Аваргууд наадмаар түр эвлэрэх юм гэнэ. Одоо бүүр иймдээ тулсан юм байна. Сирид дайтаж байгаа талууд түр гал зогсоох гэрээ байгууллаа гэж байгаа юм шиг. Угтаа аваргууд эвлэрнэ гэдэг чинь нөгөө найраагаа хийж янчаан олж, цол олж авах гэсэн хөгийн санаа. Тэгээд ахиухан мөнгөжиж аваад, цол гцншингаа авсныхаа дараа буцаад дайтаад эхлэх юм байх. Ийм байхад Монгол Улсын Шадар сайд, Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны дарга Ө.Энхтүвшин саяхан бөх нэртэй хэсэг нөхдийг саарал ордонд хүлээн авч уулзлаа. “Монголын хүчит их аваргуудтай уулзлаа” гэх сүрийг бадруулсан мэдээ, бараг л төрийн сайд бурхадтай уулзсан юм шиг яриа хөөрөө болоод авна лээ. Яг үнэндээ бол тэд Монголын өв уламжлал, түүх соёлын дархлаа болсон үндэсний бөхөө мөхөөж яваа хүмүүс юм.
Аварга нь аварга юм байгаа биз, домог нь домог юм байгаа биз. Гэхдээ өөрсдийнх нь амь амьдрал, амжилт ялалтынх нь гол талбар болсон бөхийг мөхөөхийн төлөө, “Бөхийн өргөө” хэмээх навсгар байшинг авахын төлөө улангасан дайрч байгаа нөхдүүд. Үнэ цэнээ алдсан, ард түмний дунд ад шоо үзэгдсэн ийм инээдтэй нөхдийн өмнө Монголын төр бөхөлзөхийг харах гутамшиг. “Та хэд минь талцал маргаанаа зогсооно байгаа, наадмаа маргаангүй явуулъя. Найраа битгий хийгээрэй” гэж гуйж гувшиж байгаа байдал Монголын төр ямар ичгүүртэй, үхээнц дорой харагдсан гэж санана.
Энхтүвшин ингэж нялганахын оронд аварга нэртэй архайж сархайсан товарищуудын цолыг нь хураах байсан юм. “Наадам хүртэл маргаанаа болиод өгөөч ээ” гэж бөхөлзөхийн оронд монгол үндэстний өв соёлын дархлаанд сэв суулгасан тэднийг төв цэнгэлдэх рүү алхуулахгүй байх арга хэмжээ авах байсан. Начны найраа нь гэхэд л 300 саяар яригддаг бөх тэх нэртэй энэ хүмүүс ард түмнийг доромжилж ханалаа. Монголын төрт ёсны наадмыг гутааж дууслаа. Эднийг ингэж эвийлж хаацайлан, бурхан мэтээр ёсчлон үзэж байгаа нь хэтэрхий хөөрхийлөлтэй харагдана. Ер нь ч тэгээд алдар нэр, ашиг хонжооны үүр уурхай болсон бөхчүүдэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар цол өгч байгаа нь арай хүндэдсэн болно. Бөхийн холбооных нь дарга даамал л тэр цол гээчийг нь өгвөл барав бус уу?
Г.БИЛГҮҮН