Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

Сугар гаригийн агаар мандлаас азоны давхарга илрүүлжээ

Европын Сансар Судлалын Агентлагийн эрдэмтэд Сугар /Venus/ гаригийн агаар мандалд азоны давхарга байгааг олж илрүүлсэн бөгөөд азоны давхарга нь Дэлхийнхээс 100 дахин бага нягтаршилтай юм гэж үзэж байгаа аж. Үүнээс өмнө Галактикийн буюу Нарны аймгийн гаригуудаас Дэлхий болон Ангараг гаригийн агаар мандалд азоны давхарга байдаг болохыг илрүүлж байсан билээ.

Энэхүү шинжлэх ухааны шинэ нээлт нь өөр бусад гаригуудад ч гэсэн амьдрал байгаа эсэхийг судлан шинжлэхэд одон орон судлаачдад дөхөм болох юм байна.

Сугар гаригийн агаар мандал нь азоны нимгэн давхаргатай болохыг “Venus Express” гэх аппаратаар одод эрхэсийг судлах судалгааны явцдаа олж илрүүлсэн ажээ.

Түүнийг Дэлхийн агаар мандлын давхаргатай харьцуулахад ойролцоогоор 15-20км-ийн өндөрт байгаа бөгөөд эрдэмтэд компьютерийн загварчлалаар Сугар гаригийн азоны давхарга нь манай гаригийнхтай тун ойролцоо болохыг тогтоогоод байгаа юм.

Эрдэмтэн сулдаачдын үзэж байгаагаар бол азоны давхарга нь агаар мандлын дээд хэсэгт Нарны гэрлийн үйлчлэлийн нөлөөн дор нүүрсхүчлийн хийнээс үүсдэг гэнэ.

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

Шивээт Улааны цогцолборт дурсгал

Булган аймгийн Баян-Агт сумын Шарга багийн нутаг, сумын төвөөс урагш 25 орчим зайтай байрлах Хүнүй, Хануй хэмээх голуудын бэлчирт түрж орсон хошуу бүхий хоёр талдаа өндөрлөг дунд хэсэгтээ намхан хайрханыг Шивээт Улаан хэмээн нутгийн ардууд нэрлэдэг. Тус хайрхан нь энгэрээрээ олон жалга, улаан шаргал боржин чулуулаг элбэгтэй ба ар шил рүүгээ налсан төдийгүй хагас дугуй буюу хүрээ маягийн тогтоцтой. Энэхүү дурсгалт газрын хойд талд цувраа байрлалтай гурван хэсэг газарт жижиг тойром бий. Тойромын хойд талд их Цагаан овоо, дурсгалт газрын зүүн буюу голын зүүн талд зүүн, баруун Оорцог, Зүүн урд талд Хулстай хэмээх өндөр хайрхануудтай. Мөн Хүнүй, Хануй голуудын бэлчрийн өмнө тус голд Могойн (Баянгол) гол цутгадаг.

Шивээт Улаан хайрханы төв хэсэгт байрлах гол руу түрж орсон хошуу бүхий намхавтар уулын орой дээр эртний нүүдэлчдийн түүхэнд холбогдох нэгэн цогцолбор дурсгал бий.
Энэхүү цогцолбор дурсгалыг уулын оройн хадыг тэгшлэн засаж түүн дээр өмсгөж барьсан бөгөөд зүүнээс баруун тийш сунасан гонзгой дөрвөлжин зохиомжтой, хоёр хэсэг зааглагдсан хүрмэн чулуун хэрэм бүхий зүүн тийш харсан байгууламж юм. Уг байгууламжийн хэмжээ нь 120 х 45 м. Байгууламжийн дээр хүрмэн чулуу ашиглан хийсэн хүн чулуун хөшөө, арслан, хонь зэрэг олон хөшөө бий.

