“Маршал” клубын найзууд
Бизнесийн удирдлагын доктор Б.Лхагважавтай ярилцлаа.
-Найзууддаа манай сонины цахим хувилбарыг бүтэн жилийн турш унших эрх бэлэглэхээр утасдахад чинь их олзуурхлаа. Найзуудтайгаа нийлж клуб байгуулаад олон жил болсон гэж сонссон юм байна. Тэр найзууд чинь үү?
-Өнөөдөр (өчигдөр) хулгана жилийн хулгана сарын хулгана өдөр байгаа юм. Жилийн турш “мэрж” ашиглах хамгийн гоё бэлэг бол яалт ч үгүй “Өдрийн сонин” л доо. Таны асуусан клубийн маань найзууд мөн мөн. Танай сонинг бэлэглэх гээд найзууд руугаа чат бичсэн юм. Тэгээд эхэлж хандсан арван найздаа бэлэглэлээ. Бүгдээрээ баярлаад сүйд байна (инээв).
-Найзуудаараа нийлж клуб байгуулсан түүхээ сонирхуулаач?
-“Маршал” гэж клуб бий. 37 гишүүнтэй. Анх Н.Болд, Ц.Наранцэцэг бид гурав “Жи Си Ай” байгууллагын “Капитал” салбарыг 2003 оны наймдугаар сарын 17-нд байгуулж 16 залуусыг урьж анхны сургалтаа явуулж байсан юм. Гол зорилго нь хувиараа бизнес эрхэлж, аж ахуйн нэгж удирдаж байсан хүмүүсийг нэгтгэх байсан л даа. “Жи Си Ай” байгууллагын хувьд 40 нас хүртэл гишүүнчлэлтэй явдаг юм. Дөч гараад ирэнгүүтээ клубийн хэлбэрт оруулж байлаа.
-Клуб болж найзуудтайгаа хамтдаа хөгжиж урагшилна гэдэг үлгэрлэмээр жишиг байна шүү. Тэр үеэс өдий хүртэл яаж хөгжицгөөв?
-Тухайн үед найзууд маань Монголын нэлээд том компаниудын гүйцэтгэх захирлууд байсан юм. Найзууддаа “Гуч гарсан насныхаа ид хүчийг хувьдаа зарцуулж өөрөө баялаг бүтээх үү, эсвэл хүний бүтээж яваа баялагт туслах уу гэдгээ өөрсдөө шийдээрэй. Хөдөлмөрийн гэрээнд чинь гурван сараас илүү тэтгэмж та нарт байхгүй шүү. Монголын эдийн засаг 2004 оноос өснө” гэж хэлж байлаа. Яг тэр үед буюу 2003 оны арванхоёрдугаар сард Н.Энхбаяр их өр төллөө, Орост өргүй боллоо гэж зарласныг та санаж байгаа байх. Тэр үйл явдлаас хойш манай эдийн засаг өсөлтийн замдаа орсон түүхтэй. Арван жилийн хугацаанд тасралтгүй өгссөөр арав дахин өссөн. Эхэлж нэгдсэн 16, сүүлд нийлсэнтэй нь тооцвол 57 найз маань цугаараа компаниа байгуулж, яг энэ өсөлттэй хамт өсөцгөөсөн.
-Том компанийн гүйцэтгэх захирлын албаа өгөөд бүгдийг тэгээс эхэлнэ гэдэг бас л том эрсдэл шүү…?
-Тэгэлгүй яахав. Би одоо боддог юм, тэр үед би найз нартаа эрсдэлтэй алхам санал болгох маягаар буян болжээ гэж. Бидний гол зорилго бол байнга биесээ хурцалж хөгжүүлэх. Одоо ч тэр чигээрээ нэгдэж яваа. Сард нэг удаа үйл ажиллагаа зохион байгуулдаг.
-Тэр үед ажлаа өгөөд бизнесээ эхэлсэн найзуудаасаа нэрлээч?
-“Адидас”-ын Л.Огторгуй байна. Тухайн үед “Номин”-д ажиллаж байсан. Баянхонгорт улаанбуудай тарьж яваа Б.Ганхуяг маань тухайн үед “Таван богд”-д ажилладаг байлаа. Женкогийн “Сити” гээд такси баазад ажиллаж явсан найз маань хувьдаа барилгын компанитай болсон. Ер нь хамт олон гэдэг байнга биесдээ чимэг болж, хүч өгч явах учиртай. Бидний хэн нь ч амьдралынхаа зовлон, хөндүүрийг бусдадаа үүрүүлэх сонирхолгүй. Ачаагаа өөрсдөө л үүрээд аж төрье, гэхдээ ачаагаа үүрч амжилттай яваа нэгэндээ оюун, сэтгэл зүйн дэмжлэг, хүч өгье гэсэн уриатай бүлэг найз нар.
