Category: шинжлэх-ухаан-технологи

БНХАУ Нарны аймгийн гадна амьдрал байх боломжтой гаргуудыг 2030 он гэхэд хайж эхлэхээр төлөвлөж байгааг тус улсын Сансар судлалын шинжлэх ухаан, технологийн корпорацын (CASC) дарга У Яньшэн мэдэгдлээ.

“2030 он гэхэд бид “Дуу хоолойн эрэлд” нэртэй хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэлнэ. Түүний зорилго бол Нарны аймгийн гаднах сансар огторгуйг судлах, хүн амьдрахад тохиромжтой гаргууд байгаа эсэхийг олж мэдэх юм” гэж тэрбээр мэдэгдсэн байна.

У Яньшэний тодруулснаар, БНХАУ Бархасбадь, Тэнгэрийн ван гаргуудыг, түүнчлэн Нарны аймгийн зах хязгаарыг судлах зорилгоор гараг хоорондын станцыг ойрын жилүүдэд хөөргөхөөр төлөвлөж байна. 2025 оны орчимд Хятад улс дэлхийгээс харьцангуй ойрхон буй солирууд руу сансрын автомат хөлөг хөөргөнө гэж тэрбээр хэлэв.

“Үүнээс гадна, ойрын 10-15 жилд Хятад улс Ангараг гаргийн хөрсний дээжийг дэлхийд авчрах даалгаврыг гүйцэтгэнэ” гэж CASC-ын тэргүүн хэлсэн байна. 2028 он гэхэд Бээжин Саран дээр олон улсын станцын суурь бүтцийг бий болгохоор төлөвлөж байгааг тэрбээр нэмж дурдлаа. Түүнчлэн Хятадын мэргэжилтнүүд дэлхий орчмын тойрог замд 150 хүртэл тонн ачаа хүргэх хүчин чадалтай, “Чанжэн-9” шинэ хүнд зөөгч пуужин бүтээж байгааг сануулжээ.

“Бидний зорилго бол 2030 он гэхэд бусад тэргүүлэх орны дунд Хятад улсын байр суурийг бэхжүүлж, 2045 он гэхэд бүх чиглэлээр сансрын хүчирхэг гүрэн болох юм” гэж У Яньшэн цохон тэмдэглэв.

Дэлхийн шинжлэх ухааны мэдээллийн санд бүртгэлтэй шинжлэх ухааны олон улсын нэр хүндтэй сэтгүүлүүдэд манай улсаас энэ онд 4 өгүүлэл нийтлэгджээ. Тодруулбал, “Web of Science” мэдээллийн санд бүртгэлтэй SSCI, SCI, AHCI индекстэй олон улсад нэр хүндтэй мэргэжлийн сэтгүүлүүдэд монгол эрдэмтэд ажлын бүтээлээ хэвлүүлснийг МУИС-иас танилцууллаа.

Манай улсаас 4 өгүүллийн нэгийг бие даасан байдлаар, гурвыг нь хамтран зохиогчоор хэвлүүлжээ. Өгүүллэгүүд нь агаарын болон хөрсний бохирдлын чиглэлээр, дэлхийн уур амьсгаын өөрчлөлттэй холбоотой судалгааны бүтээлүүд байна. Тухайн сэтгүүлүүд нь олон улсын чансаагаар тухайн салбартаа тэргүүлэгч зиндааны, бүрэн нээлттэй болон өндөр төлбөртэй, эрэлт ихтэй, ихэнх нь хэвлэмэл болон цахим сэтгүүлүүд байгааг МУИС-ийн захирлын үүрэг гүйцэтгэгч профессор Д.Бадарч тодотгож байна.

Тэрбээр, “Манай эрдэмтэн, багш нарын бүтээл олон улсад хэвлэгдэн гарч буй нь дэлхий биднийг илүү сонирхон үнэлж эхэлж байгаагийн нэг том илрэл болж, мэргэжилтнүүд үнэлж буй”-г хэллээ.

МУИС-д 660 орчим эрдэмтэн багш ажиллдаг. Тэдгээрийн 130-ынх нь эрдэм шинжилгээний бүтээл олон улсын шинжлэх ухааны томоохон сэтгүүлүүдэд хэвлэгдээд байна. Нийтлэл бүтээлүүдийг салбараар авч үзвэл хүрээлэн буй орчин, экологи, математик, инженерчлэл, хими, ургамал судлал, геологи, копьютерийн шинжлэх ухаан, биологийн олон янз байдлыг хамгаалах зэрэг чиглэлээр хамгийн олон өгүүлэл хэвлэгджээ.

