ОХУ-ын Дээд шүүх энэ оны зургадугаар сарын 28-нд Цэргийн тусгай ажиллагаа(Оросын эрх баригчид Украины эсрэг дайныг ингэж нэрлэдэг)-нд оролцсон хоригдлуудад оноосон ялыг өөрчлөх шийдвэр гарган уг шийдвэрээ хожим нь нийтэд ил болгосон. Өөрөр хэлбэл ОХУ-ын Дээд шүүх байлдааны ажиллагаанд оролцсоныг “нөхцөл байдлын өөрчлөлт” гэж үзэн, гэмт хэрэгтэн нийгэмд аюул учруулахгүй болсон гэсэн шийдвэр гаргаж, анх удаагаа шоронгийн ялтныг Украинд тулалдсан хэмээн оноосон ялаас нь чөлөөлөв. Тэд ОХУ-ын Эрүүгийн хуулийн 80.1-д заасан “Нөхцөл байдал өөрчлөгдсөний улмаас ялаас чөлөөлөх” гэсэн заалтыг хэрэглэсэн бөгөөд энэ зүйлд “нийгэмд аюултай байхаа больсон бол ялаас чөлөөлөгдөнө” гэж заасан байдаг гэж Оросын Дээд шүүх онцлон мэдэгдсэн билээ. Үнэхээр ОХУ-ын Эрүүгийн хуулийн 80.1-д хэрэв “нөхцөл байдал өөрчлөгдсөн”-тэй холбогдуулан гэм буруутай этгээд эсвэл түүний үйлдсэн гэмт хэрэг нийгэмд аюултай байхаа больсон нь тогтоогдвол. бага, дунд хүндэвтэр гэмт хэрэг анх удаа үйлдсэн хүнийг ялаас чөлөөлнө гэж заасан байдаг. Ийнхүү ОХУ-ын дээд шүүх дайнд оролцсон онц хүнд гэмт хэрэгтнийг хүртэл “нөхцөл байдлын өөрчлөлт” гэсэн заалтаар ялаас чөлөөлж эхлэв.
ОХУ-ын парламентын доод танхим буюу төрийн Дум хугацаат цэргийн алба хаах насны дээд хязгаарыг 27-гоос 30 болгон ахиулах хуулийн төслийг хэлэлцэж, дэмжин батлав. “Тусгай цэргийн ажиллагаанд оролцох этгээдүүдийн эрүүгийн хариуцлагын онцлогийн тухай” холбооны хуулийн төслийг Думын Хот байгуулалт, Хууль тогтоомжийн хороодын дарга нар болон хэд хэдэн гишүүн хамтран боловсруулж, Төрийн думд өргөн барьсан бөгөөд томоохон дайнд бэлтгэх зорилгоор ийм хууль санаачилснаа Думын батлан хамгаалахын байнгын хорооны дарга Андрей Картаполов хууль тогтоогчдод тайлбарлав.“Томоохон дайны утаа хэдийнээ үнэртээд эхэлсэн” гэж хэлсэн тэрбээр өнөөдөр Орост хэтэрхий олон хүн цэргийн хугацаат албанаас зайлсхийх боломжтой байгааг шүүмжилсэн байна.Өнгөрсөн оны есдүгээр сард Оросын эрх баригчид 300,000 бэлтгэл хүчээ цэрэгт дайчилсан ба үүний улмаас олон арван мянган эрчүүд эх орноосоо дүрвэж байсан.
