Category: гадаад

Цагдаа нар Колумбын Их сургуульд хууль, журам тотоосны маргааш өдрийн орой Калифорнийн их сургуулийн хотхонд Палестинчууд болон Израилийг дэмжигч хоёр бүлгийн хооронд мөргөлдөөн гарчээ.

Колумбын Их сургуулийн дэд ерөнхийлөгч Мэри Осако “Өнөө шөнө манай сургуулийн талбай дахь хуаранд аймшигт хүчирхийлэл болсон тул бид эрх баригчид болон хууль сахиулах байгууллагад хандахаас өөр аргагүй болсон” гэж мэдэгдсэн байна. Мөргөлдөөн яг юунаас болсон нь одоогоор тодорхойгүй байгаа ч зарим мэдээллээр хоёр бүлгийн хооронд “буфер бүс” болж байсан хаалтыг авч хаясан маргалдаан мөргөлдөөнд хүргэсэн байна.Олон нийтийн сүлжээнд тавигдсан бичлэгт Палестиныг дэмжигчдийн майхан хуаран руу элдэв зүйлс, галтай бамбар шидэж байгаа нь харагдаж байна.

Лос-Анжелес хотын захирагчийн алба тус хотын цагдаагийн газар ажилтнуудаа их сургууль руу илгээсэн гэж мэдэгдэв. Оюутны хотхонд ажиллаж буй цагдаа нарын бичлэг ч нийтийн сүлжээнд тавигдсан байна. Энэ үеэр Калифорнийн их сургуулийн орчимд байсан “Daily Bru­in” сонины сурвалжлагч Дилан Винвард “Израиль, палестинийг дэмжигчдийн хооронд мөргөлдөөн гарангуут орон нутгийн цагаар 22:00 цагийн орчимд их сургуулийн удирдлагууд “хууль бус мөргөлдөөн” болсныг мэдээлсний дараа Лос Анжелесийн цагдаа нар офицеруудаа их сургуулийн кампус руу илгээсэн” гэж мэдээлжээ. Мөргөлдөгчид бие биен рүүгээ усны сав, бамбар, тэр ч байтугай хэн нэгний скутер гэх мэт янз бүрийн зүйл шидэж эхэлсэн бөгөөд агаарт нулимс асгаруулагч хий үнэртэж байжээ. Сэтгүүлч Винвард их сургуулийн хамгаалалтын ажилтнууд хамгаалалтын бүсийг “аюулгүй байлгаж чадахгүй” болсон тул уг талбайг орхиж байгааг мэдээлжээ.

Энэ явдлаас өмнө өнгөрсөн мягмар гаригийн орой АНУ-ын цагдаа нар Нью-Йорк дахь Колумбын их сургуулийн Палестиныг дэмжигч жагсагчид эзэлж байсан майхан барьсан талбай, хориглолт хийсэн их сургуулийн байранд дайран орсон юм. Хэдэн зуун цагдаа Их сургуулийн Хамилтон танхимын цонхоор эвхэгддэг тавцан ашиглан нэвтэрчээ. Америкийн хэвлэлүүд энэ үеэр цагдаа нар 50 орчим жагсагчийг баривчилсан гэж мэдээлж байсан билээ. Тэднийг гарыг нь гавлан автобусанд суулган авч явсан байна. Үүнээс нэг өдрийн өмнө Палестинчуудыг дэмжиж, Газын зурвас дахь Израилийн үйл ажиллагааг эсэргүүцсэн жагсагчид Хэмилтон Холлыг эзлэн авсны дараа их сургуулийн захиргаа цагдаагаас тусламж хүссэн учир цагдаа нар уг ажиллагааг явуулсан билээ.

Израилийг эсэргүүцсэн жагсаалд зөвхөн Колумбын их сургуулийн оюутнууд оролцож байгаа биш гэдгийг Нью-Йорк хотын дарга Эрик Адамс онцлон хэлж Калифорнийн Их сургуулийн Хамилтон Холлыг булаан авах ажиллагааг “гадны ухуулагчид” зохион байгуулсан гэж мэдэгдэж байсан. Уг эсэргүүцлийн жагсаалыг зохион байгуулагчдын нэг, Колумбын их сургуулийн палестин эрдэмтэн Махмуд Халил “Ройтерс” агентлагт “Колумбын их сургуулийн кампус дээр палестинчуудыг дэмжсэн эсэргүүцлийн жагсаалд оролцогчид хоёр долоо хоногийн турш майханд байрлаж байна.Жагсаалын үеэр гадны хүмүүс байгаагүй. Эдгээр хүмүүс бүгд оюутнууд” гэж хэлжээ.

Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 18-нд Их сургуулийн захирлууд Конгресст өөрсдийн кампус дахь антисемитизмийн асуудлын талаар мэдүүлэг өгсний маргааш хуаранд жагсагчдын тоо эрс нэмэгдэж Колумбын их сургууль АНУ-д Газын зурвас дахь дайныг эсэргүүцсэн анхны жагсаал болж Их сургуулийн захиргаа цагдаа нарыг хөндлөнгөөс оролцохыг хүсэж 100 гаруй жагсагчийг баривчилж байжээ. Үүнээс хойш Техас, Калифорниа, Жоржиа, Хойд Каролина болон Америкийн бусад олон их сургуулиудад Палестинчуудыг дэмжсэн жагсаалууд болсон байна. Эдгээр боловсролын байгууллагуудын кампус гэгддэг хотхонд цагдаа нар 1000 гаруй жагсагчийг баривчилжээ. Гэсэн хэдий ч Америкийн зарим их дээд сургуулиуд Палестинчуудыг дэмжиж, Израилийн үйл ажиллагааг эсэргүүцсэн жагсаалд саад болохгүй байгаа учир жагсагчид их сургуулийн кампусуудад майхан бааз байгуулж, жагсаал зохион байгуулсаар байгаа юм. Үүний зэрэгцээ Америкийн зарим еврей оюутнууд эдгээр жагсаалаас болж их сургуульд суралцах боломжгүй болж буй талаар гомдол мэдүүлэх болсон билээ.