-Манай сонины цахим хувилбарын жилийн эрхийг яагаад, ямар шалтгаанаар найзууддаа бэлэглэх болсон тухайгаа дэлгэрүүлж яриач?
-Чөлөөт зах зээл, ардчилал, бие даасан хүмүүсийн мэдээлэл дамждаг ганц сонин бол “Өдрийн сонин”. Миний найзууд бол бие даасан хүчирхэг хувь хүмүүс. Ийм хүмүүст бие даасан хүчирхэг хэвлэл хэрэгтэй гэж бодоод танай сониныг цахимаар унших жилийн эрх бэлэглэлээ. Цар тахлын дараах үе буюу цоо шинэ үе эхлэх гэж байна. Ийм үед оюун сэтгэлгээний цэгцтэй шинэ алхам хийхээс аргагүй. Энэ алхмыг хийхэд сонин л хэрэг болно. Мэдээ, мэдээлэл хоёр тэс өөр, маш том ялгаатай. Мэдээллийг нь “Блүүмбэрг” ч юм уу, танай сонин гаргаад байдаг юм. Мэдээг хэн ч цацна. Хуучин нийгмийн ойлголтоор бол орцны гадаа хэдэн эмээ нар хов жив яриад суудаг байсан даа. Цахим ертөнцийн шуугиан үүнээс нэг их ялгарахгүй. Редакцитай газруудын гол сайхан нь ямар нэгэн мэдээ хүний оюун ухаанаар дамжиж мэдээлэл болж гардагт байгаа юм. Оюун ухаанаар дамжсан мэдээллийг өдөр тутамдаа авбал тархи хогоор дүүрэхгүй. Стив Жобс гэдэг хүний бүтээлийн ачаар хүн төрөлхтөн мэдээллийн эрин зуунд амьдарч яваа ч мэдээлэл авах, дамжуулах, хадгалах нь хүний онцгой эрх байдаг. Тийм ч учраас аль ч улс хүний эрхийг ярихдаа мэдээллийг заавал онцолдог. Гэтэл манайх мэдээлэл авахыг хүний эрхийн гол асуудал гэдгийг мэддэггүй. Дарга нарын өгдөг мэдээллийг л дамжуулах гэж ойлгоод байдаг. Тийм биш л дээ. Тэр утгаараа “Өдрийн сонин” мэдээлэл авах, дамжуулах, хадгалах үүргийн хувьд маш сайн оролцоотой явсаар өнөөг хүрсэн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл.
-“Өдрийн сонин”-оос онцгойлж хардаг контентуудаа сонирхуулаач?
-Контент гэдэг бол бүтээгдэхүүн. Талхаар зүйрлэвэл хөөлт, исгэлт, амт нь таарсан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг цөөхөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл нь танай сонин. Сүүлийн үед шинжлэх ухааны бүтээлүүд нийтэлж байгаад нь олзуурхаж суугаа шүү. Хуучны бөх, зохиолчдын хөөрөлдөөн амттай уншигддаг. За тэгээд эдийн засгийн мэдээлэл, ярилцлага, нийтлэлүүдийг алгасахгүй харахыг хичээдэг. Танай сонины арын нүүрийг би брэнд гэж хэлнэ. Эхний нүүр, гуравдугаар нүүр гээд нэгэнт брэнд болчихсон олон булан бий дээ. Усан мэдээллийг аль болох бага гаргахыг хичээдэг нь танай сонины хамгийн гол онцлог. Бас нэг зүйлийг нэмж хэлэхэд танай сонины цахим хувилбар өглөөний гурван цагт мэйлээр ирчихдэг маш их олзуурхдаг. Мэдээж цаасан сонин кайфтай л даа. Халуун кофе өмнөө тавьчихаад шинэ сониноо дэлгэж уншихын сайхныг ярих юм биш. Тахлын хөл хорионоос болоод цаасан сониноо уншиж чадахгүй л байна.
-Тахлын үед орлого мөнгө нь багассан гэх мэт олон хэцүү асуудал байгаа ч ажилчдаа халчихалгүй тэсч яваа цөөн салбарын нэг нь хэвлэл мэдээлэл гэдэгтэй та санал нийлэх үү?