Төрийн Думаас гарсан өөр нэг шийдвэрээр цэргийн бэлтгэл үүрэгтний насны дээд хязгаарыг 50 байсныг 55 болгон нэмэгдүүлсэн юм.Төрийн Дум гурав дахь хэлэлцүүлгээрээ дэмжсэн хуулийн төслийг Ерөнхийлөгч Владимир Путин гарын үсэг зурж баталгаажуулав.ОХУ-ын батлан хамгаалах яам хуулийн төслийг анх өргөн барихдаа хугацаат цэргийн алба хаах насны хязгаар одоо 18-27 байгааг 21-30 болгон өөрчлөх саналтай байсан юм. Харин Дум хэлэлцэхдээ доод хязгаарыг нь 18 хэвээр үлдээж, дээд хязгаарыг нь 30 болгон ахиулжээ.“Хүн ам зүйн нөхцөл байдал ноцтой түвшинд хүрч, дайчилгааны нөөцийн хэмжээнд нөлөөлж буй тул хуулийн төслийн найруулга өөрчлөгдсөн. Олон залуус 18 наснаасаа алба хаахыг хүсч байна” гэж Картаполов хэвлэлд ярьжээ.Шинэ хуулийн дагуу цэргийн зарлан дуудах хуудас хүлээж авсан өдрөөс хойш залууст хилийн хориг үйлчлэхээр болжээ.Энэ оны дөрөвдүгээр сард зарлан дуудах системийг онлайн болгосноор хүлээж авахаас зайлсхийх боломжгүй болсон юм. Зарлан дуудах хуудас аваад цэрэг татлагын байранд ирээгүй бол 30,000 рубль (332$) хүртэл торгуулиар шийтгэх болсон нь өмнөхөөсөө арав дахин өссөн хэмжээ ажээ.
Эдгээр хуулийн төслүүдийг баталснаар хоригдлуудыг тэнсэн харгалзах ялтайгаар чөлөөлж, улмаар Батлан хамгаалах яам тэднийг армид гэрээгээр элсүүлж, эсвэл шинээр дайчилгаа зарлавал цэрэгт татах боломжтой болж байна. Энэ хуулийн дагуу шоронгоос чөлөөлөгдсөн ялтнууд Украины дайнд оролцон байлдаж, төрийн шагнал хүртэх эсвэл армиас халагдах хүртлээ алба хаасан тохиолдолд ялыг нь хэрэгсэхгүй болгох юм.
Эдгээр үйл явдал нь В.Путин “Бидэнд дахин цэрэг татах шаардлага огт байхгүй” гэж ард иргэддээ хэлж байснаа сурсан зангаараа умартан “том дайн” буюу сунжирсан дайн хийхээр бүх нийтийн цэрэг татлага явуулж, иргэдийнхээ амь насыг зольж, өөрийн суудлаа авч үлдэхийг зорьж байна гэсэн үг. Хамгийн гол нь энэ хууль хэрэгжсэнээр их сургуулийн оюутан, аспирант, докторантууд болон гурваас дээшхүүхэдтэй аавууд хүртэл цэрэгт татагдах болж байна. Харин Оросын ард түмэн үүнийг хүлээн зөвшөөрөх нь юу л бол?! Учир нь өнөөдөр ихэвчлэн, тосгоны гэгдэх Оросын бага үндэстнүүдийн нийт 250 мянган орос цэрэг Украинд амь үрэгдчихээд байна.Нэг цэрэг амь үрэгдэхэд 3-5 цэрэг шархаддаг учир Украины дайнд орж насаараа тахир, дутуу болсон 750 мянгаас нэг сая 250 мянга гаруй залуус цэрэгт тэнцэхгүй болж тосгондоо очин Кремль,Путин хоёрыг муулж байгаа юм. Иймээс эрчүүдээ Кремлийн өмнөөс үхүүлэхгүй гэж өнгөрсөн зургадугаар сарын 7-нд Туркийн Истанбул хотод Чөлөөт Ингушетийн нам, хүчин байгуулагдаж Ингушетийг чөлөөөлөх армийг Украины талд байлдаж байгаа ингушет дайчдад тулгуурлан байгуулах шийдвэр гаргасан. Мөн энэ сарын 23-нд АНУ-д Дайчин буриадуудын их хурал хуралдаж Буриадыг чөлөөлөх арми байгуулж буйгаа зарлав. Энэ бол эхлэл. Мөн дайнаас болж ОХУ-аас дайжин гарсан, маргаашийн Оросын нам, төр, засаг болох цагаач улстөрчид Европын улсуудад хэд хэдэн удаа зөвлөлдөх форум зохион байгуулж “Түүхээс үзэхэд Орост муу засгаас болж хувьсгал, үймээн самуун дэгдэн эцэст нь бүр ч харгис, муу засаглал тогтдог зүй тогтолтой байна.Үүнээс салж Европын бусад улсууд адил хөгжиж ганц гарц нь ОХУ-ыг үндэстнүүдээр нь салган тусгаар улсууд болгон “их гүрэн” гэх хоосон хийрхэлээс нь салгах явдал” гэсэн дүгнэлтэд хүрээд байна. Үнэхээр ч ОХУ өнөөдөр холбооны 21 улсаас тогтож байгаа бол энэ 21-н улс нь 190 үндэстнээс бүрдэж байгаа билээ.
Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Орос улсад “Орос-Африкийн чуулган” болж Кремль мэдээллийн бүх сувгаар “мундаг үйл явдал” хэмээн сурталдан, В.Путин “Бид Украинаас та нарт нийлүүлж байсан үр тариаг бүрэн нөхөж өгч чадна. Зарим улсуудад бүр үнэгүй өгнө” гэж амлав. Харин Орос-Африкийн дээд хэмжээний уулзалтад оролцохоор Санкт-Петербургт хүрэлцэн ирсэн Египетийн Ерөнхийлөгч Абдул-Фаттах Эль-Сиси уг чуулганд оролцсон энэ тивийн бусад орны удирдагчдын хамтаар Владимир Путинд хандан Украинтай байгуулсан үр тарианы гэрээг сунгахыг албан ёсоор хүссэн нь В.Путинд тун ч таагүй явдал болов. Үнэндээ Санкт-Петербургт Орос-Африкийн дээд хэмжээний бус доод хэмжээний уулзалт болж өнгөрсөн. Учир нь Африкт нийт 62 үүнээс НҮБ-ын гишүүн 54 улс байгаагаас 17 ерөнхийлөгч, дөрвөн ерөнхий сайд л ирсэн юм. Өөрөөр хэлбэл С.Лавровын сарын өмнөх Африкийн айлчлал зорилгоо огт биелүүлээгүй болж таарав. Учир нь НҮБ-ын нэгдсэн чуулганаар Оросын эсрэг шийдвэр гаргахад Кремлийн эсрэг санал өгөх гишүүн улсуудын тоо аль хэдийнэ 2/3-ыг давж ОХУ-ыг НҮБ-аас биш юм гэхэд Аюулгүй байдлын зөвлөлөөс хөөхөд бэлэн болсон гэдгийг батлаж орхив. Үүнийг л олон улсын судлаачид “Путины ам, ажлын зөрөө” гэж хэлээд байдаг юм. Мөн Вагнерын удирдагч Евгений Пригожин Санкт-Петербургт болсон Африк-Оросын уулзалтад оролцож Төв Африкийн Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Фредди Мапукатай хамт зургаа авахуулжээ. В.Путин өөрийн биеэр өглөө нь Е.Пригожиныг төрийн эсрэг гэмт хэрэгтэн хэмээн зарлаж, үдээс хойш хэлэлцээ хийсэн хэмээн мэдэгдэж, маргааш нь түнийг Кремльд хүлээн авч уулзсан нь өнөөгийн Орос улсад ямар ч хууль үйлчлэхгүй, ганц хүний дарангуйлал тогтсон гэдгийг баталсан явдал болсон төдийгүй Кремлийн энэхүү дарангуйллын тогтолцоо амьдрал дээр хэрхэн суларсан болохыг дэлхий нийтэд ил болгож орхисон билээ.
