Category: гадаад

Нью-Йоркийн шүүхээс хэвлүүлсэн тайланд АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Дональд Трампын өмгөөлөгчид санхүүгийн залилангийн хэргээр тус шүүхээс Трампад оногдуулсан 464 сая долларын барьцааг төлөх боломжгүй болсон тухай мэдэгдээд буйг дурджээ. Ийнхүү ирэх сонгуульд Бүгд найрамдах намаас ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших магадлалтай болоод буй Дональд Трампын зарим хөрөнгийг Нью-Йоркийн шүүх хураах эрсдэл бий болоод байна.

Франс Пресс агентлагийн мэдээлснээр, Трампын өмгөөлөгчид өмнө нь иргэний хэргээр түүнд оногдуулсан торгуулийн эсрэг давж заалдах өргөдлөө өгсөн ч экс ерөнхийлөгч зөвхөн торгуулийн хэмжээ бус, мөн хүүг нь оруулаад ирэх даваа гариг буюу гуравдугаар сарын 25-ны өдрийн дотор барьцаа мөнгө байршуулах ёстой байгааг онцолжээ.

Хэрэв заасан хугацаанд энэ мөнгийг бүрэн төлөхгүй бол Нью-Йоркийн Ерөнхий прокурор Летитиа Жеймс Трампын хөрөнгийг хурааж эхлэх боломжтой болох аж. Барьцаа мөнгө төлж байж л Трампын өмгөөлөгчдийн давж заалдах гомдлыг шүүхээр хэлэлцэх, мөн давж заалдах шатны шийдвэр гарах хүртэл ялыг хойшлуулах урьдчилсан нөхцөл бүрдэх болно гэж тус агентлаг тайлбарласан байна.

Ерөнхийлөгч асан болон түүний хөвгүүд зээл, даатгалын илүү сайн нөхцөл бүрдүүлэхийн тулд гэр бүлийнхээ үл хөдлөх хөрөнгийг олон тэрбумаар зохиомлоор өсгөсөн гэм буруутай нь шүүхээр тогтоогдож, шүүхээс өнгөрсөн хоёрдугаар сарын дундуур Трампыг санхүүгийн залилан хийсэн хэмээн 355 сая доллар, хөвгүүдийг нь нэмж дөрвөн сая ам.доллараар торгох ялаар шийтгэсэн юм. Мөн тэднийг Нью-Йорк мужид гурван жилийн хугацаанд компани ажиллуулах, зээл авахыг хориглоод байгаа билээ.

Одоо Трампын нийт торгуулийн хэмжээ 464 сая доллар болоод байгаа аж. Мөн өнгөрсөн гуравдугаар сарын эхээр тэрээр Нью-Йоркийн шүүхээс зохиолч Элизабет Жан Кэрроллыг гүтгэсэн хэрэгт буруутгагдсан 91.6 сая долларын барьцааг төлснөөр энэ хэргийг давж заалдах эрхтэй болоод байгаа юм.

Тэгвэл Трампын өмгөөлөгчид залилангийн хэрэгт шаардлагатай хэмжээгээр барьцаа төлөх “практик боломжгүй байна” гэж мэдэгджээ. Тэдний мэдээлснээр Трамп болон түүний хөвгүүд нийт 30 даатгалын компанид хүсэлт гаргасан ч тэдний үл хөдлөх хөрөнгө зээлийн барьцаанд байгаа хэмээн татгалзсан хариу өгсөн байна. Ийнхүү хөрөнгө нь шүүхэд хураагдаж экс ерөнхийлөгчийн санхүүгийн эзэнт гүрэн сүйрч магадгүй нөхцөл бүрдээд байна.

Энэ сарын 12-нд АНУ-ын Жоржиа, Миссисипи, Вашингтон мужуудад болсон Бүгд найрамдах намын анхан шатны сонгуульд Цагаан ордны эзэн байсан Дональд Трамп ялалт байгуулж, түүнд Бүгд найрамдах намаас ерөнхийлөгчид нэр дэвшихэд шаардлагатай 1215 төлөөлөгчийн санал авах боломж олгосон билээ.Бүгд найрамдах нам болон Ардчилсан намаас АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчийг ирэх зун болох намын их хурлаар албан ёсоор тодруулна. АНУ-ын 2024 оны ерөнхийлөгчийн сонгууль арваннэгдүгээр сарын 5-нд явагдана.

 

Г.АМАРСАНАА

Украиныг дэмжих бүлгийн Рамштайны уулзалтын үеэр АНУ-ын Батлан хамгаалахын сайд Ллойд Остин Европын холбоотнууддаа АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байдены засаг захиргаа одоогоор зэвсэг нийлүүлэх мөнгөгүй ч Украиныг дэмжих үүрэг хүлээсэн хэвээр байна гэж итгүүлэхийг оролдов. Тэрээр Германы Рамштайн цэргийн баазад болсон уулзалтын эхэнд “Украины цэргүүд хүнд нөхцөл байдал, ширүүн тулаан хийж байна. Украины энгийн иргэд Оросын пуужин, Ираны дроны байнгын дайралтад өртөж байна. Ийм байгаа ч Украин ч, АНУ ч ухрахгүй. Тиймээс бидний өнөөдрийн зорилго тодорхой. АНУ Украин сүйрэхийг зөвшөөрөхгүй. Энэ эвсэл Украиныг сүйрүүлэхгүй, чөлөөт ертөнц ч Украиныг сүйрүүлэхийг зөвшөөрөхгүй” гэж мэдэгдэв. Гэхдээ Остин, АНУ-ын Конгресс эдгээр зорилгод зориулж хөрөнгө хуваарилах гэж яарахгүй байгаа нөхцөлд Вашингтон Украиныг яг яаж дэмжих бодолтой байгааг тодорхой хэлж чадалгүй өнгөрөв.

Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский Киевээс эвслийн орнуудад хандан Украинд агаарын довтолгооноос хамгаалах нэмэлт систем нийлүүлэх хүсэлтээ илэрхийлэв. Түүний хэлснээр, зөвхөн энэ сард Оросын цэргүүд Украины эсрэг 130 пуужин, 320 гаруй довтолгооны дрон, 900 шахам удирдлагатай бөмбөг ашигласан аж. Украины Батлан хамгаалах яамны тэргүүн Умеров уг уулзалтын үеэр Украины 2024 оны байлдааны төлөвлөгөөг танилцуулж, бэхлэлт барих талаар ярилцаж, тэдэнд хэрэгтэй байгаа зүйлсийг нэрлэжээ. Генерал Умеров “Зэвсэг бол манай дайчдад маш их хэрэгтэй байгаа зүйл. Тэд үүнийг хийнэ! Энэ бол уулзалтын гол сэдэв болсон. Түншүүд маань 155 мм, 152 мм, 105 мм-ийн их бууны сум гэх мэт тусламжийн багц бэлэн болсныг зарласан” гэж мэдэгдэв. Уг чуулганд оролцсон хэд хэдэн улс Чехийн эрх баригчдын санаачилгын хүрээнд Украинд их бууны сум худалдан авахад зориулж нэмэлт хөрөнгө гаргахаар тохиролцсон байна. Прага Украинд зориулан 800 мянган сум олж, эхний ээлжийн 300 мянган ширхэгийг санхүүжүүлж чадсан гэж мэдээлээд байгаа юм. Иймээс Украины Батлан хамгаалахын сайд Рустем Умеров өөрийн фэйсбүүк хуудсандаа “Дэлхийн өнцөг булан бүрээс түрэмгийлэгчдийг няцаахад зайлшгүй шаардлагатай байгаа зэвсгийг хайж, олж чадсан түншүүддээ бид талархаж байна. Украинд туслах бүлгийн хуралдаанд оролцсон барууны холбоотнууд Украины армид агаарын довтолгооноос хамгаалах системд зориулсан их бууны сум, пуужин нэмж илгээхээр шийдсэн” гэж бичжээ.

