Ойрын өдрүүдэд гал түймрийн дуудлага нэмэгдэх хандлагатай байгаа. Энгийн үед өдөрт гурван дуудлага бүртгэгддэг бол энэ тоо даруй хоёр дахин өсөөд байгаа юм байна. Тэр дундаа айлын гэр шатах тохиолдол нэмэгджээ. Нийслэлийн онцгой байдлын газрын Галын аюулын хор хөнөөл урьдчилан сэргийлэх талаар гал түймрийн улсын хяналтын ахлах байцаагч, хошууч Б.Мягмаржавтай ярилцлаа.
-Ойрын өдрүүдэд айлын гэр шатсан тохиолдол олон гарч байна. Галын шалтгааны нөхцөл нь юу байна вэ?
-Энэ оны эхний есөн сарын байдлаар нийслэлийн хэмжээнд 2000 гаруй гал түймрийн дуудлага бүртгэгдээд байна. Үүний талаас илүү хувийг нь ил задгай хог, хогийн сувгийн гал түймэр эзэлж байгаа юм. Шалтгаан нөхцөлийг нь судлаад харахад иргэдийн санамсар болгоомжгүйгээс үүдэж гал гарсан байдаг. Нийт дуудлагын 40 орчим хувь нь барилга байгууламж буюу гэр хорооллын айл өрх галд өртсөн байна. Сүүлийн өдрүүдэд гэр хорооллын айл өрх гал түймэрт өртөх тохиолдолд нэмэгдэх хандлагатай байгаа нь хүйтэн сэрүүний улирал ойртож байгаатай холбоотой. Айл өрхүүд гал түлж, цахилгаан халаагуур хэрэглэж эхэлсэн. Иргэдийн санамсар болгоомжтой л холбоотой асуудал. Цахилгаан тоног төхөөрөмж, зуух нь галын аюулгүй байдал хангагдсан эсэхийг мэргэжлийн хүмүүс дуудаад үзүүлэх нь өөрийнхөө өмч хөрөнгийг эрсдэлээс хамгаалж байгаа хэрэг. Манай байгууллагаас айл өрх бүрт төлөвлөгөөт ажлын хүрээнд галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх талаар анхааруулна. Гарч буй гал түймрийн дуудлага бүрт судалгаа хийж галын аюулын эрсдэлийг нь анхааруулаад байхад л хайхрамжгүй үйл явц гаргаснаар эд хөрөнгөөр хохирсон тохиолдол байгаа.
-Цахилгаан, монтажаас үүдэж гал гарах тохиолдол олон байх. Иргэд юуг анхаарах вэ?
-Гэр хорооллын түвшинд гарч байгаа галын дийлэнх хувь нь цахилгаан ашиглалт, угсралтын буруутай ажиллагаатай холбоотой байна. Энгийнээр тайлбарлая л даа. Ирэн Бат 2003 онд хувийн байшин барилаа. Тухайн үед шинээр цахилгааны утас тавина. Энэ утасныхаа дундын ашиглалтын засварыг хийдэггүй. Хэдэн жил хэрэглээд ирэхээр тухайн утсанд хэт ачаалал үүсч байгаа юм. Орон байрныхаа цахилгаан хэрэглээг хэтрүүлэн хэрэглэх тохиолдол олон. Мөн цахилгааны утсанд механик хэлбэрээр холболт хийнэ. Цахилгааны утасны голчийн эсэргүүцэл, ачаалал даах чадвар нь өөр хоорондоо харилцан адилгүй байдаг. Манайхан энэ бүхнийг нарийн судлалгүй хооронд нь залгадаг. Энэ нь цахилгаанаас үүдэж гал гарах эсрдэлд хүргэж байгаа юм.
-Галын гамшиг хэлж ирдэггүй. Хувийн сууц барихаар зэхэж буй иргэдэд та ямар материалыг санал болгох вэ. Ямар материал галд тэсвэртэй байдаг юм бэ?
