүд таарвал мөнгөгүй аваад “Цайз” зах руу бууна.

-Өдөрт хэдэн төгрөг олох уу?

-Хүн ихтэй үед бол
30 мянган төгрөг олчихноо. Олсон мөнгөөрөө хоол ундаа болгочихдог л юм.

-Цэрэнчимэд гэрийн ажилд хэр вэ?

-Сайн. Хүн болгоныг
л ахаа, эгчээ гээд мэндлээд сүрхий гүйнэ. Хоол сайхан хийнэ. Хаана ингэж сурсан
юм бол гээд байсан чинь бэлтгэлд гарахдаа л хоолоо хийж сурсан юм шиг байгаа юм.
Усанд явна. Бага байхын л эмээтэйгээ шуудайнд үхрийн нойтон баас хийчихээд “би дийлнэ,
дийлнээ” гээд чирээд явдаг хүүхэд байж билээ. Их сэргэлэн. Хүний заасан зүйлийг
хурдан сурдаг. 

-Одоо хэдэн настай юм бэ?

-Миний охин чинь
18 нас хүрч байна. 16 настайдаа Олон улсын мастер болсон шүү дээ. Охины маань амжилт
Хосоо багштай нь салшгүй холбоотой. Бид их баярлаж явдаг Хосоо багшдаа.  Ийш тийшээ тэмцээнд явахад нь багш нь л өнчин
өрөөсөн, амьдрал ахуйг маань мэддэг учраас хүн амьтантай уулзаад мөнгө төгрөг, зардлыг
нь олоод өгье гээд их зүтгэж авч явдаг. Ганц манай хүүхэд гэлтгүй бусад шавь нарынхаа
аавынх нь оронд аав болж, хүний хүүхдийн төлөө төрсөн хүн шүү дээ.

-Охин тань барилдахаас гадна сурч байгаа
юу?

-Их сургуульд одоохондоо
ороогүй. Уг нь МУИС-д эдийн засагчаар сурна гэж байсан. Энэ жилдээ чадсангүй.

Залуучуудын дэлхийн
аварга, Ази тивийн аварга шалгаруулах тэмцээний хүрэл медальт, ОУХМ С.Цэрэнчимэд
эхний тойрогт дэлхийн аваргын таван медальт, Европын таван удаагийн аварга ОХУ-ын
бөх Наталя Гольтцыг онооны илт давуугаар ялж Японы тамирчин бөхийг мөн цэвэр ялж,
хагас шигшээд шалгарсан. Ингээд мөнгөн медалийн төлөө Финландын бөхийг ялж, финалд
шалгарсан юм. Ингээд  алтан медалийн төлөө
Азербайжаны бөх Раткевичтэй барилдаж ийн ялж аваргын алтан медалийг хүртсэн юм.

 Д.ДАВААСҮРЭН

Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН

Монголын твиттер ертөнцөд @tsetsensaid хаягаар үзэл бодлоо илэрхийлэгч нэгэн “Үзэмж, чадамж нь хосолж байж мисс болдог, “Өдрийн сонин”-г сугавчилж байж босс болдог” хэмээн жиргэжээ. Энэ хүн үнэнийг өгүүлжээ. 

Монгол Улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн бизнесмэн, бусад салбарт манлайлагч  хүн бүрийн ширээн дээр “Өдрийн сонин” л байдаг. “Өдрийн сонин” дээр бичигдэж байж улстөрч болдог гэлцэх нь ч бий. 

Яагаад гэвэл “Өдрийн сонин”-оос бусад хэвлэл, сонины захиалагчдын тоо таван мянгаас хэтэрдэггүй. Цаг ямагт ийм байсаар ирсэн. Тэгвэл “Өдрийн сонин” үүсгэн байгуулагдсан цагаасаа хойш 15 жилийн хугацаанд тогтмол 15 мянгаас дээш захиалагчтай байж хэвлэлийн салбарын тэргүүлэх брэнд болж чадсан юм. Тиймдээ ч “Өдрийн сонин”-ыг Монголын ардчилал, зах зээл, шударга ёсонд хэмжээлшгүй гавьяа байгуулсан гэж тодотгодог. Монголын бүх ард түмэн тал талаасаа тав, арван төгрөгөө нийлүүлэн улирал, жилээр нь захиалж өдий зэрэгтэй өндийлгөн босголцсон учраас өнөөдөр ард түмний өмөг түшиг нь болж байна. 

“Өдрийн сонин” бол Монголын ард түмний өмөг түшиг, гэрэлт цамхаг нь билээ.  Иймд та бүхэн “Өдрийн сонин”-оо захиалан уншаарай. 