Уулзалтын дараа болсон хэвлэлийн бага хурал дээр АНУ-ын Батлан хамгаалахын сайд Ллойд Остин сэтгүүлчдэд хэлэхдээ, “Украины оршин тогтнох асуудал эрсдэлд ороод байна… Манай холбоотнууд болон түншүүд хүчин чармайлтаа нэмэгдүүлсээр байна, АНУ ч үүнийг хийх ёстой” гэж хэлсэн. Үнэндээ Украины Зэвсэгт хүчин хязгаарлагдмал нөөцтэй байлдаж, зэр зэвсгээ хэмнэх шаардлагатай болж, санхүүжилтийн хомсдол Украины фронт дахь нөхцөл байдалд хэдийнэ ноцтой нөлөөлж байгааг Америкийн албаныхан хүлээн зөвшөөрч байгаа. Гэхдээ шуудхан хэлэхэд, АНУ-ын засаг захиргаа буюу Жо Байдены мэдэлд Украинд нийлүүлсэн зэвсгийн үнийн зөрүү болох дөрвөн тэр бум ам.доллар өнөөдөр ч бэлэн байна. Гэтэл тэд 300 саяыг л Украинд зориулаад байгаа. Бас Цагаан ордны мэдэлд янз бүрийн сангууд бий. Мэдээж энэ бүхэн Украинд тусламж үзүүлэх тухай хуулийн 60 тэрбум ам.долларыг нөхөж чадахгүй гэдэг нь ойлгомжтой ч Цагаан ордон Украины дэмжлэгээс хойш сууж буйг нотолж байгаа юм. Ийм нөхцөлд Ллойд Остины амлалтыг үл харгалзан Европын орнууд цэрэг зэвсгийн хувьд хэрхэн бие даах чадвартай болох талаар ярилцахаас өөр аргагүй болоод байна. Өөрөөр хэлбэл, Вашингтон дахь Атлантын Зөвлөлийн Европын төвийн ахлах шинжээч Рэйчел Риззо “АНУ-ын удирдагчид АНУ Украинд урт хугацаанд үнэнч байна гэсэн үгээр нүүрээ тахлан Европ руу айлчлахад улам хэцүү болж байна” гэж хэлсэн нь үнэн болж таарав.

Европын Зөвлөлийн ерөнхийлөгч Чарльз Мишель саяхан Европын холбооны гишүүдэд хандан хэлсэн үгэндээ “Манай тив эдийн засгаа сэргээн босгох ёстой. Европ цаашид АНУ-ын сонгуулийн мөчлөгөөс хамаарах ёсгүй. Энэ бол манай аюулгүй байдал, батлан хамгаалахтай холбоотой бодит парадигмыг өөрчлөх цаг болсон гэсэн үг. Хэдэн арван жил бид Европ тивийн аюулгүй байдал, батлан хамгаалах салбарт хангалттай хөрөнгө оруулалт хийсэнгүй. Дэлхийн II дайнаас хойших хамгийн том аюул заналхийлэлтэй тулгараад байгаа энэ үед батлан хамгаалах салбараа бэхжүүлэхийн тулд Европын Холбооны эдийн засгийг дайны байдалд оруулах эрс, бодитой алхам хийх цаг болжээ” гэж онцлон дурдсан. Энэ нь өндөр цалинтай шинэ ажлын байрууд бий болгож, Европ тив дэлхийн тэргүүлэх эдийн засаг болох зорилт тавьж байна гэсэн үг. Учир нь дэлхийн эдийн засагт өнөөдөр “Economic Turbu­lence” гэгддэг эдийн засгийн тогтворгүй байдал бий болж, цаашид бие биенээсээ өдөөгдөн гарах цуврал үйл явдал өрнөн хямрал нүүрлэх магадлал өндөр болчихоод байна. Үүнийг энгийн үгээр тайлбарлавал: Дэлхийн эдийн засгийн нэг гол багана Хятад улсаас гадны үйлдвэрүүд гарч, эдийн засгийнх нь “зүрх” болсон үл хөдлөх хөрөнгийн гүйлгээ зогсонги байдалд орж, банкууд нь найдваргүй зээлийн хуримтлалд бөхийгөөд байна. Харин дэлхийн тэргүүлэгч эдийн засаг АНУ нь улс төрөөс буюу баруун, зүүний үзлээс болж хоёр хуваагдаж, нийгэм эдийн засгийн хямралд орж магадгүй болчихоод байна. Үүнийг өнгөрсөн ерөнхийлөгчийн сонгуулийн санал өгсөн байдлыг харчихаад, ирэх 11 сарын 5-ны дараа Трамп, Байден хоёрын аль нь ч гарсан асуудал яах бол гэж бодоход л хариу нь шууд гараад ирж байна. Учир нь бидний ширээн дээр персонал компьютер тавигдан Аж үйлдвэрийн IV хувьсгал эхэлснээр ардчилсан улсын иргэд тив дамнасан том компаниудын хувьцааг эзэмшин тэдгээрийн хамтрагч эзэд болсон. Энэ нь барууны улсуудын аль ч үйлдвэрийн ажилчид цалингаасаа илүү хувьцааны орлого олдог болж, зүүнтэн ч биш баруунтан ч биш болсон гэсэн үг. Иймээс дэлхийн ардчилсан улсуудын улс төрд төвийн үзэл ноёрхож эхэлсэн. Харин АНУ-ын улс төр “улаантан, цагаантан” хэвээр үлдэж, иргэний дайны үеийнх шигээ хоёр хуваагдахад бэлэн болчихоод байна.

 

Г.АМАРСАНАА

 

Польшийн Батлан хамгаалах яамны тэргүүн Владислав Косниак-Камыс, Германы Батлан хамгаалахын сайд Борис Писториус нар “Польш, Германы засгийн газар Украинд хуягт машин нийлүүлэх эвсэл байгуулж байна” гэж мэдэгдэв. Энэхүү мэдэгдэл нь “Веймарын гурвалжин” гэгддэг Франц, Герман, Польш улсын тэргүүн нар уулзаж “Украинд холын тусгалын пуужин, их буу нийлүүлэх шинэ эвсэл байгуулагдсан” гэж зарласны дараахан болж буйгаараа онцлог юм.

Батлан хамгаалахын сайд нар “Шинэ эвслийн хуягт машин нийлүүлэх ажил энэ сарын 26-нд эхлэх бөгөөд Их Британи, Швед, Итали зэрэг бусад улс орнууд үүнд нэгдэнэ” гэж мэдэгджээ. Косиниак-Камыш “Энэ бол байгуулагдсан хамгийн чухал эвслийн нэг” гэж сэтгүүлчдэд хэлэв. Харин Писториус “Энэхүү эвсэл ирээдүйд ч Украины аюулгүй байдлыг хангах зорилготой” гэж тайлбарлав. Германы Батлан хамгаалах яамны тэргүүн “Бид Украиныг пуужин, зэвсгээр хамтран хангах тухай ярьж байна. Нэг талаас, бид үүнийг аль хэдийнэ хийж байгаа, гэхдээ нөгөө талаас энэ нь ирэх хэдэн жилд Украины ирээдүйд зориулагдсан шинэ потенциал бий болгох хүчин чармайлтын нэг хэсэг юм “ гээд “Украиныг зэвсгээр хангах олон улсын бүлгийн (“Рамштейн формат” гэгддэг) одоогийн хурлаар хуягт машин нийлүүлэх эвсэл байгуулах асуудлыг хэлэлцэнэ” гэж нэмж хэлэв.

Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд Берлин, Варшаваас Украины зэвсэгт хүчинд танк, явган цэргийн байлдааны машин зэрэг олон тооны хуягт машин илгээсэн. Гэвч зуны сөрөг довтолгоон амжилтгүй болсноор Украины Зэвсэгт хүчин энэ техникийнхээ зарим хэсгийг алдаад байгаа билээ.

Хамгийн гол нь хоёр улсын Батлан хамгаалахын сайд нар “Манай хоёр улс Европын холбооны улс орнуудад учирч болзошгүй халдлагыг няцаах зорилгоор түргэн шуурхай цэргийн бүлэг байгуулахад оролцоно” гэж мэдэгдсэн нь цэргийн шинжээчдийн анхаарлыг татав. Писториус, Косиниак-Камыш нарын хэлснээр, ирэх долдугаар сараас эхлэн улс бүрээс 2500 цэрэг бүхий, шаардлагатай тохиолдолд шилжин байрших чадвартай тусгай бүлэг бэлэн болох аж.

