Ангараг гаригийн роботуудын харьцуулалт.
Зүүн талд “Спирит”, ар талд “Оппортьюнити”, “Сожорнер” байна. Харин баруун талд нь “Кьюриосити” робот байгаа юм.
Хамгийн сүүлд буюу энэ сарын 18-нд АНУ-ын сансар судлалын агентлаг /НАСА/ -гийн сүүлийн томоохон бүтээл болох “Perseverance” робот нь Ангараг гариг дээр бууж анхны зургаа явуулсан билээ.
“Шинжлэх ухаан” буланд Хүн төрөлхтнийг төлөөлж Ангараг гариг дээр газардсан роботуудын талаар товч мэдээллийг хүргэж байна.
“Сожорнер” /Sojourner 1997/
АНУ-ын сансар судлалын агентлаг /НАСА/ анх 1996 оны арванхоёрдугаар сарын 4-нд Ангараг гариг руу ровероо илгээхээр бэлдэж байжээ. Тийнхүү Ангараг гариг руу “Сожорнер” роботийг хөөргөж 1997 оны долдугаар сарын 4-нд газардсан аж. Энэ нь 20 гаруй жилийн өмнөх НАСА-гийн анхны дугуйтай робот юм.
Ровер нь Патфиндер баазын станцаар 1997 оны есдүгээр сарын 27-ны өдөр PDT-ийн 3 цаг 23 минутад Дэлхийтэй хамгийн сүүлчийн харилцаагаа тогтоосон байна. Сожурнер харилцаа холбоо тасарсан үед 100 гаруй метр (330 фут) хол замыг туулсан.
Долдугаар сарын 4-нд газардсанаас хойш 1997 оны есдүгээр сарын 27-нд эцсийн мэдээлэл дамжуулах хүртэл Марс Патфиндер 2.3 тэрбум бит мэдээллийг өгсөн бөгөөд үүнд газардуулагчаас 16.500 гаруй зураг, ровероос авсан 550 зураг мөн 15 гаруй химийн шинжилгээ хийжээ. Чулуулаг, хөрс, салхи болон цаг уурын бусад хүчин зүйлийн талаарх өргөн мэдээллийг мөн өгч чаджээ. Буугч болон явган аяллын аль алинд нь шинжлэх ухааны багаж хэрэгслээр явуулсан мөрдлөгийн үр дүнгээс Ангараг нь урьд өмнө нь дулаан, нойтон, шингэн төлөвт байгаа ус, зузаан агаар мандалтай байсан хэмээн гэж таамаглаж байв.
“Оппортьюнити” / Opportuity Sprit 2004 /
2004 оны нэгдүгээр сард Ангараг гариг дээр
буусан. Ингэхдээ тус гариг дээрх нөхцөл байдал урьд өмнө
байсан эсэхийг олж мэдэх байв.
Ангарагийн гадаргуу дээр найман км яваад зургаан жил ажилласан. Хурд хэмжигч дээр 45 километр замыг туулсан нь харь гаригийн тээврийн хэрэгслийн үнэмлэхүй дээд амжилт гэж үзжээ. “JPL” компанийн захирал Майкл Уоткинс тэр үед “Ангараг гаригийн гадаргуу дээр илүү тохиромжтой газар байгааг таамаглашгүй. Энэ бяцхан аяллын хөлөгөөрөө түүхэн бичлэг хийхэд түүнийг удирдах хүмүүсийн овсгоо самбаа, хичээл зүтгэл, тууштай байдал харуулах байх” хэмээжээ.
Үүний дараагаар Curiosity (2012 оны наймдугаар сард буусан)-ыг хөөргөсөн юм.
