Category: гадаад

БНАСАУ-ын удирдагч Ким Жон Ун Өмнөд Солонгос болон АНУ-аас ирж буй заналхийллийн хариуд улсынхаа цөмийн зэвсгийн нөөцийг нэмэгдүүлэхийг уриалсан тухай тус улсын хэвлэл мэдээлэл онцлов. Ким Жон Ун “Өмнөд Солонгос “эргэлзээгүй манай дайсан” болсон бөгөөд түүний гол холбоотон болох АНУ өнгөрсөн жилийн хугацаанд Солонгосын хойгт өөрийн цэргийн зэвсэг, тоног төхөөрөмжөө байршуулж, заналхийлж ирсэн нь байдлыг өнөөдрийн түвшинд буюу дээд зэрэгт хүргэхэд нөлөөлсөн. Тиймээс ирэх онд Пхеньян шинэ тив алгасагч баллистик пуужин бүтээхийн зэрэгцээ тактикийн цөмийн зэвсгийг олноор нь үйлдвэрлэнэ. Ингэснээр “хурдан хариу цохилт” өгөх чадварыг улам дээшлүүлнэ” хэмээн өнгөрсөн оны 12 дугаар сарын сүүлээр болсон нэгдсэн хуралдааны төгсгөлд мэдэгдсэн.

Умард Солонгос өнгөрсөн онд түүхэндээ байгаагүй олон тооны пуужин туршсан бөгөөд АНУ-ын эх газарт хүрэх боломжтой гэх тив алгасагч баллистик пуужин хүртэл туршаад байгаа билээ.

Өмнөд Солонгосын Батлан хамгаалах яам түүний мэдэгдлийг өдөөн хатгасан өнгө аястай хэмээн шүүмжилж, солонгосын хойгийн тогтвортой байдалд халтай гэж буруушаав. Мөн цаашид цөмийн зэвсгийн хөгжүүлэлтээ зогсоохыг шаардаж, хэрэв ямарваа нэгэн байдлаар хэрэглэхийг завдвал Умард Солонгосын дэглэмийн төгсгөл ирнэ хэмээв.

Эх сурвалж: iss.gov.mn

Америкийн Төрийн департаментын албаны төлөөлөгч Нэд Прайс тус улсаас ОХУ-д суух шинэ Элчин сайдыг ойрын өдрүүдэд илгээх талаар мэдэгдлээ.

Шинэ Элчин сайд Линн Трейс нь Москва, Туркменистан, Кыргызстан, Армен зэрэг хуучин зөвлөлтийн болон Төв Азийн орнуудад ажиллаж байснаас гадна АНУ-ын ҮАБЗ-ийн Төв Азийг хариуцсан хэлтсийн захирал байсан туршлагатай дипломатч аж. Хоёр орны харилцаа хурцдаж буй өнөө үед Америкийн зүгээс мэргэшсэн зөвлөлт судлаачийг Орост суух Элчин сайдаар илгээж байгаа бөгөөд тус улсад сууж буй анхны эмэгтэй Элчин сайд болж байна.

Тэрээр 2014 онд Москва дахь АНУ-ын Элчин сайдын яаманд ажиллаж байсан бөгөөд тэрээр энэ тухайгаа “… Орост дадлагаар ажилласан маань цаашдын мэргэжлээ сонгоход дөхөм болсон гэж хэлэхэд хилсдэхгүй. Орос орон намайг дипломатч болгосон. Оросын дотоод улс төрийн нөхцөл байдал, баялаг түүх, соёл хийгээд олон төрлийн амьдралын хэв маяг нь намайг гайхшруулсан юм” хэмээн хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа дурдаж байжээ.

Эх сурвалж: iss.gov.mn

Жэк Ма 2020 оны аравдугаар сард болсон арга хэмжээний үеэр Хятадын засгийн газрын бодлогыг шүүмжилснээсээ хойш олны нүднээс зугтах болсон юм. Тэр үеэс хойш Бээжингийн эрх баригчид Алибаба болон тус улсын бусад технологийн аварга компаниудын үйл ажиллагааг шалгаж, хяналтаа чангатгах болсон. Тухайлбал, “Ант Групп” дэлхийн хөрөнгийн зах зээлийн түүхэнд хамгийн том “IPO“-г Хонконгийн бирж дээр гаргахаар төлөвлөж байсныг эрх баригчид зогсоосон юм. Нэг үе Хятадын тэргүүн баянд тооцогддог байсан Жэк Магийн хөрөнгө өнгөрсөн хугацаанд $25 орчим тэрбумаар буураад байгаа билээ. Өнгөрсөн оны сүүлээр түүнийг Японд амьдарч байгаа гэх мэдээлэл цацагдаж байв. Харин Ант Группийн мэдэгдлээс хэдхэн цагийн өмнө түүнийг Тайландад яваа сураг гарсан байна. Бангкок хотын Жэй Фай ресторан сошиал хуудсандаа Жэк Ма тус ресторанд зоог бариад явсныг мэдээлж, гэрэл зургийг нь нийтэлжээ.