 

Г.АМАРСАНАА

ОХУ-д ерөнхийлөгчийн гэх Путиныг дахин сонгох “сонгууль” болж өндөрлөв. Сонгуулийн төв хороо “Сонгуулийн санал хураалтын урьдчилсан дүнгээр одоогийн ерөнхийлөгч Владимир Путин 87 гаруй хувийн саналаар ялалт байгууллаа” гэж мэдээлэв. Энэ санал хураалт саналын хуудсыг шатаасан, гэмтээсэн хэргүүдийн тоогоор урьд өмнө нь гарч байгаагүй дээд амжилт тогтоов. Москва, Санкт-Петербург, Екатеринбург, Воронеж, Ростов муж, Краснодар муж болон бусад бүс нутгуудад ийм үйл ажиллагаа явагджээ.

Оросын Аюулгүй байдлын албаныхан Эрүүгийн хуулийн 141 дүгээр зүйл буюу “Сонгуулийн эрхээ хэрэгжүүлэх, сонгуулийн хорооны ажилд саад учруулсан” гэсэн үндэслэлээр эрүүгийн хэрэг олноор нь үүсгэв. Энэ зүйл ангийн дээд хэмжээ нь таван жилийн хорих ял юм. Зарим тохиолдолд зөвхөн 141 дүгээр зүйлээр бус танхайн гэмт хэрэг үйлдсэн гэх нэмэлт зүйл ангиар хэрэг үүсгэжээ. Сонгуулийн хэсгийн хороодыг сонгогчид галдан шатаахыг оролдсон бол заримд нь саналын хайрцаг болон хуудсанд будаг шүршиж эсвэл “Путин алуурчин” гэх мэтийг бичжээ. Тухайлбал, Тоболь хотод нэгэн оюутан сонгуулийн хэсгийн хороонд салют дэлбэлсэн хэрэг гарав. ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр нийт 17 хотод 75 хүн саатуулагдсан гэж “OVD-Info” мэдээлэв.

Оросын сөрөг хүчин Алексей Навальныйн дурсгалд зориулан 12:00 цагт санал авах байранд ирэхийг сонгогчдод уриалсан. Барууны олон оронд энэ цагт хэдэн км үргэлжилсэн сонгогчдын дараалал үүсч Путиныг эсэргүүцсэн цуглаан болов. Тухайлбал, Германы нийслэл Берлин хотын төв “Унтер ден Линден” өргөн чөлөөнд байрлах ОХУ-ын Элчин сайдын яамны байрны гадна урт дараалал үүсэв. Энд Оросын хүний эрхийн төлөө тэмцэгч Ольга Романова, улс төрийн стратегич Марат Гельман, улс төр судлаач Феодор Крашенников болон бусад хүмүүс тайзан дээрээс сонгогчдод зориулан үг хэлж Путины эсрэг тэмцлээ эрчимжүүлэхийг уриалав. Энд хөөсөөр хийсэн “Путины цусаар биеэ угааж буй” том баримлыг байрлуулсан байв. Цугласан хүмүүс дээр А.Навальныйн бэлэвсэн гэргий Юлия Навальнаяг хүрч ирэхэд хүмүүс алга ташин, бүгд нэрийг нь уухайлан дуудаж, эргэн тойрны хүмүүс нь түүнийг тэвэрч, хамт селфи хийж байв.

Оросын сөрөг хүчний Алексей Навальныйн дурсгалд зориулан 12:00 цагт санал авах байранд ирэх уриалгыг Оросын сонгогчид дэмжин ялангуяа Москва, Санкт-Петербург зэрэг Оросын том хотуудад ням гаригийн үд дунд сонгуулийн байрны гадна маш урт дараалал үүсгэв. Ийнхүү Кремлийн сонгогчдыг айлгах арга бүтэлгүйтсэн нь тодорхой болонгуут Сонгуулийн төв комиссын дарга Элла Памфилова “Энэ дараалал нь сонгогчдын иргэний ухамсар өссөнтэй холбоотой” гэж мэдэгдэв. Мэдээжийн хэрэг, ГХЯ-ны хэвлэлийн төлөөлөгч Мария Захарова “Бидэнд дайсагнагч дэглэмүүд болон тэдний гар хөл бологчдын хүслийг биелүүлэн эсэргүүцлээ илэрхийлэх гэж иргэд урт дараалал үүсгэсэн бол тэд 12 цаг өнгөрөнгүүт тарах байсан. Гэтэл ийм явдал болсонгүй” гэж мэдэгдэв.

Путины “сонгууль” Оросын иргэд түүний харгис дэглэмээс айхгүй болсон гэдгийг баталсан явдал болж өндөрлөв. Хамгийн гол нь хүүхэд, эр нөхрийг нь дайны “махны машин”-д оруулсан Путин өөрийгөө дэмжигч гол хүчин болж байсан хөдөөнийхний дэмжлэгийг алдсан гэдэг нь тодорхой болов.

Энэ нь Кремлийн суртал ухуулгад итгэгчид эрс цөөрсөн гэсэн үг юм. Аль ч дарангуйлагч иргэдийн олонхын дэмжлэггүй бол удахгүй сүйрдгийг түүх нэгэнт баталсан. Иймээс хурандаа Каддафийн хувь заяаг хурандаа Путин давтаж магадгүй болов. Энэ бүхэн “Путиныг дахин сонгох” сонгуульд Владимир Путин 87 гаруй хувийн саналаар ялагдсан гэдгийг батлав.

 

Г.АМАРСАНАА

Украины эсрэг дайн эхэлснээс хойш барууны орнууд Москвад өргөн хэмжээний хориг арга хэмжээ авсан. Гэтэл Оросын эдийн засаг сүйрсэнгүй, оршин тогтносоор байна. Тухайлбал, ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путин Холбооны чуулганд тавьсан илтгэлдээ “Орос ДНБ-ий өсөлтийн хэмжээгээр Европын эдийн засгийг тэргүүлэх болсон. Энэхүү хурдац биднийг дэлхийн хамгийн том эдийн засагтай дөрвөн гүрний нэг болгоно” гэж хэлсэн. Үүнийг Олон улсын валютын сан/ОУВС/-гийн Харилцаа холбооны захирал Жули Козак “Энэ бол цэргийн эдийн засаг. Оросын эдийн засагт цэргийн зардал өндөр хувийг эзэлж буй нь үйлдвэрлэлийг нь дэмжиж байна. Мөн иргэдийн хэрэглээг нэмэгдүүлж буй хэд хэдэн “нийгмийн халамж” үйлчилж байна” гэж тайлбарлаад “Гэсэн хэдий ч Орост одоо эдийн засгийн “хэт халалт” ажиглагдаж эхлээд байна. Иймээс инфляцийн өсөлт нь дунд хугацаандаа Оросын эдийн засгийн өсөлтийг удаашруулна” гэж хэлжээ. Үүний шалтгааныг тэрээр Орос олон улсын санхүүгийн системээс тасарсан, технологийн хүртээмж маш хязгаарлагдмал болсноор тайлбарлав. Түүнчлэн, “Орос улс хүний нөөцийн хувьд өндөр мэргэшсэн ажиллах хүчнийхээ ихэнх хэсгийг алдсан” гэж шинжээч онцолсон байна. ОУВС өнгөрсөн онд Оросын эдийн засгийн өсөлтийг 2.6 хувь байна гэж таамаглаж байсан нь хүлээгдэж байснаас 1.5 пунктээр өндөр гарав. Жули Козак урьдчилсан таамаглал ахиу гарах болсон шалтгаан нь цэргийн өндөр зардал, цалингийн өсөлтөөр дэмжигдсэн хувийн хэрэглээ юм гэсэн байна. Энэ онд ОУВС Оросын эдийн засаг 1.1 хувиар өснө гэж таамаглал дэвшүүлжээ.

Оксфордын их сургуулийн эдийн засгийн профессор, эдийн засгийн шинжээч Майкл Рохлиц “Дайны дараа Оросын эдийн засаг сүйрнэ” гээд “ОХУ-ын өнөөгийн эдийн засгийн өсөлт нь зөвхөн Украинд устгуулж буй зэвсгийн үйлдвэрлэлийн өсөлттэй холбоотой” гэж хэлэв. Тэрээр Оросын зэвсгийн үйлдвэрлэлийн өсөлт нь эдийн засагт эерэг хүчин зүйл болж байгаа мэт харагдавч энэ нь “ирээдүйтэй хөрөнгө оруулалт биш” бөгөөд “дайн дуусахад ийм эдийн засаг сүйрнэ” гэж тэмдэглэв.