-Ямар хүн ямар түвшний байшин барилга барьж байгаагаас шалтгаалах байх даа. Зориулалтаасаа шалтгаалаад байшин барилгын материалын үнэ ханш өөр өөр тусна. Барилга байгууламжийн галын аюулгүй байдлыг хангахад нэн чухал зүйл нь барилга байгууламжийн хийц болон цахилгааны дотуур монтаж юм. Ачаалал даах сайн чанарын нэг утсаар төрөлжүүлж холбох хэрэгтэй. Барилга байгууламжийн галд тэсвэржилтийн зэрэг гэж байдаг. Модон барилга бол галд тэсвэржилтийн тавдугаар зэрэгтэй. Шаталт өндөртэй гэсэн үг шүү дээ. Нийслэлийн хэмжээнд баригдаж байгаа хувийн сууц бүхий барилга байгууламжийн цөөнгүй хэсэг нь тоосго, модон каркасаар хийсэн байдаг. Гал тэсвэржилтийн гуравдугаар зэрэгтэй гэсэн үг. Барилга барихаар зэхэж буй иргэд галд тэсвэржилтийн зэрэг өндөртэй, галд тэсвэрлэн шатдаг материалыг сонгох нь зохистой. Хувийн хэвшлүүд гаднаас барилгын материал оруулж ирэхдээ Гамшиг судлалын хүрээлэнгээр үнэлүүлж, шинжилгээ хийлгэх нь цөөнгүй байдаг. Харин томоохон аж ахуйн нэгж байгууллагууд нь барилга барихдаа материалаа галын сорьцын шинжилгээнд хамруулдаг болсон байна лээ. Энэ шинжилгээгээр дан ганц гал ч бус газар хөдлөлтийн үеийн тэсвэр нь ч давхар гарч ирдэг. Иргэд ч шинжлүүлээд хэвших л хэрэгтэй. Манайд өнөөдөр хэвшээгүй байна л даа. Өнөөгийн нийгмийн дутагдалтай тал гэж ойлгож болно. Гэхдээ хуучны үеийг бодвол тодорхой хэмжээнд байгууллагууд барилгын материалаа шинжлүүлдэг болоод байгаа.
-Одоо цаг агаар улам л сэрүүснэ. Галлагаа нэмэгдэнэ. Тэр хэрээр гал түймрийн эрсдэл нэмэгдэх үү?
-Ес эхлэхэд энэ төрлийн дуудлага нэмэгдэх хандлагатай байдаг. Өглөө гарахдаа зуухаа дүүртэл галлаад л эзгүй орхино. Энэ хооронд пийшин, зуухны аюулгүй байдал нь хангагдаагүй айл өрх галд автах өндөр эрсдэлтэй. Иргэд өөсрдөө орон байрныхаа галын аюулгүй байдлыг хангаад сурчих ёстой. Дараа нь урь ороход зусландаа буусан айл өрх зориулалтын бус газар өвс, хог шатааж байгаад гал алдах тохиолдол элбэг. Мөн гагнуур хийж буй иргэдийн сонор сэрэмжгүйгээс хамаарч галд алдах эрсдэл бий. Удахгүй шөнийн тариф хэрэгжинэ. Иргэд цахилгаан ашиглалт, угсралтын аюулгүй байдлаа хангаагүй байж цахилгаан халаагуур ашиглана. Үүнээс өмнө цахилгаан дамжуулах утас энэ хэрэглээг бүрэн дааж чадаж байна уу гэдгийг мэргэжлийн эрх бүхий байгууллагаар тодорхойлуулах хэрэгтэй. Мөн эвдрэл, гэмтэлтэй залгуур, унтраалга, олон залгаастай оруулгын утас зэргийг даруй шинэчлэх, үйлдвэрийн баталгаа, гэрчилгээтэй халаагуур сонгох, тоолуурын хайрцагнаас гэр, байр руу орсон утас халах, шалбарах, богино холбоо үүсэх, шатах, гал гарахаас сэргийлэн шалгаж байх, гэр сууцны цахилаан дотоод монтажийг заавал мэргэжлийн хүнээр хийлгэх, эсвэл хянуулах нь болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж байгаа нэг хэлбэр юм. Айл өрхийн цахилгаан хэрэглээ нь 25А-ын автоматын даах чадлаар хязгаарлагддаг тул цахилгаан хэрэгслийнхээ чадамжийг шалгуулах нь зөв. Чадамжаас үндэслээд халаагуур залгахад ерөнхий монтажны утас ачааллаа даах уу гэдгийг тодорхойлуулах нь чухал. Жишээ нь, нийтийн байранд амьдардаг иргэд тухайн сууцныхаа цахилгаан монтаж ямар зориулалтаар хийгдсэнийг тодорхойлсны үндсэн дээр халаагуур зэргийг залгах хэрэгтэй. Нэмээд хэлэхэд халуун үнс нурмаа хийх зориулалтын сав бэлтгэх, пийшин зуухны галын аюулгүй байдлыг хангах нь зүйтэй.