“Кьюриосит” /Curiusity 2012 /
Ангараг гариг руу хүн төрөлхтний хамгийн том бүтээлүүдийн нэг болох “Кьюриосити” роботыг 2011 оны арваннэгдүгээр сарын 26-нд илгээсэн билээ. Тэгвэл энэ робот 2012 оны наймдугаар сарын 8-нд амжилттай газарджээ. Curiosity робот 2012 онд Гейл Кратерт газардав. Өмнөх загваруудаас ялгаатай нь нарны энерги дээр тулгуурладаггүй, плутонийн баттерейгаар ажилладаг байсан тул элсэн шуургыг алдагдалгүй даван туулж чаджээ.
2012 оны наймдугаар сарын 6-нд Curiosity Ангараг гаригийг хөөргөснөөс хойш Ангараг гаригийн 3000 өдөр буюу солс өнгөрч, ровер нь 3 милийн өндөр (5 км өндөр) Шарп ууланд авирах явцдаа шинэ нээлт хийсээр байна. Тус уулыг 2014 оноос хойш судалж байгаа аж.
2020 оны арваннэгдүгээр сарын 18-нд хийсэн судалгаагаар 2.946 дахь сол 122 зургаас нэгтгэн уг панорамыг Роверын гол “нүд” болж буй Mast Camera буюу Mastcam авсан байна. Баруун талын зурган дээр “Кьюриосити”-ийн толгойн хэсгийг нарийвчлан харуулав. Дөрвөлжин хайрцагны хэмжээ нь 0.4 метр. Багаж дотор байрлах нүд мэт зүйл нь Chemcam гэх систем юм. Доод талд нь ангараг гариг дээр өнгөт бичлэг хийх чадвартай камер байрлаж байна.
“Curiosity”-ийн төслийн эрдэмтэн Роверыг бүтээж, удирдаж буй НАСА-ийн Өмнөд Калифорни дахь тийрэлтэт хөдөлгүүрийн лабораторийн ажилтан Ашвин Васавада “Манай эрдэм шинжилгээний баг Гейлийн доторх хэрхэн үүссэн, эртний байгаль орчинд ямар ач холбогдолтой болохыг олж мэдсэндээ баяртай байна” хэмээн хэлжээ.
Персеверанс /Perseverance 2021/
Долоон сарын өмнө дэлхийгээс хөөрсөн робот 470 сая км зам туулж өнөө өглөө Ангараг гаригт амжилттай газардлаа.
АНУ-ын сансар судлалын агентлаг( NАSА)-ийн Perseverance станц нь тэнд амьдрал оршиж байсан эсэхийг судлах юм. Хоёр жилийн хугацаанд Езеро гэгддэг эртний нуурын ёроол байсан хонхорт ажиллах зургаан дугуйтай дээрх станц газардсан даруйдаа хоёр ч гэрэл зураг илгээгээд байна.
Энэхүү хөдөлгөөнгүй дүрс нь 2021 оны хоёрдугаар сарын 18-нд “НАСА”-гийн робот Ангараг гариг дээр буухад хэд хэдэн камерын авсан видео бичлэгийн нэг хэсэг юм. Ангарагаас цуглуулсан дээжийг агуулах 40 ширхэг тусгай бортого уг роботод бий. 2026 онд эдгээр дээжийг авах өөр нэгэн аппарат дэлхийгээс хөөрөх аж. Калифорнийн Пасадена дахь Caltech-ийн НАСА-гийн удирддаг JPL нь Perseverance ба Curiosity роверуудыг барьж удирддаг
Дээрх зураг нь "тийрэлтэт хайрцаг"-аараа хоёрдугаар сарын 18-нд Ангараг гаригийн гадаргуу дээр буууж буй анхны дүрс юм.
Perseverance камеруудын дийлэнх нь өнгөт зураг авдаг. Гадаргуу дээр буусны дараа Hazard камеруудын хоёр (Hazcams) нь роверын урд болон арын хэсгийг авч, дугуйных нь нэг Ангарагийг харуулав. “Марс 2020”-ийн зорилго нь НАСА-гийн Сараас Ангараг хүртэл судлах бөгөөд үүнд Улаан гаригийг хүн төрөлхтөн хэрэгтэй байдлыг судлах аж.
Д.Отгонтуяа