Эдийн засгийн бусад нэр хүнд бүхий шинжээчид ч Оросын эдийн засгийн өсөлт нь зөвхөн Оросын Украины эсрэг дайн үргэлжилж байгаатай холбогдсон цэргийн үйлдвэрлэлийн өсөлт гэдэгт бүрэн итгэлтэй байна. Тухайлбал, Венийн Олон улсын эдийн засгийн судалгааны хүрээлэнгийн шинжээчид нэгдүгээр сард Оросын эдийн засаг “чадварынхаа хязгаарт хүрч, эдийн засгийн өсөлт авчирсан ч үүнээс цааш “хэт халалт” энэ өсөлтийг үргэлжлүүлэх боломжгүй болгоно гэдэгт итгэлтэй байна” гэжээ. Мөн Зүүн Европ судлалын төв “Өнгөрсөн жил Оросын ДНБ-ий өсөлт 3.5 хувьтай байсан бол энэ жил өндөр инфляци, ОХУ-ын Төв банкны үндсэн хүүгийн өсөлтийн улмаас 1.5 хувь хүртэл буурна гэж таамаглаж байна” гэв. Энэ бүхнийг энгийн үгээр тайлбарлавал: Эдийн засгийн шинжлэх ухаанд “хэт халалт”-ыг стагнаци гэдэг. Энэ нь латины “stagnum–тогтонги ус” гэсэн үгнээс гаралтай “stagnatio-хөдөлгөөнгүй” буюу “зогсонги байдал” гэсэн үг юм. Стагнаци нь тодорхой хугацааны дараа үйлдвэрлэл, худалдаа өсөх боломжгүй болж, зогсонги байдалд орохыг хэлдэг. Стагнаци нь Оросын түүхэнд “Бережневийн зогсонги байдал” гэдэг нэрээр үлдсэн. Зогсонги байдал нь эцэстээ инфляци буюу цалин хөлс, хүн амын амьжиргааны түвшний бууралтыг тогтоох аргагүй болгон нийгмийн өөрчлөлт авчирдаг. Энэ нь эдийн засгийн өөрчлөгдөх чадваргүй бүтэц буюу инноваци, шинжлэх ухаан, технологийн дэвшлийн дархлаагүй байдлаас үүдэн бий болдог үзэгдэл юм. ЗХУ гадны технологийг хулгайлж, хуулбарлан үйлдвэрлэл явуулдаг, өөрсдийн Оюуны өмчийн гэрчилгээгүй байснаас энх цаг ирэхэд иргэний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, дэлхийн зах зээлд нийлүүлэх чадваргүй болж сүйрсэн. Энэ явдал ОХУ-д тохиох гэж байна. Харин цэргийн эдийн засаг гэдэг нь Оросын улсын төсөв цэргийн үйлдвэрлэлийг дэмжиж, өндөр цалинтай ажлын байрууд бий болгон, байлдаж буй цэргүүдийн цалин, дайнд шархадсан, амь үрэгдсэн цэргийн ар гэр их хэмжээний мөнгө авч буй явдал иргэдийн хэрэглээг дэмжин, рублийн эргэлтийг бий болгож буй гол хүчин зүйл болж байгаа юм. Гэхдээ Оросууд Украинд устгуулсан зэвсгийн оронд шинийг үйлдвэрлэж байна. Үйлдвэрлэсэн пуужин, танк, сум, бүр цэргийн жижиг хүрзийг ч эдийн засгийн өсөлтөд тооцож байна. Энэ нь иргэний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж эдийн засгийг тэлэх боломжгүй байна гэсэн үг. Эдийн засаг тэлж валют олж чадахгүй бол инфляци уяанаасаа алдагддаг. Дэлхийн I дайнд тосгоноос цэрэгт явсан тариачдын ард гэрт хаант засаг их хэмжээний мөнгө цутгасан. Гэтэл стагнаци энэ мөнгийг нь зүгээр л цаас болгож орхисон. Ингээд хувьсгал гарч Хаант Орос улс задарсан. Энэ явдал ОХУ-д яг адилхан давтагдаж байна. Өөрөөр хэлбэл Оросын холбооны улсууд өнөөдөр төсвийн татаасан дээр тогтдог. Гэтэл энэхүү татаас нь цаас болчихоор холбооны улсууд өөрсдийн байгалийн баялгаас олж буй мөнгийг Москвад өгөхгүй, өөрсдөө авахаас өөр аргагүй болно. Үүнийг л ОХУ-ын задрал бас сүйрэл гээд байгаа хэрэг.

Г.АМАРСАНАА

АНУ-ын Төлөөлөгчдийн танхим “ТикТок” олон нийтийн сүлжээг тус улсад хориглох нөхцөлийг тусгасан хуулийн төслийг баталлаа.

Тодруулбал, “ТикТок”-ийг эзэмшигч Хятадын БайтДенс компанид хувьцааныхаа хяналтын багцыг зарахад зургаан сарын хугацаа өгөх ба эс бөгөөс уг нийгмийн сүлжээг АНУ-д хэрэглэхийг хориглох юм.

Төлөөлөгчдийн танхимын гишүүдийн 352 нь дэмжиж, 65 гишүүн татгалзсан санал өгчээ.

АНУ-ын 150 сая хүн “ТикТок” платформыг ашигладаг бөгөөд дээрхийн адилаар хэрэглэгчдийн мэдээллийг хуваалцах боломжтой гэж үзэж байгаа юм.

АНУ-д “Супер мягмар гариг”-т болсон намын сонгуулийн санал хураалтад хуучин болон одоогийн ерөнхийлөгч Дональд Трамп, Жо Байден нар илт ялалт байгуулав. Трамп зөвхөн Вермонт мужид, Байден Самоа мужид ялагдав. Трамп Флорида дахь Мар-о-Лаго дахь эдлэн дээр өөрийн дэмжигчидтэй уулзахдаа Байденыг АНУ-ын түүхэн дэх “хамгийн муу ерөнхийлөгч” гэж нэрлэв. Харин Байден “Трамп Америкийн ардчилалд заналхийлж байна” гээд “Бид урагшлах уу, эсвэл Дональд Трампыг ерөнхийлөгч болгож эмх замбараагүй байдал, хуваагдал, харанхуй руу орох уу гэдэг сонголтын өмнө ирээд байна” гэж хэлжээ.

Өмнөд Каролина мужийн амбан захирагч асан, НҮБ-д суугаа АНУ-ын төлөөлөгч асан Никки Хейли Бүгд найрамдах намын сунгаанаас нэрээ татаж байгаагаа албан ёсоор мэдэгдсэн ч тэрээр өөрийн намын үлдсэн цор ганц өрсөлдөгч болох Дональд Трампыг дэмжинэ гэж хэлээгүй нь уламжлалыг эвдсэн онцлох явдал болов. Мөн Виржиниа мужид Бүгд найрамдах намын анхан шатны сонгогчдын 40 хувь, харин Хойд Каролина мужид 32 хувь нь дөрвөн ч эрүүгийн хэрэгт шалгагдаж байгаа Трамп гэмтэн болох нь тогтоогдвол ерөнхийлөгч болох ёсгүй гэсэн санал өгсөн нь яах аргагүй анхаарал татсан явдал байв. Иймээс Никки Хейли “Би Бүгд найрамдах намын гишүүн, үргэлж консерватив үзэлтэн байсан бөгөөд Бүгд найрамдах намаас нэр дэвшигчийг үргэлж дэмжиж ирсэн. Гэхдээ яг ийм тохиолдолд яах ёстойг Маргарет Тэтчер “Хэзээ ч олонхын санааг дагаж болохгүй. Үргэлж өөрийнхөө толгойгоор шийд” гэж хэлсэн байдаг гэжээ. Хамгийн гол нь Хейли бусад нэр дэвшигчидтэй адил “Сонгуулийн сунгаанаас гарч байна” гэсэнгүй “Харин одоо кампанит ажлаа түр зогсоох цаг болжээ” гэж хэлсэн нь судлаачдын анхаарлыг гойд татав. Өөрөөр хэлбэл, энэ нь Никки Хейли намын сунгаанаас гарч байгаа ч ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцохоо зогсоохгүй гэсэн үг юм. Бас энэ нь түүний баг спонсоруудынхаа үлдсэн мөнгийг буцаан өгөх шаардлагагүй, Хейлигийн цаашдын сонгуульд хэрэглэхээр нөөцөлж байна гэсэн үг аж.

Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн кампанит ажилдаа хандиваар цуглуулсан мөнгө нь Байденаас хэд дахин бага болоод буй Дональд Трамп энэ сарын 3-нд нэмэлт мөнгө татах найдлага тээн бизнесмэн Илон Масктай уулзсан болохыг “New York Times (NYT)” болон “Bloomberg” яг энэ үеэр дэлгэж орхив. NYT агентлаг, Флорида мужийн Палм-Бич хотод экс ерөнхийлөгчийн зохион байгуулсан уулзалтад Бүгд найрамдах намын өөр гурван чинээлэг хандивлагч оролцож, Трамп цугларсан хүмүүсийн өмнө Маскийг “магтаж” байсан бөгөөд “Удахгүй бизнесмэнтэй ганцаарчлан ярилцана гэж найдаж байна” гэж хэлсэн хэмээн бичжээ. Харин Трампын кампанит ажилд хөрөнгө оруулахаар шийдсэн эсэхийг асуусан “Bloomberg”-ийн сэтгүүлчийн хүсэлтэд Маск хариу өгөөгүй аж. Эдгээрийг энгийн үгээр тайлбарлавал, Илон Маскын “Tesla” компани үйлдвэрээсээ цахилгаан машинаа шууд хэрэглэгчдэд зарж, засвараа ч өөрсдөө хийдэг учир диллерүүдийн бүлэгтэй том зөрчилтэй байдаг. Гэтэл автомашины диллерүүдийн бүлэг нь Бүгд найрамдах намын том хандивлагчид тооцогддог. Мөн ажилчдын цалин хангамж, ажлын нөхцөлийн асуудлаар Илон Маск Үйлдвэрчний эвлэлтэй асуудалтай байгаа. Энэ бүхэнд АНУ ерөнхийлөгч түүнд тодорхой дэмжлэг үзүүлж чадна. Бас “Google”-ээс авахуулаад АНУ-ын бүх том “IT” компаниуд Ардчилсан намын спонсорууд байдаг. Гэтэл Илон Маск АНУ-ын гол хоёр намд хоёуланд нь хандив өгсөөр ирсэн. Хамгийн гол нь Илон Маск “Украины газар нутгийг Орост өгч дайныг зогсоох ёстой” гэдэг төдийгүй сүүлийн үед мансуурагч болох нь олон нийтэд ил болсон. Бас өнгөрсөн онд Америкийн “New Yorker” сэтгүүл “Илон Маскийн сүүдрийн хаанчлал” нэртэй нийтлэлдээ “Илон Маск АНУ-ын аюулгүй байдал, сайн сайханд аюул учруулж байгаа нь Цагаан ордон болон Пентагоныг улам ихээр түгшээж байна” хэмээн бичсэн нь олон нийтийн дунд жинхэнэ шуугиан тарьсан бөгөөд өнөөдөр Украины дайнд Оросууд түүний “Starlink”-ийг ашиглаж буй нь бас тодорхой болчихсон. Харин мөнгөний асуудалд орчихсон Дональд Трампын хувьд АНУ-ын нэр хүндтэй сонин, сэтгүүлийн эрэн сурвалжлах багийнхан төдийгүй ТТГ Трамп яагаад Путины тухай юм яривал зөвхөн магтаад байдгийн учрыг хайж, олох “Трампыг зүглэсэн Кремлийн мөнгөний мөрийг тодруулах” зорилготой жинхэнэ “тусгай ажиллагаа” эхлүүлээд байгаа билээ.

Уулзалт нь хэвлэлээр ил болсны дараа Илон Маск өөрийн эзэмшлийн “Х” хуудсандаа “АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байден болон ерөнхийлөгч асан Дональд Трампын сонгуулийн кампанит ажлын алинд нь ч хандив өгөхгүй” гэж мэдэгдсэн ч олон улсын зарим шинжээчид Трамп, Маск хоёрыг тэдэнд талтай ханддаг Путинтэй нь нийлүүлэн “Америкийн эсрэг гурвал” хэмээн бичиж эхэлсэн нь Дональд Трамп төдийгүй Илон Маскын хувьд ч тун таагүй мэдээ юм. Учир нь Кремлийн өгсөн мөнгө ил болж байж л Бүгд найрамдах намын Трампыг дэмжсэн гишүүд Никки Хейлийд санал өгнө. Эд нар дээр нам бусчууд болон Ардчилсан намын зөв сэтгэгчид нэмэгдэж ерөнхийлөгчийн сонгуульд хэн ялах нь бүрэн тодорхой болно. Энэ бүхэн Никки Хейли Бүгд найрамдах намын ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сунгаанаас нэрээ татан спонсоруудын мөнгийг хэмнэж, Трампын хэргийг шүүх хурлуудын шийдвэр, намын их хурлаа хүлээх тактикт шилжиж байна гэсэн үг болж таарав. Ийнхүү АНУ-ын ерөнхийлөгчийн энэ удаагийн сонгууль уран сайхны кинонуудаасаа ч дутахгүй адал, явдал дүүрэн өрнөх шинжиндээ шилжив. Тухайлбал, “Супер мягмар гариг”-ийн дүн гарсны маргааш Англи, Уэльсийн Дээд шүүхээс Дональд Трампыг Санкт-Петербург хотын зочид буудалд “бохир бэлгийн харьцаанд орсон” бас “Оросын нууц албаны төөөлөгчөөс хахууль авсан” гэх хэргийн явцад Английн “Orbis Business Intelligence” компанийн шүүх ажиллагаанд гаргасан зардлыг АНУ-ын экс ерөнхийлөгчөөр төлүүлэх шийдвэр гаргав.

Английн алдарт “MI6”-ийн Оросын хэлтсийн дарга асан Кристофер Стилийн байгуулсан “Or­bis” компанийн Трамптай холбоотой арав гаруй бичлэг бүхий материал аль 2016 онд сэтгүүлчдэд хүрсэн боловч шүүх хэрэгсээгүй, найдваргүй мэдээлэл хэмээн тэд нийтэд тараагаагүй юм. Харин 2017 оны эхээр буюу шинэ ерөнхийлөгчийн тангараг өргөх ёслолын өмнөхөн “BuzzFeed” сайт “Or­bis” компанийн материалыг бүхэлд нь нийтэлсэн нь уг асуудыг шүүх авч хэлэлцэхэд хүргэсэн. Харин шүүх энэ бичлэгүүдийг ориг бус хуулбар байна гэсэн шалтгаанаар Трампт хэрэг үүсгээгүй өнгөрсөн билээ. Иймээс экс ерөнхийлөгч Санкт-Петербург хотын “Москва” зочид буудалд янхнуудад “алтан бороо оруулсан” гэх бичлэгийн улмаас “Orbis”-ийн эсрэг Английн шүүхэд хувийн нууц задруулсан хэмээн нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд өнгөрсөн хоёрдугаар сард уг шүүхээс Их Британийн “Orbis” компанийн эсрэг гаргасан нэхэмжлэлийг нь хэрэгсэхгүй болгож, Трамп нөхөн төлбөр авах боломжгүй болсон юм. Тэгвэл Англи, Уэльсийн Дээд шүүхийн шүүгч Карен Стейн “Orbis Business In­telligence” компанийн Трамптай холбоотой хэргээр хуульчдад зориулан гаргасан нийт зардлыг 600 мянга гаруй фунт стерлинг (ойролцоогоор 760 мянган доллар) гэж тооцсон бөгөөд тусгай шүүгч эцсийн шийдвэрээ гаргахаас өмнө Трамп шүүхийн шийдвэрээр 300 мянган фунт стерлинг (380 мянган доллар) “Orbis”-т төлсөн байх ёстой гэж мэдэгдсэн байна. Мөн КГБ-гийн Вашингтон дахь тагнуул асан, АНУ-ын олон улсын судлаач, блогер Юрий Швец “Трампын Кремлийн гарт орсон тухай түүх”-ийг нийтийн сүлжээнд дэлгэн тавив. Ийнхүү “Дональд Трамп Оросоос санхүүждэг” гэх хэрэг дахин сэдрэв.