Энэ нь сургууль дотоод дүрэмдээ багш нараа олон улсад бүтээлээ нийтлүүлэхийг тусгах болсон, хоёрт, сургуулийн удирдлага багш нарын бүтээлээ урамшуулдагтай холбоотой хэмээн МУИС-ийн Хүрээлэн буй орчин, ойн инженерийн тэнхимийн эрхлэгч н.Сономдагва тайлбарлаж байна.

АНУ-ын Агаарын нислэг, сансрын уудмыг шинжлэн судлах төв /NASA/ дэлхийн гадаргын усыг ерөнхийдөө бүхэлд нь судлах хамгийн сүүлийн үеийн хиймэл дагуулыг баасан гарагт хөөргөжээ.

Гадаргын ус, далай тэнгисийн топографийг судлах аппаратыг /SWOT/ Калифорни муж улсын сансрын хүчний баазаас “SpaceX” компанийн пуужингаар хөөргөсөн байна.

“NASA”-гийн мэдээлснээр, хиймэл дагуул дэлхийн гадаргын 90 гаруй хувийн усыг судлах бөгөөд түүнээс уур амьсгалын өөрчлөлтөд далай тэнгис хэрхэн нөлөөлж байгаа, дэлхий дулаарч байгаа нь нуур, гол мөрөнд хэрхэн нөлөөлж байгаа, мөн дэлхий нийт үер зэрэг байгалийн гамшигт хэрхэн бэлтгэлтэй байх талаар дүн шинжилгээ хийх ажээ.

Хиймэл дагуул “SpaceX”-ийн “Falcon 9” пуужингийн хоёр дахь хэсгээс салсны дараа хянагч төхөөрөмжүүд хиймэл дагуулын дохиог амжилттай хүлээн авсан байна. Шинжлэх ухааны мэдээллийг ойролцоогоор зургаан сарын дараагаас цуглуулж эхлэхээсээ өмнө хиймэл дагуул хэд хэдэн хяналт шалгалт, тохируулгыг хийх гэнэ.

“NASA”, Францын Сансрын судлалын агентлаг хамтран Канад, Их Британийн Сансар судлалын агентлагуудын оролцоотойгоор бүтээсэн “SWOT” нь дэлхийн гадаргын усыг ерөнхийдөө бүхэлд нь судлах анхны хөтөлбөр болж байгааг “NASA” цохон тэмдэглэжээ.

Хятадын “Шэньжөү-15” жолоодлогот сансрын хөлөг лхагва гаргийн өглөө тойрог замын “Тяньгун” станцын үндсэн модульд амжилттай залгагдлаа тус улсын Жолоодлогот нислэгийн хөтөлбөрийн газраас /CMSA/ мэдээлэв.

Уг хөлгийг мягмар гарагт Бээжингийн цагаар 23 цаг 08 минутад Хятадын баруун хойд нутагт орших Зюцюань сансрын буудлаас “Long March-2F Y15” зөөгч пуужингаар хөөргөжээ.

“Шэньжөү-15” хөлөг Бээжингийн цагаар лхагва гаргийн 05 цаг 42 минутад Хятадын сансрын станцын Тяньхэ модульд амжилттай залгагдав гэж CMSA мэдээлсэн байна.

Станц руу ойртох болон залгагдах үйл явц 17 цаг 30 минут орчим үргэлжилжээ.

“Шэньжөү-15” хөлгийн багийнхан төлөвлөсний дагуу “Тяньхэ” модуль руу орно. “Шэньжөү-14” багийн гишүүд гурван сансрын нисэгчийг угтан авч, байрлуулахаар бэлтгэл ажлыг хангасан гэж мэдээнд дурдсан байна.

Хятадын “Тяньгун” станц нь дэлхийн сансар судлалын түүхэнд “Мир” болон Олон улсын сансрын станцын дараах гурав дахь олон модуль бүхий станц юм. Гэхдээ хэмжээний хувьд нөгөө хоёроосоо бага юм.