Японы Хирошима хотод “Их 7”-гийн удирдагчид чуулж хамтарсан мэдэгдэл гаргав. Уг мэдэгдэлд Украины нутаг дэвсгэрээс Оросын цэргийг ямарваа болзолгүй бүрэн гаргахыг шаардсан байна. “Оросын цэрэг, цэргийн техникийг ямар нэгэн болзолгүйгээр Украины газар нутгаас бүрэн гаргахгүйгээр шударга энх тайван тогтоох боломжгүй. Энэ санааг Украинд энх тайван тогтоох санаачилгад тусгах ёстой” гэж дурджээ.Тухайлбал, Германы Холбооны Канцлер Олаф Шольц өнөөг хүртэл зөвхөн Оросын цэргийг гаргахыг энхийн хэлэлцээний угтвар нөхцөл хэмээн ярьдаг байсан бөгөөд “бүрэн” гэдэг үгийг огт дурддаггүй байсан аж.
Хирошимад болсон “Их 7”-гийн дээд хэмжээний уулзалтын үеэр Их Британийн Ерөнхий сайд Риши Сунак Украиныг бүрэн дэмжинэ гэдгээ дахин мэдэгдээд,”Бид болон бусад улс орнууд энд, одоо Украиныг зөвхөн өөрийгөө хамгаалахад шаардлагатай зэвсэг, нөөцөөр дэмжих шийдвэр гаргахгүй гэдгийг Орос улс мэдэх хэрэгтэй” гэж хэлсэн байна. Сунак тусад нь ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путинд хандан “Бид ухрахгүй” гэж хэлжээ.
“Их 7”-гийн орнуудын удирдагчид Оросын түрэмгийллийг няцаахад Украинд “хэрэгтэй зүйлээр нь хэрэгтэй хэмжээгээр нь дэмжлэг үзүүлнэ” гэдгээ дахин батлан мэдэгдэв. Уг баримт бичигт “Оросын Украины эсрэг явуулж буй түрэмгий дайныг бид дахин эрс буруушааж байна. Бид Украинд иж бүрэн, шударга, урт удаан хугацаанд энх тайван тогтоохын тулд ямар ч гуйвалтгүйгээр дэмжсээр байх болно гэдгийг дахин нотолж байна” гэжээ. “Их 7” Украинд үзүүлэх дипломат, санхүү, хүмүүнлэг, цэргийн тусламжаа нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ Орост тусалж буй хүмүүсийн “зардал”-ыг нэмэгдүүлэхийн төлөө байна гэдгээ илэрхийлэв. Үүний зэрэгцээ эдгээр удирдагчид Хятадад хандан Москвад шахалт үзүүлэхийг уриалж, Оросыг дайныг зогсоож, Украины нутаг дэвсгэрээс цэргээ татахыг уриалав. “Бид Хятад улсыг нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, НҮБ-ын дүрмийн зарчим, зорилго, тэр дундаа Украинтай шууд яриа хэлэлцээ хийх замаар иж бүрэн, шударга, урт удаан энх тайван тогтоохыг дэмжихийг уриалж байна” гэж баримт бичигт дурджээ. Мөн “Их 7”-гийн удирдагчид Бээжингийн Тайванийн эсрэг явуулж буй цэргийн заналхийллийг буруушаасан байна.”Их 7”-гийн удирдагчид “Тайванийн хоолой дахь энх тайван, тогтвортой байдал нь олон улсын хамтын нийгэмлэгийн аюулгүй байдал, хөгжил цэцэглэлтэд чухал ач холбогдолтой” гэдгийг тусад нь онцолжээ. “Их 7”-ийн орнуудаас Тайванийн асуудалд хандах зарчимд “ямар ч өөрчлөлт гараагүй” гэж мэдэгдээд Бээжин, Тайбэй хоёрын хоорондох зөрчилдөөнийг “энхийн замаар шийдвэрлэх”-ийг уриалсан байна. “Бид хүчирхийлэл, албадлагаар дамжуулан статус квог өөрчлөх ганц талын оролдлогыг эрс эсэргүүцэж байна” гэж уг мэдэгдэлд дурджээ. Харин Бээжинд чиглэсэн эдийн засгийн бодлогын талаар “Их 7”-гийн удирдагчид “Хятадад хор хөнөөл учруулахгүй” эсвэл тус улсын “эдийн засгийн дэвшил, хөгжилд саад учруулахгүй” гэж мэдэгдэв. “Олон улсын дүрмээр тоглож буй Хятад улс дэлхий нийтийн сонирхлыг татаж байна. Бид харилцаагаа таслахгүй, нүүр буруулахгүй. Үүний зэрэгцээ эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангахын тулд эрсдэлийг бууруулж, төрөлжүүлэх шаардлагатай гэдгийг бид хүлээн зөвшөөрч байна” гэж энэхүү баримт бичигт онцолжээ.
