Author: СОСОРБАРАМЫН ОТГОНБАЯР

УИХ-ын Тамгын газрын дарга Ц.Цолмон: Өнөөдөр Д.Сүхбаатарын талбай дээр жагсаал болж байгаа. Жагсаалд УИХ-ын гишүүд оролцож байна. Түрүүн жагсагчид болон УИХ-н гишүүд УИХ-ийн даргатай ирж уулзсан. Энэ талаар товчхон мэдээлэл хийх гэсэн юм. Ямар нэгэн улстөрийн өнцгөөс ярихгүй. УИХ-ын Тамгын газар бол төрийн захиргааны байгууллага. Мэдээлэл хийж байгаа зорилго маань би УИХ-ын даргатай хамт байсан. УИХ-ын даргын өрөөнд яг юу болсон талаар товч мэдээлэл өгье. 14:30 цагт над руу Т.Аюурсайхан гишүүн залгасан. Жагсагчдын төлөөлөл УИХ-ын даргатай уулзах хүсэлтэй байна гэсэн. УИХ-ын гишүүд хэзээ ч УИХ-ын даргатай уулзах эрх нээлттэйг би хэлсэн. Бид гишүүдээрээ ормооргүй байна. Жагсагчдын төлөөлөлтэй хамт ормоор байна гэсэн шаардлага тавьсан. Түүний дараа би Т.Аюурсайхан гишүүнтэй таван удаа утсаар ярьсан. Л.Оюун-Эрдэнэ гишүүнтэй бас хоёр удаа холбогдсон. УИХ-ын даргад танилцуулаад УИХ-ын гишүүн, ТББ-ын гишүүд, жагсагчдын төлөөлөл есөн хүн ирснийг та бүхэн мэдэж байгаа. Гарч ирээд юу ярьсныг би мэдэхгүй байна. УИХ-ын даргын өрөөнд яг юу болсныг ярья. УИХ-ын даргад нэг хуудас бүхий шаардлага хүргүүлсэн. Тэр шаардлагуудад тодорхой үндэслэлүүд байсан. УИХ-ын дарга үндэслэлүүдийн хариуд тодорхой хариулт бэлдэж, албан ёсны хариугаа гардуулж өгөөд ярилцаад гарах бодолтой, төлөвлөгөөтэй орсон. УИХ-ын даргын тайлбарыг хүлээж аваагүй. Гурван хуудас бүхий албан хариу байгаа. Энэ үеэр УИХ-ын гишүүдтэй цуг орж ирсэн хүмүүс УИХ-ын дарга руу дайрсан. Төрийн тусгай хамгаалалтын ажилтнууд энэ үйл ажиллагааг таслан зогсоосон. Энэ нь төрийн тусгай хамгаалалт, ордон дотор үйлчилж байгаа тодорхой дүрэм журмыг зөрсөн үйлдэл болсон гэж бид дүгнэж байна. Тэдгээр хүмүүст хариуцлага тооцох эсэхийг би мэдэхгүй байна. УИХ-ын дарга төрийн тусгай хамгаалалтад байдаг гурван албан тушаалтны нэг. Тэгэхээр харьяаллын дагуу ямар байгууллага ямар арга хэмжээ авахыг мэдэхгүй. Ямар ч байсан энд баривчлах саатуулах үйл ажиллагаа явуулаагүй.

ШӨХТГ-аас цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл хийлээ.

