Author: Юмсүрэнгийн Дэлгэрмаа

Өнөөдөр Гааг хотноо  Их долоогийн уулзалт
болох бөгөөд үүнд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин оролцохгүй гэнэ.
Энэ удаад Их долоогийн
удирдагчдын хэлэлцэх хамгийн гол асуудлуудын
нэг нь Крым аж.
Тиймээс  Украины
Ерөнхий сайд Арсений Яценюк
уригдсан байна. Украин болон
Крымийн асуудал дэлхий нийтийн
анхаарлын төвд орсноос хойш
Засгийн газрын тэр­­гүүнээр
томилогдоод удаагүй байгаа Арсений
Яценюк хэмээх энэ залуу
олны анхаарлын төвд ороод байгаа.
Тэрээр Ерөнхий сайдаар томилогдоод
хэдхэн  хо­нож байхдаа  Вашингтонд аж­лын айлчлал
хийсэн. Түүнийг  Ерөн­хийлөгч Б.Обама
Цагаан Ордны Зуйван танхимд
хүлээн авч уулзахдаа хүчтэй
дэмжинэ хэмээн зоригжуулсан билээ.
А.Яценюк Америкийн
төрийн тэргүүнтэй уулзсаныхаа маргааш нь НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн
хуралдаанд оролцож  улс
оронд нь үүсээд буй
нөхцөл байдлын талаар үг
хэлсэн. Үгийнхээ төгсгөлд  ОХУ-ын төлөөлөгчид хандан
оросоор “Оросууд дайныг хүсч
байна гэж үү” хэмээн
асуусныг нь  нэг
хэсэгтээ л барууны хэвлэлээр
шуугисан билээ. Харин өнөөдөр
тэрээр Их долоогийн удирдагчидтай
уулзаж улс орноо бүрэн
бүтэн байлгах талаар ярина.
Энэ нь мөн л
дэлхийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн
анхаарлын төвд байх нь
гарцаагүй.

В.Януковичийг огцруулсан даруйд Украины парламент
хам­гийн түрүүн Ерөнхийлөгчийн
үүрэг гүйцэтгэгчийг томилоод,  дараа
нь шинэ Ерөнхий сайдын
асуудлыг хэлэлцсэн билээ.  Верховная
Радад болсон санал асуулгаар  уг
албанд нэрийг нь дэвшүүлсэн
хүмүүсээс А.Яценюк хамгийн
олон санал авсан. Ийнхүү
ирэх тавдугаар сард 40 нас хүрэх
тэрээр Украины түүхэн дэх
хамгийн залуу Ерөнхий сайд
болсон.

 А.Яценюк
нь 2007 онд Украины “Топ
-100” жагсаалтад 12 дугаарт, хамгийн нөлөө бүхий
хүмүүсийн жагсаалтын наймдугаарт бичигдсэн юм. Украинд хамгийн
нэрд гар­сан улстөрчдийн
нэг болоод буй тэрээр  залуу
ч гэсэн чамгүй
турш­лага хуримтлуулж амжсан.
18 настайдаа бизнест хөл тавьсан
бөгөөд улс төрд ч
нэлээд эрт орсон. Өөрийг
нь  “залуу
улстөрч” гэхэд тийм ч
дуртай байдаггүй гэнэ. “Би залуу
консерватив үзэл­тэн” хэмээн
залруулдаг аж. Энэ нь
учиртай бололтой. 13 жил улс төрд
хүчээ сорихдоо чам­гүй туршлагатай
болсон гэж үз­дэгтэй
холбоотой байх. Түүнийг нэлээд
амбицтай улстөрч хэмээн тодорхойлсны
хариуд “Өөрөөрөө үлдэх гэсэн эрмэлзэл
нь албан тушаалтай болох
гэсэн  өвчний
эсрэг дархлааг сайжруулдаг. Ямар нэгэн албанд
томилогдож суудалд нь суухаасаа
өмнө түүнээсээ ямар байдалтайгаар явах
вэ гэдгээ бодох хэрэгтэй”
хэмээн хэлсэн гэнэ. Одоогоос
хэдэн жилийн өмнө түүнээс  “Ерөнхий
сайд болоход бэлэн үү”
гэж асуухад  “Надад
нэг но бий. Юу
гэвэл би 33 настай. Яарах
юм алга. Бусад нь
хийж үзэг л дээ.
Би арван жилийн дараа
очно” гэжээ. Гэвч 10 жил
бололгүй Засгийн газрыг тэргүүлэх
боллоо. Хэрвээ Украины Ерөнхийлөгч
бо­лоход бэлэн үү
гэж асуувал юу гэж
хариулах бол? Мөн л
ингэж хэлэх байсан болов
уу. Өөрөө яарахгүй гэж
бодож байсан боловч улс
оронд нь үүссэн нөхцөл
байдал хүссэн хүсээгүй түргэн
авахуулсан бололтой.