гадаа гэх мэтийн зураг байж болно

Тус дурсгалыг анхлан 1912 онд Финляндын эрдэмтэн Густав Иохан Фон Рамстедт олж илрүүлэн дэлхийн эрдэмтдийн сонорт хүргэсэн. Түүний дараа 1927 онд буриад эрдэмтэн Балжи Бамбаев газар дээр нь үзэж тэмдэглэсэн байна. Мөн онд нутгийн ард Дамдинсүрэн уг дурсгалын тухай тусгай захидалыг Судар бичгийн хүрээлэнд ирүүлсэн байдаг.
1956 онд Ц. Доржсүрэн, 1976 онд ахмад эрдэмтэн академич Д.Цэвээндорж, В.В. Волков, С.Н. Кореневский, 1977 онд С.Г. Кляшторный, С. Харжаубай, 1996 онд В.Е. Войтов , 1997 онд Д. Баяр, В.Д. Кубарев, 2005 онд Б.Напил, 2007 ба 2015 онд З.Самашев, Л.Цэвээндорж, Д.Баяр, А.Энхтөр. А.Онгар, Г.Киясбек, А. Мирхат, Б.Напил, 2015 онд Д. Кыдырали,Г.Бабаяров нарын судлаачид тусгайлсан судалгаанууд хийсэн байдаг.

гадаа гэх мэтийн зураг байж болно

2016-2019 онуудад Монгол улсын ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэн (Археологийн хүрээлэн), Казахстан улс дахь Олон Улсын Түрэг Академи хамтарсан хээрийн шинжилгээний анги тус газарт археологийн малтлага судалгаа хийж дурсгалын бүтэц, зохион байгуулалтыг нарийвчлан судалж байна. Хээрийн шинжилгээний ангийг монголын талаас Археологийн хүрээлэнгийн дундад зууны салбарын эрхлэгч доктор (Ph.D), дэд процессор А.Энхтөр, Казахстан улсын талаас Д.Кыдирали нар удирдан ажиллаж байна.
Малтлага судалгааны үр дүнд энэхүү байгууламж нь үүдний гаднах хөшөө чулууны суурь, зүүн хэрэм (тавцан), баруун хэрэм, найман талт байгууламж, хөшөө чулууд гэсэн хэсгээс бүрдэж байгааг тогтоосон. Байгууламжийг тойрсон нийт 11 цонжтой. Байгууламжийн үүд зүүн зүгт харсан ба 496 см хэмжээтэй. Байгууламжийг барихдаа байгалийн хад чулууг тэгшилж засаад хонхор газруудыг чулуугаар дүүргэж хоёр талын хэрмийн ханатай чацуу тэгш тавцан болгон зассан нь малтлага судалгааны үр дүнд тогтоогдсон. Баруун хэрэм, зүүн хэрмийн адил баригдсан хэдий ч 60 см өндөрт байрлана. Зүүн буюу өмнөд хэрмээс баруун талын хэрэм өөд гарах тусгай хоёр замтай. Малтлага судалгааны явцад хүн чулуу 2 ш, 3 ш арслангийн хөшөөг шинээр олж илрүүлэн бүртгэн баримтжуулалт хийгээд байна. Арслангийн хөшөөдийн 2-ыг гүюгийн хамт дүрсэлсэн онцлогтой.
Шивээт Улааны цогцолбор дурсгалыг ихэнх эрдэмтэд өмнө нь хожуу Түрэгийн хаант улсын Кутлуг хаан (Элтэрис)-ийн хүндэтгэлд зориулсан хэмээн үздэг байсан бол сүүлийн үеийн лабораторийн болон харьцуулсан судалгаагаар 667-691 оны үед хамаарах Тэлэ-Уйгурын удирдагч нарын удирдагч нарт холбогдоно хэмээн үзэж байгаа.

камер болон гадаа гэх мэтийн зураг байж болно

гадаа гэх мэтийн зураг байж болно

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

Ангараг гариг дээрх “Perseverance” хайгуулч анхны дээжээ авахад бэлэн болжээ

Ангараг гариг дээр даалгавар биелүүлж буй “Perseverance” хайгуулч робот улаан гаригийн хөрснөөс анхны чулуулгийн дээжээ авахад бэлэн болжээ.

Дээжийг хуруун шилний хэмжээтэй хадгалах саванд хийж дэлхий рүү буцаах бөгөөд энэ нь тус гаригт амьдрал байсан эсэхийг судлах гол эх үүсвэр болох юм.

“Perseverance” нь энэ оны хоёрдугаар сард Ангарагийн гадаргад газардсан. 45 км-ын өргөнтэй “Jezero” хэмээх тогоонд судалгаа хийж байна.

Хиймэл дагуулын зургаас үзэхэд тус тогоонд нуур, түүнд цутгах гол байсан байж болзошгүй. Хэрэв тийм бол уг газрын хөрс нь бичил биетнийг хадгалах хамгийн сайн эх сурвалж болох аж.