ШӨХТГ-ын хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах газрын дарга Ш.Цэрэндулам: Их дээд сургуулиудад хяналт шалгалтын ажил хийлээ. Үнэ тогтоох асуудал дээр цаг хугацааны ялгаатай байсан. Үнэ тогтоож байгаа процессын хувьд сургууль бүрээсээ шалтгаалаад харилцан адилгүй байна. Эдгээр нь өрсөлдөөний тухай хуульд заасан үгсэн тохиролцож байгаа үйл ажиллагаа тухайн бүтээгдэхүүнд хэт өндөр үнэ тогтоож байгаа нөхцөл байдал тогтоогдоогүй. Харин сургалтын төлбөр тогтоохдоо бодит өртөг зардал тогтоосон нарийвчилсан тооцоон дээр үндэслэдэггүй юм байна гэсэн нөхцөл байдал тогтоогдлоо. Учир нь тухайн их дээд сургуулиуд 1999 оны Гэгээрлийн сайдын 147 дугаар тоотыг үндэслээд одоо хүртэл сургалтын төлбөрөө тогтоож байна. Энэнь эргээд тухайн 1999 оноос эхлээд 20 жил энэ процесс өөрчлөгдөөгүй байгаа учраас цаг үеийн шинжтэй, зах зээлтэйгээ нийцээгүй байгаа нь үүнийгээ яаралтай шинэчилэх нөхцөл байдал үүсч байгаа юм. Нөгөө талаас их дээд сургууль, коллежийн удирдлага захиргааны хувьд оюутнууддаа сургалтын төлбөрийн өөрчлөлтийн талаар хангалттай мэдээлэл өгдөггүй гэх асуудал тогтоогдсон. Хэрэглэгчийн эрхийн тухай хуульд хэрэглэгчийг тухайн бараа бүтээгдэхүүний талаар хангалттай мэдээлэл өгсөн байх ёстой гэсэн үндсэн эрх байгаа. Энэ эрхийг хангаагүй. Үүнтэй холбогдуулаад бид 10 дугаар сарын 15-ны өдөр их дээд сургуулиудад албан шаардлага өгсөн. Шаардлагад дараах асуудлуудыг заасан

• Сургалтын төлбөрийг тогтоохдоо бодит байдалд тулгуурлан үндэслэн тогтоож бай.
• Элсэлтийн бүртгэл эхлэхээс өмнө сургуулийн удирдах зөвлөлийг хуралдуулж, шинэ хичээлийн жилийн сургалтын төлбөрийг тогтоож бай.
• Энэхүү тогтоосон сургалтын төлбөрийн мэдээллийг их дээд сургуульд элсэн орох босго онооны хамт олон нийтэд үнэн зөв мэдээлэл өгч бай гэсэн чиглэлүүдийг өгсөн.

Мөн БСШУСЯ-нд зөвлөмж хүргүүлсэн. Энэ зөвлөмжид их дээд сургууль, коллежийн төсөв зохиох, сургалтын төлбөр тогтоох аргачлал зааврыг шинэчилэн тогтоох. Энэ хүрээнд тодорхой арга хэмжээ авахыг үүрэг болгосон. Үүний дагуу улсын их дээд сургуулиудаас дараах хариу ирж байна. Тухайлбал МУИС: 2018 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдөр МУИС-ын оюутнуудын асуудал шийдэл 2018 форумыг зохиож, МУИС-ын төлөөлөн удирдах зөвлөл, МУИС-ын захиргаа, МУИС-ын оюутны холбоо, оюутан конгресс гурван талт хэлэлцээр хийлээ. Энэхүү гэрээгээр сургалтын төлбөрийг нэмэх шаардлага үүсвэл үндэслэл болон төсвийн тодотголыг МУИС-ын оюутны холбоо, оюутан конгрессоор дамжуулан нийт оюутнуудтай санал асуулга явуулан үр дүнтэй шийдвэрлэх үүргийг МУИС-ын ТУЗ зарцуулж байгаа нэгж төсөв бүрийг нийт оюутан бүрт ойлгомжтой дэлгэрэнгүй мөн шилэн дансны хуулиар дэлгэрэнгүй хүлээн авч, цаг тухай бүрт нь албан ёсны тайлбар өгөхийг МУИС-ын захиргаа тус тус хүлээлээ. Мөн МУИС-ын төсвийн тооцооны журмыг цаг үеийн шаардлагад нийцүүлэн бодит өртөг зардлыг тооцдог болох чиглэл өгөн шинэчилэхээр ажиллаж байна гэсэн хариу албан бичиг ирсэн. Мөн ШУТИС, АШУҮИС гэх мэтчилэнгээр хариу бичгүүд ирүүлсэн байна. Ийм учир ирэх жилээс төлбөр тооцоотой холбоотой асуудлууд нэг талаасаа цэгцрэх нь ээ гэж үзэж байна.