Үнэн алдартны шашны Зул сарын баярын мөргөлийг ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путин цор ганцаараа үйлдсэнийг нийтэд тарсан зураг, дүрс бичлэгүүд харуулав. Тэрээр Кремлийн дэргэдэх Благовещенскийн дуганд ирж, Христийн мэндэлсэн өдрийн ёслолыг үйлджээ. Өмнөх жилүүдэд тэр сүсэгтнүүдтэй хамт уг ёслолыг үйлддэг байв. Путин сүүлийн үед амь насанд нь халдана хэмээн олны дунд байхаас цэрвэдэг болсон гэх мэдээлэл гараад байгаа юм. Энэ нь нэг талаас коронавирусийн халдвар авахаас болгоомжилсон, нөгөө талаас тойрон хүрээлэгчдийнхээ хэнд ч итгэхгүй болсны шинж тэмдэг гэж ажиглагчид үзэж байна. Тэрбээр хүмүүстэй уулзахдаа 4 метр урт ширээний ард сууж, эсвэл видео холбоо ашиглаж зайнаас харьцах болсон. Кремлийн ордноос гаргасан мэдэгдэлд Путин мөргөлийн үеэр “Нийгмийг нэгтгэх, ой санамжийг хадгалах, залуучуудыг хүмүүжүүлэх, гэр бүлийн институцийг бэхжүүлэхэд Оросын үнэн алдартны сүм болон Христийн шашны гүйцэтгэдэг үүрэг өндөр болохыг онцолж, талархал илэрхийлсэн” гэжээ.

Дэлхийн улсуудыг цэргийн хүчин чадлаар нь зэрэглэсэн Дэлхийн галын хүчний индекс (Global Firepower Index) гарлаа. Энэ нь өнөөгийн байдлаар аливаа улсын байлдааны чадавхыг санхүүгийн хүчин чадал, цэргийн өгөгдөхүүн, стратегийн чухал түүхий эд, бүтээгдэхүүн, гео-стратегийн байрлал, технологийн чадавх, хэрэглээний зах зээл зэрэг өгөгдөхүүнүүдийг ашиглан хамгийн цогц байдлаар тодорхойлж байгаа индекс юм.

Энэхүү индексийг гаргахдаа тухайн улсын үйлдвэрлэлийн чадавх, ажиллах хүчин, санхүүгийн тогтвортой байдал, ар тал, хангалтын чадавх, газарзүйн байрлал зэрэг зэвсэглэлийн төрөл, тооноос эхлээд байгалийн нөөц баялаг зэрэг 60 гаруй тусдаа үзүүлэлтээр шалгаруулж, хүчний индексийн оноог дундажлан тусгай томьёогоор гаргаж улс орнуудыг байр эзлүүлдэг байна. Энэ томьёо нь жижиг боловч технологийн хувьд дэвшилттэй улсыг том боловч хөгжил сул улсуудтай харьцуулах, бонус болон хасалтын оноог тооцон жил бүр энэхүү жагсаалтыг шинэчлэн гаргадаг. 2023 онд дэлхийн 145 орны жагсаалтыг гаргаад байна.

Энэ жагсаалтыг гаргахад тухайн улсын цөмийн хүчний чадавхыг оруулахгүй бөгөөд Хүчний индексийн оноо нь бага байх тусам тухайн улсын ердийн байлдааны чадавх хүчирхэг байх юм. Энэ жил жагсаалтыг 0.0712 оноотойгоор АНУ-тэргүүлсэн бол, 6.2017 оноотойгоор Бутан улс сүүлд нь жагсжээ.

Хүснэгт 1. Жагсаалтыг тэргүүлсэн орнууд

Өнгөрсөн онтой харьцуулахад Их Британи, Пакистан, Индонези, Украин, Вьетнам, Польш, Тайланд улс 2023 онд хамгийн их дэвшилтийг хийсэн байна. Дэлхийн 145 улс шалгаруулсан жагсаалтад Монгол Улс ерөнхий оноогоор 99-д эрэмбэлэгджээ. Улмаар жагсаалтад 53 улс өнгөрсөн онтой харьцуулахад зэрэглэл ахисан бөгөөд үүнд Монгол Улс 39 дүгээрт жагсжээ. Мөн Ази тивийн 45 орон энэ индексэд орсноос Монгол Улс 37-д орсон байна.