Perseverance чулуулгийн дээжийг өрөмдөж авах ба наймдугаар сарын эхэн үе гэхэд 40 орчим дээжийг цуглуулж дуусах аж.

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

“Microsoft” үйлдлийн системийнхээ үүлэн хувилбарыг танилцуулжээ

Америкийн “Microsoft” корпорац “Windows” үйлдлийн системийнхээ үүлэн хувилбарыг танилцуулжээ.

“Windows 365” хэмээн нэрлэсэн энэхүү шинэ үүлэн систем нь хэрэглэгчид өөрсдийн хавсралт, мэдээлэлд дурын төхөөрөмжөөс алсаас нэвтрэх боломжийг олгох аж. Тодруулбал, ажилтнууд нь алсаас ажилладаг компаниудын хэвийн үйл ажиллагааг хангахад зориулагджээ.

“Windows 365”-ын тусламжтайгаар бид “Cloud PC” буюу үүлэн персонал компьютер гэсэн шинэ төрөл зүйлийг бий болгож байна” гэж корпорацийн гүйцэтгэх захирал Сатья Наделла мэдэгджээ. Түүний хэлснээр, “Windows 365”-ыг ашиглан “мэдээллийг төхөөрөмжид бус үүлэнд хадгалснаар” байгууллагууд илүү уян хатан зохицуулалт хийж, ажилчдаа чадавхжуулах найдвартай арга замтай” болно гэж найдаж байна.

Байгууллагууд “Microsoft”-ын үүлэн үйлдлийн системийг ирэх наймдугаар сарын 2-ноос ашиглаж эхлэх боломжтой байна. “Microsoft” компани үйлдлийн системийнхээ шинэчилсэн хувилбар болох “Windows 11”-ийг зургаадугаар сарын сүүлчээр танилцуулсан билээ. Энэхүү шинэ системд “Android” үйлдлийн системтэй төхөөрөмжүүдийн аппликейшнүүдийг “Windows” десктоп дээр ажиллуулах боломжийг олгодог болсноос гадна, “Start” цэс зүүн доод булангаас дэлгэцийн гол руу шилжсэн (Mac Dock-той төстэй болсон) гэх зэрэг шинэчлэлтүүдийг хийжээ. Түүнчлэн “Mac” үйлдлийн системтэй адил ажил, гэр, тоглоомын десктоп горимуудыг нэг компьютерт тохируулах боломжтой болсон байна.

Шинэ үйлдлийн систем нь өмнөх хувилбаруудтай харьцуулахад хамаагүй хурдан бөгөөд найдвартай болсон гэж компанийн төлөөлөгч танилцуулгын үеэр онцолжээ.

“Windows 11”-ийг хэрэглэгчид энэ оны сүүлчээр ашиглах боломжтой бөгөөд “Windows 10”-ыг хэрэглэгчид үйлдлийн системийг үнэгүй шинэчлэх боломжтой байна.

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

“Virgin Galactic” сансрын нислэгээ амжилттай гүйцэтгэжээ

“Virgin Galactic” компанийн “Unity-22” сансрын нисэх онгоц ням гарагт дэлхий орчмын тойрог замын туршилтын нислэг үйлджээ.

Энэхүү аппарат нь Нью-Мексико муж улсын “Америка” сансрын буудлаас хөөрч, агаар мандлын хилд нислэг үйлдсэнийхээ дараа буцаж ирсэн байна.

Нислэгт “Virgin Group” компанийн захирлуудын зөвлөлийн дарга, тэрбумтан Ричард Брэнсон оролцжээ. Иветт Брэнсон хэмээх ээжийнхээ нэрээр “Eve” хэмээн нэрлэсэн нисэх онгоц зөөгч АНУ-ын Зүүн эргийн цагаар 10:40 цагт хөөрөх буух зурвасаас хөөрчээ. Аппарат АНУ-ын Зүүн эргийн цагаар 11:25 цагт 15 орчим км-ийн өндөрт нисэх онгоц зөөгчөөс салсан байна.

Нислэгийн үеэр “Unity-22” 86 км-ийн өндөрт хүрсэн бөгөөд 6 хүнээс бүрдсэн хөлгийн багийн гишүүд хэдэн минутын турш жингүйдлийг мэдэрчээ. Нислэг цаг орчим үргэлжилж, “Unity-22” Америкийн Зүүн эргийн цагаар 11:38 цагт “Америка” сансрын буудалд газаржээ.

