УИХ-ын гишүүн асан Г.Батхүү өнгөрсөн сард Төрийн ордонд харамсалтайгаар амиа алдсан. Нэртэй улстөрч, өөрийн гэсэн хөрөнгө мөнгөтэй болж чадсан нэр нөлөө бүхий шилдэг бизнесмэн байсан учир түүний нас барсан гэнэтийн явдалд хүн бүр анхаарал хандуулж, дор бүрнээ шахуу таамаг, сэжиг хэлж байгаа. Уг хэргийг тойрсон үнэн, худал нь эс мэдэгдэх элдэв мэдээлэл цахим орчинд тархаж байна. Энэ бүхэн дунд уг хэргийг ямар ч хамаагүй аргаар Н.Номтойбаяр гишүүн рүү чиглүүлэх гэж улайрч буй үйлдлүүд харагдаад байгаа юм. Хамгийн сүүлд уулзсан хүмүүсийнх нь нэг гэгдээд буй гишүүн Н.Номтойбаяр эртхэн шиг энэ хэргээс нэрээ цэвэрлэж, баталгаатай болгож авахгүй бол түүнийг С.Зоригийн хэргийн гэрч гэгддэг Б.Булганы хувь заяа хүлээж байгаа гэдгийг мэдэж байгаа юу.
Улс төрийн нэрт зүтгэлтэн С.Зориг агсны хамтран амьдрагч Б.Булган хэрэг гарсан өдөр буюу 1998 оны аравдугаар сарын 2-нд талийгаачтай хамт байсан хүн нь. Өөрөөр хэлбэл хамгийн сүүлд цуг байсан хүн гэдгээрээ энэ эмэгтэй сүүлийн 20 жилд амьдаараа тамлагдаж байгаа. Тамд байгаа юм шиг л амьдарсан. Эхлээд хань ижлээ алдсан хохирогч гэгдэж байгаад гэрчээр тогтоогдож байлаа. Тэгтэл дараа нь түүнийг сэжигтэн хэмээн ярьцгааж байснаа сүүлдээ “С.Зоригийн аллагыг зохион байгуулсан гэж Б.Булганыг яллагдагчаар татлаа”, “С.Зоригийг хөнөөхөд Б.Булган оролцсон гэх баримт олджээ”, “С.Зоригийн амийг хөнөөсөн хэрэгт Б.Булганыг гэрчээр биш, яллагдагчаар татлаа”, “Б.Булган С.Зоригийн хэргийн хань хамсаатан мөн үү”, “Тэр гэрч үү, эсвэл гэмт хэргийн хамжигч уу” гэх мэтээр хаягласан мэдээлэл хөвөрсөн ч алийг нь ч хэн ч батлаагүй. Нөгөөтэйгүүр энэ хүн гадаад дотоодоор чөлөөтэй явах нь бүү хэл нийгэмд ч ил гарч чаддаггүй, ядаж л хүн шиг наадмын талбайд инээмсэглэл тодруулаад алхаж байсныг нь харсан хүн байна уу, байхгүй шүү дээ. Энэ эмэгтэй тамд байгаа мэт 20 жилийг хүний амьдралыг туулахдаа мэдэрсэн. Өнгөрсөн хугацаанд энэ хүн юу эсийг үзэв дээ.