Колумбын их сургуулийн нэгэн багш өмнө нь еврей оюутнуудад кампусаас түр зайлсхийхийг зөвлөж байжээ.

Израилийг эсэргүүцэгчид нь палестинчууд, арабууд болон аливаа дайныг эсэргүүцэгч ардчилсан намыг дэмжигч оюутан багш нар байгаа аж. Харин Израилийг дэмжигчид нь мэдээж еврей бас “Манай шашинд ороогүй болгоныг устгаж, дэлхийг тэр чигээр нь “ногоон” болгоно” гэдэг исламын шашныг эсэргүүцдэг оюутан, багш нар байгаа юм байна

2022 онд 16 настай Ника Шакарами Тегеранд болсон Засгийн газрын эсрэг жагсаалд оролцоод сураггүй алга болж, түүний цогцсыг ес хоногийн дараа олсон бөгөөд мөрдлөгийн дараа тус улсын эрх баригчид түүнийг амиа хорлосон гэж мэдэгдэж байжээ. Гэвч “BBC Eye”-ийн мөрдөн шалгах, эрэн сурвалжлах хэлтсийнхэн Никаг Ираны тагнуулын гурван ажилтан хүчирхийлж хөнөөн цогцсыг хотын гудамжны нэг хэсэгт хаясан болохыг тогтоожээ.

Энэхүү мэдээллийг Ираны тагнуулынхны явуулсан мөрдлөгийн дүнгийн тухай нууц тайлангийн баримт бичгийн ачаар олж авсан байна. Дээрх тайланд тус улсын Исламын байгууллагуудыг хамгаалдаг аюулгүй байдлын алба болох Исламын хувьсгалт гвардын корпус(IRGC)-ийн явуулсан Ника Шакарамигийн үхлийн талаарх мөрдлөгийн тухай нууц хураангуй мэдээлэлд багтсан байжээ. Энэхүү тайланд үнэнийг нуун дарагдуулахыг оролдсон түүний алуурчид болон ахлах тушаалын офицеруудыг нэрлэж, охиныг баривчлагдсаны дараа Ираны хамгаалалтын албаныхан өөрсдийн фургон машинд хүчирхийлсэн тухай аймшигт мэдээллийг бичсэн байжээ.

Ника Шакарами алга болж, нас барсан нь олон нийтийн анхаарлыг татаж, түүний гэрэл зураг Ираны эмэгтэйчүүдийн эрх чөлөөний төлөөх тэмцлийн нэгэн бэлгэ тэмдэг болжээ. BBC агентлаг Ираны Засгийн газар болон түүний харьяа Хувьсгалт гвардын албанд тайлбар авахаар хандсан ч хариу ирүүлээгүй юм байна.

Энэ сарын 28-ны орой Тбилисийн төв талбай дээр Гүржийн төрийн бус байгууллагууд, сөрөг хүчний намуудын гишүүд, тэдний байр суурийг дэмжсэн иргэд зэрэг 20 мянга орчим хүн цугларч “Гадаадын агентууд”-ын тухай Оросын хуулийн ижил төстэй хуулийн төслийг дэмжиж буй депутатуудтай “ичгүүрийн коридорт нүүр тулж уулзах”-ыг хүсчээ. Жагсагчид “Гадаадын нөлөөллийн ил тод байдлын тухай” хуулийн төслийг ОХУ-ын “Гадаадын агентуудын тухай” хуулиас хуулбарласан гэж үзэж байгаа бөгөөд тус улсын парламент уг хуулийн анхны хэлэлцүүлгийг хийгээд байгаа юм. Сөрөг хүчин гурав дахь долоо хоногтоо эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулж байгаа бөгөөд энэ удаа цагдаа, тусгай хүчнийхэнтэй мөргөлджээ.

Үр дүнд нь жагсагчдыг цагдаа болон тусгай хүчнийхэн Гүржийн парламентын ордноос хүчээр холдуулжээ. Эхлээд Гүржийн Дотоод хэргийн яам жагсаалд оролцогчдод хандан Парламентын ордны барилгаас гарах гарцыг чөлөөлөхийг уриалсны дараа баривчлах ажиллагаа эхэлсэн байна. Үүний дараа цагдаа нар жагсагчдын эсрэг халуун чинжүүтэй шингэн шүршигч цацаж, хаалганаас холдуулжээ. Дотоод хэргийн яамнаас “Бид хууль тогтоомжийн дагуу тусгай хэрэгсэл ашигласан. Жагсаалд оролцогчид хууль сахиулах байгууллагын ажилтнуудыг хэл амаар доромжилж, тэдэн рүү янз бүрийн зүйл шидсэн” гэж мэдэгдсэн байна. Харин Гүржийн Ерөнхийлөгч Саломе Зурабишвили Дотоод хэргийн яамны энэ үйлдлийг эрс буруушааж “Тайван жагсагчдын эсрэг маш зохисгүй, үндэслэлгүй, зүй бусаар хүч хэрэглэх явдал Тбилисид үргэлжилсээр байна. Энэ бүхний хариуцлагыг зөвхөн төр,засаг үүрэх ёстой. Гүржийн ард түмэн тайван жагсаал хийх эрхээ хасуулж байна” гэж мэдэгджээ. Гүржийн ерөнхийлөгч Саломе Зурабишвили жагсагчдыг дэмжиж байгаагаа мэдэгдэж, уг хууль батлагдвал хориг тавихаа амласан байна. Харин сэтгүүлчид “Орон нутгийн цагаар шөнө дундын өмнөхөн цагдаа нар нулимс асгаруулагч хий, усан буу ашиглан жагсаалыг тарааж эхэлсэн” гэж мэдээлсэн байна.