Хөлөгт Брэнсоноос гадна таван хүн байсан нь туршигч нисэгчид Дэйв Макай, Майкл Мазуччи, судалгааны ажилтан Сириша Бандла, ахлах инженер Колин Беннет, сансрын нисэгч бэлтгэх хөтөлбөрийн тэргүүн Бет Мозес нар юм.

Categories
булангууд мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал шинжлэх-ухаан-технологи

Шилдэг эрдэмтдийн багийг тодруулж, Сайдын нэрэмжит грантыг гардууллаа

Салбарын эрдэмтэн судлаачдаа дэмжих, инновацийн үйл ажиллагааг хөгжүүлэх, импортыг орлох, экспортын чиг баримжаатай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Сайдын нэрэмжит грантын шалгаруулалтыг зохион байгуулж, дүнгээ гарган шилдэг бүтээл, шилдэг эрдэмтдийн багийг тодруулаад байна.
ХХААХҮЯ-ны Шинжлэх ухаан, технологийн салбар зөвлөлийн 2021 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдаанаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн Сайдын нэрэмжит “Грант” горилж ирүүлсэн мал аж ахуй, мал эмнэлэг, газар тариалан, хүнс, хөнгөн үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн техникийн чиглэлийн 21 бүтээлийг хэлэлцэн шалгаруулалтыг зохион байгууллаа.
Бүтээлүүдийг холбогдох тушаалд заасны дагуу
Шинжлэх ухааны багтаамж буюу технологийн түвшин,
Техник эдийн засгийн үзүүлэлт,
Зах зээлийн эргэлтэд орох чадамжийн түвшин буюу үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, ашиглах бодит боломж,
Ижил төстэй технологи, бүтээгдэхүүн үйлчилгээнээс давуу тал, өрсөлдөх чадвар, нэмүү өртөг бий болгож буй түвшин зэрэг шалгуур үзүүлэлтийг хангасан байдлаар нь үнэлгээ өгч шалгаруулсан юм.

2 хүн болон зогсож буй хүмүүс гэх мэтийн зураг байж болно

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн Сайдын “Судалгааны ажилд инновацийн грант олгох тухай” тушаалаар дараах 3 бүтээлийн багт грантыг олгохоор шийдвэрлэлээ.
1. Ургамал газар тариалангийн хүрээлэнгийн Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга доктор (Ph.D), профессор, Я.Мягмарсүрэн удирдагчтай “Тэжээлийн арвайн Шимт сорт” сэдэвт бүтээл;
2. Мал эмнэлгийн хүрээлэнгийн Бодис солилцоо, биохимийн лабораторийн эрдэм шинжилгээний дэд ажилтан, доктор (Ph.D), Д.Будрагчаа удирдагчтай “Зэсел тарилгын шингэн” сэдэвт бүтээл;
3. Ургамал газар тариалангийн хүрээлэнгийн Ургамлын генетик нөөцийн секторын эрхлэгч, доктор (Ph.D), Т.Атарсайхан удирдагчтай “Хөх далан хальсны Berry Blue сорт” сэдэвт бүтээл шалгарлаа.
Дээрх 3 бүтээлийн багт “БАТЛАМЖ”, 10.000.000 төгрөгийн грантыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн дэд сайд Г.Батсуурь гардуулан өгөв.
Тэрээр “Дэлхийн эдийн засгийн түүхэн явцад үндэстний баялгийг бүтээхэд байгалийн баялаг, түүхий эд, хөрөнгө зэрэг хүчин зүйлсийн нөлөөлөл давамгайлдаг байсан бол өнөөдөр мэдлэг нь тэдгээрийг хошуучлах чухал нөөц баялаг болсон байна. Тиймээс улс орнууд аж үйлдвэрийн эдийн засгаас шинжлэх ухаан, технологийн дэвшилд тулгуурласан мэдлэгийн эдийн засаг рүү шилжихэд анхааран ажиллаж байгааг дурдах нь зүйтэй.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 2.4.3-т Шинэ мэдлэг, патентыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэн эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ болгон хэрэглээнд нэвтрүүлж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулахад хөнгөлөлттэй зээл, грант олгохоор, Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар 2025 он хүртэлх хугацаанд баримтлах бодлогод хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг судалгаа ба хөгжилд тулгуурлан хөгжүүлэх, хүний нөөцийг тасралтгүй чадавхижуулах асуудлыг бүлэг зорилт болгон дэвшүүлсэн. Энэхүү зорилтыг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаануудын нэг бол эрдэмтэн судлаачдынхаа нөр их хөдөлмөрийг дэмжиж байгаа өнөөдрийн энэхүү арга хэмжээ гэж ойлгож байна.
Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжлийг түүчээлэх гол хөдөлгүүр, шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийг авч явах эзэд нь эрдэмтэн багш, судлаачид, үйлдвэрлэгчид Та бүхэн билээ.
Иймд хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлэх их үйлсэд Та бүхэн хувь нэмрээ оруулж, шинэ санааг хөгжүүлж, үр ашигтай хамтын ажиллагааг бий болгох шинэ арга хэлбэр, санаачилгыг өрнүүлж, хариуцлагатай нийгмийг төлөвшүүлэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэж байна” гэсэн юм.