 

Г.АМАРСАНАА

Ерөнхийлөгч Жо Байден: Өнөөдөр бид Ардчилсан нам, Бүгд найрамдахчууд, бие даагч нартайгаа хамт байна. Гэхдээ хамгийн чухал нь бие биенийхээ өмнө, Америкийн ард түмний өмнө, Үндсэн хуулийн өмнө хүлээсэн үүргээ америк хүн болгон ухамсарлаж тэд эрх чөлөө дарангуйллыг ямагт ялна гэдэгт бат итгэлтэй байдаг.

Ерөнхийлөгч Владимир Путин эрх чөлөөт ертөнцийн суурийг ганхуулах гэж оролдсон. Гэхдээ тэр буруу тооцоолсон. Тэр бодож, төсөөлж ч байгаагүй хатуу ханатай тулгарсан. Тэр украинчуудтай нүүр тулсан.Ерөнхийлөгч Зеленскийгээс авахуулаад Украин хүн бүрийн аймшиггүй, зоригтой, шийдэмгий байдлыг дэлхий дахин үнэхээр бахдаж байна. Танкны замыг өөрийн биеэр хааж буй иргэд,оюутан, тэтгэврийн хөгшид, багш гээд Украин хүн бүр эх орноо хамгаалагч цэрэг болон хувирчээ. Ерөнхийлөгч Зеленский Европын парламентад хэлсэн үгэндээ энэхүү тэмцлийг“ гэрэл харанхуйг ялна” гэж тодорхойлсон. Өнөөдөр энэ танхимд Украинаас АНУ-д суугаа Элчин сайд Тэргүүн хатагтайн хажууд сууж байна. Энд байгаа босож чадах бүх хүмүүс босч, дэлхий даяар болон Украинд бидний дохиог илгээцгээе. Украины ард түмэн та бүхэнд баярлалаа. Баярлалаа. Украин бол гэрэл гэгээтэй бас хүчтэй, шийдэмгий улс. Бид, Америкийн Нэгдсэн Улс, Украины ард түмэнтэй хамт мөр зэрэгцэн зогсож байна.

Түүх бидэнд дарангуйлагчдад түрэмгийллийнх нь төлбөрийг тухай бүр нь төлүүлэхгүй бол тэр бүр ч илүү их гай тарьдаг гэдгийг ойлгуулсан. В.Путины Украинд хийсэн сүүлийн дайралт нь санаатай, ямар ч шалтгаангүй үйлдэл байсан. Тэр удаа дараагийн дипломат хүчин чармайлтаас татгалзсан. Баруун болон НАТО-г түүнд ямар ч хариу үйлдэл үзүүлэхгүй гэж тэр бодсон. Тэр биднийг энд, АНУ-д, энэ танхимд, улс дотор нь хувааж чадна гэж итгэж байсан. Тэр биднийг Европт ч бас хувааж чадна гэж бодсон. Гэхдээ Путин алдсан. Бид бэлэн байсан. Бид улам эв нэгдэлтэй болсон. Бид нэгдмэл хэвээр үлдсэн. Бид түүнд нарийвчилсан, үндэслэлтэй хариу барьж чадсан. Бид олон сар зарцуулан Путиныг эсэргүүцэх Европ, Америкаас Ази, Африк хүртэл эрх чөлөөг эрхэмлэгч бусад улсуудын эвсэл байгуулж чадсан. Та бүхний олонхын адил би ч бас Европын холбоотнуудаа нэгтгэхэд тоо томшгүй олон цаг зарцуулсан. Бид Путины төлөвлөгөө болон хэрхэн үнэнийг гуйвуулж түрэмгийллээ зөвтгөхийг оролдох гэж буй талаар өөрсдийн мэдээллээ дэлхий нийттэй урьдчилан хуваалцсан. Бид үнэнийг Оросын худал хуурмагийн эсрэг гаргаж тавьсан. Путин дэлхий нийтэд дайсагнасан тул чөлөөт ертөнц түүнтэй хариуцлага ярьж байна. Европын холбооны Франц, Герман, Итали гээд хорин долоон гишүүн улстай хамт Их Британи, Канад, Япон, Солонгос, Австрали, Шинэ Зеланд болон бусад олон улс, тэр дундаа Швейцарь Оросын эрэг зогсож, Украины ард түмнийг дэмжиж байна.Путин одоо дэлхийгээс урьд өмнөхөөсөө илүүгээр тусгаарлагдаад байна.

Бид холбоотнуудтайгаа хамт Оросын эсрэг эдийн засгийн хүчирхэг хориг арга хэмжээ хэрэгжүүлж байна. Бид Оросын томоохон банкуудыг олон улсын санхүүгийн системээс тасалж, Оросын Төв банкны рублийг хамгаалах бодлого, үйл ажиллагаанд саад учруулж, Путины 630 тэрбум долларын “дайнд зориулах сан”-г нь үнэгүйдүүлсэн. Бид Оросын шинэ технологи авах хүслийг хааж байна, энэ нь түүний эдийн засгийн хүч болон армийг нь сулруулах болно.

Өнөөдөр би Путины харгис дэглэмийн ач тусаар хэдэн тэрбум доллар олсон Оросын олигархиуд, авлигач удирдагчдад хандан “Одоо хангалттай” гэж хэлж байна.АНУ ч би ч шийдвэр төгс байна. АНУ-ын Хууль зүйн яам Оросын олигархиудын гэмт хэргийг шалгах тусгай ажлын хэсэг байгуулж байна. Бид Европын холбоотнуудтайгаа нэгдэж, та нарын мөнгө, хөрөнгө, дарвуулт онгоц, тансаг орон сууц, хувийн нисэх онгоцыг нь олж, хурааж байна. Бид танарын хууль бусаар олж авсан бүх баялгийг хурааж авахыг зорьж байна.Өнөөдөр би холбоотнуудтайгаа нэгдэж өөрсдийн агаарын орон зайд Оросын бүх нислэгийг хааж, Оросыг цаашид тусгаарлаж, эдийн засагт нь дарамт шахалт үзүүлэх болно гэдгээ зарлаж байна.

Путин улс орныг нь юу хүлээж байгааг төсөөлж ч чадахгүй байна. Рублийн ханш аль хэдийнэ 30 хувиар унасан. Оросын хөрөнгийн зах зээл үнийн дүнгийнхээ 40 хувийг алдаж, арилжаа нь гацсан хэвээр байна.Оросын эдийн засаг ганхаж байна, үүнд зөвхөн Путин л буруутай. Путинд илгээх миний мессеж: Бид ухрахгүй.Би ухрахгүй.

Холбоотнуудтайгаа хамт бид Украинчуудын эрх чөлөөний төлөөх тэмцлийг дэмжиж байна. Цэргийн, эдийн засгийн, хүмүүнлэгийн тусламж үзүүлж байна. Бид Украинд тэрбум гаруй долларын шууд тусламж үзүүлсэн. Мөн бид цаашид ч Украины ард түмэнд эх орноо хамгаалж, зовлон зүдгүүрийг нь хөнгөвчлөхөд нь туслах болно. Гэхдээ би нэг зүйлийг тодорхой хэлье: манай цэргүүд Украинд Оросын цэргүүдтэй хийж буй мөргөлдөөнд оролцоогүй, оролцохгүй. Бид цэргүүдээ Европт Украинд тулалдах гэж биш, харин Путин баруун тийш хөдөлнө гэж шийдсэн тохиолдолд НАТО-гийн холбоотнуудаа хамгаалахын тулд илгээж байна.Үүний тулд бид Польш, Румын, Латви, Литва, Эстони зэрэг НАТО-гийн орнуудыг хамгаалахад Америкийн хуурай замын цэрэг, агаарын эскадриль, хөлөг онгоцуудыг дайчилсан.Миний тодорхой хэлсэнчлэн АНУ болон манай холбоотнууд НАТО-гийн нутаг дэвсгэрийн нэг инч,сантиметр бүрийг хамтын хүчээр хамгаалах болно.

Өнөөдөр миний өмнөх Бүгд найрамдах намын ерөнхийлөгч асан бидний гол холбоотон НАТО-гийн улсуудын эсрэг Путинд “Хүссэн зүйлээ хий” гэж хэлж байна. Миний бодлоор энэ бол хэрцгий, аюултай бөгөөд хүлээн зөвшөөрөгдөх ёсгүй зүйл.