Л.МӨНХТӨР

Баабар ингэж өгүүлэв

Сэтгэцийн өвчтөнүүд. Шинжлэх ухаан талаа барьсан сэтгэцийн өвчин уг нь тийм ховор үзэгдэл биш. Физик, астрологи, математик зэрэг тодорхой шинжлэх ухаанд бут авдаг өвчин нэлээд дэлгэмэл. Энэ талаар цоорчихсон хүмүүс шууд л Эйнштайныг багалзуурдахаас ажлаа эхэлнэ. Ньютоныг бут цохино, Хаббэлийг баллаж хаяна, нэлээд өндөр боловсролтой нь Дирак, Шрөдөнгөр, Хайзэнбэргийг цустай нь хутгахаар босч ирнэ. Тэд голдуу шинжлэх ухаанд эцсийн цэг тавьдаг. Шинжлэх ухааны нэр томъёо өргөн хэрэглэнэ. Элбэг өвчин. “Гайхамшигт оюун” кинонд гардаг Жон Нэйш үү? Аугаа хүмүүсийн дунд шизофренитэй нэгэн тохиолддог, гэхдээ энэ нь шизофрени өвчтэй болгон аугаа хүн гэсэн үг ерөөсөө биш! 

Сурган бол уг нь бас л шинжлэх ухаан. Үүнийг өөрийн дураар хачин хачин хөг аяс арга методикт оруулаад яваа хүмүүсийн луйварчин, сэтгэцийн өвчтөн хоёр нь ялгагддаггүй. Юутай ч шашин ч юм шиг, шинжлэх ухаан ч юм шиг, гүн ухаан ч юм шиг эсвэл бүгдийг нь хольчихсон ч юм шиг хачин юм ярьж аугаа ихийн солиоролд орчихсон олон арван хүн эмнэлгийн хяналтаас гадуураар барахгүй мэдээллийн хэрэгслэлийн тогтмол баатрууд болчихсон явах аж. Шинжлэх ухаан өнөөдөр хэдэн мянган төрөл анги болон салбарлаж зах хязгааргүй өргөжсөн. Зөвхөн мэргэжлийн явцуу хүрээллийн хэмжээнд л шүүмжлэх үнэлэлт дүгнэлт өгөх бололцоотой. Харин шинжлэх ухааны нэр барьсан луйварчид болон сэтгэцийн өвчтөн, мөн сайн дурын уран сайханчдад “мэргэжлийн”  дүгнэлт өгөн мандуулж сурталчлагчид нь мөн л тэр зиндааныхан. Ялангуяа шүлэгч, сэтгүүлч, зохиолч зэрэг шинжлэх ухаантай падлийгүй зүтгэлтнүүд нийгэмд илүү гарцтайгаараа гул барин улам “шинжлэх ухаанжуулсан” сурталчилгаа реклам хийж өвчнийг улам сэдрээх нь үнэн сонирхолтой трагекомеди.

Нийгмийн сэтгэлгээ. Манай эхний Ерөнхийлөгч албан ёсны үзмэрчтэй байсан. Дараагийнх нь хүслээ цаасан дээр бичиж шатаагаад тэнгэрт “факс” илгээдэг шинэ арга нээсэн. Аль алин нь шинжлэх ухааны албан ёсны доктор зэрэгтэй хүмүүс шүү дээ. Гурав дахь нь зүгээр л мухар сүсэгтэн, урьдах хоёрыгоо нийлүүлснийг олон зэрэгт дэвшүүлээд ч багадам. Төр шашин тусгаар байх Үндсэн хуулийн зарчмыг бантагнуулж хооронд нь холиод зуурч орхисон хүн бол энэ. Оршуулган дээр сууж харагддаг ламхай нар одоо албан газар сургууль эмнэлэг гээд хаа л бол хаа гүрэм ном хийж хонх дамар тачигнуулаад төрөөр тэжээлгээд сууж байдаг болж. Мань хүн Буддагийн цогцос аваад ирлээ гээд хайран сайхан индүүдлэгтэй гонжоомтойгоо нисэхийн заваан талбай дээр өнхөрч хөрвөөгөөд байх мөртөө “энэ бол тахианы яс биш шүү, ийм цуу гарах вий” гэж анхааруулна. Тэгээд байхыг бодоход тахианы яс л байж таарна. Дөрвөн уул тахиадахсан чинь олимпоос дөрвөн медаль авчихлаа гээд байгаа хүнийг юу гэж нэрлэх вэ, өнөөгийн XXI зуунд? Тэгсэн мөртөө эдний амтархан ярих дуртай сэдэв нь шинжлэх ухаан. Бүр хөгжүүлэх тухай наана гээ. Авцалдаагүй байгаа биз.