2 хүн болон зогсож буй хүмүүс гэх мэтийн зураг байж болно

2 хүн болон сууж буй хүмүүс гэх мэтийн зураг байж болно

2 хүн, зогсож буй хүмүүс болон бичвэр гэх мэтийн зураг байж болно

Зургийн тодорхойлолт алга байна.

Зургийн тодорхойлолт алга байна.

Зургийн тодорхойлолт алга байна.


Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

​Баян-Өлзийт уулын хадны зотон зураг

ШУА-ийн Археологийн Хүрээлэн, Соёлын Өвийн Төвтэй хамтран 2008 оны зургадугаар сард Хэнтий аймгийн нутаг дэвсгэрт орших түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгалыг бүртгэж, баримтжуулах зорилгоор хээрийн шинжилгээний ажил зохион байгуулсан юм.
Тус хээрийн шинжилгээний анги Хэнтий аймгийн Норовлин сумын нутагт буй түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгалуудыг бүртгэх явцдаа Баян-Өлзийт хэмээх уулнаа урьд өмнө нь мэдэгдээгүй хадны зосон зургийн дурсгалыг илрүүлэн олжээ.
Баян-Өлзийт уул нь Батноров сумаас Дадал сум орох замд тааралдах боловч, Норовлин сумын нутагт оршдог. Энэ уул нь гурван хэсэг шовх хаднаас бүрдэх ба урд болон баруун талаар нь цөөн тооны дөрвөлжин булш бий.

Зургийн тодорхойлолт алга байна.

Тус гурван хадны дунд талын зүүн урагш харсан толигор, эгц хадны төв хэсэгт улаан зосоор дундаа босоо зураастай хоёр сөөлжир чагтан тэмдэг дүрсэлсэн байх ба түүний зүүн дээд талд хэмжээгээр арай багавтар мөн л нэг дундаа босоо зураас бүхий хоёр сөөлжир чагтан тэмдэг дүрсэлсэн байна. Эхний дүрсний чанх зүүн талд сүүлээ өргөсөн, босоо урт чихтэй нохойг өмнөх дүрснүүдээс илүү өтгөн улаан хүрэн өнгөтэй зосоор урлажээ. Энэхүү зосон зургийн бусад зургуудаас ялгаатай нь сөөлжир чагтан тэмдгийн хамт нохой дүрсэлсэн явдал бөгөөд Монгол нутгаас анх удаа олдож байгаагаараа онцлог юм. Эдгээр дүрснүүд нь он цагийн уртад нэлээд баларч, мэдэгдэх төдий болжээ. Энэхүү зосон зургийн дурсгал нь неолитын үед холбогдоно.
Categories
булангууд их-уншсан мэдээ туслах-ангилал шинжлэх-ухаан-технологи

