Загвар өмсөгч О.Билгүүн өөрийн инстаграм хаягтаа “400 ам.доллар оруулаад 2000 ам.доллар болгож үржүүлээд одоо 4.5 хоногийн дотор 552 ам.доллар суллаад авсан байна” хэмээн нийтэлжээ. Тэрбээр инстаграм хаягаараа хүмүүст хөрөнгө оруулалт хийгээд мөнгөө өсгөн авахыг санал болгожээ. Энэ талаар хуульч н.Энхмандах “Би хуулийн салбарт ажиллах хугацаандаа ийм боломжийг ашиглах гэж яваад эцэст нь эд мөнгө, нэр төр, амь насаа ч алдсан хохирогчидтой олон таарч, эдийн засагчийн хамт систем загварчлалуудыг нь судалж байв. Энэ ч мөн адил. Дэндүү танил технологи. Олон хохирогчтойгоос “Жи тайм”, “Бэлтэс мөрөн”-гийнхний нулимс ч хатаж амжаагүй байна. Компьютер дээр маань 20-иод койны white paper байна. Яг л чам шиг итгэж болохуйц залуусыг ашигласан байгаа. 158 мянган дагагчтай Билгүүн ээ, чамд понзи системийн талаар хуулийн хүнтэй уулзахыг зөвлөж байна.
Магадгүй та өгөөшөөр сонгогдсон бололтой. Энэ систем эхэнд орсон хүмүүсийн мөнгийг л өсгөж өгнө. Гэхдээ тэр ашиг гэх мөнгө бол дараа дараагийн орж ирээд мөнгөө алдах хүмүүсийн нулимстай мөнгө. Дараагийн шатанд орж ирэгсдийн цустай мөнгө. Зовж олсон мөнгөө алдаад амиа хорлочихсон хүнийг харсан бол чиний олсон ашиг, ашиг шиг санагдахгүй. Сүлжээ л бол сүлжээ. Понзи системийг бэлэн мөнгө хурааж хийнэ үү, технологи апп ашиглаж хийнэ үү ямар ч зарчмын ялгаа байхгүй. Хэлбэрээ өөрчилсөн “Бэлтэс мөрөн” хэмээн бичжээ.
Хуульч Б.Алтанзулаас энэ талаар тодруулахад “Мэдээлэл тарааж байгаа этгээд мэдээллийнхээ үнэн зөв байх эсэх дээр өөрөө хариуцлага хүлээнэ. Түүнээс гадна тухайн этгээдийн хувьд аваад үзэхэд өөрөө тодорхой хэмжээгээр инфлюнсэр буюу 158 мянган дагагчтай. Ийм олон хүнд мэдээлэл тарааж байгаа этгээд мэдээллээ шалгаагүй тараасны улмаас бусдад хохирол учирвал яах гэдэг зүйл Зөрчлийн тухай хуулиар яригдана. Мөн Эрүүгийн тухай хуулиар давхар хариуцлага тооцно. Зөвхөн энэ ч биш ийм байдлаар нийгэмд мэдээлэл тараагаад байгаа нь өөрөө хууль эрх зүйн орчинд ямар зохицуулалттай юм бэ гэдгийг бодох ёстой. Яг үүнтэй адил жишээ бол Хөвсгөл аймгийн “Бэлтэс мөрөн”-гийн асуудал байгаа. Яг үүнтэй ижлээр залилангийн шинжтэй үйлдэл явсан. Хохирогчийн тоо хэмжээ тухайн нөхцөл байдал анх үүсэн бий болохгүй. Хэд хэдэн хүмүүс харилцаанд ороод ашиг олоод, үйл ажиллагаа нь өргөжөөд ирэхээр эхний хохирогчид гарч эхэлдэг. Тэгж байж хэрэг бүртгэлтийн ашиг гарч ирдэг учраас цагдаагийн байгууллагад өнөөдрийн байдлаар ямар нэгэн хохирогч бүртгэгдээгүй байгаа нь зөв л дөө.
Тэгэхээр мэдээлэл цацаж байгаа этгээд мэдээллийнхээ үнэн зөв байдлыг хянаж байж мэдээллээ тавих хэрэгтэй. Олон нийтийн сүлжээнд мэдээлэл тавьж буй этгээд үүнийхээ үнэн зөв эсэх дээр үүрэг хүлээдэг гэдгийг илүү хөндөх нь зүйтэй. Иймэрхүү төрлийн гэмт хэрэг үйлдсэн хүмүүс шүүхэд нэр төрөө сэргээлгэнэ гэсэн нэхэмжлэл гаргасныгаа нэр төрөө сэргээлгэлээ гэх мэтээр үнэн худал нь мэдэгдэхгүй бичээд байдаг. Үүнийг нь хуулийн мэдлэггүй хүмүүс үзээд зөв байсан юм байна гэж ойлгоод итгэж эхэлдэг. Үүнээс сэргийлэх мэдээллийг хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд өгч баймаар байна” гэв.