Энэ удаа эрх баригч “Гүржийн мөрөөдөл” намаас хоёр дахь удаагаа уг хуулийн төслийг санаачлаад байгаа билээ. Өнгөрсөн гуравдугаар сард болсон өргөн хүрээг хамарсан эсэргүүцлийн дараа уг хуулийг эргүүлэн татахаас өөр аргагүй болж байсан юм. Шинэ хуулийн төсөл нь өмнөхөө бараг бүрэн давтаж байгаа боловч “гадаадын нөлөөллийн төлөөлөгч” гэсэн үгийг “гадаадын эрх ашгийг баримталдаг байгууллага” гэсэн нэр томьёогоор сольсон байна.Энэ бүхний цаад учир нь ийм юм.

2008 оны наймдугаар сарын 7-8-нд шилжих шөнө тусгаар тогтнолоо зарласан Өмнөд Осетийн нутаг дэвсгэрт Гүрж цэргээ оруулав. Наймдугаар сарын 8-ны үдээс хойш ОХУ-ын ерөнхийлөгч Дмитрий Медведев тус мөргөлдөөнтэй бүс рүү цэргээ оруулж эхэлснийг зарлав. Хэдхэн хоногийн дотор Оросын цэргүүд Өмнөд Осетийн зэвсэгт хүчинтэй хамтран Гүржийн цэргийг Өмнөд Осетоос, мөн Абхазын хүчинтэй хамтран Абхазын Кодори хавцлыг болон зэргэлдээх хэд хэдэн бүс нутгийг эзэлжээ.

“Оросын халдлага” гэж нэрлэгдсэн энэ дайн геополитик, эдийн засгийн болон бусад чухал үр дагавар үзүүлж Орос улс Өмнөд Осет, Абхазыг тусгаар улс гэж албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөв. Үр дүнд нь, Гүржийг НАТО-д элсүүлэх үйл явц зогсонги байдалд орж, Гүржийн ардчилсан төр засаг, АНУ болон Оросын байгалийн баялагт “уягдсан” Европын Холбооны нэр хүнд гүрж иргэдийн дунд навс унав. Хожим нь олон шинжээч Орос-Гүржийн энэхүү дайнд барууны зүгээс үзүүлсэн хэт сул хариу арга хэмжээ Оросын эрх баригчдыг 2014 онд Крымийг өөртөө нэгтгэж, Донбасс дахь дайнд түлхэж, дараа нь 2022 онд Украиныг бүрэн хэмжээгээр довтлоход хүргэсэн гэж дүгнэх болно.

ЗХУ-ын үед Москвад амьд цэцэг болон элдэв төрлийн жимс тээврийн том онгоцоор авчирч зарж баяжсан “хүнд гарууд”-ын үргэлжлэл гэгддэг гүрж гаралтай Оросын бизнесмэн Бидзина Иванишвили 2011 оны аравдугаар сарын эхээр бизнесээ орхиж, улс төрд орох гэж байгаагаа зарлав. Түүнийг ийнхүү улс төрийн амбицаа зарласных нь дараа Иванишвили Гүржийн давхар иргэншлээс хасагдав. Ингээд Иванишвили Францын иргэншил авч Гүржид харьяалалгүй хүн сонгуульд оролцох эрхгүй байсан тул нийгмийн хөдөлгөөн үүсгэв.

Мөн оныхоо 11 дүгээр сарын эхээр “Гүржийн мөрөөдөл” нийгмийн шинэ хөдөлгөөнийг байгуулснаа албан ёсоор зарлаж Филармонийн танхимд уг хөдөлгөөний танилцуулга болов. Энэхүү танилцуулгад хэдэн мянган хүн оролцож уг арга хэмжээний үеэр Каха Каладзе Гүржийн шигшээ багийн ахлагчийн албан тушаалаа орхиж, шинэ хөдөлгөөнд нэгдэж байгаагаа мэдэгдэв.

Ийнхүү “Гүржийн мөрөөдөл” буюу бүрэн нэр нь “Гүржийн мөрөөдөл- Ардчилсан Гүрж” нам байгуулагдах суурь тавигдав. Иванишвили Гүржийн иргэншлээс хасагдсантай холбогдуулан тус холбоог албан ёсоор Манана Кобахидзе удирдаж байжээ. Гүржийн мөрөөдлийн гишүүдэд улстөрч Созар Субари, экс дипломат Тедо Жапаридзе, их мастер

Зураб Азмайпарашвили, хөлбөмбөгчин Каха Каладзе зэрэг алдартнууд багтсан байна.

Улмаар 2012 оны 10 дугаар сарын 1-нд Гүрж улсад болсон парламентын сонгуулийн дүнгээр Гүржийн мөрөөдөл – Ардчилсан Гүрж сонгуулийн эвсэл Гүржийн парламентын суудлын талаас илүү хувийг авсан юм. 2013 онд Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үр дүнгээр тус холбооноос нэр дэвшигч Гиоргий Маргвелашвили Гүржийн ерөнхийлөгчөөр сонгогдов. Харин 2018 онд болсон дараагийн сонгуулийн үр дүнгээр бие даан нэр дэвшигч, “Гүржийн зам” намын дарга асан Саломе Зурабишвили тус улсын ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон юм.