Үүн шиг УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярыг Г.Батхүү агсны хэргийн сэжигтэн гээд УИХ-аас мултлахад бэлэн болчихоод байна. Ийм эгзэгтэй үед хурдхан шиг нэрээ цэвэрлэж авахгүй бол, улс төрөөс энэ чигтээ гараад явчихвал дахиад улс төрд орох аргагүй болно. Тамд байгаа мэт амьдрал, хувь заяа түүнийг отож байгаа гэдгийг мэдээд үүсч байгаа нөхцөл байдлыг зальжин ашиглаж, далимдуулаад дээрэм, тонуул хийх санаатай хүмүүс түүнийг тойрч байна. Н.Номтойбаярын хувийнх нь болон хувьсгалынх нь бүхий л юман дээр луйвар, тонуул нүүрлэх бүрэн боломжтой. Наад зах нь гэхэд “Би наад хэргээс нэрийг чинь салгаж өгнө”, “Зүгээр болгоод өгье” гээд шан харамж нэхэхээс эхлүүлээд эд юмсыг нь луйвардаж авах гэсэн оролдлого гарна. Тэр мэдээж. Яагаад гэвэл Н.Номтойбаяр бол хөрөнгө мөнгөтэй хүн. Мөнгөтэй хүнийг сайн, муу ээлжлэн хүрээлэх гэхээсээ юм салгачих юмсан гэсэн бодолтой хүмүүс л ээрч тойрч байдаг нь жам.
Тухайн өдөр хэрэг гарсныг хараад цагдаад дуудлага өгсөн хүн бол УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү. Энэ хүн мөнгөгүй юм чинь хэн ч түүнийг тоохгүй, хэргийн талаар ноцтой юм ярилаа ч сонсохгүй.
Бид ийм л нийгэмд амьдарч байгаа. Хэргийн нөхцөл байдал гэхээсээ илүүтэй, энэ хэрэгт хөрөнгө мөнгөтэй ямар хүний нэрийг холбож байгаад юм салгах уу гэсэн тооцоололтой этгээдүүд шуналаа уралдуулж буй. Ингээд л Н.Номтойбаяр, Н.Номтойбаяр гэж ноцоод, далимдуулж мөнгө салгах гээд мэрж эхэлж байна.
Хүний нийгмийн бүхий л түүхээс харж байхад дэлхийн баячууд хөрөнгө мөнгө нь хуримтлагдаж, буян нь дэлгэрэхийн хэрээр улам даруу, дуугүй, нууцлагдмал амьдрал руу шилжсээр иржээ. Энэ бол нэг ёсны хамгаалалт. Хүн төрөлхтний хэдэн мянган жилийн хөгжлийн явцын сүүлийн хэдэн мянганд эдийн засгийн харилцаа үүсч, өмч гэж зүйл бий болж, арилжаа үүссэн үеэс хүмүүс хөрөнгө мөнгөөрөө ялгарч баян, ядуу гэх ойлголт үүссэн. Тэр үеэс өнөөдрийг хүрэхэд баячуудын явж ирсэн зам ерөнхийдөө даруу байх тусмаа хурааж хуримтлуулсан хөрөнгө мөнгөтэйгөө үлдэж чадсан байдаг бол, эсрэгээрээ дуугарч, олны нүдэнд байн байн гарч ирээд байвал түүнийг тал талаас нь хэмлээд амжилтаас нь татаад өмчийг нь хувийнх нь байна уу, хувьсгалынх байна уу хамаагүй тараагаад хаячихдаг гашуун түүх, үйл явдал олноор тэмдэглэгдэн үлдсэн байдаг. Үүнээс л улбаалж “Баян хүн даруухан байх хэрэгтэй. Мөнгөтэй хүн дуугүй байх ёстой” гэдэг ганцхан л хууль дэлхий дээр үйлчилдэг. Энэ хуулийг дагаж дэлхийн баячууд дуугүй, даруу, чимээгүй аж төрсөөр ирсэн байдаг бол ганцхан “галзуу” өв залгамжлагч байгаа нь Н.Номтойбаяр. Энэ хүний хувийн амьдрал, бизнес, ажил хэрэг нь түмний нүдэнд ил, өөрөө ч нээлттэй, задгай арга барилтай болохоор нэг бол сайд ч хийж гүйж байх юм, эсвэл УИХ-д ч сууж байх шиг. Үнэхээр хашилт, нууцлалгүйгээр ил байгаа хөрөнгө мөнгөтэй залуу.