Хүснэгт 2. Монгол Улстай ойролцоо зэрэглэгдсэн орнууд

Оросын арми Украины талаас Донецк мужийн Макеевкад шинэ оны босгон дээр хийсэн цохилтын хариуд их хэмжээний пуужингийн довтолгоог өчигдөр буюу нэгдүгээр сарын 8-нд хийлээ. Тодруулбал, ОХУ-ын Зэвсэгт хүчний нэгдсэн бүлэг Краматорск хотын 28 дугаар дотуур байранд 700 гаруй, 47 дугаар дотуур байранд 600 гаруй Украины цэргийн албан хаагчид байрлаж байсан газар руу пуужингийн цохилт өгч, 600 гаруй Украины цэргийг устгасан хэмээн Оросын Батлан хамгаалах яамны хэвлэлийн төлөөлөгч дэслэгч генерал И.Конашенков албан ёсоор мэдэгдлээ.

Гэвч Краматорск хотын цэргийн захиргааны дарга П.Кириленко “Оросын цэргүүд Краматорск, Константиновка хотыг буудаж, олон тооны байшин барилгыг сүйрүүлсэн боловч нас барж, шархадсан хүн байхгүй” хэмээн дээрх цэргийн хохирлыг үгүйсгэж байна.

Украины Зэвсэгт хүчний Зүүн бүсийн хүчний төлөөлөгч С.Череватый “600 цэргийг устгасан гэх Оросын Батлан хамгаалах яамны мэдэгдэл нь үнэнд нийцэхгүй. Тэдний цэргүүд өндөр нарийвчлалтай цохилт өгөх чадваргүй” хэмээн мэдэгджээ.

Шинэ он гарснаас хойш Украины арми Макеевкад Оросын 400 цэргийг устгаж, 300 цэргийг шархдуулсан, Оросын армийн энэхүү мэдээллүүд аль аль нь бодит үнэнд төдийлөн нийцэхгүй, мэдээллийн дайны шинжийг агуулж байх магадлалтай байна.

Эх сурвалж: iss.gov.mn

АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхим дөрвөн удаа санал хураагаадспикерээ сонгож чадсангүй. Хэдийгээр Бүгд Найрамдах нам Конгрессын доод танхимыг хянаж байгаа боловч тус танхим дахь намын бүлгийн дарга Кевин Маккартни хууль тогтоох байгууллагын шинэ бүрэлдэхүүний ажлын эхний өдөр явагдсан гурван санал хураалтаар олонхын дэмжлэгийг авч чадаагүй бөгөөд өчигдөр явагдсан дөрөв дэхь санал хураалт ч амжилтгүй болсон юм. Төлөөлөгчдийн танхимын даргын сонгуульд ялахын тулд 218 санал авах ёстой бөгөөд гурав дахь шатны санал хураалтын дүнгээр түүний гол өрсөлдөгч, Ардчилсан намаас нэр дэвшигч Хаким Жеффрис 212 санал авсан бол бүлгийн дарга өөрөө 202-ыг авчээ. Гурав дахь шатны санал хураалтын дүнгээр бүлгийн даргаа дэмжээгүй Бүгд Найрамдах намын гишүүдийн тоо эхний шатанд 19 байсан бол 20 болж нэмэгдсэн байна. Дөрөв дэх санал хураалтаар энэ дүн өөрчлөгдсөнгүй.

Ийнхүү АНУ-ын Конгрессын гишүүд сүүлийн 100 жилд анх удаагаа Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхимын даргыгаа эхний шатанд сонгож чадсангүй. Хамгийн сүүлд 1923 онд ийм тохиолдол гарч байжээ. Тухайн үед Төлөөлөгчдийн танхимын даргыг сонгохын тулд есөн шатны санал хураалт явагдсан байна. Энэ удаад мөн нэр дэвшигчдийн аль нэг нь олонхын санал авах хүртэл сонгууль үргэлжилнэ.

Төлөөлөгчдийн танхимын даргыг сонгохоос өмнө шинэ бүрэлдэхүүн тангаргаа өргөж, хууль тогтоох үйл ажиллагаагаа эхлүүлэх боломжгүй юм.

Японы мэргэжлийн сумо бөхийн энэ оны анхны башё маргааш эхэлнэ. Энэ удаагийн башёд ёкозүна Тэрүнофүжи Г.Ган-Эрдэнэ тэргүүтэй монголын сүмочид барилдана. Харин жонокүчи зиндаанд ошиогава дэвжээний Казэноүми Ц.Билгүүн анхны башёдоо зодоглохоор болжээ.Сумо бөхийн таван зиндаанд манай 20 бөх барилдах бол Хошёорюү С.Бямбасүрэн сэкивакэ, Кирибаяма Б.Лхагвасүрэн комүсүби цолтойгоор хүч үзнэ.