Дээрээсээ ингэхээр улс орноор дүүрэн дөвчин зайран байгааг ч аргагүйтгэж үзмээр. Луйварчид, сэтгэцийн өвчтөнүүд нийлж аваад цугларалт, уулзалт, лекц, тахилга элдэв ёслол их үйлддэг болж. Үүнийг мэдээллийн хэрэгслэл бах болгон сурталчилна. Иймэрхүү ёслолын ажиллагаанд оролцох нь асар үнэтэй. Асар гэдгийн учир нь тэнд нийгмийн хамгийн бэл бэнчин муутай ядуу зүдүү хүмүүс оролцож буй тул энд төлж буй мөнгө нь бэлтэй хүн ч цочирдом өндөр. Орлогоос чинь татвар авна гээд хэлчихвэл урдаас чинь яаж дөвчигнөж хараал зүхэл болох бол. Үр удмаар чинь мөхөөнө гээд л. Татварын байцаагч байтугай төрийн тэргүүн хүртэл ийм үгнээс үнхэлцгээ хагартал айдаг юм чинь. Уг нь дээрэмчингээс битгий хэл гуйлгачингаас ч татвар авч чаддаг байх ёстой л доо, уг ном нь. Гэтэл юун татвар, төр өөрөө иймэрхүү зүйлд үнэмшимгүй мөнгө төлнө. Одоо УИХ-ын гишүүн болчихоод байгаа нэг мудак аймгийн дарга байхдаа тэнгэрээс Чингис хааныг дуудах ёслолд аймаг хөгжүүлэх сангийн хамаг хөрөнгийг уутных нь амыг гөвөн байж зарцуулж байв. Өөрөө Чингис хаан болоод тамгын ажилтнуудаа өрлөг жанжин болгон хувцаслачихаад хотоор морьтой давхиж явсан дүүргийн даргын марзан жүжиглэлийг олон хүн биеэр харсан байх. Энэ чинь үнэ өртөггүй зүйл биш шүү дээ. Бүр хэрээс хэтэрсэн мөнгө төсөвт нь суучихсан байгаа. Ард түмнийг боловсруулж гэгээрүүлэх үүрэг хүлээсэн төр өөрөө мухар сүсэгт гар татахгүй байхаар бид эрүүл нийгмийн тухай ярих бололцоо байна уу? 

Төрийн төлөөлөгчид шинжлэх ухааны нэр барьсан гадаад дотоодын сэтгэцийн өвчтөн болон луйварчдад төрийн мөнгийг бөөнөөр нь гардуулсан тохиолдол олон гарсан. Дөрөв ч төгсөөгүй мунхагийн мөнхийн хөдөлгүүр бүтээх санаачилгад саяар нь мөнгө өгч байлаа. Гадаадын луйварчдын талст ургуулдаг шинэ технологи гэгчид хэдэн сая доллар өгөөд алдсан тохиолдол ч бий. Хорин жилийн турш эхлээд хувийн хэвшлийнхнийг, дараа нь төрийг залилан байнга мөнгө сааж буй гадаад луйварчин ч одоо болтол энэ бизнесээ цэцэглүүлсээр явна. Ерээд оны эхээр Шинжаанаас нэгэн өвөр монгол иргэн орж иржээ. Тэрээр биологийн мэргэжил эзэмшсэн ба дараа нь Өрнөдөд нэг жил дадлага хийжээ. Гайхуулаад байх юмгүй, ийм хэмжээний мэргэжилтэн манайхаар нэг бий. Харин өвөрлөгч эр дэндүү сүүхэйтэй. Тэрээр могойн хор гаргаж гадаадад өндөр үнээр зарах идээтэй юм байна. Энэ бэлдмэлийг гаргаж авахад тийм ч хэцүү биш л дээ. Ингээд хөрөнгө мөнгөтэй итгэсэн нэгэнээр өндөр үнэтэй багаж технологи авахуулан ажиллуулж гарваа. Могойгоо Дундад Азиас авчрах юм байна. Уг нь тэр дундад азийнхан өөрснөө гаргаад авчихаж чаддаггүй, заавал Монголд л болдог нь ямар учиртайг эргэцүүлсэн бол. Удахгүй дампуурсан. Дараа нь тэрээр ШУА, Боловсрол Шинжлэх ухааны яамаар яван өнөө гайхамшигт санаандаа мөнгө нэхэн зөндөөнийг олж авсан. Манайд сайд хоёр жил тутамд солигддог болохоор нэг мэхийг олон хэрэглэх дүүрэн бололцоотой. Нэр бүхий хүмүүсээр Хадгаламж зээлийн хоршооноос мөнгө авахуулан хөдөө суманд “биотехнологийн үйлдвэр” гэгчийг бариулж хамаг мөнгийг нь шавхсан. Мэдээж дампуурч таараа, учир нь энэ удаа могойгоо Вьетнамаас зөөн авчрах гэнэ. Зээлдэгчид модоо барин асуудал амгэнэлтэйгээр дуусваа. Манай хүн харин улам баяжсан төдийгүй сайд дарга нарыг дагалдах албан ёсны бүрэлдэхүүнд байнга багтан гадаадад л их явах юм даа.