Сонирхуулахад, 2019 оны эхээр Гүрж дэх Кавказын судалгааны төв санал асуулга явуулахад гүрж иргэдийн 27 хувь нь “Гүржийн мөрөөдөл”-ийг барууны талыг баримтлагч, 16 хувь нь Оросыг дэмжигч, 41 хувь нь тус намыг Баруун болон Оростой сайн харилцаатай гэж үзэж байжээ. Харин Америкийн Бүгд Найрамдахчуудын Олон Улсын Хүрээлэнгээс 2023 оны гуравдугаар сард явуулсан судалгаагаар иргэдийн 38 хувь нь эрх баригч уг намын гадаад бодлогыг барууны, 45 хувь нь Оросын талыг баримтлагч гэж үзсэн байна. Энэ удаа “Гүржийн мөрөөдөл нам”-ын хувь заяа эхний удаа сар хагасын дараа болох Европын Холбооны сонгуулийг угтан Украины фронтод өрнөх, дараа нь 11 дүгээр сард болох АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуультай уялдан гарах үйл явдлуудаас үүдэж нэг мөсөн шийдэгдэх болно.

Өмнөд нутгийн Гуандун мужид хөрс гулссаны улмаас хурдны зам нурж 36 хүн нас барсан тухай Хятадын мэдээллийн төв агентлаг лхагва гарагт мэдээлэв. Замын нурангид дарагдсан 18 машинаас 31 хүнийг аварч эмнэлэгт хүргэжээ. Тухайн газарт 500 гаруй аврагч, мэргэжлийн хүмүүс ослын шалтгаан нөхцөлийг тодруулахаар ажиллаж байна. Гуандун мужид олон хоног дараалан усархаг аадар бороо орж нөхцөл байдал хүндрээд буй.

Дөрөвдүгээр сарын 27-нд Хятадын Гуанжоу мужийг дайрсан хар салхи таван хүний аминд хүрсэн юм.

Бүгд найрамдах намын хяналтад байдаг АНУ-ын Төлөөлөгчдийн танхим гадаадын холбоотнуудад, ялангуяа Украин, мөн Израиль, Тайваньд дэмжлэг үзүүлэхтэй холбоотой нийт 95 тэрбум ам.долларын тусламжийн багцыг дийлэнх олонхын саналаар дэмжин баталсан. Ийнхүү Украиныг шууд болон шууд бусаар дэмжих 61 тэрбум орчим ам.доллар хуваарилах, Израильд 14 тэрбум, мөн есөн тэрбумыг тус бүс нутагт хүмүүнлэгийн тусламж үзүүлэхэд зарцуулах тухай хууль батлагджээ. Мөн АНУ-д олон хүн Хятадын нөлөөнд өртөж байна хэмээн “TikTok” программыг хориглох, Иран, Оросын эсрэг нэмэлт хориг арга хэмжээ авах, Оросын хураан авсан хөрөнгийг Украин руу шилжүүлэх зэрэг асуудлыг түргэвчилсэн журмаар баталсан.

Украины Ерөнхий сайд Денис Шмигал “АНУ-ын Конгрессын Сенат энэ арга хэмжээг баталсны дараа 61 тэрбум ам.долларын санхүүгийн тусламжийн 49,9 тэрбум ам.долларыг батлан хамгаалахын хэрэгцээнд, төсвийн хэрэгцээнд 7.8 тэрбум доллар, 1.57 тэрбум долларыг эдийн засгийг дэмжих, 400 сая долларыг хил хамгаалах, мина устгах ажилд зарцуулагдана.Ойрын хугацаанд уг хуулийн төслийг Сенат амжилттай батална гэдэгт найдаж байна” гэж фэйсбүүк хуудсандаа бичжээ. Харин Кремлийн хэвлэлийн төлөөлөгч Дмитрий Песков “АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхимын шийдвэрийг урьдчилан таамаглаж байсан зүйл” гээд “Энэ нь АНУ-ыг улам баяжуулж, Украиныг улам бүр сүйрүүлж, Киевийн дэглэмийн буруугаас олон украинчуудыг үхэлд хүргэнэ” гэсэн тайлбар хийжээ. Тэрээр мөн АНУ дахь Оросын засгийн газрын хөрөнгийг хураах өөр нэг хуулийн төслийн тухай “Хэрэв энэ үнэн бол Америк үүнийхээ төлөө хариуцлага хүлээх болно. Энд ямар нэг түр зуурын арга хэмжээ гэж байхгүй” гэсэн.