Арсений Яценюк нь Украины
Черновцы хотод 1974 онд төрсөн. Ээж,
аав хоёр нь хоёулаа
багш. Дунд сургуулиа мөнгөн
медальтай төгсч Черновцын үндэсний
их сургуулийн хууль эрх зүйн
фа­культетийг дүүргэсэн. Хожим эдийн засагч
мэргэжил эзэмшсэн. 1992 онд оюутан байхдаа
Черновиц мужийн захирагчийн хүүтэй
хамт­ран “ЮрЭк Лтд”
хэмээх хууль зүйн чиглэлээр
үйл ажиллагаа явуулдаг компани байгуулснаар анх
бизнесээ эхлүүлсэн байна. 1996 онд их сургуулиа
дүүргээд компаниа удирдан ажиллахдаа хэд
хэдэн аж ахуйн нэгжийн  хувьчлалын
асуудлыг амжилттай шийджээ. Удалгүй “Райффайзен банк Аваль” банкны
зээлийн асуудал хариуцсан хэлтсийн
зөвлөхөөр томилогдон Киевт нүүж ирсэн
байна. Хэдхэн сарын дараа
тус банкны удирдах зөвлөлийн
гишүүн, орлогч дарга болон
дэвшсэн гэдэг.  Дашрамд
дурдахад түүний улс төрд
орсон түүх нь Крымээс
эхлэлтэй. 2001 онд А.Яценюкыг
Крымийн автономит бүгд найрамдах улсын
Эдийн зас­гийн яамны
сайдаар томилогдон ажиллаж байжээ. Нэг
жилийн да­раа Крымийн
Засгийн газар бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ
огцорсон боловч түүнийг  албанд нь эр­гүүлэн томилсон юм.
Тун удалгүй А.Яценюк
Украины Үндэсний банк­ны орлогч
болсон.  Украинд
улбар шар хувьсгал гарахад
А.Яценюк идэвхтэй
оролцож байсан. Тухайн үед
яг одоогийнх шиг Украины улс
төр төдийгүй эдийн засгийн байдал
нэлээд хүнд байсан. Тэр
үед А.Яценюк юу
чаддаг болохоо харуулсан гэдэг.
Улсынхаа үндэсний мөнгөн тэмдэгт гривень
төдийгүй банкны системийг авч
гарахад маш чу­хал
үүрэг гүйцэтгэсэн. Тухайн үед Ерөнхийлөгчөөр
сонгогдсон В.Ющенко түүний
чадварыг мэ­дэрсэн гэдэг.
Тиймээс ч өөрийнхөө багт
оруулан Ерөнхийлөгчийн хэрэг эрхлэх газрын
нэгдүгээр орлогчоор томилсон байна. Үүнээс хойш
А.Яценюк Гадаад
хэргийн сайд, Украины Үндэсний
аюулгүйн зөвлөлийн гишүүн, парламентын дарга
гээд хариуцлагатай ал­быг хашсаар
ирсэн. 2010 онд Ерөнхийлөгчид өрсөлдөнө
гэдгээ мэдэгдэж сурталчилгаандаа 80 сая ам.доллар
зарцуулж байсан. В.Януковичийг
ялсан тохиолдолд хамгийн түрүүнд парламентыг
тараахаар төлөвлөж байжээ.

 Украины Ерөнхий
сайд нь  шоронгоос
суллагдаад удаагүй байгаа Юлия
Тимошенкотой ч хамтран ажиллаж
байсан.  Засгийн
газрын тэргүүнээр томилогдохоосоо өм­­нө “Фронт
перемен” намын тэр­гүүн
байсан тэрээр өнгөрсөн жилийн
сүүлчээс нэрт боксчин В.Кличко, О.Тягнибок
нартай хамтран  В.Яну­ковичийн явуулсан
бодлогыг эсэр­гүүцсэн хөдөлгөөнийг
зохион бай­гуулсан юм.
Өөрөөр хэлбэл Украин Европын
Холбоотой гэрээ байгуулахаас татгалзсан
явдлыг буруу хэмээн үзжээ.
В.Янукович Ерөнхийлөгч
байхдаа сөрөг хүчнийхнийг намжаах
зорилгоор түүнд Ерөнхий сайдаар
ажиллахыг хүртэл санал болгосон
боловч А.Яценюк татгалзсан
юм.

Украины залуухан Ерөнхий сайд нь
төрийн өмчийг хувьчлахын эсрэг
байдаг. Түүнээс гадна төрийн
удирдлагын бүтцийг аль болох
цомхон болгох бодлогыг тууштай
баримтлах гэнэ. Учир нь
удирдлагын системд өөрчлөлт хийхгүйгээр
хээл хахуультай тэмцэх ямар ч
боломжгүй хэмээн үздэг.

А.Яценюк нь Украины
нэр­тэй улстөрч төдийгүй
нэлээд чи­­­нээлэг хүмүүсийн
тоонд багт­даг. Түүний
амьдардаг харш нь В.Януковичийнхоос холгүй байдаг гэнэ.
Хобби нь  уралдааны
машин. Тэрээр хоёр охинтой
бө­­­гөөд эгч  Алина Аценюк нь
Аме­рикт амьдардаг аж.
Улбар шар хувьсгалаар улс
орныхоо банк, санхүүгийн системийг
аварч байсан залуухан улстөрч  дахин
өөрийнхөө чадварыг харуулах л үлдээд байна.

Украины ирээдүй, улс орных нь
бүрэн бүтэн байдал Засгийн
газрын үйл ажиллагаанаас ихээхэн
хамаарна.  Залуухан
Ерөнхий сайдад энэ бүхнийг
нэр төртэйгөөр давах эрч хүч
байгаа хэмээн украинчууд найдаж
байгаа.

Ю.ДЭЛГЭРМАА

Буддын шашны тэргүүн Далай ламыг өнгөрсөн баасан гаригт АНУ-ын
Ерөнхийлөгч Б.Обама хүлээн авч уулзсан билээ. Нобе­лийн энхтайв­ны шагналтнуудын
уулзалт Цагаан ордоны  Газрын зургийн хэмээн
нэрлэсэн өрөөнд хаалт­тай хаал­ганы цаа­на болжээ. Энэ өрөөнд Ф.Рузве­льт төрийн
тэр­гүүн байхдаа буюу дэлхийн ИЙдайны үед үйл явц ямар бай­гааг газрын зураг дээр
судалдаг байсан учир ийнхүү нэрлэсэн байна. Энэ уулзалттай холбог­дуулан Ерөн­хийлөгч
Б.Обама­гийн өгсөн ярилцлагыг сонир­хуулъя.

 
-Яагаад Далай ламыг хүлээн авах болсон талаар танаас асуух гэсэн
юм?