Уураг цэвэршүүлэх аргыг гучаад оны үед Самнэр гэх эрдэмтэн нээсэн, өдгөө хэдийнээ үйлдвэрлэлд шилжсэн. Манайд анхны ийм үйлдвэрлэл далаад оны үеэс ажиллаж, панкипсин мэтийн бодис хэрэглээнд нэвтэрсэн. Энэ бол биохимийн үйлдвэрлэл болохоос дөнгөж 80 онд шинээр буй болсон биотехнологи биш юм. Дэлхийд алдартай Мэркэль, Фармаци зэрэг биохимийн үйлдвэрүүд энэ талын багаж үйлдвэрлэхээс гадна биохимийн идэвхит бодис гарган зардаг. Тэдний каталогид багажийн ч, гаргасан бүтээгдэхүүний ч үнийг маш өндрөөр тавина. Багажийг газар дээр нь очиж наймаалцвал их хямдарна. Бүтээгдэхүүнийг тэд өөрсдийн брэнд нэрээр үнэлж өндөр үнээр өгдөг, харин бусдын хийснийг авдаггүй. Макдональдын хачиртай талхыг хийхэд амархан ч тэд хэн нэгний гэртээ “бүтээсэн” бүтээгдэхүүнийг нийлүүлж аван цааш зардаггүй байлгүй. Чухам энэ л мань хүнд луйвар хийх, бусдын толгойг эргүүлэх учиг. Мэддэг хүний хувьд багаж каталогийн үнээр “авна”, гаргасан бэлдмэлээ “ийм үнээр зарж болно” гэж мөнгөний эзнийг мунхруулна. Төр засгийн байнга солигддог дарга нарыг эвхэрч унатал нь панийлдана даа. Монгол мал бол байгалийн онцгой сайханд байдаг бэлчээрийнх учир онцгой үнэтэй бэлдмэл гаргаж авах талаархи төсөөллөө нүдэнд харагдтал ярьж хулхин дээр нь сарнай ургуулна. Монгол мал ч мундаг л даа. Гэхдээ уургаар нь задалчихаар тэнд онцгой юм юу ч байхгүй. Үлгэрлэвээс Мэрсэдэс болон орос 69 машиныг эрэг шургаар нь задалчихвал ялгарах юм байхгүй. Бүтэн ком болж байж л асар их ялгаа нь гарч ирнэ. Энэ хорвоогийн бүхий л амьд организм хорьхон амин хүчил, тавхан нукрейдитээс бүрддэг юм шүү дээ.

“Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн  дугаар хэвлэгдэн гарлаа. Энэ дугаараас АНУ-аас  Монгол Улсад суугаа Элчин сайд, хатагтай Пайпэр Энн Уинд Кэмбэллийн ярилцлагыг  уншаарай.  “Эдийн засгийн тусгаар тогтнолоо хадгалах нь чухал” гэж тэр ярьжээ.  “Улс төр” нүүрт  Хэлмэгдэгсдийн өдрийг тохиолдуулан “Хүсэл зорилгоо нэгтгэе” хөдөлгөөнөөс Чингэсийн талбайд зохион байгуулсан жагсаалын тухай сурвалжлага бий. “Ардчиллаас татгалзахыг  уриаллаа” гэнэ. 

 “Баримт, үзэл бодол” нүүрээс нийтлэлч Б.Цэнддоогийн “Хүний үг”-ийг хүлээн авна уу.

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дарга Н.Лүндэндорж “Хориодхон настай хүүхдүүд шүүгчийн шалгалтад  орох юм. Хэрэг шүүхэд элээсэн оймс бас хэрэгтэй” гэж ярьжээ. Энэ ярилцлагыг зургадугаар нүүрээс олж үзээрэй. “Баримт, үйл явдал” нүүрт “Машинтайгаа замын урсгал сөрж  явсан цагдаа хүүхдийн аминд хүрэв” сурвалжлага нийтлэгдэв.   

“Удам судар” нүүрээс найруулагч О.Машбат, гавьяат жүжигчин Н.Батцэцэг нарын хүү найруулагч М.Ивээлтэй хийсэн ярилцлага нийтлэгдсэн байна. Найруулагч аавын найруулагч хүү Монголын аж амьдралыг  харуулсан киног гадныханд хүргэхийг хүсдэг гэнэ.   

“Технологи” нүүрт Монголд нано технологийн ухаалаг даавуу үйлдвэрлэж эхэлсэн тухай нийтэлжээ. Ухаалаг даавуу үйлдвэрлэх технологийг Монголд нутагшуулсан ШУТИС-ийн профессор Р.Мядагмаа энэ тухай ярьсан байгаа.