Дараагийн хяналт шалгалтын ажил бол зар сурталчилгааны тухай хуультай холбоотой хяналт шалгалтын ажил байгаа. Энэ ажил зөвхөн нэр дурдсан байгууллага аж ахуй нэгж байгууллагын тухайд биш олон нийт хэрэглэгч, цахимаар бараа бүтээгдэхүүн худалдаж авч байгаа үйлчилгээ авч буй хүмүүст зориулсан хяналт шалгалтын ажил гэж ойлгож болно. ШӨХТГ-т хандаж Энканто ХХК-аас Ундрахспейс сайтад хуурамч, хууль бус эмийн зар сурталчилгаа түгээж байна гэсэн гомдол гаргасан. Энэ гомдлын дагуу зөрчлийн хэрэг нээсэн. Түүний дагуу дараах нөхцөл байдлыг тодорхойлсон. Эрүүл мэндийн чиглэлээр мэдээлэл бэлтгэн түгээхдээ бусад олон нийтийн мэдээлэлд нийтлэгдсэн эрүүл мэндтэй холбоотой мэдээллүүдийг түүвэрлэн авч өөрчлөн найруулж, өөрсдийн сайтад тавьсан. Мэдээлийн эх сурвалжийг мэдээлдэггүй. Хэрэглэгч холбоо тогтооход шаардлагатай мэдээллийг байршуулаагүй зэрэг зөрчлүүд гарсан. Үүнтэй холбогдуулан зар сурталчилгааны тухай хуулийн 6.3-т зар сурталчилгаанд статистик мэдээ, судалгааны дүн баримтыг ашиглахдаа тухайн эх сурвалжийг заавал тусгасан байх ёстой гэсэн заалтыг зөрчсөн учир тухайн иргэн холбогдох аж ахуйн нэгж байгууллагад холбогдох хэрэгт хариуцлага тооцож ажилласан.

Маргааш хөлбөмбөг сонирхогчдын хувьд онцгой үдэш. Яагаад вэ гэвэл Монголын хөлбөмбөгийн холбооноос зохион байгуулдаг “Алтан бөмбөг-2018” ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаа болно. Энэ үеэр Данийн алдарт хөлбөмбөгийн хаалгач Петер Шмейхель оролцон шагнал гардуулна. Тус арга хэмжээ маргааш буюу арванхоёрдугаар сарын 12-нд оройн 18:00 цагт Corporate Conversation hotel-д болох юм. Үйл ажиллагаа дууссаны дараа 21:00 цагт Island Mongolia lounge-д тусгай хүлээн авалт хийж, хөгжөөн дэмжигчидтэй дэлгэрэнгүй ярилцлага өрнүүлэх аж. Энэ үдшийн TAX буюу тасалбарын үнэ 129 мянган төгрөг. Харин өглөө эрт долоон цагт хайртай тоглогчоо нисэх онгоцны буудал дээр тосохоор Манчестер Юнайтэд багийн өмсгөлтэй ирсэн эхний 40 үнэнч фанатад нь түүнтэй уулзах эрхийн тасалбарыг үнэгүй бэлэглэх юм байна. Түүний аялалын маршрут маш хурдан дуусах ба 13-ны өглөө эх орон руугаа буцаад нисэх аж.