Эх дагина Дондогдулам хатны дурсгалт газар

Улсын эх дагина Дондогдуламын бие чилээрхэн 1923 онд тэнгэрийн оронд залрахад түүний алтан шарилыг ёс төртэйгээр найман шарга морь хөлөглөн одоогийн Улаанбаатар хотын Сүхбаатар дүүргийн 19-р хорооны нутаг дахь Шарга морьтын аманд хүргэж шар тосонд хайлуулсан хэмээн үздэг [Шинийн наймны Цагаан Дара-Эх. УБ., 2016, т-6]. Эх дагины биеийг тээж (ачиж) явсан найман шарга морьдыг тус газарт сэтэрлэн тавьсны улмаас Шарга морьтын ам хэмээн нэрлэсэн түүхтэй.
Энэхүү дурсгалт газрыг иргэд эзэмшиж, хашаа байшин барих, хөрс хуулах, тэгшлэх зэргээр түүхэн дурсгалыг эрсдэлд оруулсан тул авран хамгаалах үйл ажиллагааг явуулах зайлшгүй шаардлага тулгарсан юм. Иймд Засгийн Газрын Хэрэгжүүлэгч Агентлаг Соёл, Урлагийн Газар, хуучнаар ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэнтэй хамтран 2018, 2019 онуудад авран хамгаалах малтлага судалгааг хийж гүйцэтгэсэн.
Археологийн авран хамгаалах малтлага судалгааны үр дүнд дөрвөлжин хэлбэртэй, 280 х 280 см хэмжээтэй, суваргын суурийг олж илрүүлсэн. Үндсэн суварга нурж эвдэрсэн бөгөөд уг суваргын шүншигт хэвэнд цутгаж бэлтгэсэн 16 нэр төрлийн бурхан 108 ш, улаан өнгийн шавраар хийсэн заан 3 ширхэг, гүц хэлбэртэй сав барьсан хүний дүр бүхий шавар хийцтэй чимэглэл 1 ширхэгийг хийсэн нь археологийн малтлагаар олдсон. Түүнчлэн очир хээ, цэцгэн хээ, бадам цэцгэн хээ, угалзан хээтэй шавар чимэглэлүүд ихээр илэрч байсан нь суваргын гадна чимэглэлүүд байна. Уг суварга нь бидний сэргээн зурснаар манай улсад уламжлагдан ирсэн түүхт суваргын төрлүүдийн нэг болох Брадигабудын суварга хэмээх төрөлд хамаарна.
Малтлагын явцад илэрч олдсон олдвор хэрэглэгдэхүүнд тулгуурлан сэргээх явцад эл суварга сууриараа өргөсч 11 чи буюу 342.1 см урт хэмжээтэй бол өндөр нь 13 буюу 404.3 см байсан хэмээн үзэж байна. Ингэхдээ суваргын гурван үе шатлалын суурь болон оройн хэсгийг 4 чи буюу 124.4 см хэмжээсээр тэнцүү байдалтай хийсэн бол дунд шатлалыг 5 чи буюу 155.5 см хэмжээтэй хийжээ.

гадаа гэх мэтийн зураг байж болно

Энэ бүхнээс үзэхэд язгууртан буюу томоохон зэрэг зиндааны хүнд зориулан босгосон болох нь тодорхой байна. Тиймээс тухайн дурсгалт газрыг улсын хамгаалалтад авах, сурталчлан таниулах, аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгох нь чухал ач холбогдолтой юм. Дурсгалаас илэрсэн олдвор хэрэглэгдэхүүнүүд одоогоор ШУА-ийн Археологийн хүрээлэнгийн сан хөмрөгт хадгалагдаж байна.

гадаа гэх мэтийн зураг байж болно

уран баримал гэх мэтийн зураг байж болно

Зургийн тодорхойлолт алга байна.

Зургийн тодорхойлолт алга байна.

Зургийн тодорхойлолт алга байна.

уран баримал гэх мэтийн зураг байж болноЗургийн тодорхойлолт алга байна.

Эх сурвалж: ШУА-ийн Археологийн хүрээлэн

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

ЗГ: Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгалын жагсаалтад нэмэлт оруулав

Засгийн газрын өнөөдрийн ээлжит хуралдаанар Улсын хамгаалалтад байх түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгалын жагсаалтад дараах дурсгалыг нэмэв. Үүнд:

  • Архангай аймгийн Өлзийт сумын Харганын дөрвөлжин
  • Архангай аймгийн Өгийнуур сумын Чилэн балгас, Тамирын Улаан хошууны Хүннүгийн оршуулгын газар
  • Баян-Өлгий аймгийн Сагсай сумын Цагаан асгын цогцолбор дурсгал
  • Баянхонгор аймгийн Баян-Өндөр сумын Чихэн агуй
  • Говь-Алтай аймгийн Бигэр сумын Бигэр Номун ханы хийдийн туурь
  • Дорноговь аймгийн Сайншанд сумын Хамрын хийдийн туурь
  • Дорноговь аймгийн Сайхандулаан сумын Хар хөтлийн палеонтологийн дурсгалт газар
  • Өвөрхангай аймгийн Гучин-ус сумын Паалуугийн хадны зураг
  • Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын Мангасын хүрээ, Хавиргын зоон палеонтологийн дурсгалт газар
  • Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын Бороогийн дөрвөлжин
  • Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүргийн Маршал харш (Х.Чойбалсангийн өвлийн ордон), Богд хааны ногоон ордны өмнөх хоёр чулуун арслан
  • Говьсүмбэр аймгиын Сүмбэр сумын Дагвасүндэл бурхан