“Томилолт” нүүрт Урианхайн хязгаар буюу Тувагийн нутгаар аян замын тэмдэглэлийг хүлээн авч уншна уу.   “Эдийн засаг” нүүрт “Хөрөнгө оруулагчид Монголын занар, газрын тосны нөөцийг хэдэн тэрбумаар хэмжигдэнэ” гэв. Нүүр бүртээ унших сонин ихтэй “Өдрийн сонин”-ы захиалга явж байгаа шүү. 

Хог хаягдал дахин боловсруулж, өрхийн орлогоо нэмэгдүүлж байгаа эмзэг
бүлгийн гэх тодотголтой иргэдийн үзэсгэлэн 
НҮБ-ын байранд гарлаа.

Дахин хэрэглэх боломжтой хог хаягдлыг  хэрэглэгчдээс  цуглуулан, эргүүлэн ашиглах, амьдрал ахуйд
хэрэгцээтэй бүтээгдэхүүн хийж борлуулах замаар 
ажилгүй, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжихийг
НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийнхөн хичээж байна. 
 “Алдагдал, хаягдлыг алт мөнгө болгоё”
сэдэвтэй уг өдөрлөгт НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн  орлогч суурин төлөөлөгч Томас Эриксон,
Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн дэд сайд Б.Тулга, Нийслэлийн Засаг даргын тамгын
газрын ажилтан  Ц.Буяндалай,  “Технож” инкубатор төвийн захирал
Г.Галаарийдий нар байлцсан юм. Хаягдал дахин боловсруулах төслийн зохицуулагч
Г.Галаарийдий “Хог хаягдлыг багасгахад төр, компаниудаас илүү иргэдийн оролцоо
чухал байдаг” гэж онцолсон юм. “Технож” инкубатор төв хоёр сарын хугацаанд иргэдийн
 арав гаруй бүлэгт сургалт явуулсан
байна. Өдгөө хаягдал дахин боловсруулах иргэдийн идэвхитэй ажилладаг арван
бүлэг, 80 гаруй өрх төсөлд хамрагддаг аж. 
Эмзэг бүлгийн иргэдэд хаягдалыг дахин ашиглах аргачлал зааж, мэдээлэл
өгч, сургалт хийдэг гэнэ. Бямба гариг бүрт бүлгийн ахлагч нарын уулзалт хийж,  туршлага солилцдог байна.

“Дахин  хэрэглэе, ахин ашиглая”
уриатай хэрэгжиж буй энэ төсөл олон нийтэд хог хаягдал баялаг гэдгийг ойлгуулах
зорилготой юм байна. Тиймээс дахин ашиглах боломжтой сав, хайрцаг, цаас, сонин,
сэтгүүлээр хэрэгцээт зүйлс хийх, сэдлийг төрүүлэх, эмзэг бүлгийн иргэдийн
амьжиргааг нэмэгдүүлэх давхар зорилготой ажиллаж байгаа гэнэ. Энд  ус ундаа жүүсний хуванцар саваар  хогийн шүүр, том, жижиг сандал, буйдан,
үзэгний сав хийсэн байна лээ. Тетрапак хайрцагаар  аяны олбог, 
гэрийн  хаяавч, ахуйн цүнх, саравч
урлажээ. Хуучин хувцсаар   улавч, хормогч,  бээлий, гутлын алчуур, даавууны өөдсөөр
сандлын олбог, хөлийн гишгүүр зэргийг сэтгэсэн харагдав. 

       Хог хаягдлын үйлдвэрүүд бий болгох нь хотын хогийг багасгах боломж бий
болгодог. Хог хаягдалын хэдэн үйлдвэр байгаа талаар Нийслэлийн Засаг
даргын  Захирагчийн албаны
Ц.Буяндалайгаас тодруулахад “Хог хаягдлын үйлдвэр байгуулахаар  талаар сүүлийн жилүүдэд яригдаж байгаа
асуудлын нэг. Нийслэлийн Засаг даргын Захирагчийн албанаас хог хаягдлыг дахин
боловсруулах үйлдвэр байгуулах тал дээр ажиллаж байгаа. Гадны  хөрөнгө оруулалттай үйлдвэрийн төслүүд ч
яригдаж байгаа. Дотроо үүсч байгаа хөрөнгөөр жижиг хог боловсруулах үйлдвэр
байгуулах тухай ч яригдаж байгаа. Өдөрт гарч байгаа хог хаягдлуудыг бүрэн
боловсруулах хүчин чадалтай үйлдвэр манайд баригдаж амжаагүй байгаа. Үүнийг
барих талаар Нийслэлийн зүгээс ажиллаж байгаа” гэлээ.

“Хогийг мөнгө болгох
талаар мэдээлэл өгч, иргэдийнхээ сэтгэлгээний хандлагыг өөрчлөх цаг болсон”  гэж тэр нэмж хэлэв. Улаанбаатар хотод 180
мянган өрх гэр хороололд амьдарч байгаа аж. “Хаягдлыг  дахин боловсруулж байгаа хүмүүст зориулж
мөнгө төсөвлөдөг эсэхийг сонирхоход “Хог хаягдлын чиглэлээр хот ажиллаж байгаа.
Энэ томоохон хөрөнгө шаарддаг” гэж хариуллаа.