-Үүнд улс төрийн ямар нэгэн сонирхол байхгүй гэдгийг хэлмээр байна.
Бид 2011 онд Лондон хотод болсон нэгэн арга хэмжээний үеэр уулзсан. Тэр мөчөөс эхлэн
би Далай ламыг хайрлаж, биширч эхэлсэн. Би түүнийг олон удаа урьж байсан боловч
улс төрийн нөхцөл байдлын улмаас бүтээгүй.

-Та хамгийн хүчирхэг гүрний төрийн тэргүүн. Зарим нь таны гарт
шидэт дохиур байдаг гэдэг. Өөрөөр хэлбэл бүхнийг хийх хүч бий гэсэн үг. Түвдийг
тусгаар улс болгоход нөлөөлөх цорын ганц хүн бол таныг гэж ярьцгаадаг.

-Би бурхан биш. Амери­кийн Ерөнхийлөгч гээд онцгой эрх эдэлнэ
гэсэн үг биш шүү дээ. Гэхдээ Түвдийг тусгаар тогтносон ардчил­сан улс болохын тулд
би чадах бүхнээ хийнэ гэж Далай ламд амласан.

-Энэ амлалтаа хэзээнээс хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ?

-Энэ бол хоцорсон асуулт бай­на. Би Ерөнхийлөгчөөр сонгогд­соноос
хойш Түвдийн тусгаар тогтнолын төлөө олон арга хэм­жээнд оролцож байр сууриа илэр­хийлсэн.
2008 оны Олимп болохын өмнөхөн энэ тэмцэлд олон хүний цус урссан. Би Хятадын Коммунист
намд захидал явуулж, энэ тэмцэлд гар бие оролцож, үзэл бодлоо илэрхийлсний дараа
нэлээд зүйл өөрчлөгдсөн болов уу.

-Далай ламыг хүлээн авч уулзсаны дараа БНХАУ, АНУ-ын харилцаанд
өөрчлөлт орох болов уу?

-Урьдынх шигээ хэвээр байх болно. Би Буддын шашны тэргүү­нийг
хүлээн авснаараа Хятадад нүгэл үйлдээгүй, гай ч болоогүй. Тиймээс ч хоёр орны харилцаанд
ямар нэгэн өөрчлөлт орохгүй болов уу.

-Саяхан БНХАУ-ын дарга таны энэ алхмыг буруу хэмээн зэмлэсэн.

-Хэвлэл мэдээллийн хэрэгс­лээр ингэж ярих нь болчимгүй явдал л
даа. Хэрвээ үнэхээр буруу гэж үзэж байгаа бол албан бичгээр уламлах нь зөв. Ардчилсан
зарчимд ч ийм л байдаг.

-Та Түвдийн ард түмэнтэй уулзаж байгаагүй, тэнд очиж байгаагүй.
Түвдүүдийн амь насаа­раа ч тэмцээд олж авч чадахгүй байгаа зүйлийг амла­лаа?

-Би Түвдийн ард түмнийг Далай ламаар дамжуулан төсөөлдөг. Түүнээс
гадна нэг л зүйлийг хэл­мээр байна. Түвд бол бурханаас заяасан гайхалтай орон. Бурха­наас
заяасан тусгаар улс гэдгийг мартаж болохгүй. 

–Түвд тусгаар улс болох нь АНУ-д ямар ашигтай юм бэ?

-Ямар ч ашиггүй. Тусгаар улс гэдэг үгний ард амь хэмээх үг заавал
дагалдаж байх ёстой. Харин миний эрх мэдэл бол зөвхөн АНУ-д үйлчилнэ шүү дээ. Түүнээс
биш Түвд тусгаар улс боллоо гэхэд би Засгийн газрыг нь удирдахгүй. Харин гуравдагч
хөршийн хувьд сайн харилцааг хөгжүүлж болно.

-Хүн төрөлхтөн шашинд хэтэр­хий автвал сөрөг нөлөөтэй гэдгийг
та юу гэж тайлбарлах вэ?

-Хүнд сүсэг бишрэл, өршөөх сэтгэл байх ёстой. Харин нэг зүйлд
хэтэрхий их шунах нь аюултай.

-Далай ламыг нэг үгээр юу гэж тодорхойлох вэ?

-Их хэцүү асуулт байна. Би Далай ламыг бус, Далай лам намайг тодорхойлох
нь зүйтэй болов уу. Тиймээс энэ асуултад хариулахгүй үлдээе.

-Түвд Азид оршдог. Харин Хятад бол Азийн нөлөө бүхий улс. Таны
үг тив алгасан орших Хятадын эрх баригчдад цохилт болж чадах болов уу?

-Миний эрх мэдэл
хүрэх­гүй.Харин Хятад энэ дэлхий дээр оршиж байгаа болохоор үүнтэй маргалдах эрхгүй
болов уу. Дэлхий дээр оршиж буй бүхэн байгалийн хуулинд захирагддаг жамтай.

Ю.Дэлгэрмаа

Монголтой холбоотой, Монголыг сонирхдог гер­ман­чуудаас
“Ингэн нулимс” киног үзээгүй хүн бараг үгүй болов уу. Манайхны талаар ярихдаа “Ингэн
нулимс” киног заавал дурд­даг. Энэ киноны найруулагч Д.Бямбасүрэн­тэй  Берлин хотноо уулзсан юм. Тэр­бээр Мюнхений Телевиз,
киноны дээд сургуулийг дүүргэсэн бөгөөд “Ингэн нулимс” кино зөвхөн Оскарт нэр дэвшсэнээс
гадна Баварийн телеви­зийн шагнал, Баварийн шил­дэг киноны шагнал, “Direc­tors
Guide of America Award”, Германы Киноны шагнал зэргийг хүртсэн. Харин “Шар нохойн
там” киногоороо Германы Үндэс­ний Кино Академийн “Ал­тан Лола” шагнал” авсан юм.
Д.Бямбасүрэн нь Оскарт нэр дэвшсэн Монго­лын цорын ганц найруу­лагч гэдгийг дурдах
нь зүй­тэй байх.  Түүнээс сүүлийн үед яагаад
чимээгүй бол­сон талаар асуухад  “Ээжийн ажил
хийгээд  завгүй байгаа” хэмээн тайлбарласан
юм.

