-ДЭЛХИЙН ЦИРКИЙН ТОГЛОЛТЫГ ДАХИН ДОЛОО ХОНОГ СУНГАЖЭЭ-
Фидель хэмээх гурван метрийн урттай аварга матар Монголын үзэгчдийгуулга алдуулж байна. “Галзуу барын аманд гараа хийхээс буцахгүй” хэмээн монголчууд залуу насыг зүйрлэдэг. Оросын циркийг төлөөлж ирсэн амьтан сургагч Артём үнэхээр л матрын аманд толгойгоо хийхээс буцахааргүй зоригтой басцэл залуухан харагдана. Тэрбээр Фидель матартайгаа арван жил ажиллаж байгаа гэнэ. Биднийг багад “Гена” хэмээх найрсаг матрын тухай Оросын хүүхэлдэй гардагсан. Харин Фидель үнэндээ найрсаг гэх аргагүй амьтан гэнэ. “Матар найзархаг бус амьтан. Эзэн гэсэн ойлголт байхгүй, хүн гэж танихгүй, араатны зөв совингоороо хүлээж авдаг” хэмээн матар сургагч хэлнэ лээ. Энэхүү аварга амьтанд хүрч үзэх хүсэлтэй үзэгчдэд циркийн тоглолтын үеэр боломж олгож байгаа аж. Аварга матар Фидель найрсаг бус ч амьтан сургагч Артём толгойгоо аманд нь хийхэд тэвчихийг бодвол тийм ч муу амьтан биш бололтой. “Энэ бол үнэхээр аюултай үзүүлбэр ч бэлтгэгдсэн байдаг болохоор надад айх юм байдаггүй” гэж амьтан сургагч ярилаа. Тэрбээр зулзага байхаас нь эхэлж матартайгаа ажиллаж эхэлжээ. Түүнд хоёр ч том матар бий. Харин Монголд Фидельтэйгээ лирсэн. Матар нь том болох тусам илүү дасч, туршлага хуримтлуулж байдаг гэж эзэн нь хуучиллаа. “Үнэхээр зоригтой юм аа” гэхэд “Циркт ажилладаг хүмүүс эр зоригтой байдаг. Өндөр рүү авирахад ч эр зориг хэрэгтэй шүү дээ” гэж матар сургагч даруухан хэллээ. Матар мах зооглодог аж. “Хажууд нь юм унах л юм бол иддэг, хоол голдоггүй амьтан” гэнэ. Монголын нөхцөлд Фидель тун ч дажгүй дасан зохицож байгаа аж. Матар сургагчийнаав, ээж нь циркчид болохоор тэднийгээ дагаж циркт анх хөл тавьжээ. “Хар багаасаа гэртээ могой зэрэг амьтадтай цуг өссөн. 16 наснаасаа матар сонирхож, матартайгаа цуг бэлтгэл хийхээр шийдсэн юм. Одоо хүртэл матартайгаа ажиллаж байна” гэж Артём тайлбарласан юм.
“Дэлхийн цирк Монголд 2015” тоглолтын соруудын нэг ньциркийн хаан гэгддэг агаарын циркийн үзүүлбэр ажээ. Агаарын циркийн үзүүлбэрээр Ардчилсан Солонгос дэлхийд номер нэг байдаг гэнэ. Ардчилсан Солонгосын агаараар дүүлэгчдийн дунд улсынхаа ардын жүжигчин чиржээ. Ри Мён Шингэх энэ эмэгтэй 15 жил агаарт нисч байгаа гэнэ. Монголоос гадна Франц, Орост айлчлан тогложээ. Дэлхийд номер нэг байхын тулд тэд хэр их бэлтгэл хийдэг бол хэмээн сонирхлоо. Солонгосын циркчдийн багийн ахлагч ярихдаа“ Агаарын нислэг мэдээж амар үзүүлбэр биш. Маш их бэлтгэл хийдэг. Ким Жөн Ун их удирдагчийнхаа ач тусаар сайхан нөхцөлд аюулгүй сургуулилт хийдэг. Нэг өдөрт 7-8 цаг бэлтгэл хийдэг” гэж хуучиллаа. “Улс даяар тэнцэх хүмүүсээ багаас нь шалгаруулж авдаг. Багаас нь улсын зардлаар бүгдийг нь сургадаг.Зөвхөн нэг хүн бэлтгэдэггүй. Олон газар үзүүлбэр үзүүлдэг багууд явж байдаг” хэмээн Ардчилсан Солонгосын багийн ахлагч тайлбарлав. “Монголчууд найрсаг сайхан угтаж авсан. Бидэнд бүх нөхцөл бүрдүүлж өгсөнд баярлаж байна” гэж тэр ярьсан юм.
“Энэхүү Солонгосын циркчдийг авчрахын тулд гэхэд лтаван сар хөөцөлдсөн” гэж“ Монгол циркийн хөгжлийн төв”-ийн тэргүүн Н.Эрдэнэ тайлбарлав. Миний хувьд 9-12 сарыг дуустал олон улсын циркчдийн тэмцээнээр явдаг. Монгол Улсад ирж тоглоход манай үзэгчид ойлгох нь уу, яаж хүлээж авах зэргийг бодолцож албан ёсоор менежерүүдтэй нь харилцаж, гэрээ хэлэлцээр хийсний дараа Монголд ирдэг. Нэг удаагийн тоглолт зохион байгуулахын тулд бүтэн жил яриа хэлэлцээ хийгддэг гэж тэр ярилаа. 2016 онд Монголд тоглох дэлхийн циркийн үзүүлбэрүүдийн 30-40 хувийг нь аль хэдийнэ сонгон шалгаруулаад, гэрээ хэлэлцээр хийсэнажээ.