Монголын өдөр тутмын үндэсний төв хэвлэл “Өдрийн сонин” 2018 оны “Шилдэг сонин”-оор шалгарлаа. Өмнө нь манай сонин 2000, 2002, 2003, 2005, 2010, 2013, 2015 оны шилдэг сонин, 2016 оны шилдэгийн шилдэг хэвлэл мэдээллийн багууллага, 2002 оны “Хүний эрхийг хөхиүлэн дэмжигч сонин”-оор шалгарч байсан юм. Сэтгүүл зүйн оны шилдгийг шалгаруулах “Ган үзэг 2018” наадам өчигдөр Crocus event hall-д боллоо. Наадмыг нээж МСНЭ-ийн ерөнхийлөгч Х.Мандахбаяр “2018 он сэтгүүл зүйн салбарт өгөөжтэй жил байлаа. 1000 сэтгүүлчийн байрны газрын асуудлыг Хотын захирагчийн зүгээс шийдэж өгсөн. Солонгосын сэтгүүлчдийн холбоотой хамтран ажиллахаар болсон. Харилцан туршлага судлах олон боломж нэмэгдсэн сайхан жил байлаа. МСНЭ-ийн ХVII хурлаас сонгогдон гарсан залуу удирдлагууд маань хичээж, чармайн олон зүйл амжуулахын төлөө ажиллаж байна. Ирэх он бидний нэвтрүүлсэн ажлыг гүйцээсэн, ажил хэрэг болгосон амжилт бүтээлийн дээд болсон сайхан он болох болтугай. Өчигдөр хуралдсан МСНЭ-ийн удирдлагууд 2019 оныг “Сэтгүүл зүйн гадаад харилцаа”-ны жил болгож байгаа. Ирэх онд Media tour төсөл хэрэгжүүлнэ. Энэ төслийн хүрээнд сэтгүүлчид 20 гаруй гадаадын орноор туршлага солилцон аялна. Ингээд албан ёсоор та бүхэндээ баярын мэнд хүргэж “Ган үзэг-2018″ ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаа албан ёсоор нээснийг мэдэгдье” гэсэн юм. Сэтгүүл зүйн салбарын шилдгийг шалгаруулах наадмын санг монголчуудын бэлгэшээж ирсэн есийн тоотой холбогдуулан 99 сая төгрөгөөр гэж тогтоожээ. Шилдэг сэтгүүлч хоёр сая, шилдэг байгууллагыг таван сая, шилдэг редакторыг гурван сая төгрөгөөр тус тус шагнасан юм. Ёслолыг нээн Sweety emotion хамтлаг продюсор Чинбаагийн хамт “Сэтгүүлчдийн дуу” шинэ бүтээлээ хүргэв. Үүний дараа Увертура хамтлаг ая дууны дээжээ өргөсөн юм. Манай сонины Улс төр, гадаад мэдээллийн албаны сэтгүүлч Э.Энхболд сонины шилдэг сэтгүүлчээр тодорсон юм. Тэрбээр “Сэтгэгдэл маш сайхан байна. Энэхүү тайзан дээр гараад шагнал хүртэнэ гэж бодож явсангүй. Сэтгүүлч гэх эрхэм нэрийг өндөрт өргөж, мэргэжилдээ эзэн болж, шударга үнэний талд зогсч, иргэдийг зөв мэдээллээр хангах чиглэлдээ ажиллах юмсан гэж хувь хүн болоод сэтгүүлчийн хувьд бодож явдаг байсан. Өнөөдөр би Дорноговь аймгийн Сайншанд сумаас Улаанбадрах сум руу МУСГЗ Арлааны Эрдэнэ-Очирын “Миний цуглуулсан хорвоо” гэх номын жин тээх, тэмээн жингийн цуваанд орж, залуу яруу найрагч, сэтгүүлчдийн хамтаар есөн тэмээнд 18 авдар, 1800 номыг Улаанбаатар сум руу хүргэж өгсөн. Энэ жин соёлын үрийг тарьсан томоохон арга хэмжээ болсон болов уу гэж ойлгож байгаа. Ах минь тэнгэрээс дүүгээ ивээсэн юм болов уу гэж бодож байна. Намайг өдий зэрэгтэй явахад тусалсан “Өдрийн сонин”-ы үе үеийн сэтгүүлчид, удирдлага, багийн хамт олондоо маш их баярлаж байна. “Өдрийн сонин”-д итгэж захиалдаг мянга мянган уншигчиддаа, Э.Энхболд гэх сэтгүүлчид итгэж бичсэн ярилцлага, сурвалжлага, нийтлэл, мэдээг нь уншдаг та бүхэндээ баярлалаа” хэмээв.