АЛИВАА ТӨСӨЛ ХӨТӨЛБӨРИЙГ НАРИЙН СУДАЛЖ ШИНЖЛЭЭГҮЙ ХАРААР ДҮГНЭЖ, НЭР ТӨРД ХАЛДАХ НЬ ӨӨРӨӨ ХУУЛИЙН ЗААЛТТАЙ
Энэ талаар загвар өмсөгч О.Билгүүнээс тодрууллаа.
-Та үүсээд буй нөхцөл байдалд тайлбар өгөөч?
-Бид БНХАУ-ын крипто зах зээл дээр хүч түрэн гарч ирж буй шинэ төрлийн блокчейн платформ дээр суурилсан крипто төслийг Монголын зах зээл рүү оруулж ирээд ажиллаж байна. Энэ нь TURING SMART CHAIN (TSC) гэдэг блокчейн платформ юм. Уг платформ маань төвлөрсөн бус удирдлагын тогтолцоотой буюу DAO (decentralized autonomous organization) юм. DAO гэдэг тухайн төслийн ард хэн нэг тухайлсан этгээд хуулийн этгээд байж бүх зүйлийг удирдаж шийддэг зүйл биш юм. Өөрөөр хэлбэл, энэ төсөлд хөрөнгө оруулж хүн бүр энэ төслийн эзэн буюу хувьцаа эзэмшигч гэж ойлгож болно. Уг платформ маань БНХАУ-д үүсч 3-4 жилийн хугацаанд тогтвортой хөгжүүлэлт хийгдээд явж байгаа юм. Тэгэхээр энэ маань манай дотоодын крипто маркет шиг маш бага эзэлхүүнтэй буюу нэг төсөл дээр 1 мянгаас 5 мянга хүрэхтэй үгүйтэй цөөхөн тооны хэрэглэгчийн тухай ойлголт биш юм. Нөгөө талаас энэ дэлхийн хамгийн их хүн амтай, хүчирхэг эдийн засагтай, хөрөнгө оруулалтын сэтгэл зүй суучихсан тэр хүмүүсийн бий болгоод дотооддоо тэлэлт үүсгэж байгаад дэлхийд гарч ирж байгаа маш том платформын тухай ойлголт юм. Үүнийг дотоодын элдэв луйврын замаар хийсэн бусад төрлийн крипто төслүүд болон элдэв прамид понзитой харьцуулж харлуулж байгаа нь харамсалтай байна.
-Олон нийт, хуульчид шүүмжлэлтэй байгаа. Үүнд ямар хариулт өгөх вэ?
-Аливаа төсөл хөтөлбөрийг нарийн судалж шинжлээгүй хараар дүгнэж нэр төрд халдах нь өөрөө хуулийн заалттай. Бид өөрсдөдөө мөнгө босгоогүй. Гадны төсөлд хөрөнгө оруулж ашиг авах боломжийг л санал болгож, сонирхуулж байгаа төдий. Энд заавал орох шаардлага байхгүй. Хувь хүний өөрийн л сонголт. Бид харин ч хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн мэдлэг мэдээлэл дээр тулгуурлаж шийдвэр гаргах боломжийг олгож байгаа гэв.
Энэ талаар ЦЕГ-ын хэвлэл мэдээллийн албанаас энэ талаар тодруулахад ямар нэгэн байдлаар хохирсон гомдол мэдээлэл бүртгэгдээгүй байна гэв. Тухайн постон дээр нь нэг скрийншот маягийн зүйл яваад байна лээ. Тэр нь хятад бичигтэй флатформ юм уу, аппликэйшний зураг яваад байгаа. Тухайн зүйл нь Монгол Улсын харьяалалтай зүйл яалт ч үгүй биш. Энэ талаар Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх тасаг болон эдийн засаг, залилах гэмт хэрэгтэй тэмцэх тасгуудаас холбогдон тодруулахад “Үүнээс болж хүн хохирсон тухай гомдол мэдээлэл ирээгүй. Иргэнээс гомдол ирээгүй байгаа тохиолдолд бид шалгах боломжгүй байна” гэв.