-2005 онд та “Ингэн нулимс” киногоороо Оскарт
нэр дэвшиж, Холливудын оддын хамт “Кодак” кино театрт мөр зэрэгцэн зогсож байсан
тэр үеэ эргэн нэг дурсаач.

-Яахав дээ, тэр үед би чинь оюутан байсан шүү
дээ. Оюутан хүн ямар байдаг билээ. Хоол, байрныхаа мөн­гийг яаж олох вэ гээд л өдөр
нь сураад л, орой нь ажил хийдэг байсан үе. 
Тийм том, нэр хүндтэй юм руу орчихлоо шүү гээд л учиргүй бодоод байгаагүй.
Тэр үеийг эргэн дурсахдаа ч би тэгж их омог­шоод, бардаад байдаггүй. Мэдээжийн хэрэг
богинохон хугацаанд болж өнгөрсөн боловч маш хурц сэтгэгдэл үлдээсэн мөч байлаа.
“Кодак” кино театрт, Оскар гардуулах ёслолын ажиллагаанд орол­цоод явж байхад хоёр
гурван ч удаа намайг сандаргасан гэх тийм тохиолдол гарсан. Хүмүүс­тэй юм ярьж байгаад
л эргээд харахад маш  танил царай харагдана.
Тэгээд л сандраад толгой дохино.

-Нөгөө телевизээр кино байнга гардаг дэлхийн нэртэй
жүжигчид бүр танил хүн шиг харагдаад уу?

-Тийм. Ер нь бол нөгөө хүршгүй, халдашгүй хол
бай­сан хүмүүс чинь бидний л адил, бие биетэйгээ наргиа наадам хийгээд л явж байсан.

-Оскарт нэр дэвшээд “Кодак” кино театрын тай­зан
дээр зогсоод нэрээ дуудуулж байхад ямар санагдаж байв?

-Тэр үед би Леонардо де Каприог л их өрөвдсөн.
Мань хүн шагналд нэр дэвшигч­дийн нэрийг танилцуулсан. Тэгээд миний нэрэн дээр ирээд
хэлэх гэж нэлээд гац­хад нь би дагаад бүр сандар­чихсан. Бусад нэрүүдийг торох­гүй
уншсан. Харин миний нэрийг дуудахдаа бүр цаасаа шагайж ирээд л  нэрийг маань гурав тасалж уншиж билээ.

-Тэр үед “Ингэн нулимс” киног Монголд хэрхэн хүлээж
авсан бэ?

-“Оскар”-д нэр дэвших кинонуудад тавих болзол
гэж байдаг л даа. Тэрний нэг нь эх орондоо доод тал нь нэг долоо хоногийн хугацаанд
кино театруудад гарсан байх ёстой. Тэгээд сургуулиас маань намайг түргэн Монгол
явж киноныхоо нээлтийг хий гэсэн даалгавар өгсөн. Тухайн үед Улаанбаатарт хамгийн
боломжтой нь “Од” кино театр байсан. 2003 он шүү дээ. Хүмүүс кино театрт кино үзэхээ
больчихсон бай­сан үе. Би кассан дээр нь зогсоод хүн үзэх болов уу гээд л догдлоод.
Ганц хоёр хүн ирнэ. Тэд нар нь “Өө Монгол кино юмуу. Тасалбараа буцааж болох уу”
гэнэ. Ямар ч байсан долоо хоног гарга­сан. Тэгээд Америкийн кино академиас тавьдаг
бүх шаард­лагыг нь хангаад кино­гоо явуулсан. Уг нь бол бид шилдэг гадаадын кинонд
дэвшүүлсэн боловч гарч чадаа­гүй. Зуун хувь Германы хөрөнгө оруулалтаар хийгд­сэн
киног Монголын өмнөөс нэр дэвшүүлэх гэсэн боловч бүтээгүй. Харин хойтон жил нь  Америкийн зүгээс шилдэг баримтат кинонд дэвшүүл­сэн.

-“Ингэн нулимс”-аас хойш ямар кинонууд хийсэн
билээ?

– Миний уран бүтээлийн санд “Ингэн нулимс”-аас
гад­на хэд хэдэн богино хэм­жээ­ний кино бий. Кино теат­раар гарч олны хүртээл бол­сон
нь гэвэл “Шар нохойн там”, “Эзэн богдын хоёр загал” нэртэй бүрэн хэмжээ­ний кинонууд
бий.

-Ингэхэд яагаад най­руу­лагч болохоор шийдсэн
юм бэ?

-Бүр багаасаа л урлагийн хүн болохыг  мөрөөддөг бай­лаа. Сургуульд ороогүй байх­д­аа
аавыгаа драмын дугуй­ланд оруулж өг гэж гуйсан. Тэгээд аав маань Тээвэрч­дийн соёлын
ордны драмын дугуйланд очиж асуугаад уншиж бичиж чаддаггүй хүүх­дийг авдаггүй юм
байна гэсэн. Ингээд шинэ Пионе­рийн ордны драмын дугуй­ланд орж суралцсан. Анх тайзан
дээр жүжигт тоглож, яваандаа концертын хөтлөгч болон Монгол телевизэд хүүхдийн нэвтрүүлэг
хөтөлдөг байлаа. Би 1989 онд 10-р ангиа төгссөн. Тэр үед цаг үе ямар байлаа. Гэтэл
тэр жил нь Кино драмын ангид хөдөө­ний төгсөгчдийг авсан тул би орж чадаагүй. Ингээд
байж байтал дээд сургуулиуд төл­бөр­тэй болсон. Ер нь нөгөө жүжигчин болно гэсэн
мөрөө­дөл маань нэг л мэдсэн байх­гүй болсон доо. Ингээд 1994 онд Кино урлагийн
дээд сур­гуулийн кино зураглаачийн ангид орсон. Тэр үед сургал­тын материаллаг бааз
гээд байх юм байхгүй байсан. Камер, хальс гээд маш их зүйлтэй ажиллаж харьцаж сурах
ёстой шүү дээ. Гэтэл тэр бүгд нь байгаагүй. Нэг хоёр жилийн дараа ер нь л ийм байдлаар  юм сурахгүй нь гэдгийг ойлгосон. Ингээд гадаг­шаа
явж суръя гэсэн нэг бодолтой болж өөрөө нэлээд хөөцөлдсөний эцэст Мюн­хений Телевиз,
киноны дээд сургуульд орсон.   