Ийнхүү сэтгүүл зүйн салбарын шилдгийг тодруулах “Ган үзэг-2018” наадам ёслол төгөлдөр болон өндөрлөлөө.

Шилдгүүдийг нэрлэж байна.

Сонины шилдэг сэтгүүлч: Өдрийн сонины сэтгүүлч Э.Энхболд

Мэдээллийн сайтын шилдэг сэтгүүлч: Newspress.mn сайтын сэтгүүлч Б.Цэдэвсүрэн

Радиогийн шилдэг сэтгүүлч: Гэр бүлийн радиогийн сэтгүүлч Н.Амарсанаа

Телевизийн шилдэг сэтгүүлч: TV5 телевизийн сэтгүүлч Г.Бадамлянхуа

Гэрэл зургийн шилдэг сэтгүүлч: Өнөөдөр сонины гэрэл зургийн сэтгүүлч Э.Харцага

Сэтгүүлийн шилдэг сэтгүүлч: Соронз сэтгүүлийн сэтгүүлч Ч.Саранчимэг

Шилдэг судлаач: TV9 телевизийн захирал Баасансүрэн

Мэдээллийн сайтын шилдэг редактор: Gogo.mn сайтын редактор О.Ариунбилэг

Сэтгүүлийн шилдэг редактор: Mongolian mining journal сэтгүүлийн редактор Г.Идэрхангай

Сонины шилдэг редактор: Үндэсний шуудан сонины редактор Г.Отгонжаргал

Радиогийн шилдэг редактор: МҮОНР-ийн редактор Д.Даваадулам

Телевизийн шилдэг редактор: SBN телевизийн редактор Д.Мягмартогтох

Шилдэг менежер: Барилга.мн сэтгүүлийн менежер Г.Батсүх

Орон нутгийн шилдэг сонин: Баян-Өлгий аймгийн Монгол заман сонин

Орон нутгийн шилдэг радио: Говь-Алтай аймгийн Алтай радио

Орон нутгийн шилдэг сайт: Орхон аймгийн Erdenetinfo.mn сайт

Орон нутгийн шилдэг телевиз Дорноговь аймгийн DSB телевиз

Орон нутгийн шилдэг сэтгүүлч: Өмнөговь аймгийн Алтанговь телевизийн сэтгүүлч С.Сумъяа

Мэдээлийн сайтын шилдэг бүтээл: News.mn сайт Г.Баттүшиг

Сэтгүүлийн шилдэг бүтээл: Толь сонин Д.Дамдинжав

Радиогийн шилдэг бүтээл: МҮОНР Өглөө хөтөлбөр

Сонины шилдэг бүтээл: Өнөөдөр сонин Х.Уянга

Телевизийн шилдэг бүтээл: Ийгл телевиз Б.Батцэцэг

Шилдэг мэдээллийн сайт: Ikon.mn сайт

Шилдэг сэтгүүл: Толь сонин Д.Дамдинжав

Радиогийн шилдэг бүтээл: МҮОНР Өглөө хөтөлбөр

Сонины шилдэг бүтээл: Өнөөдөр сонин Х.Уянга

Телевизийн шилдэг бүтээл: Ийгл телевиз Б.Батцэцэг

Шилдэг мэдээллийн сайт: Ikon.mn сайт

Шилдэг сэтгүүл: Үндэсний тойм сэтгүүл

Шилдэг радио: Р3 100.9

Шилдэг сонин: Өдрийн сонин

Шилдэг телевиз: МҮОНТ тус тус тодорлоо.

Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналыг МҮОНТ-ийн сэтгүүлч Ч.Ёолк хүртлээ.

УИХ-ын гишүүн, Барилга хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан мэдэгдэл хийлээ

Засгийн газрын хуралдаанаар орон сууцны хөнгөлттэй зээлийн журмыг баталсан. МУ-ын Засгийн газрын 2016-2020 оныг хүртэлх мөрийн хөтөлбөрт ипотекийн зээлийн нөхцлийг хөнгөвчлөх зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ гэж тусгасан. Энэ хүрээнд өнөөдөр энэ журмыг баталлаа. Журмыг баталахаас өмнө Барилга хот байгуулалтын яам, Сангийн яам, Монголбанкнаас хамтарсан ажлын хэсэг гарч, зээлийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх ямар боломж байна, хүртээмжийг сайжруулах ямар арга зам байна гэж судалсан. Судалгааг Эдийн засгийн байнгын хороогоор оруулж дэмжлэг авсан. Хэд хэдэн зүйлийг шинээр шийдвэрлэсэн байгаа.

Нэгдүгээрт: Анх удаа орон сууц авч байгаа хүмүүст олгоно.

Хоёрдугаарт: Тухайн аймаг, хотын ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгагдсан орон сууцнаас олгоно.

Гуравдугаарт: Гэр хорооллын иргэдийг орон сууцжуулна гэж шийдсэн.

Гэр хорооллын иргэн байгал орчинд сөрөг нөлөөгүй, инженерийн дэд бүтцийн шийдэлтэй эсвэл өөрөө бие даасан дэд бүтцийн шийдэлтэй амины орон сууц бол олгоно гэж шийдвэрлэсэн. Амины орон сууц нь 120 мкв хүртэлх бол 60 сая төгрөг хүртэлх зээл олгоно.

Бас нэгэн шийдвэрлэсэн томоохон асуудал нь зээлийн эх үүсвэрийн хэмжээг нэмэгдүүлсэн. Өмнө нь улсын төсөв болон ипотекийн зээлийн эргэн төлөлтөөс олгосон мөнгийг дөрвөн хувиар тооцож банкуудад олгоод банк өөрийн зээлийн хэмжээг нэмэгдүүлээд олгодог байсан. Үүний эргэн төлөлтийн эх үүсвэрийг ипотекийн зээлийн сан, Монголбанкны зээлийн хүүг нэг хувь болгож бууруулсан. Ингэснээр зээлийн хүртээмж нэмэгдэх боломж бүрдэж байгаа. Нэг ёсондоо хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэр хоёр дахин нэмэгдэж байна гэж үзэж болно.

Түрээсийн орон сууцны хувьд Буянт-Ухаа-2 хороололд 972 айлын орон сууц баригдаж байгаа. Өчигдөр Өргөдлийн байнгын хорооны дарга, УИХ-ын гишүүд, манай яам, Хөгжлийн банкны холбогдох хүмүүс газар дээр нь очиж танилцсан. Энэ барилга нэг сард ашиглалтад орно. Тус барилгад хөгжлийн банкнаас санхүүжилт гарч байгаа. Өнөөдрийн байдлаар тооцоход 71 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийгдсэн байна. 1 мкв-ийн үнийг тооцоход 1.3-1.4 сая орчим төгрөг болж байгаа. Гадна инженерийн дэд бүтцийг төрөөс хийж өгсөн. Санхүүжилтийг Хөгжлийн банкнаас хийж байгаа. Хөгжлийн банк гэдэг Төрийн банк. Ингээд 1 мкв-ийн өртөг хямд болж байгаа. Энэ барилга ашиглалтад ороод бэлэн болсны дараа түрээсийн орон сууцын зориулалтаар ашиглах саналыг Засгийн газарт оруулна.