Хагас жил хүлээгдсэн эдгээр тусламжийг АНУ-ын Төлөөлөгчдийн танхим Сенатын танхимаас оруулж ирсэн хуулиар буюу нэг багцаар бус дөрвөн тусдаа хууль болгон хэлэлцэж баталсан учир эдгээрийг Сенат дахин шинээр хэлэлцэн баталж, дараа нь ерөнхийлөгч Жо Байден гарын үсэг зурж, хууль түргэвчилсэн журмаар батлагдан хэрэгжиж эхэлсэн.Ингэснээр Сенатын танхимаас оруулж ирсэн нэг багцаас зарчмын хэд хэдэн ялгаатай дөрвөн тусдаа хууль хэрэгжиж эхлэв. Эдгээр хуульд АНУ-ын хил рүү цагаачид цутгасан явдал Оросын зохион байгуулсан үйлдэл байсан учир Мексикийн удирдлагатай тохиролцон цагаачдаас сэргийлж чадсан тул хил дээр хана босгох дөрвөн тэрбум ам.доллар уг хуулиас хасагдсан байна. Мөн палестинчуудад өгөх тусламжийн мөнгөөр ХАМАС зэвсэг худалдаж авна гэж үзсэн учир есөн тэр бумыг Израильд хуваарилж тэд палестинчуудад хүмүүнлэгийн тусламж олгохоор болсон байна. Хамгийн гол нь уг хуульд Пентагонд буюу АНУ-ын Батлан хамгаалах яаманд “Украиныг ялуулах төлөвлөгөөгөө Төлөөлөгчдийн танхимд танилцуулахыг үүрэг болгосон” заалт орсон. Энэ нь АНУ-ын “Украинд хэрэгтэй болгоноор нь тусална” гэж байсан бодлого “ОХУ-ыг ялагдуулна” хэмээсэн болж үндсээрээ өөрчлөгдсөн гэсэн үг юм.

БНХАУ-ын Гадаад хэргийн тэргүүн Ван И Бээжинд АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Антони Блинкенийг хүлээн авч уулзахдаа “Хятадын шаардлага тууштай бөгөөд талуудын үндсэн ашиг сонирхлыг харилцан хүндэтгэхийг үргэлж дэмждэг. АНУ Хятадын дотоод хэрэгт хөндлөнгөөс оролцох, Хятадын хөгжлийг дарамтлах ёсгүй, БНХАУ-ын бүрэн эрх, аюулгүй байдал, хөгжлийн ашиг сонирхлын талаар Бээжингийн “улаан шугам”-ыг давах ёсгүй” гэж хэлсэн байна. Мөн Ван И “Сөрөг хүчин зүйлс”-ээр шалгагдаж байгаа ч Хятад, АНУ-ын харилцаа тогтворжиж эхэлж байгааг дурдаад “ Гэсэн хэдий ч хууль эрх зүйн үндэслэлгүйгээр Хятадын хөгжлийн хүчин чармайлтыг дарж, бидний үндсэн ашиг сонирхлыг эсэргүүцэх явдал нэмэгдэж байна” гэж нэмж хэлжээ. Хятадын Гадаад хэргийн сайд яг ямар “эсэргүүцэх явдал”-ын тухай ярьж байгаагаа тодорхой хэлээгүй ч одоогоор хоёр их гүрний хооронд Өмнөд Хятадын тэнгисийн асуудлаарх байр суурь, Тайванийн засгийн газарт АНУ-ын дэмжлэг үзүүлж буй явдал, олон улсын асуудал зэрэг хэд хэдэн асуудлаар санал зөрөлдөөнтэй байгааг дурдсан байж магадгүй байна.

Харин Хятадад хүний эрх зөрчигдөж байгаа талаар Блинкен үг хэлэхдээ илүү болгоомжтой хандан хоёр орны харилцааг “идэвхтэй дипломат арга замаар” хөгжүүлэх хамтын үүрэг хариуцлага Бээжин, Вашингтонд оногдож байгааг онцолжээ. Үүний зэрэгцээ тэрээр “дэлхийн хамгийн чухал” харилцаанд буруу алхам гаргахгүйн тулд улс орнуудын хоорондын асуудлын талаар ил тод, шуудхан ярьж байх хэрэгтэйг онцолсон байна. Мөн АНУ нь Хятадтай харилцаагаа бэхжүүлэхийг хичээж байгаа ч ирээдүйн талаарх төсөөллүүд нь хоёр орны хувьд харилцан адилгүй байгааг Блинкен онцолжээ. Юун түрүүнд Украин дахь Оросын түрэмгийлэл Хятадын дэмжлэгээс хамааралтай байгааг Блинкен онцлов. Хятадаас ОХУ-д

машин техник, микрочип болон бусад хэрэгслийг нийлүүлсээр байгаад АНУ санаа зовж байна. Эдгээрийг оросууд Украины эсрэг ашиглах боломжтой. Гэхдээ дайны эхэн үед цөмийн зэвсгийн аюулаас сэрэмжлэхэд Хятад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн гэж тэр сайшаажээ. Энтони Блинкен Бээжин дэх “ВВС”-д ярилцлага өгөхдөө “Хятад улс Украинд ашиглаж буй зэвсэг, техник зэргийг Орост нийлүүлэхээ зогсоохгүй бол Вашингтон арга хэмжээ авна” гэсэн байна. Гэхдээ чухам ямар арга хэмжээ авахыг тодорхой хэлээгүй ажээ.

Харин Хятад улс Орост тусалж байна гэсэн Блинкений мэдэгдлийг Бээжин эсэргүүцсэн байна. Хятадын Гадаад хэргийн яамны хэвлэлийн төлөөлөгч Ван Вэнбин “Хятад улс эдийн засаг, худалдааны хэвийн хамтын ажиллагааныхаа төлөө үндэслэлгүй буруутгагдаж байна. Биднээр буруу хүлээлгэх гэж оролдохгүй байхыг АНУ-д уриалж байна” гэжээ. Мөн Вашингтон Тайваньд цэргийн дэмжлэг үзүүлэх хамгийн сүүлийн тусламжийн багцыг баталсан явдал болон ТикТокыг АНУ-д ажиллуулахыг хориглох тухай хууль баталсан Вашингтоны үйлдлийг “Нэг Хятад бодлого”-ын зарчмыг ноцтой зөрчиж байна” гэж Бээжингийн зүгээс эрс шүүмжилжээ.