-Мюнхений Телевиз, киноны дээд сургуулийг төгсөөд
Монгол руу буцах бодолтой байсан уу?

-Хурдхан сургуулиа төг­сөөд нутагтаа очих юмсан
гэж боддог байлаа. Гэвч хүний хувь заяа гэдэг урьдчилан хэлэхийн аргагүй шүү дээ.

-Ямар шинэ уран бүтээл хийж байгаа талаараа манай
уншигчдад сонирхуу­лаач.

-“Нүүдэлчин Монгол” гэсэн гурвал маань миний хэзээ
ч санаж мөрөөдөөгүй амжилтыг надад авчирсан. Гэвч одоо ийм сэдвийг давт­маар­гүй
байна. Ер нь бол  нэг уран сайхны кино хийж
өөрий­гөө сорьё гэсэн бодол бий.

-Өнгөрсөн зун киноны зураг авахаар өөрийг чинь
Монголд очсон гэж сонссон юм байна?

-Бүх урлагийн дотроос хамгийн үнэтэй нь кино урлаг
гэдэг шүү дээ. Дэлхийг хамар­сан энэ хямралын 
үед хаа сайгүй хэмнэлтэд орсон. Кино урлагийн салбар хам­гийн их хэмнэлттэй
ажиллаж байгаа. Гэтэл би гэдэг хүн энэ цагийн аясыг сөрөөд л явна даа. Уран сайхны
кино хийнэ гэдэг өмнөх уран бүтээлүү­дээс хэд дахин их хөрөнгө шаардана. Тийм учраас
нэг бус нэлээд хэдэн газраас санхүүгийн дэмжлэг авах хэрэгтэй болж байна. Би  ССАЖ-ын сайд Ц.Оюун­гэрэлд захидал бичиж дэмж­лэг
хүссэн. Өнгөрсөн зун сайд­тай хэд хэдэн удаа уул­за­хад дэмжихээ илэрхийл­сэн. Мөн
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэг­доржтой  уулзахдаа ч дэмжлэг
хүссэн юм. Маш  их ажлынхаа хажуугаар нэгэн
уран бүтээлчид надад зав гаргаж  хүлээн аван,
дэмжи­хээ илэрхийлсэнд би хувьдаа маш их баярласан.

-Тэгвэл таны шинэ уран бүтээл Монголын талын санхүүгийн
дэмжлэгээр бүтэх юм байна. Тийм үү?

-Тэгэх байх гэж ихэд найдаж байгаа. Өнгөрсөн зун
миний уран бүтээлд санхүү­гийн дэмжлэг үзүүлэх сайдын тушаал гарсан. Гэтэл тушаал
гэнэт цуцлагдсанаас ажил маань зогссон.

-Соёлын яамны эрх мэдэл бүхий хүмүүсийг “шагнаагүйгээс”
болоод тушаал цуцлагдсан гэж би сонссон юм байна.

-Цуцлагдсан нь үнэн. Харин үүнийг хээл хахуультай
холбон тайлбарлах гэж яаран оролдох нь дуулиан хайсан хэрэг болох болов уу. Гэхдээ
гарсан тушаал цуцлагдсаныг сонссон хүн болгоны толгойд хамгийн түрүүнд орж ирэх
тайлбар нь хээл хахуультай холбоотой байсан юм шүү. Миний ойр дотнын хүмүүс, найз
нөхөд маань хүртэл намайг  хайхрамжгүй, бусдын
дэмжлэгийг үнэлээгүй хэмээн шүүмжилж байсан нь 
намайг үнэхээр гайхшралд оруулсан. Энэ бол эмгэнэл. Нийгэм маань хээл хахуулийн
сүл­жээнд хир автсаны нэг тод жишээ юм. Харин энэ Засгийн газар маань үүний эсрэг
их зүйл хийж байгаа гэж яриад байгаа. Энэ нь 
хоосон яриа юу, бодит ажил уу гэдгийг цаг хугацаа л харуулна.

-Тухайн үед яамны зүгээс ямар нэгэн тайлбар хийсэн
үү?

-Цуцлагдсан шалтгааныг тухайн үед Сангийн яамны
Худалдан авах ажиллагааны хуулийн Бараа, ажил, үйл­чил­гээ худалдан авах босго үнийн
заалттай зөрчилдсө­нөөс болсон гэдэг тайлбарыг 
сайд надад өөрөө өгсөн. Магадгүй энэ нь шинэ тулга­раас үүдэлтэй асуудал
бай­сан биз. Тэгж байтал сүүлийн улиралд улсын төсвийн орло­го тасалдсан учраас
энэ жил яамнаас ямар ч киног дэмжих боломжгүй боллоо гэсэн тайл­барыг  е-мэйлээр ирүүл­сэн. Ирэх онд улсын төсөв тогтвортой
байвал асуудал нааштай шийдэгдэнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