ЗХУ-д АНУ, Англи, Монгол, Тува гэх мэт 16 улс тусалж байж дэлхийн II дайнд ялалт байгуулсан. АНУ байгаагүй бол бид ялахгүй байсан гэдгийг мэддэг хүмүүс эрс цөөрсний дараа буюу дайн дууссанаас 20 жилийн дараа оросууд “Ялалтын баяр” тэмдэглэх болж “Бид Германы фашистуудыг ялахад гол үүрэг гүйцэтгэсэн” хэмээн худал сурталдсаар өнөөдрийг хүрсэн. Гэтэл өнөөдөр Оросын удирдлагыг украинчууд албан ёсоор Орос фашистууд буюу “Рашистууд” хэмээн нэрлэж украинчуудад дэлхийн хамгийн тэргүүний хөгжилтэй 54 улс шууд тусалж дээрээс нь Япон, Өмнөд Солонгос зэрэг Азийн улсууд нэгдэж эхлээд байна. Үүнийг олон улсын судлаачид Кремлийн стратегийн ялагдал гэдэг. Хамгийн сонирхолтой нь В.Путинээс болж үүссэн энэхүү Кремлийн стратегийн ялагдал нь ерөөс дарангуйллын тогтолцоо бүхий улсуудын удирдлагын стратегийн ялагдал болчихоод байгаа юм. Учир нь стратегийн ялагдал нь араасаа тактикийн ялагдлуудыг дагуулдаг нь хууль болсон зүйл. Энэ нь ОХУ өөрийн өдөөсөн дайнд ялагдахаас гадна ерөөс дарангуйллын тулгуур болсон Хятад, Иран, Хойд Солонгосын тогтолцоо нуран унах нь цаг хугацааны асуудал болсон гэсэн үг билээ.
Кремлийн тойрон хүрээлэгчид нь В.Путинд “Цагаан ордон ирэх оны АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд Украины ялалтыг ашиглах гэж дайныг сунжруулах гэж байна” гэж сурсан зангаараа буруу мэдээлэл өгснөөс “том дайнд бэлтгэх” гэсэн үг гарч, Орост бүх нийтийн цэрэг татлага явуулах гэж байгаа бололтой. Үнэндээ дэлхий нийтийн ардчилсан тогтолцооны гол тулгуур болох Их Британи, АНУ тэргүүтэй англи-саксончуудын гол зорилго нь Хятад болохоос Орос байгаагүй. Иймээс ч Англи, Австрали, Канад улсууд ОХУ-ыг өөрсдийн дэглэмд аюул учруулж буй гол саад, харин Хятадын дэглэмийг өөрсдийн гол дайсан гэж албан ёсоор зарласан. Харин эдийн засгийн ихээхэн хамааралтай АНУ Хятадыг өөрийн улсын гол өрсөлдөгч гэдэг. Энэ нь цаад хугацаа нь он гарангуут Кремль Киевт ялагдаж ирэх оны АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуулийн гол сэдэв Хятадын асуудал болно гэсэн үг юм.
АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байден хоёр хоногийн өмнө өөрийн Засгийн газарт хандан Украины дайны явцад цуглуулсан Оросын гэмт хэргүүдийн материалыг олон улсын Эрүүгийн гэмт хэргийн Гааг дахь шүүхэд шилжүүлэн өгөх тухай тушаалд гарын үсэг зурсан. Энэ нь В.Путинтэй адил Оросын төр, засгийн бусад гишүүдийг олон улсад эрүүгийн гэмт хэрэгтэн хэмээн зарлахад тун ойртож байна гэсэн үг. Үүнийг оросоор “таны цаг үе өнгөрчихлөө” гэсэн утгатай “таных дуулчихсан дуу байна” буюу “ваша песенка спета” гэж хошигнож хэлдэг. Энэ бүхнийг нэгтгэж маш товчоор дүгнэвэл Кремлийн Орос моодноос гарч байна.
Ерөнхийлөгч нь олон улсынэрүүгийн гэмт хэрэгтэн хэмээн зарлагдаж баривчлагдахад бэлэн болж, мэргэшсэн армиа хайр, найргүйгээр “их бууны мах” болгон Украинд устгуулж, оронд нь хоригдлуудаа цэрэг болгохоос өөр аргагүйд тулж, бас болоогүй өөрсдөөсөө бусад эрчүүдийгУкраины дайнд хөөноруулах гэж улайрч буй олон улсад “Кремлийнхоригдол” хочтой болсон “их удирдагч”-тай өнөөдрийн Орос улсын бодит үнэн гэвэл ийм байна.
Г.АМАРСАНАА