 Хог мөнгө гэдэг. Аргыг нь олбол хүний ялгадсыг
ч метан хий болгон хувиргаж, цахилгаан гаргадаг, бордоо болгодог гадны
туршлагууд бий.

Гэр хорооллын нүхэн
жорлонгуудыг хэзээ сайжруулах талаар Б.Тулга дэд сайдаас сонирхов.  “Гэр хорооллын нүхэн жорлонгийн асуудал яах
аргагүй санхүүгийн нөхцөл боломжтой холбоотой асуудал. Яам, нийслэл үүнийг
шийдэх гэхээсээ эко жорлонтой болгох шийдлийг хувийн хэвшилтэй холбох хэрэгтэй
байна” гэлээ.  Био ялзмаг лагийг задлах
талаар хэдэн хэдэн байгуулагатай хамтарч туршиж үзэж байгаа” гэсэн.

Хог хаягдлыг
боловсруулах сайн туршлагаас хэлэхийг хүсэхэд “Технож” инкубатор төвийн захирал
Г.Галаарийдий “Миний авсан судалгаагаар нийслэлд 22 аж ахуйн нэгж хог хаягдлын
гурав хүрэхгүй хувийг боловсруулж байгаа. Канад улсад гэхэд  айл өрхүүдээр явдаг хүүхэд маш нэр хүндтэй
байдаг. Айл айлаар  ороод хэрэглэсэн хуруу
зайнуудыг нь авдаг. Томоохон компаниуд нь хуруу зайг нь бага хэмжээний мөнгөөр  буцааж аваад, дахин ашигладаг.  Хуруу зай  задрахаараа маш хортой бодис ялгаруулдаг юм.
Монголд маш олон хогийг дахин боловсруулж болно. Манайд иргэн аж ахуйн нэгжээс “үйлдвэрлэсэн”
хог хогийн цэг рүү 90 хувь нь шууд явж байна. Цөөн хувь нь дахин
боловсруулагддаг.  1997 оноос эхлээд АНУ
даяар  11 сарын 15-ныг  Хог хаягдлын өдөр болгосон. Хог хаягдал хүний
нийгмийг бохирдуулж, бохир дунд амьдрахад хүргэж байна. Өрхүүд ашиглаж болох
санаанууд гэвэл тетрапак савнуудыг цүнх сав, гэрийн хаяаны дулаалга, аяны  олбог хийж байна.  Хятадад 
цаасан уут ашиглаад гэрийн дулаалга хийдэг. Цаас хурдан боловсордог ч
хортой метан хий ялгаруулж байдаг гэлээ.

 НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөрийн  Байгаль орчны 
багийн ахлагч Б.Бүнчингив “Бодлогын дэмжлэг, татварын албан ёсны
системтэй болох ёстой. Барууны орнуудад иргэд ундааныхаа саваа буцааж өгөөд
хэдэн цент буцааж авдаг. Хүнсний дэлгүүрүүд нь цуглуулсан хаягдалаа цааш нь
үйлдвэрүүдэд тушаадаг тогтолцоо байдаг. Тийм тогтолцоог бага багаар бий болгох
хэрэгтэй байна” гэлээ.

Хаягдалаар
бүтээгдэхүүн урласан Хан-Уул дүүргийн наймдугаар хорооны иргэн Д.Саша

-Дэлхийн
зөнгийн Хөгжлийн хөтөч хөтөлбөрт хамрагдсан. Манай бүлэг “Давхиварын бүлэг”
нэртэй. Хаягдал түүхий эдийг дахин ашиглаж бүтээгдэхүүн хийдэг. Арван хүнтэй.
Ундааны саваар буйдан, явган сандал, шүүр, цэцэг хийж байгаа. Дизайнаа өөрсдөө
бодож байгаад хийдэг.

Дугуй
том буйданд 37 ширхэг ундааны сав орсон. Үнэ нь 20 мянга. Пролон синтопон
аргелит, скоч орно. Хамгийн үнэтэй нь пролон аргелит.

Бүтээгдэхүүнээ
одоохондоо борлуулж амжаагүй байна. Иймэрхүү үзэсгэлэнд оролцоод байвал
борлогдох шинжтэй юм байна. Ажлын байр байхгүй гэртээ хийцгээдэг. Сүүлийн хоёр
сар л хийж байна. Хуванцар сав цуглуулж тушаадаг. Ой найман сартай ач хүүтэйгээ
хоёулаа хамт амьдардаг юм. Түүхий эд цуглуулж амьжиргаа залгуулж байна.  Утсаар захиалга авч, очиж авдаг юм. Өөрөө  юм түүгээд, хүмүүсээс авсан юмаа тушаахаар
сул орлого ороод ирдэг. Эргэлтийн мөнгө 100 мянга байдаг. Илүү мөнгөөрөө идэж
уудаг юм. Бусад түүхий эдийн цэгүүд баян шүү дээ. Манайх хуванцар савыг кг-ыг
нь 250-иар авдаг гэж хуучиллаа.