Мөн Энтони Блинкен БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинтэй уулзав. БНХАУ-ын дарга хэлэхдээ, Хятад, Америк хоёр “өрсөлдөгч биш, түнш” байх ёстой бөгөөд харилцан хүндэтгэж, энх тайвнаар зэрэгцэн орших, хамтаар хожих нь Хятад.Америкийн харилцааны “гурван үндсэн зарчим” гэж онцлов. Тэгвэл Хятадын “CCTV” агентлаг Си Жиньпин дарга “Хятад улс өрсөлдөөнөөс айхгүй. Гэхдээ энэ өрсөлдөөн нь үр дүнгүй тоглоом бус тодорхой ахицтай байх ёстой. Хятад улс итгэлтэй, нээлттэй, цэцэглэн хөгжиж буй АНУ-ыг харахдаа баяртай байх болно.

АНУ ч бас Хятадын хөгжил цэцэглэлтэд эерэгээр хандана гэдэгт найдаж байна. АНУ, Хятад аль аль нь дэлхийн энх тайвны төлөө хариуцлагатай байж, бүх улсын хөгжил цэцэглэлтийн боломжийг бий болгох хэрэгтэй. Мөн дэлхийн эв нэгдлийн төлөө эерэг үүрэг гүйцэтгэх ёстой” гэж хэлснийг онцолжээ.

АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Энтони Блинкен Бээжинд айлчилж, Хятадын дарга Си Жиньпин болон тэргүүлэх дипломатч Ван И нартай уулзаж, Орос, Украины дайн, Тайвань зэрэг асуудлын талаар хэлэлцжээ. Мөн хиймэл оюун ухаан, фентанил, Газын зурвасын мөргөлдөөн, Өмнөд Хятадын тэнгисийн маргаан зэрэг бусад өргөн хүрээтэй сэдвийг ч орхигдуулаагүй аж. Ажиглагчдын үзэж байгаагаар, хэд хэдэн асуудлаар санал зөрөлдөөнтэй байгаа ч АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Антони Блинкений энэхүү айлчлал нь Бээжин, Вашингтоны яриа хэлэлцээ, дипломат харилцааг эрчимжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой явдал болсон гэж дүгнэжээ.

Украины Гадаад хэргийн яам гадаадад амьдарч буй цэргийн насны эрэгтэйчүүдэд үзүүлэх консулын үйлчилгээг мягмар гаргаас буюу өнөөдрөөс тавдугаар сарын 18-ныг хүртэл зогсоожээ.

Цэргийн насны хэдэн зуун мянган украин эрчүүд хилийн чанадад амьдарч байгаа бөгөөд Оросын цэргийн дайралт эхэлснээс 26 орчим сар өнгөрсний дараа тус улс цэргийн албан хаагчдын хомсдолд ороод байгаа юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт Дээд Рада украинчуудыг Зэвсэгт хүчинд дайчлах үйл явцыг шинэчилж, илүү үр дүнтэй болгох хуулийг баталсан байна. Шинжээчдийн үзэж байгаагаар, цэрэгт татах журам нь Оросын цэргийн давшилтыг зогсооход тулгарч буй гол асуудал болжээ.

“Цэргийн насны эрэгтэйчүүд хүнд хэцүү цаг үед улс орноо үл тоомсорлон гадаад руу гарсныхаа дараа төрөөс үйлчилгээ авахыг хүсэж байна. Ийм байж таарахгүй. Манай улс дайны байдалтай байна. Гадаадад байх нь эх орныхоо өмнө хүлээсэн үүргээс чөлөөлөгдөнө гэсэн үг биш ээ” гэж Украины Гадаад хэргийн сайд Дмитрий Кулеба олон нийтийн Х сүлжээнд бичжээ. Ихэнх тохиолдолд цэрэг татлагаас зайлсхийгчид эх орноосоо зугтан гарсан байна. Европын статистикийн байгууллагын мэдээллээр, энэ оны нэгдүгээр сарын байдлаар Европын Холбооны орнуудад Украины 4.3 сая иргэн амьдарч байгаагаас 860 мянга орчим нь насанд хүрсэн эрэгтэйчүүд аж.

Консулын үйлчилгээ үзүүлэхийг зогсоосноор гадаадад байгаа цэргийн насны эрэгтэйчүүд хугацаа нь дууссан паспортоо сунгуулах, шинээр авах, гэрлэлтийн гэрчилгээ зэрэг албан ёсны бичиг баримт авах боломжгүй болно гэсэн үг юм.

Дайчилгааны тухай хууль болон түүний заалтууд тавдугаар сарын 18-ны өдрөөс хэрэгжих хүртэл консулын үйлчилгээг зогсоосон хэвээр байна гэж Гадаад харилцааны яамнаас мэдээлжээ. Дайчилгааны тухай хуульд зааснаар цэргийн насны бүх эрчүүд 60 хоногийн дотор цэргийн бүртгэлийн газарт бичиг баримтаа цахимаар болон өөрийн биеэр ирж шинэчилнэ. Гадаадад байгаа цэргийн насны эрчүүд консулын үйлчилгээ авахад эдгээр бичиг баримт шаардлагатай болох бөгөөд шинэ хууль хэрэгжиж эхлэхээс өмнө яаралтай консулын үйлчилгээ авах гэж буй хүмүүс бичиг баримтаа шинэчилж амжихгүй гэсэн үг юм.

