Сүүлийн өдрүүдэд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нэлээд яригдаж буй “бохир бөмбөг” нь үй олноор хөнөөх зэвсгийн нэг төрөл болох цацрагийн зэвсэг бөгөөд тус бөмбөгийг атомын цахилгаан станцтай аль ч улс цөмийн хаягдал болон цацраг идэвхт бусад материал ашиглан бүтээж болох аюул эрсдэлтэй.
Радиологийн буюу цацрагийн зэвсэг гэж хөнөөх хүчин зүйл нь цацраг идэвхт бодисын ионжуулах туяан дээр үндэслэгдсэн шинэ төрлийн үй олноор хөнөөх зэвсгийг хэлэх бөгөөд нунтаг болон шингэн хэлбэрт байгаа цацраг идэвхт бодисыг тэсрэх бөмбөг хэлбэрт оруулан дэлбэлэхэд газар орон дээр асар их хэмжээний цацраг идэвхт хордолт, тархалт үүсгэж, амьд амьтныг альфа, бетта, гамма зэрэг ионжуулах туяагаар удаан хугацаанд сүйрүүлэн устгах нь цацрагийн зэвсгийн үндсэн аюул нь юм.
Цацрагийн зэвсэг буюу “бохир бөмбөг” нь цөмийн зэвсгийн цохих долгион, гэрлийн цацраг, нэвтрэх радиац, цахилгаан соронзон импульс, цацраг идэвхт хордолт зэрэг таван хөнөөх хүчин зүйлийн эхний дөрвөн хөнөөх шинжийг агуулдаггүй, харин хамгийн сүүлийнх нь буюу цацраг идэвхт хордолтыг газар оронд дээр /Чернобылийн хор хөнөөлтэй адил/ удаан хугацаагаар бий болгодгоороо онцлогтой.
Цацрагийн зэвсэг буюу “бохир бөмбөг” нь хот суурин, цэргийн зэвсэглэл, техник, бэхлэлтийг цохих долгионоор сүйтгэж, бие бүрэлдэхүүнийг гэрлийн цацрагаар шатааж, электроник хэрэгслэлийг цахилгаан соронзон импульсээр ажиллагаагүй болгож чадахгүй ч газар орныг хэдэн мянган жилээр хордуулж, амьд амьтан амьдрах нөхцөлгүй болгодог тул хордолтын бүсээс хүн ам, цэргийн бүрэлдэхүүнийг яаралттай нүүлгэн шилжүүлэх шаардлагатай болдог.
“Бохир бөмбөг” нь дайсны болон өөрийн газар нутгийг бүхэлд нь хордуулах шинжтэй, хордсон газар нутгийг хэн ч ашиглах боломжгүй болгодог тул байлдааны ажиллагаанд “гялалзсан ялалт амжилт”-ыг авчирдаггүй, харин аргаа барсан тал нь өдөөн хатгах, хорлон сүйтгэх, терроризмын зориулалтаар ашиглах өндөр магадлалтай үй олноор хөнөөх зэвсгийн нэг төрөл юм.
Оросын эрх баригчид сүүлийн өдрүүдэд Украиныг “бохир бөмбөг” зохион бүтээж хэрэглэх гэж байгаа тухай, түүндээ Оросыг буруутгах гэж байгаа тухай анхааруулж, уг асуудлыг НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлд оруулах гэж байгаа тухайгаа мэдэгдэж байна. Тухайлбал, ОХУ-ын Батлан хамгаалахын сайд С.Шойгу нэг өдрийн дотор Франц, Их Британи, Турк, АНУ-ын батлан хамгаалахын сайд нартай утсаар холбогдож, Украины “бохир бөмбөг”-ний асуудлыг хөндөж ярилаа.
Украинд “бохир бөмбөг” бүтээж буй тухай Оросын мэдэгдлийг “худал” хэмээн Украины эрх баригчид үзэж, Олон улсын атомын эрчим хүчний агентлаг(ОУАЭХА)-ийн шинжээчдийг урьж, цөмийн байгууламжуудаа хууль бусаар ашиглаж байгаа эсэхээ шалгуулах хүсэлтээ илэрхийлээд байна.
Эх сурвалж: Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл стратеги судалгааны хүрээлэн