-Бүрэн нийлнэ. Ер нь ийм хэцүү цагт аливаа хамт олныг барьж үлдэнэ, орлоготой амьдруулна гэдэг асар чухал ажил. Өнөөгийн 60 мянган аж ахуйн нэгж 1995 оноос бүрэлдэж бий болсон юм. Өөрөөр хэлбэл, сүүлийн 25 жилийн бүтээл. Тэгэхээр хамт олныг хайрлах нь төр, хамт олон, ер бүгдийн үүрэг. Хамт олныг тараах шиг амархан юм үгүй. Дахин байгуулж хөл дээр нь босгохын тулд дахиад 20 жил шаардлагатай. Оюу толгой, Эрдэнэт, Өгөөж, АПУ-г бий болгоход дахиад гуч, дөчин жил шаардлагатай. Жишээ нь, танай хамт олон 24 жил салбартаа магнайлж яваа. Хамт олны үнэ цэнэ үнэртдэг учраас энэ олон жилийн турш түүчээлж яваа гэж би хувьдаа хардаг. Үнэ цэнээ хадгалсан хамт олноос төрж буй бүтээгдэхүүн үнэ цэнэтэй байдаг нь жам л даа. “Өдрийн сонин”-ы нэг онцлог бол 2005 оноос хойших бүх хямралд хамт байсан. 2008, 2009 оны хямрал, 2013 оны хямрал, 2017 оны онцгой хямрал, яг одоо нэрвэж буй ковидын хямрал гээд маш олон хямралын үед уншигчидтайгаа хамт байж, дуу хоолойгоо хүргэж явсан гэдгийг онцлохгүй өнгөрөх аргагүй. Тийм учраас танай сонины үнэ цэнэ улам өндөрсчихөж байгаа юм. Тэр утгаар нь олон уншигч танай сонинд элэгтэй, хайртай явдаг болов уу. “Өдрийн сонин”-ы сэтгүүлчийг мэдэхгүй мөртлөө сонингоор нь дамжуулаад таньдаг, хүндэлдэг хүмүүс маш олон бий гэдгийг та ч мэднэ. “Ургацын далай”-г хөтөлдөг эрхмийг танихгүй, мэдэхгүй хэрнээ гэрт нь явж ороод хүнгэнэтэл ярихад ямар ч малчин хоймроо урьж хүндэтгэдэг шиг танай сонины сэтгүүлчийн нэр уншигчдад танил дотно санагддаг нь өөрөө үнэ цэнэ л дээ.
-Харамсалтай нь ингэж үнэ цэнээ бүтээчихсэн, олон хүнийг ажилтай орлоготой авч яваа хувийн хэвшилдээ баярлалаа гэсэн үгийг, эдийн засгийг нуруундаа үүрч яваад нь талархсан хандлагыг төр засгаас илэрхийлэхгүй юм даа. Муусайн баячуудын хөрөнгийг хураах хэрэгтэй, төр л бүгдийг хийж байна гэсэн хандлага л их тод анзаарагдах юм…?
-Яг үнэн. Тийм хандлагыг л илүү тод харуулж байна л даа. Цар тахлын хэцүү цагт Монгол улсын сая иргэнийг ажилтай, орлоготой амьдруулж яваа хүн болгондоо баярлалаа гэж хэлж чадах зоригтой даргагүй цаг үед бид амьдарч байгаа нь гашуун үнэн шүү. Уг нь жаран мянган компанидаа баярлалаа гээд хэлчих хэрэгтэй байгаа юм.
-Түрүү жилийн сүүлээр ярилцаж байхад та “Өдрийн сонин” намайг аварч байсан түүхтэй гэж цухас дурдаад орхисон. Тухайн үедээ тодруулж сонирхоно доо гэж байгаад мартчихсан байсан. Яг ямар явдал болсон юм бэ?
-Долдугаар сарын 1-нд болсон явдал л даа. Яагаав нөгөө онцгой байдал зарлахад хүргэдэг үйл явдал. Тэр өдөр танай сонины сэтгүүлчид ярилцлага өгөх гээд өдрийн 12 цагийн үед хуучин МАХН-ын байр, одоогийн тусгаар тогтнолын ордны хажуугийн “Улаанбаатар” ресторанаас гарч явсан юм. Танай сонины редакцид ирж ярилцлага өгсний дараа найзууд маань намайг зочид буудлын нэг өрөөнд цоожилсон түүх бий (инээв).
-Намынхаа даргыг шүүмжилсэн яриа өгч байл уу?
-Тэгсэн. “С.Баяр дарга аа, сонгогчдын 25 хувь нь хуурамч байхад шударга сонгууль гэж үзэхгүй” гэсэн утгатай ярилцлага өгсөн юм.
-Долдугаар сарын 1-ний хавьцаа таныг цоожилсон гэхээр найзууд чинь дараа нь юу болохыг сүрхий мэдэрч шүү?
-“Чамайг тийш нь явуулахгүй. Чи юманд өртчихнө” гээд л цоожилчихсон. Би гарна гэж зүтгээд бараагүй. Орой нь онц байдал зарласны дараа намайг ээжид тушааж байлаа (инээв). Тэгж хорихгүй л бол гал руу орчих гээд байсныг мэдээд байж л дээ, манай хэд. Тэгэхээр яалт ч үгүй намайг “Өдрийн сонин”, гурван найз маань аварсан. Танай сонинд ярилцлага өгөх гэж Улаанбаатар зочид буудлаас гарч яваагүй бол яах ч байсан юм.