Оросын цэргийн дайралт эхлэх үед Украинд дайны байдал тогтоож, 18-60 насны эрэгтэйчүүдийг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр эх орноосоо гарахыг хориглож, энгийн иргэдийг Украины Зэвсэгт хүчинд үе шаттайгаар дайчилж эхэлсэн юм.

Оросын цэргүүд Украины зүүн нутаг руу аажмаар давшиж байгаа бөгөөд Украины арми их бууны сумны хомсдолд орж, Оросын довтолгоо эхэлснээс хойш тулалдаж буй цэргүүд ядарч байгаа зэрэг нь давшилтыг зогсооход сөргөөр нөлөөлж байна.

Энэ долоо хоногт АНУ-ын Сенат Украины тусламжийн тухай хуулийг хэлэлцэн баталж ерөнхийлөгч Жо Байден гарын үсэг зурна. Учир нь Төлөөлөгчдийн танхим хагас жил саатуулсны эцэст Украиныг шууд болон шууд бусаар дэмжих зорилготой 61 тэрбум орчим ам.доллар хуваарилах тухай хуулийн төслийг олонхын саналаар дэмжин баталсан билээ. Уг хуулийн төслийг Төлөөлөгчдийн танхимын 311 гишүүн дэмжин, 112 нь татгалзсан санал өгсөн бөгөөд Ардчилсан намаас уг чуулганд оролцсон 210 гишүүн бүгд дэмжсэн санал өгсөн байна. Бүгд найрамдахчуудын 101 нь дэмжсэн ч талаас илүү хувь нь буюу 112 Конгрессын гишүүн эсрэг санал өгчээ.

Хууль батлах үйл явц дууссаны дараа Вашингтон хэдэн сарын турш тасалдсан Киевт үзүүлэх цэргийн тусламж сэргэх боломжтой болсон юм. Мөн АНУ-ын Төлөөлөгчдийн танхим Украиныгдэмжих хуулийг нэг багцаар бус тусдаа хууль болгон хэлэлцэж баталсан учир энэ хуулийг Сенат дахин шинээр хэлэлцэн баталж, дараа нь ерөнхийлөгч Жо Байден гарын үсэг зурж байж хэрэгжиж эхлэх юм. Тэгвэл Сенатын олонхын удирдагч, Ардчилсан намын гишүүн Чак Шумер олон нийтийн сүлжээнд сенаторууд “эхний санал хураалтаа мягмар гаригт дуусгана” гэж бичжээ. Энэ нь сүүлийн санал хураалт биш ч уг хуулийн төслийг энэ долоо хоногт багтаан Сенат батална гэсэн үг аж. Дараа нь Ардчилсан намаас сонгогдсон ерөнхийлөгч Жо Байден гарын үсэг зурах ёстой бөгөөд тэрээр “Уг баримт бичиг ширээн дээр ирмэгц нэн даруй баталж гарын үсэг зурна” гэж амлажээ.

Украиныг дэмжих тухай хуулийн төсөлд нийт 60.84 тэрбум ам.долларын зардал багтаж, Киевт нийлүүлсэн АНУ-ын цэргийн хангамжийг нөхөхөд 23,2 тэрбум доллар, Украины цэргийн албан хаагчдыг эх орноос нь гадна сургах, НАТО-гийн зүүн жигүүрийн орнуудад явуулж буй АНУ-ын цэргийн үйл ажиллагаанд 11.3 тэрбум ам.доллар зарцуулах бөгөөд Израильд 26 тэрбум гаруй ам.доллар, Тайваньд найман тэрбум ам.долларын тусламж өгөхөөр болжээ.“Politico” болон “Washington Post” сонинд мэдээлснээр Пентагон Украинд үзүүлэх шинэчилсэн цэргийн тусламжийн томоохон багцыг урьдчилан бэлтгэсэн тул уг төсвийг эцэслэн батлагдмагц Украины армид зэвсэг нийлүүлэхэд долоо хоног хүрэхгүй хугацаа шаардагдана гэжээ. Харин Кремлийн хэвлэлийн төлөөлөгч Дмитрий Песков “АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхимын шийдвэрийг урьдчилан таамаглаж байсан зүйл” гээд “Энэ нь АНУ-ыг улам баяжуулж, Украиныг улам бүр сүйрүүлж, Киевийн дэглэмийн буруугаас олон украинчуудыг үхэлд хүргэнэ” гэсэн тайлбар хийжээ.

Тэрээр мөн АНУ дахь Оросын засгийн газрын хөрөнгийг хураах өөр нэг хуулийн төслийн тухай “Хэрэв энэ үнэн бол Америк үүнийхээ төлөө хариуцлага хүлээх болно. Энд ямар нэг түр зуурын арга хэмжээ гэж байхгүй” гэжээ. Мөн ОХУ-ын ГХЯ-ны хэвлэлийн төлөөлөгч Мария Захарова Украинд үзүүлэх тусламжийн тухай хуулийн талаар “АНУ Украин, Израиль, Тайваньд цэргийн тусламж үзүүлэх нь дэлхийн хямралыг улам хурцатгана. Киевийн дэглэмд цэргийн тусламж үзүүлэх нь террорист үйл ажиллагааг шууд ивээн тэтгэх, Тайваньд цэргийн тусламж үзүүлэх нь Хятадын дотоод хэрэгт хөндлөнгөөс оролцох, Израильд үзүүлэх цэргийн тусламж. Бүс нутагт урьд өмнө байгаагүйгээр нөхцөл байдлыг хурцатгах шулуун зам” гэж өөрийн телеграм сувагт бичжээ. Тэгвэл ОХУ-ын Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн орлогч дарга Дмитрий Медведев “Ихэнх нь тэдний ханаж цаддаггүй цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолборт орох 61 тэрбум цуст долларыг үл харгалзан бид мэдээж ялах болно. Бидний талд хүч чадал, үнэн байна. Оросын эсрэг шийдвэрийг хараад би АНУ шинэ иргэний дайнд аль болох хурдан ороосой гэж чин сэтгэлээсээ хүсч байна” гэж өөрийн Telegram хуудсанд бичжээ.