Хирошимад болсон “Их 7”-гийн удирдагчдын дээд хэмжээний уулзалтад Украины ерөнхийлөгч В.Зеленский Арабаас шууд ирж оролцов. Ерөнхийлөгч Владимир Зеленский Саудын Арабт гэнэт хүрэлцэн ирж энд чуулж байсан Арабын орнуудын лигийн улсуудыг Украины эсрэг дайныг анхааралдаа авахыг уриалсан билээ. Түүний “Их 7”-гийн дээд хэмжээний уулзалтад хүрэлцэн ирсэн үе нь Украины нисгэгчдийг “F-16” сөнөөгч онгоцонд сургахыг зөвшөөрч, мөн холбоотнуудад эдгээр онгоцыг Киевт илгээх зөвшөөрөл олгох тухай асуудал удахгүй тодорхой болно гэсэн Цагаан ордны шийдвэртэй давхцсан юм. Саяхан болж өнгөрсөн Европын зөвлөлийн дээд хэмжээний уулзалтын үеэр Их Британи, Нидерланд улсууд Украинд сөнөөгч онгоц худалдан авах эвсэл байгуулахаар тохиролцоод байсан бөгөөд АНУ сөнөөгч онгоцны хоригийг цуцалсны дараа “Лондон, АНУ, Нидерланд, Бельги, Дани улстай хамтран Украиныг шаардлагатай байлдааны онгоцоор хангах болно” гэж Их Британийн Ерөнхий сайд Риши Сунак мэдэгдэв.ОХУ-ын түрэмгийллээс эх орноо хамгаалах гэж олон сарын турш холбоотнуудаас сөнөөгч онгоц өгөхийг гуйж байсан В.Зеленский АНУ болон холбоотнуудынхаа энэхүү шийдвэрийг “түүхэн шийдвэр” гэж нэрлэжээ. Харин АНУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөх Жейк Салливан “Барууны улсуудад Украины нисгэгчдийн бэлтгэл сургуулилалт явагдаж байгаа тул ирэх саруудад бид холбоотнуудтайгаа Украинд ямар нисэх онгоцыг хэзээ, хэн, хэдий хэмжээгээр нийлүүлэхийг тодорхойлохоор ажиллах болно” гэж мэдэгдсэн байна. Ийнхүү украинчууд газарт төдийгүй агаарт давамгайлах нөхцөл бүрдэн, Украины дайн энэ онд багтан дуусах боломжтой болж байна.
Энэхүү чуулганд урилгаар оролцож буй Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Модитой дайн эхэлснээс хойш анх удаа Украины удирдагч уулзав. Моди Украиныг дэмжиж байгаагаа илэрхийлээд “Таны болон Украины иргэдийн зовлонг би маш сайн ойлгож байна. Энхийн асуудлыг шийдэхийн тулд Энэтхэг болон би хувьдаа чадах бүхнээ хийх болно гэдгийг би танд баталж чадна” гэсэн бол Зеленский Энэтхэгийн удирдагч Нарендра Модитой хийсэн уулзалтаа “Чухал, ноцтой яриа болсон” гэжээ.
Хирошимагийн “Их 7”-гийн дээд хэмжээний энэхүү уулзалтын шийдвэрийг ОХУ-ын ГХЯ-ны дэд сайд Александр Грушко тэргүүтэй Оросын талын барууны орнууд “мөргөлдөөнийг улам хурцатгах замыг үргэлжлүүлэн баримталж байна” гэсэн бол Гадаад хэргийн сайд Сергей Лавров энэхүү дээд хэмээний уулзалтаас гаргасан мэдэгдлийг “Орос, Хятадыг хазаарлан барих зорилготой шийдвэр” гэж тайлбарлажээ.
Энэхүү чуулганаас гарсан бас нэгэн чухал шийдвэр нь Оросын эсрэг хоригийг өргөжүүлэн ОХУ-д тусалж буй улсуудад чиглэсэн шийдвэр байсан юм. Тухайлбал, Их Британи нэмж Оросын 86 хувь хүн, компанийн эсрэг хориг арга хэмжээ авсан гэдгээ мэдэгдэв. Хязгаарлалтад орсон компаниудын дунд “Росбанк”, “Тинкофф банк”, “DOM.RF Bank” мөн “AFK Sistema”, “Polyus”, “Severstal” болон “Росатом”-тай холбоотой компаниуд багтсан байна.Мөн “ОХУ Украинд дайны нөхөн төлбөр төлөхийг зөвшөөрсөн тохиолдолд л Их Британийн Засгийн газар тус улсад битүүмжилсэн Оросын хөрөнгийг нээх болно” гэж тус улсын ГХЯ-ны мэдэгдэлд онцлон дурджээ. Британийн Засгийн газрын албан ёсны мэдээгээр 2022 оны хоёрдугаар сарын 24-нөөс аравдугаар сарын 20-ны хооронд тус улс Оросын 18,39 тэрбум фунт стерлингийн хөрөнгийг битүүмжлээд байгаа аж. Харин АНУ шинэ хориг арга хэмжээнийхээ жагсаалтад ОХУ болон бусад 20 гаруй улсын 300 гаруй хуулийн этгээд, хувь хүнийг оруулсан ажээ. Мөн “Их 7”-гийн чуулганаас ОХУ-ын цөмийн эрчим хүчний асуудалтай холбогдуулан хориг тавих шийдвэр гарсан нь Монгол Улсад шууд хамаарах явдал болов.
Өөрөөр хэлбэл ОХУ-аар АЦС бариулах эдгээр станцын сэлбэг болон түүхий эдийг Оросоос авсан бас нийлүүлсэн улсууд уг хоригт орно гэсэн үг. Энэ нь Монгол Улсад Европ, Азийн улсуудад АЦС-ын түүхий эд болох “шар нунтаг” нийлүүлэх алтан боломж гарч байна гэсэн үг юм. Иймээс л дэлхийд атомын эрчим хүчний технологиор тэргүүлэгч улсуудын нэг.
Г.АМАРСАНАА