Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын V багийн малчин О.Мөнхжаргалынх 45 хүний суудалтай автобусаар оторт явдаг айл. Түүнтэй утсаар холбогдож ярилцлаа.
-Танай гэр бүлийн оторт автобусаар явж байгаа зургийг хотынхон хараад шуугиж байна?
-Тэгж байна (инээв).
-Та өмнө нь V багийнхаа Засаг даргаар ажилладаг байжээ?
-Тийм ээ.
-Хэзээнээс автобусаар оторт явдаг болов?
-Хоёр жил гарны хугацаа өнгөрч байна аа.
-Ер нь ямар учраас автобусаар оторт явах болов. Доторхыг нь хачин сайхан тохижуулсан байна билээ?
-Мал хариулахад нүүдэл чухал. Монголчууд бид чинь нүүдэлчин удмынх. Мал гэдэг усны тунгалаг, өвсний соргогийг дагаж байвал тарга тэвээрэг авах нь илүү. Ойр ойрхон нүүдэл хийж байвал амар. Гэр барьчихаар тэр болгон барьж, буулгаад л, ачиж буулгана гээд ажил ихтэй. Тэрийг хөнгөвчлөх зорилгоор хүмүүс вагончик хэрэглэдэг болсон. Тэгсэн ч гэсэн вагончикоо машинаар чирнэ. Тэгээд би “Ерөөсөө том автобусаар оторт явж болдоггүй юм байх даа. Яах бол” гэж бодоод хоёр жилийн өмнө хот руу очоод шууданд явдаг 45 хүний суудалтай, тендерийнх нь хугацаа дууссан автобуснаас нэгийг аваад өөрөө наашаа унаж ирсэн юм. Суудлыг нь авчихсан. Дундаа тасалгаатай. Фэйсбүүкээр тарчихсан байгаа наад зурган дээр чинь харагдаж байгаа даа. Вагончик ухаан нь уртдаа зургаан метр. Автобус 12 метр шүү дээ. Хоёр вагончикийн хэмжээтэй. Явж байхад тав тухтай. Ухаан нь манай өвөлжөө, хаваржаа сумын төвөөсөө 80 км-ийн зайтай байдаг байхгүй юу. Өвөлжөө, хаваржаанаасаа зусландаа буухын тулд задгай усаа бараадаад сумын төвийнхөө ойролцоо ирж буудаг юм. Гурав, дөрөвхөн км-ийн зайд. Манай Эрдэнэцагааны Чоно гол гэж байгаа шүү дээ. Газрын зурагт тэмдэглээтэй гол бий. Тэгж задгай усаа бараадна. Энэ хооронд нүүдэл хийхэд замд дор хаяж хоёр хонодог. Замд бороо шороо, салхи шуурга таарна. Газан плитка асаагаад гадаа эсвэл ачааны машины бүрхүүл дор, нөмөр газар бараадаж хоол цайгаа хийнэ. Тав тух муутай. Гадаа юм уу, машин дээрээ хононо. Гэтэл автобустай явахад малаа хөөж ирээд л малаа жаахан өнгөрч зогсоод хоол цайгаа хийчихнэ. Мал хөөж байгаа хүмүүс орж ирээд цай хоолоо идчихнэ. Тэгээд л орондоо орчихно. Яг л гэртээ байгаа юм шиг тухтай.
-Хээтэй сайхан тавилгуудтай юм билээ. Тавилгуудаа бэхэлчихсэн байдаг уу?
-Бэхлээгүй. Хүмүүс ингэж их асуудаг юм. Автобус чинь том, урт болохоор хааяа ганц нэг дайвалзах төдий л байна уу гэхээс биш тавилга хөдөлдөггүй юм. Таван ханатай гэрийн тавилга яг гоё таарчихсан. Цаад өрөөндөө дөрвөн ортой. Авдар, шүүгээгээ тавьчихаар голоор нь хүн явахад чөлөөтэй. Наана нь гал тогоо нь тавигдчихсан. Жолоочийн ард хоёр суудал өөд өөдөөсөө харчихсан. Голдоо ширээтэй. Яг л гал зуухын өрөө гэсэн үг л дээ.
-Отрын гэрээс олон талаараа л давуу байх нь мэдээж дээ?
-Давуу тал олон байлгүй яахав. Автобус чинь өндөр шүү дээ. Метр гарангийн өндөртэй. Манайхны тал газарт хаашаа л бол хаашаа малаа харчихна. Дээрээ нарны дэлгэц суурилуулчихсан. Явж байхад аккумлятор байнгын тогтой байна. Бороо, шороонд амар. Машин учраас битүүмж сайтай. Ямар ч шороо тоос орохгүй дээ. Доод талын багаж байдаг шүү дээ.
-Тийм.
-Тэнд 45 хүний бараа, ачаа тээш орох багтаамжтай болохоор таван ханатай гэр янзын сайхан багтана. Гэрээ ачаад л явж байдаг юм.
-Танайх хэдэн ам бүлтэй вэ?
-Эхнэрийг минь Б.Энхтуул гэдэг. Манайх ам бүл дөрвүүлээ. Хүү маань хотод байдаг. Охин минь сурагч. Манай малыг хардаг дүү, найз хоёр минь фэйсбүүкээр яваад байгаа тэр зурган дээр гарсан байна билээ.
-Одоо ч отроор явж л байгаа юм байна, тийм үү?
-Тийм тийм. Цас ортол өвөлжөө, хаваржаанаасаа зайтай намаржаа маягаар намаржаагаа холхнуур тойроод явна шүү дээ. Долоо хоног хөдлөөд нэг юм уу, хоёр км-ийн цаана зогсоно. Ойр ойрхон нүүгээд явдаг юм.
-Өвөл яаж байна вэ?
-Өвөлжөөндөө бол гэрээ барьчихна. Өвөлжөөндөө жижиг гэрээрээ явчихна. Хаваржаандаа багажиндаа байгаа гэрээ барьчихна даа.
-Отроор автобустайгаа явж байхад даарч хөрвөл яаж дулаацдаг вэ. Автобусаа асаагаад дулаацдаг уу?
-Автобус маань хэвийн ажиллагаатай. Асаагаад явахад паараар нь халаачихна. Шууданд явж байгаад л зогсчихсон автобус л даа. Одоо бол нэг их хүйтэн биш л байна. Манай нутаг чинь сайхан л даа.
-Эрдэнэцагаанаар намаржаа хэр байна?
-Манай Сүхбаатарын Эрдэнэцагаан чинь сайхан нутаг. Энэ жил бороо хур сайтай, мал таргалсан. Намаржаа сайхан байна.
-Эрдэнэцагааны V баг хаагуур байдаг вэ?
-Отрядын баг. Манайх чинь хилийн хороотой шүү дээ. Бичигт боомт гээд зүүн урд талын ганц боомт бий. Аав ээж минь отрядын хилчин улсууд л даа.