АНУ-ын цэргийн тусламж ийнхүү удаж байж шийдэгдсэн нь Украинд АНУ төдийгүй Европын Холбоо, Их Британи зэрэг бусад ардчилсан улсаас их хэмжээний цэргийн тусламж нэгэн зэрэг авах боломж бий болгов.Энэ нь барууны улстөрчид иргэддээ тэдний татварын мөнгийг дэмий зүйлд зарцуулаагүй гэдгээ батлах боломж олгоно. Өөрөөр хэлбэл, удахгүй болох Европын сонгуулиас өмнө Оросын арми том ялагдал хүлээж, ирэх 11 сараас урд Кремлийн дэглэмийн хувь заяа шийдэгдэж, Оросын нөлөөнд байсан улсууд тэдний “ил жорлон”-гоос үүрд сална гэсэн үг билээ. Учир нь барууны зарим судлаачид ОХУ-ыг “Европын ил жорлонтой үлдсэн ганц улс” гэх болсон билээ.

Г.Амарсанаа

БНХАУ-ын өмнөд бүсэд их хэмжээний бороо орж, томоохон голууд үерлэсэн байна. “Xinhua” агентлагийн мэдээлснээр Гуандун мужид үерийн улмаас дөрвөн хүн амь үрэгдэж, 10 хүн сураггүй болжээ.

Өмнөд бүсийн ихэнх хэсэгт дөрөвдүгээр сард урьд өмнө нь орж байгаагүй их хэмжээний хур тунадас буусан байна. Орсон борооны хэмжээ сарын дунджаас 2-3 дахин их байсан юм.

Хятадын цаг уур судлаачид тав болон зургаадугаар сард илүү ажиглагддаг аянга цахилгаантай бороо энэ долоо хоногийн турш үргэлжлэн орох төлөвтэй байгааг анхааруулжээ.

Гуандун мужид албаны хүмүүс 110 мянга гаруй хүнийг үерийн улмаас нүүлгэн шилжүүлсэн байна. Мэргэжилтнүүд мужийн хойд бүсэд орших голын түвшин 100 жилд нэг удаа тохиох хэмжээнд хүрч магадгүйг онцолсон юм.

Тус мужийн нийслэл Гуанжоу, Шаогуан, Хэюань зэрэг хотуудад үерийн хохирол хамгийн их байгаа аж. Үргэлжилсэн борооны улмаас Гуанжоу хотын Байюнь олон улсын нисэх онгоцны буудалд нислэгүүд цуцлагдаж, хойшлогдсон бол өөр гурван хотод сургуулиудын үйл ажиллагааг зогсоосон байна.

Албаны хүмүүс Гуандун мужид үерийн улмаас 140.6 сая юанийн (65.3 тэрбум төгрөг) хохирол учирсан гэж тооцоолжээ.

Азербайжаны хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр Оросын энхийг сахиулагчдыг Уулын Карабахаас гаргаж байгаа мэдээлэл гарч байгааг Кремлийн хэвлэлийн төлөөлөгч Дмитрий Песковоос асуухад “Тийм ээ, энэ үнэн” гэж хариулжээ.

Орос улс 1991 онд Арменийн тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрсөн анхны улсуудын нэг болж, хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосон бөгөөд он жилүүдэд Ереван Москватай харилцаагаа бэхжүүлсээр байв. Хамтын ажиллагааны эхний чухал үе шат болох 1992 онд Турк, Иран, Азербайжантай маргаантай байсан Арменийг хилээ хамгаалахад тусалсан

Оросын хилчид тэнд өнөөдрийг хүртэл үлдсэн билээ. Тухайн үед Орос улс өөрийн стратегийн ач холбогдол бүхий бүс нутагт цэргийн хүчээ бэхжүүлж, бүс нутагтаа геополитикийн сорилт, мөргөлдөөнтэй байнга тулгарч байсан Армен улс Оросын баазыг аюулгүй байдлын баталгаа гэж үзэж байв. Гэхдээ хурцадмал байдал эцэстээ дайнд хүргэж, Азербайжан ялж, Орос “хоёрдугаар байрт” орсон. Өөрөөр хэлбэл, Азербайжан Уулын Карабахын төв хэсэг, Армен руу чиглэсэн Лачин коридороос бусад бараг бүх алдсан газар нутгаа эргүүлэн авч чадсан тул дайн дууссаны дараа мөргөлдөөн дахин

царцаж, Оросын цэргүүд Азербайжаны олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн нутаг дэвсгэрт байрлах болсон нь тэдний байр суурийг найдваргүй болгосон юм. Ийнхүү Оросын цэрэг энэ бүс нутгаас шахагдан гарав.

ОХУ-ын энхийг сахиулагчид Уулын Карабахад байрлаж байсан ч Азербайжан өнгөрсөн есдүгээр сард нэг хоногийн дотор жинхэнэ “Цэргийн тусгай ажиллагаа” явуулж Карабахыг хүчээр эргүүлэн авсан юм. Үүний дараа Уулын Карабахад амьдардаг армян үндэстэн олноор дүрвэн гарсан юм.

Г.АМАРСАНАА