“Дэлхийн цирк 2015” тоглолт уржигдар албан ёсоор нээлтээ хийсэн. Өмнөнь 2013 онд Дэлхийн цирк Монголд тоглосон билээ. Энэ удаа 12 орны жүжигчид хүрэлцэн иржээ. “Монголд анх удаа ирж байгаа номерууд. Нэр нь адилхан болохоор хүмүүс хоёр жилийн өмнө ирж байсан тоглолтууд дахиж ирсэнгэж ойлгож магадгүй. Нэр тогтмол ч тоглолтын агуулга байнга өөрчлөгдөнө. Дандаа олон улсын шагналтай, шилдэг номеруудыг цуглуулж авчирдаг” гэж зохион байгуулагч хэлсэн.“Монгол циркийн хөгжлийн төв” хэмээх ТББ уг тоглолтын ерөнхий зохион байгуулагч аж. Дэлхийн циркийг Монголд авчрах нь өртөг зардал шаардсан ажил гэнэ. МCS “Кока кола” компани ерөнхий ивээн тэтгэгчээр ажиллаж бусад олон ивээн тэтгэгч тусалж дэмжжээ.
Хятадын циркчид “Үхлийн цагираг” хэмээх үзүүлбэр үзүүлж буй. Аварга том төмөр цагиргуудтайгаа тэд арван метр өндөрт агаарын номер үзүүлж байна даа. Эхний өдрийн тоглолтоор Монголын циркчид дэлхийн рекорд эвджээ. Манай “Шидэх банзнаас үсрэгчид” агаарт зургаа эргэж үзэгчдийг догдлуулсан юм. Манай циркчид Швейцарийн “Салто Натали” циркт тоглож байгаад Монголдоо “Дэлхийн цирк”-т тоглохоор иржээ. Энэ тоглолтод бас “Хайрхан” нэртэй аварга могой үзэгчдийг гайхашруулдаг жүжигчдийн нэг. Монголын циркчдийг төлөөлж оролцож байгаа юм билээ, тэд.
Монголын үзэгчид циркт дуртай. Эхний дөрөв хоногт тоглолтын тасалбар хэдийнэ борлогдож дуусчээ. Тиймээс тоглолтыг дахин долоо хоног сунгахаар болсон байна. 2013 онд мөн л тасалбар авахыг хүсэгчдийн урт дараалал үүсч, тоглолтыг долоо хоногоор сунгасан түүхтэй. Харин өчигдөр Циркийн кассанд 31 болоод дөрөвдүгээр сарын нэгний тасалбар л зарагдаж байв. Маргааш, нөгөөдрийн тоглолтын тасалбар асуусан хүмүүс их тааралдав. “Ашгаа бодоод тоглолтын хугацаагаа ахиад сунгах байлгүй дээ“ гэж нэг нь хэлэх сонсогдсон. Циркийн гадуур “Билет зарна” гэсэн хүн мэр сэрзогсоно лээ. Тасалбарын үнэн дээр 10 мянган төгрөг нэмж “шаглаж” байгаа сураг дуулдав. Тасалбар нь байрлалаасаа хамаарч 15 мянга, 20 мянга, 30 мянган төгрөгийн үнэтэй байна лээ. Дөрвөн настай Э.Есүгэн охин эмээтэйгээ тасалбар худалдаж авч байхад нь таарсан юм. “Шинэ цирк ирэх болгонд үздэг. Ах дүү нараараа хүүхдүүдтэйгээ үздэг юм. Энэ удаа долоо, найман тасалбар авсан. Цирк гоё энерги өгдөг юм” гэж охины эмээ М.Оюунцэцэг хуучиллаа.
Тоглолтын цаг дөхөхөд циркийн ойр орчим хүний хөлд дарагдлаа. Бяцхан үзэгчид ээж аав, эмээ өвөөгөө хөтлөн хамгийн хүндтэй суудалд заларна. Цирк дүүрэн баяр баясгалан. Канадын хосууд агаарт байрлуулсан савлуур дээр бүжиглэж, үе үе үзэгчдийг уулга алдуулсан эрсдэлтэй алхмууд хийнэ.
Дараа нь англи эр Маркус хийлийн хайрцаг барьсаар циркийн манежинд гарч ирлээ. Мөнөөх хайрцагнаас нь хийл бус мөнгөлөг өнгөтэй жонглёрууд гарав. Мань эр хүнд рок хөгжмийн галзуу хэмнэлээр эвлэгхэн жонглёрдоно. Үүгээр түүний ажилд ууссангүй. Латин, америкийн цоглог хөгжмийн аянд бөгсөө хөдөлгөн донжтойхон бүжиглэнгээ теннисний бөмбөг мэт бөмбөлгүүдээр наадна. Нуруундаа байрлуулсан жижигхэн саванд мөнөөх бөмбөлгүүдээ шидэн “гоол” хийхэд үзэгчид урамтайхан алга ташилтаар мялаах юм. Дараа нь бүр жижигхэн бөмбөлгүүдээр наадах төдийгүй хоёр ч ширхгийг амандаа шидээд оруулчихлаа. Аман дахь хоёр бөмбөлгөө ээлжээр өндөрт хөөргөж, эргэж амандаа хийн амаараа жонглёрдсон түүнийг үзэгчид нижигнэсэн алга ташилтаар мялаав. Дараа нь бас дөрвөн ширхэг малгайгаар бумерангийг орлууллаа. Малгайнууд түүний гараас алдарсан ч эргээд хурдтайгаар чиглэн ирнэ.
Дэлхийн цирктэй өдрүүд үргэлжилсээр…
Б.ЯНЖМАА
Гэрэл зургийг Г.ЛХАГВАДОРЖ