Бид нөхцөл байдалд бодитой ханддаг. Украинчууд үнэхээр маш их зоригтой тэмцэж байна. Гэсэн хэдий ч ойрын хэдэн өдөр, долоо хоног, сарууд тэдний хувьд хэцүү байх болно. Путин хүчирхийлэл, эмх замбараагүй байдлыг өдөөсөн. Тэр өнөөдөр тулааны талбарт зарим амжилтад хүрч магадгүй ч урт хугацаандаа маш их хохирол амсаж,энэ бүхнийхээ төлбөрийг төлөх болно. Бүхэл бүтэн 30 жил тусгаар тогтнож эрх чөлөөгөө мэдэрсэн, үүнийхээ төлөө шүд зуун тэмцэхэд бэлэн, бардам Украины ард түмэн эх орноо буцаан Оросын эрхшээлд оруулах оролдлогыг тэвчихгүй гэдгээ удаа дараа харууллаа. Би бүх америкчуудад хэлэхийг хүсч байна: Би амлаж байсанчлан та бүхэнд шударга байх болно. Хөрш улсуудаа эзлэх хүсэлтэй Оросын дарангуйлагчийн үйлдэл дэлхий даяар асар их зардал, хохирол учруулж байна. Оросын эдийн засагт чиглэжбуй бидний хориг арга хэмжээ Америкийн бизнес эрхлэгчид болон хэрэглэгчдэд ч тодорхой хохирол учруулж байгаа.

Иймд тэднийгээ хамгаалахын тулд бид өөрсдийн мэдэлд байгаа бүх хэрэгслийг ашиглах шийдвэртэй арга хэмжээавч байна. Өнөөдөр би АНУ дэлхийн 30 улстай хамт дэлхийн нөөцөөс 60 сая баррель газрын тос гаргах болсон гэдгийг зарлаж байна. АНУ манай стратегийн газрын тосны нөөцөөс 30 сая баррель чөлөөлөх замаар энэ ажиллагааг удирдах болно. Эдгээр алхамууд нь АНУ-ын шатахууны үнийг бууруулахад тусална.

Энэ үеийн түүх бичигдэхэд Путины Украинтай хийсэн дайн Оросыг улам сулруулж, дэлхийн ардчилсанулсуудыг хүчирхэгжүүлсэн гэгдэх болно. Харамсалтай нь чухамхүү энэ аймшигт үйл явдал дэлхийн өнцөг булан бүрт байсан бүх хүмүүст ямар аюул ойртож буйг бүрэн ухааруулсан юм.

Бид дэвшилтэт улс орнуудын удирдагчдын эв нэгдэл, илүү нэгдсэн Европ, илүү нэгдмэл Барууныг харж байна. Украины ард түмнийг дэмжин дэлхийн хотуудад, тэр дундаа Орост ч олноороо цугларсан хүмүүсийн эв нэгдлийг бид харж байна. Ардчилал ба автократ засаглалын энэхүү тэмцэлд ардчилал өөрийн сайн талыг дэлгэн, дэлхий нийт энх тайван, аюулгүй байдлын талыг сонгож байгаа нь тодорхой байна. Энэ бол цаг хугацаа шаардсан жинхэнэ сорилт юм. Тиймээс Украины ард түмний төмөр мэт хатуу хүсэл, урам зоригийг үргэлжлүүлэн дэмжье.Эх орон нэгтнүүддээ, Украины ард түмнийг бидэнтэй холбож буй Украин гаралтай америкчууддаа хандаж хэлэхэд: бид та нарыг дэмжиж байна. Путин Киевийг танкаар бүсэлж магадгүй ч украинчуудын зүрх, сэтгэлийг хэзээ ч байлдан дагуулж чадахгүй. Тэр тэдний эрх чөлөөний хүсэл тэмүүллийг хэзээ ч унтрааж чадахгүй. Тэрээр чөлөөт ертөнцийг сонгосон шийдвэрийг хэзээ ч сулруулж чадахгүй.

Бидний өмнө дэд бүтцээ шинэ түвшинд гаргах арван жил байна. Энэ нь Америкийг өөрчилж, биднийг дэлхийн бусад улстай, ялангуяа Хятадтай тулж буй энэ зууны эдийн засгийн өрсөлдөөнд ялалтанд хүргэх зам байх болно. Би Си Жиньпинд хэлсэнчлэн тэр Америкийн ард түмний эсрэг хэзээ ч мөрий тавих хэрэггүй.

АНУ ковидын дараа эдийн засаг хамгийн хурдан сэргэсэн улс болоод байна.Ажилгүйдэл буурч, эдийн засаг өсөж цаашид ч эрчимжих төлөвтэй болов.

Бид дэлхий даяар вакцинжуулалтыг үргэлжлүүлэх болно. Бид дэлхийн 112 улс руу 475 сая тун вакцин илгээж хамгийн олон вакцин өгсөн улс болсон. Бид үүгээр зогсохгүй.

Хэрэв бид эрх чөлөө, шударга ёсыг дээдлэхийг хүсч байгаа бол хилээ хамгаалж, цагаачлалын тогтолцоогоо сайжруулах ёстой. Танхимаас: Хана босго! Хана босго! Хана босго! Бид хоёуланг нь хийж чадна гэж бодож байна. Манай улсын хил дээр хар тамхины хууль бус наймааг илүү сайн илрүүлэхийн тулд сүүлийн үеийн сканнер гэх мэт шинэ технологи суурилуулсан. Бид Мексик, Гватемалтай хамтарсан хилийн эргүүл байгуулж, олон хүний наймаачдыг баривчилсан. Бид хавчлага, хүчирхийллээс зугтсан гэр бүлийг хянан, ялгах шийдвэр гаргах ажиллагааг хурдасгахын тулд тусгай цагаачлалын шүүгчдийг томилсон. АНУ-д хууль ёсоор ороогүй хүмүүсийг бид буцаан илгээх боломжтой.Бид Өмнөд болон Төв Америк дахь түншүүдээсээ илүү олон ном ёсны дүрвэгсдийг хүлээн авч, өөрсдийн хилээ баталгаажуулах амлалт, дэмжлэгийг эрэлхийлж байна.Бидний өвөг дээдэс болох үе үеийн цагаачдын замыг гэрэлтүүлж байсан эрх чөлөөний бамбарыг асааснаар бид энэ бүхнийг хийж чадна.Түр зуурын статустай хүмүүс, хөдөө аж ахуйн ажилчид, зайлшгүй шаардлагатай үйлдвэрүүдийн ажилчдад АНУ-ын иргэншилтэй болох замыг нээцгээе. Компаниуд хэрэгцээтэй ажиллах хүчээ авч, гэр бүлүүд дахин нэгдэхийг олон арван жил хүлээхгүй байхын тулд хуулиа шинэчилцгээе.Энэ бол зөв алхам төдийгүй эдийн засгийн үндэслэлтэй зүйл юм. Тиймээс цагаачлалын шинэчлэлийг үйлдвэрчний эвлэлээс эхлээд шашны удирдагчид, АНУ-ын Худалдааны танхим хүртэл бүгд дэмжиж байна. Үүнийг зориглож нэг далайлтаар, нэг мөсөн хийцгээе.

Миний элэг нэгт америкчууд аа, өнөөдөр бид ардчиллын цайз болсон ариун газар цуглараад байна. Энэхүү Капитолд америкчуудын үе үеийнхэн зөрчилдөөнтэй цаг үед хамгийн чухал асуудлуудыг хэлэлцэж, агуу их зүйлийг хийсэн.Бид эрх чөлөөний төлөө тэмцэж, эрх чөлөөг өргөжүүлж, тоталитаризм, терроризмыг ялсан. Бид дэлхийн түүхэн дэх хамгийн хүчирхэг, хамгийн эрх чөлөөтэй, хамгийн чинээлэг улсыг байгуулсан. Бидний зорилго тодорхой. Бид ирээдүйгээ байгуулж байна. Эрх чөлөөг хамгаалах, шударга ёс, боломжийг өргөжүүлэхийн тулд бид сорилтыг даван туулах болно. Бид ардчиллыг аварна. Энэ цаг үе хичнээн хэцүү байсан ч би амьдралынхаа туршид байснаасаа илүү өөдрөгөөр өнөөдөр Америкийг харж байна. Учир нь би ирээдүйг харж байна. Учир нь бидний хувьд боломжгүй зүйл байхгүй гэдгийг би мэднэ. Бид тулгарч байсан хямрал бүрийг үргэлж боломж болгон хувиргаж ирсэн дэлхий дээрх цорын ганц улс юм. Боломж гэсэн ганцхан үгээр илэрхийлж болох улс бол АНУ юм. Улс үндэстний түүхт 245 жилийн ой тохиож буй өнөө орой би энд зогсож улс орныхоо байдлыг тайлагнаж байна. Мөн би тунхаглаж байна: Америкчууд та нар хүчтэй учраас улс орны байр суурь маань хүчтэй.Өнөөдөр бид нэг жилийн өмнөхөөсөө илүү хүчтэй болсон, нэг жилийн дараа бид өнөөдрийнхөөс илүү хүчтэй болсон байх болно.Бид цаг үеийн сорилтуудтай тулж, даван туулах цаг иржээ. Үүнийг бид нэг хүн шиг хийх болно. Нэг Америк, нэг АНУ.

