Умард Солонгосоор хэд хоног аялах боломж гарсан юм. Аялал ч боломжийн болсон. Аяллаас ирсний дараагаас тэрхүү орны талаарх сонирхол улам нэмэгдсэн гэхэд болно. Умард Солонгосын тухай ном тэр бүр байдаггүй. Байгаа хэд нь голдуухан тэндээс оргосон, зугтаасан хүмүүсийн дурсамж, бас мэр сэр жуулчдын үзсэн харснаа бичсэн нь голдуухан байх. Монголд орчуулагдан гарсан, олны анхаарал татсан Барбара Демик гэдэг хүний “Атаархах зүйл үгүй”, умардаас зугтаасан нэгэн хоригдлын “14-р хорих ангиас оргосон нь” зэрэг номууд байна. Тэгвэл саявтархан Ишикава Масажи гэгч япон ээж, солонгос эцэгтэй нэгэн хүний бичсэн “Харанхуй дахь гол” ном орчуулагдан гарсныг авч уншлаа. Уг ном анхлан 2000 онд Японд хэвлэгдэн, 2018 онд англи хэлнээ орчуулагджээ. Англи хэлээр хэвлэгдэн гармагцаа “Нью-Йорк таймс”-ын бестселлер, Амазоны хамгийн их уншигчтай ном, Америкийн хамгийн их борлогдсон номоор тус тус шалгарсан алдартай бүтээл юм байна. Номыг монгол хэлнээ Д.Амарбаясгалан орчуулан гаргажээ. Уг номын үйл явдал бүхэлдээ хүнд хэцүү амьдралын тухай, ямагт өлсгөлөн байдаг ходоодоо юугаар ч хамаагүй яаж дүүргэх вэ, жаахан ч гэсэн юм хаанаас олоод идчих вэ гэсэн бодолд автах хүмүүсийн тухай өгүүлнэ. Номыг бичигч умардад 1960 онд 13 настайдаа аав, ээж, гурван дүүгийн хамт нүүн очих бөгөөд өөрөө оргон зугтах хүртлээ тэнд өнгөрүүлсэн 36 жилээ зөвхөн өлсөж л өнгөрүүлсэн тухайгаа бичсэн юм. Масажигийн аав нь Японд ажиллаж амьдардаг байхдаа танхай нь хэтэрсэн, зодоон цохионоороо зартай “Чоно” гэх хочтой нэгэн байсан бол эх нь тухайн үедээ боловсролтой эгэл жирийн япон эмэгтэй байж. Хувь заяа нь гэхээсээ илүү эцгийнх нь тэнэг шийдвэрээс болж тэд үлдсэн бүх амьдралаа өлсгөлөн дунд өнгөрөөх гунигтай, хар дарсан ирээдүй рүү нүүн очицгоосон юм. Умардад очсон өдрөөсөө л гадуурхал, хавчлага дунд орж буйгаа мэдэрсэн тэднийг нутгийн иргэд гээд ер нь хэн ч хүн гэж эс тоож байгаа нь гунигтай. Гагцхүү “Япон новш” гэх үзэн ядалт бүх л амьдралынх нь турш дагалдах болно гэдгийг нүүж очих хүртлээ эс мэднэ. Нэгэн цагт ойр хавийнхнаа азаргалж байсан эцэг нь цагдаад баригдаж үхтэлээ зодуулснаас хойш нурмайсан, энгийн сул дорой нэгэн болж байгаа, эх нь зөвхөн өл дарахын тулд ой руу явж, чанаж идэж болох л бол юу ч байсан түүж авчирч байгаа, өлсгөлөнгөөр ойр дотных нь хүмүүс харамсалтайгаар амиа алдах авч тэдний төлөө юу ч хийж эс чадах зэрэг бидний хэзээ ч төсөөлөхгүй зүйлсийг “Харанхуй дахь гол” номоос уншиж болох юм. Ер нь бурхны аврал гэж байдаг уу. Байдаг бол тэднийг аврах ёстой бурхан нь мартсан байх гэмээр үйл явдлууд уг номонд өрнөнө. Яаж ч хичээсэн, яаж ч ажилласан сэжигтэй давхаргын нэг муу “япон новш” байх хувь заяа нь энэ хүнд бүүр хэтэрхий хатуу хандаж дээ гэж уншсан хэн ч бодохоор. Яалт ч үгүй ирээдүй нь зөвхөн өлсөж л үхэх тавилан угтах тэрээр 1996 онд өөрийнх нь нэрлэснээр “Дэлхий дээрх тамын нүх”-нээс оргон гарсан. Гэвч түүний эхнэр хүүхдүүд үгээр хэлэхэд ч бэрхтэй мөнхийн өлсгөлөн, гадуурхлын дунд үүрд үлддэг. Хэдийгээр тэр ар гэр, үр хүүхэд, эхнэртээ санаа зовох хэдий ч яаж ч хичээгээд тэднийгээ хажуудаа авчирч чадаагүй. Магадгүй хэзээ нэгэн өдөр тэднийгээ авчирна даа гэх горьдлого байх авч хэзээ ч биелэхгүй хүсэл байж ч магад. Учир нь түүнийг Японд хөл тавиад төдийлөн удаагүй байхад охин нь өлсгөлөнгөөр 20 гаруйхан насандаа өөд болно, эхнэр нь ч мөн адил. Өөрийн хэрээр ажиллаж охиндоо мөнгө илгээсэн авч хожимдсон байж. 1998 онд түүний хүү нь хүүхдүүдийнхээ хамт нүүрсний уурхайд ажил хайж байсан гэх там тум мэдээ л олж сонссон байдаг. Одоо харин хүү нь амьд эсэхийг тэр мэдэхгүй. Ер нь энэ номыг уншаарай гэж зөвлөх байна. Бас ч нэгийг бодуулах байх аа.