Гэтэл энэ байдлыг нь далимдуулж, хэрэгт холбож байгаад буюу нэг ёсондоо зовлонд түлхэж унагаж нүхэнд оруулаад аврах гэж байгаа дүр үзүүлж, хөрөнгө мөнгө нэхэх гэсэн хүмүүс түүнийг нохой мэт боорлож байна. Зуд болоход нохой зоолно гэгчийн үлгэрийг л Н.Номтойбаяр дээр биелүүлчих гээд байх шиг.
Г.Батхүү агсны хэрэгтэй ямар ч хамааралгүй гэдэг нь мэдээжийн хэрэг. Гэтэл зориудаар энэ хэрэгт нэрийг нь хачирлаж оруулж, тийм ойлголтыг нийгэм даяар тархаах гэж хичээж байгаа оролдлогыг цааш нь түгээж боломгүй юм.
Хууль, шүүхээр тогтоогоогүй цагт хэн ч гэмт хэрэгтэн биш. Үүнийг Б.Булган амьдралаараа харуулсан. Гэвч нийгэм түүнийг гэрч, сэжигтэн, эцэст нь хэргийн хамаасан мэтээр ойлгосон нь энэ хүнийг хүний нийгэмд хүний ёсоор амьдрах эрхийг нь бүдүүлгээр зөрчөөд байгаа юм.
Н.Номтойбаяр үүсээд буй нөхцөл байдлыг ухаалгаар харж, хэргээс нэрээ цэвэрлэж авахгүй бол түүнийг С.Зоригийн хэргийн Б.Булганы хувь заяа хүлээж байна. Энэ хувь заяаг бүү давт.
УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар АТГ-ын дарга, дэд даргыг томилох асуудлыг хэлэлцэх үеэр зарим нэг гишүүн 33 их наяд төгрөгийг бондын мөнгөөр босгоод, түүнийгээ идэж уучихаад Өршөөлийн хуулиар цагаатгасан гэх утгатай зүйл ярьсан. Нууц далд хөрөнгүүдийг ил болгож, эдийн засгийн өршөөл үзүүлэх Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийг 2015 онд ээлжит бус чуулганаар баталж байсан билээ. Уг хуулиар далд байсан хөрөнгөө ил болгож бүртгүүлсэн тохиолдолд тэдгээрийг хуульд заасан хариуцлага болон албан татвараас нэг удаа чөлөөлөх зохицуулалттай байсан. Сайн дурын үндсэн дээр хөрөнгө, орлогоо ил болгож бүртгүүлж, мэдүүлж, тайлагнасны эцэст олон их наядын хөрөнгө ил болж, тэр хэрээр татварын орлого ч нэмэгдэж байсныг хүмүүс санаж байгаа. Эдийн засгийн Өршөөлийн хууль бондтой ямар ч холбоогүй байсан гэдгийг тухайн үед хэвлэгдэж байсан хэвлэлийн хуудсыг сөхөж үзэхэд харагдана. Эдийн засагчид ч Өршөөлийн хуулийн өгөөжийн талаар ярьж, бондоос холуур болж өнгөрсөн үйл явдал гэдгийг ярьж байгаа. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд УИХ- ын чуулган дээр зарим гишүүн ЗЗ их наядыг бондтой хамаатай гэж ярихад түүнийг нь няцааж “УИХ хариуцлагатай баймаар байгаа юм. 33 их наяд болон бонд хоёр ямар ч холбоо хамаарал байхгүй. Үүнийхээ учрыг олж байж ярих хэрэгтэй. Тухайн үед бүгд ярьж байгаад гаргасан шийдвэр. 