Соёлын өвийг хамгаалах тухай хуулийн дагуу 2020 онд энэхүү жагсаалтыг баталсан бөгөөд 182 дурсгал оржээ. Жагсаалтад орсон үл хөдлөх дурсгалын эх төрх, бүрэн бүтэн байдлыг хамгаалах ажлыг соёлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хийж байна.

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

​Хүний шинэ төрөл зүйл болох “Луу хүн” шинжлэх ухаанд бүртгэгджээ

80 гаруй жилийн өмнө зүүн хойд Хятадын Харбин хотын ойролцоогоос олдсон эртний хүний гавлын ясыг шинжлээд хүний цоо шинэ төрөл зүйл болохыг саяхан тогтоожээ.

Нээлтийн тухай судлаачдын тайлан Баасан гаригт “The Innovation” сэтгүүлд нийтлэгдсэн байна.

Dragon Man: New species of ancient human may replace Neanderthals as our  closest relative | The Independent

Харбинаас олдсон гавлын яс нь 138.000-аас 309.000 жилийн өмнө амьдарч байсан 50 орчим насны эрэгтэй хүнийх байжээ. Гэхдээ энэ нь орчин үеийн хүн буюу Хомосапиенсийн төрөл зүйлээс тусдаа цоо шинэ төрөл зүйл болохыг тогтоосон байна.

Meet the new relative: 'Dragon Man' - Cosmos Magazine

Шинэ төрөлд “Homo longi” гэсэн нэрийг өгсөн нь Хэйлунзянь (Heilongjiang) буюу Хар Луу Мөрний нэрнээс үүдэлтэй ажээ. Өөрөөр хэлбэл “Луу хүн” гэсэн утгатай нэр юм.

“Харбины хүний гавал бол сүүлийн 50 жилийн хугацаанд миний харсан хамгийн үнэтэй чухал олдвор юм. Хүн төрөлтний түүхэнд Зүүн Ази, Хятад улс ямар чухал болохыг энэ олдвор харууллаа” гэж судалгаанд оролцсон Лондон хотын Байгалийн Түүхийн Музейн хүний гарал судлаачдын ахлагч Крис Стрингер ярьжээ.

“Луу хүн” нь өргөн навтгар хамар, жижиг дух зэрэг мичний төрхийг агуулснаас гадна хүн шиг өргөн, хавтгай шанаатай байсныг тогтоосон байна.

Үүнээс гадна тархины хэмжээ нь орчин үеийн хүнийхтэй ойролцоо, бас гүн ухархайтай хөнхөр нүдтэй байжээ.

Ийнхүү хүн төрөлтний хөгжлийн замын зурагт шинэ салаа мөчир нэмэгдэж байна.

300.000 орчим жилийн өмнө анх Африк тивд амьдарч байсан Хомосапиенсээс гадна “Неандерталь, Денисовын хүн, одой Хомо флоресиенсис, Хомо лузоненсис, Хомо наледи” зэрэг бусад хэд хэдэн төрөл зүйлүүд орчин үеийн хүний өвөг дээдэстэй зэрэгцэн амьдарч байсныг эрдэмтэд тогтоосон юм.

Бидний өвөг дээдэс тэдний заримтай нь эвцэлдэж байсан баримт ч бий.

Саяхан бас хэсэг эрдэмтэд Израйлын газар нутгаас эртний хүний шинэ төрөл зүйл байж болзошгүй олдворыг илрүүлснээ Science сэтгүүлд мэдээлсэн юм.

120.000-аас 420.000 жилийн өмнө Ойрх Дорнодод амьдарч байсан уг төрөл зүйл нь орчин үеийн хүний өвөг дээдэс болон Неандертальчуудтай харьцуулахад илүү мич төрхтэй байжээ.

Dragon Man' Could Be More Closely Related to Humans Than Neanderthals

Archaic humans - Wikipedia