Дээд зиндаанд ёкозүно Тэрүнофүжи Г.Ган-Эрдэнэ, сэкиваке Хошёорюү С.Бямбасүрэн, комүсүби Кирибаяма Б.Лхагвасүрэн, Тамаваши Б.Мөнх-Оргил, Чиёошома Г.Мөнхсайхан, Азүмарюү С.Тодбилэг, Миторюү Б.Төрболд нар хүч сорино. Харин жүрёо зиндаанд Хокүсэйхо Э.Даваанинж, Оошёоүма П.Дэлгэрбаяр нар барилдах юм.

Макүшита зиндаанд Тамашохо Э.Энхманлай, Дэванорюү Т.Тэмүүлэн, Хокүтомарү Н.Чинзориг, Араүмо Б.Төртогтох, Хокүтэнкай Г.Сүхбат, Саданохикари Д.Наранцогт нар барилдана. Санданмэ зиндаанд Токисома Б.Анхбаяр, Котокэнрюү Г.Билгүүн, жонокүчи зиндаанд Казэноүми Ц.Билгүүн барилдах юм байна.

Дэлхийн эдийн засгийн хэтийн төлөвт шинжээчид санаа зовних болоод байгаа энэ үед газрын тосны үнэ огцом унажээ. Тодруулбал, Нью-Йоркийн биржид “WTI” маркийн газрын тосны хоёрдугаар сард нийлүүлэх фьючерс хэлцлийн үнэ 3.33 ам.доллар буюу 4.15 хувиар унаж, 76.93 ам.долларт хүрсэн бол Лондоны “ICE” биржид “Brent” маркийн газрын тосны гуравдугаар сард нийлүүлэх үнэ 3.81 ам.доллароор (4.43 хувь) буурч, 82.1 ам.долларт хүрсэн байна.

Дэлхийн эдийн засгийн өсөлт саарч, улмаар газрын тосны эрэлт буурах вий гэдэгт сүүлийн үед хөрөнгийн зах зээлийн арилжаа эрхлэгчид санаа зовниж байжээ.

Олон улсын валютын сангийн тэргүүн Кристалина Георгиева саяхан, 2023 онд дэлхийн эдийн засгийн гуравны нэг нь уналтад орох эрсдэлтэй байгааг цохон тэмдэглээд, энэ он өнгөрсөн жилээс “хүндхэн” өнгөрөх төлөвтэй байгааг сэрэмжлүүлж байсан юм.

АНУ-ын мөнгөн тэмдэгтийн ханш чангарч байгаа нь ч мөн газрын тосны үнэд нөлөөлсөн юм байна. Биржийн арилжаагаар голлох зургаан валютын эсрэг ханшийг илтгэдэг ам.долларын индекс 0.95 хувиар өсөж, 104.5070 нэгжид хүрсэн гэж “Reuters” мэдээлэв..

.

Г.АМАРСАНАА

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас дэлхийн мөсөн голуудын тэн хагас, жижиг голууд энэ зууны эцэс гэхэд хайлж үгүй болох төлөвтэй байгаа ч дэлхийн дулаарлыг тогтоон барьснаар заримыг нь хадгалж авч үлдэх боломжтой болохыг судалгаагаар тогтоожээ. Дэлхийн 215 мянган мөсөн голын төлөв байдлын дэлгэрэнгүй судалгааг Америкийн “Science” сэтгүүлд нийтэлсэн байна.

Мөсөн гол хайлснаас үүдэн далайн түвшин нэмэгдэх, цэвэр усны нөөц хомсдох тул ийм үр дагавраас сэргийлэхийн тулд хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах нь чухал ач холбогдолтой болохыг судлаачид онцолжээ. Судалгаагаар бодлого боловсруулагчдад чиглэл болохын тулд дэлхийн дулаарал мөсөн голуудад хэрхэн нөлөөлөхийг тодорхойлохдоо дэлхий цельсийн 1.5 хэм, 2.0 хэм, 3.0 хэм, 4.0 хэмээр дулаарах дөрвөн хувилбарыг гаргасан байна.

Ослогийн их сургуулийн судлаач, уг судалгааг ахлан явуулсан Регина Хок, агаарын хэм нэмэгдэх тусам голууд улам хурдацтай хайлж, устаж үгүй болно хэмээгээд, энэ өсөлтийг бууруулж чадвал төдий чинээгээр мөсөн гол үгүй болохоос сэргийлж чадна гэв. Харин Европын Альп, Кавказ, Андын нуруу, мөн АНУ-ын баруун хэсэг зэрэг харьцангуй цөөн мөсөн голтой бүс нутгууд энэ зууны эцэс гэхэд аль ч хувилбараас үл хамааран ерөнхийдөө бүх мөс нь хайлна гэж Р.Хок хэлжээ.

Хүн төрөлхтөн дэлхийн дулааралтай дорвитой тэмцсэнээр мөсөн голын хайлж устаж үгүй болох явцыг сааруулж удаашруулах боломжтой бөгөөд бодлого боловсруулагчдаас их зүйл хамаарах аж.

Г.АМАРСАНА