33 их наяд төгрөгийн нууцын асуудал ил болсон болохоос биш буцааж төлөх асуудал биш. Энэ материалыг нууцалж байгаа асуудал байхгүй. Энэ хууль бол түүхэн үүргээ гүйцэтгэсэн хууль” гэж хэлсэн. Эдийн засгийн Өршөөлийн хуулийг энгийнээр тайлбарлавал 1990-ээд оноос хойш буюу зах зээлд шилжсэн үеэс эхэлж нуусан, хаасан, татвараа өгч чадаагүй, гадаад дотоодын дансанд байршуулсан дарагдмал хөрөнгийг эргэлтэд оруулахын тулд “Бүгдийг нь төрд мэдүүлээдэх. Хариуд нь төр яах ч үгүй. Та нарыг төр мөрдөхгүй, шалгахгүй, олон нийтэд зарлахгүй. Энэ асуудлыг чинь дахиж мөшгөж сэдрээхгүй, элдэв гэмт хэргийн баримтад ашиглахгүй” гэж ам мөчгөө өгөн байж Өршөөлийн хуульд далд байсан бүхнийг ил болгож хамруулсан учиртай. Гэтэл төр энэ хэлсэн амнаасаа буцаж, зарим поп улстөрч “Эдийн засгийн Өршөөлийн хуулийг шалгах нь зүйтэй” гэж ярьж эхэллээ. Тэд “Хууль эргэж үйлчилдэггүй гэдэг ч тэрнийх нь учрыг олж дөнгөнө” хэмээн яриад сууж байна. Мөнгийг нь шалгадаггүй юм аа гэхэд үйлдлийг нь шалгана ч гэх шиг. Ингэж нохой зан гаргаж, амлалт, хэлсэн үгнээсээ буцвал Монголын төрд итгэх гадаадын байтугай дотоодын хөрөнгө оруулагч үлдэхгүй шүү. Ийм юм ярьж байгаа нь хамгийн попорсон, хамгийн ёозгүй төрөөс гарах авир. Энэ бол нэр төр хөөцөлдөж, олон нийтээс оноо авч, ард түмнийг хөөсрүүлж, тэдний өмнө шударга дүр эсгэж байгаа, хувь улстөрч тодорч гарч ирэх гэсэн оролдлого юм. Их өмч хувьчлал, оффшорыг шалгана, Өршөөлийн хуулийг эргэж шалгаж буруутай этгээдүүдийнх нь үйлдлийг ил гаргаж зарлана гэж ярьцгааж байна. Хэрвээ ийм үйл явдал болбол Монгол төрийн нэр хүнд, үнэ цэнэ шороотой хутгалдана. Хэдэн поп улстөрч сонгууль хүртэл “Шалгана, нэгжинэ” гэж хашгиралдах нь ойлгомжтой. Монгол төрийн нэр хүндийг ингэж баллаж харлуулан байж гарч ирэх тийм үнэ хүндтэй хүмүүс үү, тэд. Монгол төрийг шороотой хутган байж сонгуулиар гарч ирэх үнэ хүндтэй улс уу, попчид. Монголчууд төрт ёсоо дээдэлж, төрийн үйл хэргийг бүхний дээр тавьж, төрөө цэвэр ариун, шударга байлгахын төлөө хаанаасаа жирийн ард нь хүртэл нэрээ хичээж ирсэн түүхтэй ард түмэн. Хэзээ ч хувь хүн нэр олохын төлөө төрийн нэрийг баллаж байгаагүй. Төрийн минь сүлд өршөө гэж тэргүүнээ мэхийлгэн залбирч байснаас биш төрийн нэрийг шороогоор булсан түүх үгүй. Төр бол мөнх. Хэрвээ та нар төрийн нэрийг хугалчихвал тэр хугарсан нэр ч бас мөнх дагана. Ингэвэл энэ улс орон цаашаа юу болох вэ. Та нар дэмий попорч чуулганы танхим, Төрийн ордны индрийн цаанаас амандаа орсноо ярьж, нэр хүндээ өсгөхийн тулд нэг оноо ч болов авахын тулд хүссэнээ хэлж, цаг