НҮБ-ын
Хөгжлийн хөтөлбөр,  “Технож” бизнес
инкубатор төвтэй  хамтран иргэдийн дунд “Дахин
хэрэглэе, ахин ашиглая” уралдаан зарлаж байгаа гэнэ.

Б.Янжмаа

-Ц.Бат батлан даалтад гарлаа–

Зам тээврийн сайд А.Гансүхийг твиттерээр гүтгэсэн хэмээн жиргээч “Бат инженер” буюу Ц.Батад Баянзүрх дүүргийн шүүхээс зуун хоногийн баривчлах ял оноогоод байгаа билээ. Тэрээр дээрх ялыг эсэргүүцэн Нийслэлийн давж заалдах шатны шүүхэд хандсан. Давж заалдах шатны шүүхээс Ц.Батын гомдлыг хэлэлцээд хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж, түүнийг батлан даалтад гаргалаа.

Өчигдөр 16 цаг 15 минутын үед түүнийг Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны аравдугаар шүүхээс батлан даалтад гаргасан юм.

Батлан даалтаар гараад ирэхэд нь түүнээс зарим зүйлийг тодрууллаа.

–Таныг хоригдсоныг хүмүүс янз бүрээр хүлээж авсан?

-Энд зөвхөн “Бат инженер”-ийг хорьсон асуудал байхгүй шүү дээ. Нийт монголчуудыг хорьсон асуудал. Би зүгээр л үг хэлсэн. Монгол Улсад чинь шүүмжлэх эрх бий. Эцсийн эцэст үг хэлнэ гэдэг чинь дарга нарыгаа магтаж байх эрх биш шүү дээ. Эсрэгээр нь үнэнийг хэлж байх тийм л эрх шүү дээ.

–Таныг эгчтэйгээ хамт А.Гансүх сайдын өрөөнд орж ирээд МИАТ–ийн албан тушаалд тавихыг гуйсан. Тэгээд албан тушаал өгөөгүйгээс твиттерээр өөр рүү нь дайрсан гэсэн утгатай зүйлийг А.Гансүх сайд ярьсан?

-Монголчууд унасан бөхийг өшиглөдөггүй гэдэг. Хүнийг унагаачихаад, шоронд хорьчихоод энд тэнд ярилцлага өгч шоу хийгээд явах нь утгагүй асуудал.

–Та твиттерийг юу гэж боддог вэ. Жиргээчид цуг–лаан хийх үеэрээ таныг манай нэр хүндтэй жиргээч–дийн нэг, залуу твиттерчдийн хүндлэлийг хүлээсэн хүн гэж дүгнэж байсан?

-Твиттер чинь хэвлэл биш шүү дээ. Бид нар одоо ярьж байна. Энэ яриа чинь л үсгийн хэлбэрт буучихсан хэлбэр. Би ингээд л хүнтэй ярьж байна, буу халж байна даа. Тэр чинь үсгийн хэлбэрт буучихаад байгаа нь тэр. Одоо ингээд ярьж байгааг та хэвлэл гэж

ойлгох уу.

–Зарим жиргээчид “Твиттер, фэйсбүүктэй холбоотой хуулийн заалт байдаггүй. Ц.Батыг байхгүй хуулийн заалтаар яллачихлаа” гэж байна лээ?

-Би хуульч биш юм чинь наад асуултад чинь хариулж чадахгүй шүү дээ. Яахав Улсын дээд шүүх хуулийн хэм хэмжээг тогтооно л доо. Анхан шатны шүүх чинь Улсын дээд шатны шүүхийн дээд талд гараад өнөөдөр твиттерийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд оруулчихлаа. Энэ нь болж байгаа эсэхийг нь би сайн мэдэхгүй байна.

–Та хэд хоног баривчлагдав?

-Би хоног тоолоогүй.

–Таныг өнгөрсөн сарын 18-нд баривчилсан билүү?

-Тийм.

–Танд өмнө нь удаа дараа сануулж байсан. Тэгээд эцэст нь болохоо байгаад баривчилсан юм биш үү?

-Тэр хүн сануулаад л, би тэрийг аваад л. Би тийм субьект биш. Жишээлбэл, намайг тэнд байхад “Бат

инженер” МИАТ-ийн захирал, махирал болно, албан тушаал нэхсэн гэж ярьсан байна лээ л дээ. Тэгтэл МИАТ-ийн захирал гэдэг хүнийг томилдог хүн чинь сайд биш ш дээ. Төрийн өмчийн хорооны дарга томилно.