Бурхан хүн бүрийг ивээг. Бурхан манай цэргүүдийг хамгаалах болтугай. Баярлалаа (Алга ташилт).

Г.АМАРСАНАА

ОХУ-ын сөрөг хүчний нэрт удирдагч Алексей Навальный агсан хоёрдугаар сарын 16-ны өдөр Хойд туйлд орших шоронд гэнэт нас барсан. Энэ сарын эхний өдөр Навальныйг оршуулах ёслол Москва хотод амьдарч байсан гэрийнх нь ойролцоох жижиг сүмд болж, түүнийг хамгийн ойрын оршуулгын газарт оршуулсан.
Олон хүн багтахгүй жижиг сүмд ээж Людмила, аав Анатолий нар нь түүнийг сүүлийн удаа үнсэж, гашуудагсад эцсийн хүндэтгэлээ үзүүлсний дараа номлогч лам Навальныйн нүүрийг цагаан даавуугаар бүрхсэний дараа авсны тагийг тавьснаар сүмийн ёслол нэг их удалгүй дууссан. Навальныйд хүндэтгэл үзүүлэхээр Орост суугаа АНУ, Францын болон барууны хэд хэдэн улсын Элчин сайд нар тэргүүтэй гадаадын дипломатууд хүрэлцэн ирсэн байв. Оршуулах ёслолд ирсэн нэгэн эмэгтэй Навальныйг “баатар” гэж нэрлэсэн бол өөр нэг залуу сөрөг хүчний улстөрчийг “эсэргүүцлийн бэлгэ тэмдэг” гэж магтаж, Орост хүн бүр эрх баригчдыг дэмждэггүй гэдгийг харуулахын тулд энд ирсэн гэж хэвлэлд ярьж байв.

Навальныйн шарилыг машинд ачихад гадаа нь цуглан уйлж байсан олон хүн бүгд алга ташиж түүний эцэг эхэд “Та хоёрт баярлалаа” хэмээн хашгирч байсан. Ингээд шарил ачсан машины араас хэдэн км үргэлжилсэн иргэдийн цуваа хөвөрч эхэлсэн. Москвагийн цагаар 17 цагт хаах байсан оршуулгын газар хаах аргагүй болж иргэдийн урт цуваа хөвөрсөөр байв. Навальныйн шарилд цэцэг өргөж буй иргэд “Бид хэзээ ч уучлахгүй”, “Путин бол алуурчин”, “Орос эрх чөлөөтэй болно”, “Дайнд үгүй гэж хэл”, “Путингүй Орос”, “Украинчууд сайн хүмүүс” бүр украинчуудын хэрэглэдэг “Баатруудын алдар бадраг!” гэх мэт туйлын зоримог уриа цуурайтуулж байсан.

Цагдаагийн алба хаагчид ёслолын газарт олноороо ирсэн байсан ч хөндлөнгөөс нэг их оролцоогүй юм. Гэхдээ “ОВД Инфо” агентлаг энэ өдөр ОХУ даяар 32 хотод нийт 400 гаруй хүн Алаксей Навальныйн дурсгалд хүндэтгэл үзүүлэхээр ирээд баривчлагдсан гэж мэдээлсэн.

Навальныйд хүндэтгэл үзүүлэх ёслолд эхний өдөр 16500 орчим хүн оролцсоныг “Белый Счетчик” олон нийтийн эсэргүүцлийн арга хэмжээнүүдийн оролцоог хэмжих төслийн баг тооцоолсон бол 23000 хүн талийгаачийн булшинд очсон тухай хараат бус “Дождь” телевиз мэдээлсэн. Навальныйд хүндэтгэл үзүүлэх иргэдийн цуваа тасрахгүй байгаа бөгөөд өнөөдөр ч үргэлжилсээр байна.

Харин Кремлийн эрх баригчид камер шүүн Навальныйд хүндэтгэл үзүүлсэн иргэдийн гэрээс нь саатуулж, шүүхэд өгч эхэлжээ.

Гэхдээ ийм олон хүнийг шоронд хорих боломж ОХУ-д ч байхгүй юм. Энэ явдлыг олон улсын судлаачид “Алаксей Навальныйн оршуулга Кремлийн дэглэмийн оршуулга болж хувирлаа” гэж бичиж байна.

Германы Агаарын цэргийн хүч(Luftwaffe)-ний ахлах офицеруудын онлайн хурлын бичлэг задарсан нь Оросын “эрлийз мэдээлэл”-ийн халдлага. Энэ бол Путины явуулж буй мэдээллийн дайны нэг хэсэг юм гэж Германы Батлан хамгаалахын сайд Борис Писториус мэдэгдэв. Мөн “Энэ бол бидний эв нэгдлийг бусниулах гэсэн оролдлого. Иймээс бид үүнд маш хянамгай хандаж, тэднээс дутахгүй шийдэмгий арга хэмжээ авах ёстой” гэж онцлон тэмдэглэв. Тэрээр “Путины өгөөшинд автахгүй байх хэрэгтэй” гээд “Кремль германчуудыг талцуулж, хагаралдуулж чадахгүй гэдэгт итгэж, найдаж байна” гэжээ.

Германы Батлан хамгаалах яам нийтийн анхаарлыг татах болсон Германы цэргийнхний утасны яриаг чагнаж улмаар нийтэд ил болгосон хэргийн дотоод шалгалтын үр дүнг хүлээж байна гэж мэдэгдэн “Үүнд уг нууц ярианд тохиромжтой платформыг сонгосон эсэхийг тодорхойлох зэрэг ажил багтаж байгаа”гэжээ. Учир нь уг нууц ярианд оролцогчид видео утасны “Webex” платформыг ашигласан байж магадгүй байгаа юм байна.

Оросын суртал ухуулгын “RT” телевизийн ерөнхий редактор Маргарита Симонян энэ сар эхэлсэн өдөр “Германы Бундесверийн өндөр албан тушаалтнууд Крымын гүүрийг сөнөөхөд хэдэн “TAURUS” далавчит пуужин хэрэг болох тухай ярилцсан 38 минутын аудио бичлэг надад байна” гэж мэдэгдэн, уг бичлэгийг олон нийтийн сүлжээнд тавьсан юм. Харин ОХУ-ын Гадаад хэргийн яам Германаас уг мэдээллийн талаар албан тайлбар өгөхийг шаардсан билээ. Германы канцлер Олаф Шольц “TAURUS” пуужингаар Москва хотыг буудахгүй ашиглах талаар хяналт тавихын тулд Германы цэргийн албан хаагчдыг заавал Украин руу илгээх шаардлагатай болно. Энэ нь Германыг Украины дайнд татан оролцуулна гэсэн үг. Иймээс Украинд “TAURUS” пуужин шилжүүлэхийг би эсэргүүцэж байгаа юм” гэж тайлбарлаж байсан. Гэтэл Германы Агаарын цэргийн хүчний ахлах офицерууд “TAU­RUS” далавчит пуужингаар Крымын гүүрийг сөнөөх талаар ярилцаж байгаа нь ил болж, олон улсад шуугиан тариад байна. Харин барууны цэргийн шинжээчид “Тэртэй тэргүй холын тусгалтай пуужин өгч байгаа туршлагатай Их Британид Герман “TAURUS”-аа өгч тэднээр дамжуулан Украинд хяналт тавих байх. Ямар ч байсан “F-16” онгоцтой болох үед нь энэ пуужин Украинд очсон байх болно” хэмээн бичиж эхлэв.

 

Г.АМАРСАНАА