Берлин дэх сурвалжлагч Ю.ДЭЛГЭРМАА

Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд  Берлин хотод  Штуттгарт дахь Монголын академчдын холбоо,  ХБНГУ дахь МУ-ын ЭСЯ болон бусад
байгууллагуудтай хамтран “Нэгдсэн сүлжээ” хэмээх арга хэмжээг зохион байгуулсан
юм. Монгол Улсыг төлөөлөн ажиллаж буй
Элчин сайд Б.Даваадорж нээж үг хэлсний дараа 
Германд үйл ажиллагаа явуулдаг монголчуудын санаачлан байгуулсан 15-аад
ТББ-уудын төлөөлөгчид  ямар үйл ажиллагаа
явуулдаг талаараа дэлгэрэнгүй танилцуулав. Штуттгарт, Нюрнберг, Мюнхен хотуудад
“Солонго”,”Эрдэм”, “Од” монгол сургуулиуд нэлээд идэвхтэй үйл ажиллагаа
явуулдаг аж. Германд буй монголчуудын байгуулсан ТББ-уудын дийлэнх нь  улс орноо, үндэснийхээ соёлыг сурталчлах
чиглэлээр ажилладаг болохоо ярив. Түүнээс гадна Аахен, Фрейберг хотуудад байдаг
Монгол оюутнуудын холбоо уг арга хэмжээнд оролцож юм.

Ийнхүү хоёр ТББ-ууд төлөөлөгчид танилцуулга хийсний дараа ирээдүйд хэрхэн
бие биеэ дэмжин хамтран ажиллах талаар ярилцсан юм. Тус арга хэмжээг зохион
байгуулагчдын ярьснаар Германд буй монголчуудын санаачлан байгуулсан ТББ-ууд нь
бие биеэ мэддэг болж  тэдний хамтын
ажиллагааг зангидаж өгөх зөвлөл байгуулагдахаар болсон аж. Мэдээжийн хэрэг
ТББ-ууд нь санхүүгийн хувьд багагүй бэрхшээлтй тулгардаг тул тус арга
хэмжээгээр дамжуулан хэрхэн дэмжлэг авч болох 
талаар ч төлөөлөгчид  мэдэж авчээ.

Берлин
дэх сурвалжлагч Ю.Дэлгэрмаа

Хилийн чанадад амьдарч, ажиллаж буй Монгол Улсын иргэд
энэ сарын 14,15,16-ны өдрүүдэд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд саналаа өгөх юм.  Өнөөдөр ХБНГУ дахь Монгол Улсын ЭСЯ-ны
байранд санал хураах хэсэг орон нутгийн цагаар 07.00 цагт нээгдсэн юм.  Герман дахь сонгуулийн санал авах ажлын
хэсгийн нарийн бичгийн дарга Г.Дөлгөөний ярьснаар саналаа  өгөх хүмүүсийг тавдугаар сарын 29-ний өдөр
бүртгэсэн аж. Үүнд нийт Монгол Улсын 63 иргэн 
бүртгүүлжээ. Орон нутгийн цагаар 09.30 цагийн байдлаар  15 хүн саналаа өгчихөөд байна.

Берлин дэх сурвалжлагч Ю.Дэлгэрмаа

Монгол Улсаас ХБНГУ–д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Б.Даваа­доржийн талаар тухайл­бал, мөнгө угаасан зэрэг элдэв яриа гарах болж,  сүүлийн үед хэвлэлийнхний анхаарлын төвд байгаа билээ. Үүнтэй холбогдуу­лан Германы  “B.Z.” –д гар­сан нийтлэлийг хүргэж байна.

Балдоржийн Даваадорж улс орноо төлөөлөхдөө үн­дэснийхээ хувцсаар гоёх дур­тай нэгэн. Гэвч дээл болон арьсаар чимсэн малгайгаа өмсөн ал­бан ёсны арга хэмжээнд хэр удаан орол­­цох юм бол?

Лайпциг болон Франк­фурт-ам-Майн хотод эдийн засагч мэргэжлээр суралцсан тэрбээр 2009 оны арваннэг­дүгээр сараас Берлин хотын Нидершөнэхаузэнд буй хар­шид суун ХБНГУ дахь Монгол улсын Элчин сайдаар ажил­лаж байгаа.

Улаанбаатарын хэвлэлийнхэн түүнийг гольф ихэд хор­хойтой тухай  бичицгээнэ. Эх оронд нь ч түүний талаар янз бүрээр ярьдаг аж. Харин одоо бол түүний хувьд бай­дал бүр ч ээдрээтэй боллоо. Берлиний прокурорын газарт буй баримтаар  түүнийг мөнгө угаасан гэх хэрэгт сэжиглэж байгаа юм.

Германы нэгэн томоохон банкин дахь түүний хувийн данс руу 2012 оны нэгдүгээр сараас  аравдугаар сарын хооронд таван удаагийн үйлд­лээр нийтдээ 201.800 евро шилжүүлжээ. Мөнгө хаанаас үүдэлтэй нь тодор­хойгүй бай­сан. Түүнээс гадна Монгол нь Орос Хятад хоёр улсын хувьд мөнгө угаах хам­гийн тааламж­тай орон тул банкныхан Эл­чин сайдаас энэ талаар тод­руулахад “Мөн­­гийг Монголоос шил­жүүл­сэн бөгөөд хувьдаа ав­томашин авч Берлинд байх хугацаандаа амьжиргаандаа хэрэглэсэн” хэмээн тайлбар­ласан байна.

Гэвч банкныхан  итгэхгүй байгаа тул мөнгө угаасан байж болзошгүй хэмээн түү­ний эсрэг мэдүүлэг өгсөн бай­на. Германы тал Даваа­дор­жийг уг асуудлаар бай­цаах боломжгүй юм. Учир нь тэр­бээр дипломат бүрэн эрх эдэл­дэг. Тиймээс ч гурван долоо хоногийн дараа проку­рор уг хэргийг хаасан юм.