–Таныг шоронгоос жиргэж байна гэцгээж байсан. Та жиргэж байсан юм уу?

-Би яаж жиргэх юм бэ. “Бат инженер” гэдэг энэ аккаунт чинь олны аккаунт ш дээ. “Бат инженер”-ийн ард байгаа хүмүүсийг бүгдийг нь хорих юм болов уу, яах юм бол.

-“Бат инженер”-ийг хорьж ард түмэнд айдас төрүүлэхийг хүсч байна гэж үзэх хүмүүс ч байна?

-Шоронгийн хаалгыг би өөр бусад, эрх чөлөө эрхэмлэгч хүмүүсийн хувьд хаачихаад ирлээ. Үнэхээр тэгж хаагдаж чадсан бол хаагдана гэж бодож байна. Үгээ хэлдэг хүмүүс шоронд орох ёсгүй байхгүй юу.

Д.САРУУЛ

Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН

Нийслэлийн Засаг дарга “Сургууль
байгуулах тусгай зөвшөөрөл олгох тухай” А/756 дугаар , “Цэцэрлэг
байгуулах тусгай зөвшөөрөл олгох тухай” А/755 дугаар захирамж гаргалаа.
Нийслэлийн Засаг даргын 2014 оны A/608 дугаар захирамжаар томилогдсон
“Ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг байгуулах тусгай зөвшөөрөл
олгох” шинжээчийн хэсгийн  2014 оны 08 дугаар сарын 30-ны өдрийн
дүгнэлтийг үндэслэн иргэн М.Туяагийн “Шилдэг”  бага  сургуулийг
байгуулж,  сургуулийн үйл ажиллагааг Монгол Улсын хууль тогтоомжид
нийцүүлэн явуулах, сургуулийг бүрэн хүчин чадлаар ашиглаж ажиллахыг
үүсгэн байгуулагчид даалгалаа.

_Мөн иргэн Ц.Энхгэрэлийн  “Ананд эрдэнэ”,
иргэн Ц.Мягмарсүрэнгийн “Жогжоохонхүү”, иргэн Л.Шархүүгийн “Багын
найзууд”, Шинэ эрины хүүхдүүд ХХК-ийн “Шинэ эриний хүүхдүүд”, иргэн
Д.Ариунболд “Нарлаг ирээдүй”, Их гүрний эрин үе ХХК-ийн “Их гүрний эрин
үе”, иргэн Э.Уртнасангийн “Чухаг”, иргэн Х.Мөнхзулын “Бумбардайн
найзууд”, Мандах эрин ХХК-ийн “Мандах эрин”, иргэн Л.Ганзоригийн
“Төгөлхөн ой”, иргэн Б.Бадамхандын “Хатан манцуй”,  иргэн Р.Баяраагийн
“Амилагийн найз нар”, Чин хайрын бэлэг ХХК-ийн “Чин хайрын бэлэг”, иргэн
Т.Батчулууны “Билэг авьяас”, иргэн Б.Буяндэлгэрийн “Ананд шавь”, иргэн
П.Анхбаярын “Ногоон төгөл”, Цасангоо ХХК-ийн “Цасангоо”, иргэн
О.Бадмаарагийн “Мандах наран”, иргэн Үнэнбатын “Зээмаа”, Халиун хангайн
орхон  ХХК-ийн “Халиун хангайн орхон”, иргэн Г.Оюунчимэгийн “Хөөрхөн
ертөнц”, иргэн Ц.Гантуяагийн “Эрдэмтэн найзууд”, иргэн Ж.Ламсүрэнгийн
“Энхрий хүүхдүүд”, иргэн Б.Дуламжавын “Энхрийхэн үрс”, иргэн
Ё.Баяраагийн “Анандын хүүхдүүд”, иргэн Ө.Одонсүрэнгийн “Солонго”, Эрх
дагина ТББ-ын “Эрх дагина”, Нарны жаалууд ХХК-ийн “Нарны жаалууд”, иргэн
Ү.Батбилэгийн “Талст-21” цэцэрлэгүүдийг  байгуулж,  Цэцэрлэгийн үйл
ажиллагааг Монгол Улсын хууль тогтоомжид нийцүүлэн явуулах, цэцэрлэгийг
бүрэн хүчин чадлаар ашиглаж ажиллахыг үүсгэн байгуулагч нарт үүрэг
болголоо.

.Нийслэлийн Засаг даргын олгосон үйл
ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн
хөгжлийн асуудал хариуцсан орлогч Ц.Энхцэнгэл өнөөдөр сургууль,
цэцэрлэгийн удирдлагуудад гардууллаа. Ингэснээр сургууль, цэцэрлэгийн
удирдлагууд хуульд нийцүүлэн үйл ажиллагаагаа эхлэх боломжтой болж
байна гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.