үрсэн юм хийгээд хэрэггүй, улстөрчид өө! Гэхдээ эдний ярьж байгаа дэмий үгс нь цаашаа явахгүй, дэмжлэг авахгүй гэдгийг захын хүн мэднэ л дээ. Тэглээ ч энэ асуудлыг шалгууллаа гэхэд Үндсэн хуулийн Цэц, шүүхэд дээр очоод л уначихна. Ерөнхий сайд шүүх хурал болгон дээр очиж тайлбар хэлж оролцож чадахүй учир Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргадаа үүрэг өгч таарна. ЗГХЭГ-ын дарга нь яамандаа үүрэг болгоно. Яам нь хэлтэстээ энэ асуудлыг шилжүүлнэ. Хэлтэс нь яахав, шинээр орж ирсэн нэг мэргэжилтэндээ үүрэг болгож тохож орхино. Тэр мэргэжилтэн нь юунд яваад байгаагаа ч сайн мэдэхгүй шүүх дээр очоод “Мэдэхгүй ээ, шүүх дээр очоорой л гэсэн шүү дээ” гэсэн шүү юм яриад зогсох нь мэдээж. Өөр юугаа хэлэхэв. Мэдэхгүй нь үнэн юм чинь. Ингээд л шүүх хурал дээр юу хэлэхээ мэдэхгүй суусаар ялагдаад гараад ирнэ. Төр ямар нэг асуудлаар заргалдлаа гэхэд шүүх дээр очоод ялагдаад байдаг шалтгаан нь ерөөсөө энэ л байдаг юм. Үүсгэсэн маргааныхаа араас эзэн хүний ёсоор уйгагүй, үнэнч сэтгэлээр явдаггүй болохоор ялагдахаас өөр яах юм. Яг л ийм зураглалаар энэ хэдэн улстөрчийн яриад байгаа “Шалгана” гэж сүр оруулан зарлаж байгаа асуудал нь шүүх, Цэц дээр очоод унаж таарна. Тэдний хувьд өнгөн дээрээ “Шалгана” гэж ярих нь ард түмэнд таалагдаж оноогоо нэмүүлнэ гэдгийг мэдэж байгаа учраас тэгж зоригтой мөртлөө логикгүй юм ярьж байгаа юм. Бондын мөнгө, Өршөөлийн хууль ямар ч хамааралгүй гэдгийг улс төр судалдаг, нийгмийн үйл явдлыг гойд анзаардаг, ой сайтай хүн бол шууд л мэдэж байгаа даа. Өнөөдөр “Шалгана” гэж хэлээд нэг оноо авчихаад шуугиан тарьсан тэр асуудал нь цаашид яах ийх, шүүх дээр очоод унах эсэх нь огтоос хамаагүй, дахин сонгогдож л байвал бол оо. Ингэж дуулиан дэгдээх нь эргээд Монгол төрд ямар сүүдэр тусгаж байгаа нь тэдэнд хамаа байдаггүй. Хамгийн гол нь ийм яриа гаргаж, ийм философитой байгаа нь “Монгол төр ямар ч итгэл төрүүлэхээргүй юм даа” гэсэн урамгүй бодол төрүүлж байна. Яаж ч мэдэх улсууд төрд гарвал юу ч хийж мэдэхээр юм байна. Ер нь тэгээд төр ч дээ, төрд итгээд байх хэрэггүй юм байна гэсэн дохиог Монгол төр маань гадаад, дотоодгүй төрүүлээд эхэлчихлээ. Нэр хөөцөлдсөн хувь улстөрчдийн болчимгүй хашгираанаас болж эдийн засгийг минь аврахаар дөхөж байсан хөрөнгө оруулагчдын хөлөг онгоц зангуугаа татаад залуураа эргүүлчихэв үү дээ гэж харагдаж байна. Дотоодын томоохон хөрөнгө оруулагчдад ч төрдөө итгэх итгэл нь алдрах шалтгааныг гаргаад өгчихөв. 