Харин Монголдоо бол  Элчин сайд уг асуудлаар хариуцлага хүлээх  бололтой. Учир нь тус улсад удахгүй мөнгө угаасан хэргийг ший­дэх  хууль батлахаар бэлтгэж бай­гаа гэнэ. Гэсэн хэдий ч Монгол нь хахуульд автсан оронд тооцогддог. Яг одоо­гоор тус улсын хариуцлагатай ажилт­нууд МИАТ хэмээх үн­дэсний компанитай холбоо­той хэрэгт холбогдоод бай­гаа. Мөн за­рим хариуцлага­тай ажилт­нууд нь гадаадад мөнгө угаа­сан хэргээр бу­руутгагдсан байна.

Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд Берлин дэх ХБНГУ-ын ГХЯ-нд диплома­туудтай холбоотой 60-аад хэрэг бүртгэгджээ.

“B.Z.” Орчуулсан Ю.ДЭЛГЭРМАА

Монгол Улсаас ХБНГУ–д суугаа Онц бө­гөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Б.Даваадоржийн тухай сүүлийн үед хэв­лэлээр нэлээд бичигд­сэн. Үүнтэй хол­бог­дуу­лан түүнээс за­рим нэ­гэн асуудлаар тод­руул­га авсан юм. Б.Да­ваадорж гуай ярилц­лага өгөхдөө Гер­ман дахь хувийнхаа дансны хуулгыг үзүүлж байлаа.

–Таны данс руу улс төрчид дөрвөн удаа­гийн үйлдлээр нэлээд хэмжээний мөнгө шил­жүүлж, угаасан тухай манай хэвлэлүүдэд би­чээд байна. Та яагаад энэ талаар тайлбар өгөх­гүй удав?

-Юуны өмнө хэлэхэд энэ талаар хэвлэл мэ­дээл­лийн хэрэгслээр
ихээ­хэн шуугиж байгааг би сайн мэднэ. Гэхдээ төрийн албын хаагчийн хувьд эхлээд
манай ГХЯ-наас тодорхой мэдээлэл гаргана гэж хүлээж бай­сан юм.

Гэтэл асуудал сүүлийн үед
улам даам­жирч энэ
хэрэгт манай хамт олон
болон гэр бүлийн хүмүүсийг
маань шууд оролцуулж байгаа
учраас би аргагүйн эрхэнд
тайлбар хийе гэж бодсон
юм. Ер нь гадаад
орнуудын Элчин сайдын яаманд
ажиллаж байгаа хэнд ч
гэсэн Улаан­­баа­тарт
байгаа ах дүү, танил
тал нь хувийн журмаар
тодорхой бараа мате­риал
Германаас захи­даг. Энд
яригдаад байгаа мөн­гө
миний танил, ху­вийн
хэвшлийн компаниу­дын хүмүүсийн автома­шин, гэрийн тавилга
захисан мөнгө. Миний хувийн
дансаар дамжин цааш төлбөр
нь хийгдсэн юм. Энэ нь
ямар нэгэн улстөрчийн мөнгө
угаах үйлдэл гэж бичээд
байгаа зүйлтэй огт нийцэхгүй.

–Яагаад таны энэ асуудлыг дэвэргэж яриад байгаа юм бол. Энэ талаар та ямар бодолтой байна?

-Би
танд нэг зүйлийг чин үнэ­нээр хэлэхийг хүсч байна. Би Монгол-Германы харилцааны салбарт 20 гаруй жил ажиллалаа. 2009 оноос Элчин сайдаар томи­логдон ажиллалаа. Намайг уг албанд томилогдох үед “Энэ хүнийг Элчин сайдаар томилбол хоёр улсын харилцаа эрс муудна” гэж ярьж явсан хүмүүс байгаа. Энэ албан тушаалд зарим нэг хүн өрсөлдсөн. Гэтэл харин ч хоёр орны харилцаа сүүлийн гурван жилд эрс хөгжиж, өнөөдөр стра­тегийн иж бүрэн түншлэлийн хэм­жээнд хүрээд бай­гааг бүгдээрээ мэднэ. Энэ нь зарим хүмүүст таа­лаг­дахгүй байгаа бо­лолтой. Тий­мээс тэд одоо хүртэл иймэрхүү асууд­лыг улстөржүүлж дэвэргэсээр бай­гаа. Би энэ хүмүү­сийг сайн мэднэ. Би танд хувийн­хаа дансны хуулгыг үзүүлье. 2012 оны арав­ду­гаар сарын 24-нд хий­сэн гүйл­гээ­ний хуулбарыг та харж байна. Энд Монголын нэг компа­ниас шилжүүл­сэн мөнгийг та харж байгаа биз дээ. Мөн энэ мөнгийг цааш нь шилжүү­лэн авто­машин борлуулдаг компа­нийн дансанд орсныг та харж байна. Хэвлэлд бичээд байгаа шиг энэ хүн өндөр албан тушаалын улстөрч биш байгаа биз дээ.

 Ер нь гадаад орнуудын Элчин сайдын яаманд ажилладаг хүмүүс тодорхой хэмжээний хөнгөлөлт эдэлдэг.  Би тэдний л нэг шүү дээ.  Тиймээс Монголд байдаг хүмүүс нэлээд үнэтэй зарим нэг барааг тодруулбал машин, тавилга авахад туслаач гэж хүсдэг. Ганц надад ч ингэж ханддаг юм биш.

–Таныг ХБНГУ–ын тодорхой байгууллагаас шалгаад байгаа гэж бичсэн шүү дээ.

-Хэрвээ
тэгж шалгаж байгаа бол зөвхөн Монголын ГХЯ-аар дамжин асуудлыг тавьдаг  журамтай.  Гер­маны талаас албан ёсоор ямар нэгэн асуудал хөндөөгүй гэж мэ­дэгдсэн гэдгийг манай ГХЯ албан ёсоор мэдэгдсэн. Гэсэн ч би энэ асуудлыг ХБНГУ-ын ГХЯ-ны хол­богдох хүмүүстэй ярьсан. Удахгүй  хариу  нь гарах байх. 

–Элчин сайдын яам даат­галаа сольсон гэсэн бас нэгэн яриа гарсан байсан. Энэ талаар танаас тодруулах гэсэн юм.

-Өнөөдөр
манай ЭСЯ-ны авто­машинууд 100 хувийн баталгаа­тай даатгалтай болсон. Урьд өмнө “Allianz” компанид даатгуулж байс­наас хамаагүй хямдхан бөгөөд үйлчилгээ нь маш сайн “Aachen Mьnchener” гэдэг компаниар үйлч­лүүлэх болсон. Дашрамд дурдахад Германд улсын даатгал гэж бай­даггүй юм. “Allianz” бол хувийн л даатгалын компани. Сонинд бичсэн шиг манай ЭСЯ улсын даатгалаас больсон юм биш л дээ. Үүнийг манай Элчин сайдын яамны хамт олон сайн мэднэ. Хэнээс ч асуусан үүнийг хэлнэ.

–Энэ завшааныг ашиглаад  таны ажлын талаар сонирхъё. Саяхан болж өнгөрсөн Монгол–Германы Засгийн газар хоорон­дын хэлэлцээр болон Бундес­тагийн дэд Ерөнхийлөгч Э.Ос­валь­дын манай улсад хийсэн айлчлал ямар үр дүнтэй болсон гэж үзэж байна?

-Өнгөрсөн
тавдугаар сард хоёр орны харилцаанд маш чухал үр дүнтэй арга хэмжээ болсон. Нэг­дүгээрт Монгол-Германы Засгийн газрын хоорондын ажлын хэсэг, Монгол-Германы эдийн засгийн хорооны уулзалтуудаар олон чухал асуудлыг нааштай шийдсэн. Үүнд Монгол-Германы техноло­гийн хамтарсан их сургуулийг байгуулж энэ оны есдүгээр сарын нэгнээс анхны оюутнуудаа авахаар боллоо. Нүүрснээс шингэн түлш боловсруулах үйлдвэр, коксын үйлдвэрийн асуудлуудыг хоёр талаас маш эрчимтэй ярьж хамтын ажиллагааны чухал төслүүдээр тодорхойлж хамтран хэрэгжүү­лэхээр тохирсон. Мөн таны асуу­сан Э.Освальд айлчилж өмнө нь Засгийн газар болон хувийн хэвшил Засгийн газар хооронд яригдсан дээрх асуудлуудыг хууль тогтоох байгууллагын зүгээс дэм­жиж байгааг харуулсан. Ер нь хоёр орны харилцаа цаашид үргэлж гэрэлтэй, эрчтэй, эдийн засгийн маш тодорхой агуулгатай, стра­тегийн жинхэнэ гуравдагч хөршийн харилцаа болон хөгжинө. Эцэст нь хэлэхэд энэ онд багтаан манай Элчин сайдын яам Берлин хотын А зэрэглэлийн бүсэд байр­лах газар шинэ байрныхаа нээлтийг хийнэ. Энэ бол Монгол Улсын нэр хүндтэй холбоотой асуудал.

Берлин дэх сурвалжлагч Ю.ДЭЛГЭРМАА

 

 

 

АНУ-ын Сенатын гишүүн Жон Маккейн Сирид гэнэтийн айлчлал хийлээ. Тэрбээр Тур­­кийн Газинтеп хэмээх газ­раар  дамжин тус улсад очсон аж. АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж бай­сан тэрбээр Сирийн сөрөг хүчинд бүх талын дэмжлэг үзүүлэхийг тууштай дэмжигч улстөрчдийн нэг. Сенатын гишүүн тус улсын сөрөг хүч­нийхэнтэй уулзаж ярилцсан аж. Түүний хэвлэлийн төлөө­лөгч энэ талаар мэдээлэл хийхдээ чухам юун талаар ярьсан тухай тодорхой мэ­дээлэл өгсөнгүй. Харин “Los Angeles Times” сонинд бич­сэнээр Жон Маккейн Сирийн чөлөөлөх армийн генерал Салим Идристэй уулзжээ.  “Сенатын гишүүн Ж.Маккей­ны айлчлал бидний хувьд маш чухал.  Өдгөө манайд өрнөөд буй цэрэг дайны байдлыг өөрчлөхийн тулд Америкийн тусламж бидэнд зайлшгүй хэрэгтэй. АНУ-ын Засгийн газар Сирийн хувьс­галыг пуужин зэрэг зэвсгээр туслах шийдвэр гаргаасай гэж бид хүсч байна” хэмээн генерал С.Идрис ярьсан аж. Сирийн сөрөг хүчнийхэн А.Асадын армид  Ливан дахь “Хезболлах” бүлгийнхэн тус­ламж үзүүлж байгаа талаар мэдэгджээ.

АНУ-ын Сенатын гишүүн Сирид нэлээд хэдэн цаг бол­сон байна. Ийнхүү АНУ-ын төрийн хариуцлагатай ажилт­­­­­нуудаас Жон Маккейн хам­гийн түрүүнд Сирид оч­лоо.  Тэрбээр Ливан, Египет зэрэг Ойрхи Дорнодын ор­нуу­даар айлчлал хийж бай­гаа юм. 

Харин өчигдөр Парис хот­ноо АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Ж.Керри, ОХУ-ын ГХЯ-ны сайд С.Лавров нар мөн Сирийн асуудлаар уулзаж ярилцсан байна. Оросын тал Сирийн асууд­лаарх олон улсын чуулганд оролцох орнуудын жаг­саал­тыг гаргах санал тавьжээ. Уг саналыг ОХУ 2012 оны зун гаргасан юм. Түүнээс гадна Сирийн байдлыг хэвийн бол­гохын тулд тус улсын эрх баригчид болон сөрөг хүч­нийхнийг хэлэлцээ хийлгэх асуудлыг хөндсөн аж.