Баянзүрх дүүрэг дэх цагдаагийн газрын гуравдугаар хэлтсийн Хэрэг бүртгэх тасгийн мөрдөгч, цагдаагийн ахлах дэслэгч Б.Ган-Очиртой ярилцлаа. Тэрбээр 2019 онд Цагдаагийн ерөнхий газрын Хэрэг бүртгэх албаны хөдөлмөрийн аварга мөрдөгчөөр шалгарсан юм.
-Хэрэг бүртгэх албыг зөвхөн хэрэг бүртгээд л явдаг гэх ойлголт нийтэд байдаг. Албаны талаар танилцуулахгүй юу?
-Хэрэг бүртгэх алба нь эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11 дүгээр бүлэгт заасан гэмт хэргийг шалгадаг. Хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэргүүд болон гэр бүлийн хүчирхийллийн гэмт хэрэг гэсэн үг. Энгийнээр тайлбарлавал хүний эрүүл мэндэд хохирол учирсан, гэмтсэн хэргүүдийг шалгана гэж ойлгож болно.
-Таны хувьд өнгөрсөн онд “Хөдөлмөрийн аварга” мөрдөгчөөр шалгарчээ. Хэдэн хэрэг дээр ажиллав. Гарсан үр дүнгийн талаар танилцуулахгүй юу?
-Миний хувьд 2019 оны Цагдаагийн ерөнхий газрын хэрэг бүртгэх албаны хөдөлмөрийн аварга мөрдөгч болсон. Шалгасан хэрэг, шалгасан хэргээс шийдсэн нь хэд байна, бүртгэл судалгаа зэрэг шалгуур үзүүлэлтүүдийг харгалзаж хөдөлмөрийн аваргыг шалгаруулдаг юм байна. Би 215 хэрэг шалгасан. 115 –ыг нь шүүхэд шилжүүлж 70 хэргийг хаасан. Гэр бүлийн хүчирхийллийн хэрэг дээр л голлож ажилласан даа. Баянзүрх дүүргийн нутаг дэвсгэрт энэ төрлийн гэмт хэрэг их үйлдэгддэг.
-Та удам дамжсан цагдаа юу. Энэ мэргэжлийг сонгох болсон шалтгаан тань юу байв?
-Миний ойр тойрныхон дунд цагдаагийн байгууллагад ажилладаг хүн байхгүй. Бага байхдаа хулгайч цагдаа гээд л их тоглодог байсан. Ингэж яваад л цагдаа болчихсон байсан. Цагдаагийн байгууллагад ес дэх жилдээ ажиллаж байна. “Сутай” дээд сургуулийг эрхзүйч мэргэжлээр төгсөж байлаа. Ингээд л 2010 онд цагдаагийн анхан шатны дамжааг төгсөж дэд ахлагч цол хүртсэн. Нийгмийн хэв журмыг хамгаалах газрын дипломат байгууллага банкны хамгаалалтын хэлтэст харуулын цагдаагаар томилогдож ажилд орж байсан даа. Хугацаандаа цолоо авч явж байгаад 2016 онд Сүхбаатар дүүрэг дэх цагдаагийн хоёрдугаар хэлтэст эргүүлийн офицероор томилогдон ажиллаж цагдаагийн дэслэгч цолоор шагнуулсан. Офицер болчихоод их урамшиж билээ. Ингээд мөрдөгч болохоор шийдэж Хэрэг бүртгэх албанд мөрдөгч болох хүсэлт өгч шалгаруулалтад ороод тэнцэж, энд ажиллах болсон.
-Хэрэг бүртгэлийн албаны мөрдөгчийн ажил мэргэжлийн онцлог юу вэ?
-Хэрэг бүртгэлийн мөрдөгч нь хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг болон гэр бүлийн хүчирхийллийн гэмт хэргийг шалгадгаараа онцлогтой. Энэ төрлийн гэмт хэргийг шалгахад төвөгтэй. Гэр бүлийн хүчирхийлэл эхнэр, нөхөр болон гэр бүлийн хамааралтай улсуудын хооронд үйлдэгддэг. Өнөөдөр эхнэр, нөхөр муудалцаад гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдлээ гэхэд маргааш нь хоорондоо эвлэрээд мэдүүлгээсээ буцах гээд хүрээд ирнэ. Ингээд асуудал үүснэ шүү дээ. Хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэгт гол төлөв залуучууд холбогдох гээд байдаг. Хормын уурыг тэвчилгүй бусдад гар хүрээд л шүүхээр орж ял авч байна. Та хэн нэгнийг цохиод авдаг. Үүнд шүүх эмнэлгийн дүгнэлт гаргаад хөнгөн зэргийн гэмтэл авсан нь тогтооход л та шүүхээр орно. Ял авна гэсэн үг шүү дээ. Залуучууд үүнийг ойлгохгүй, хуулийн мэдлэг тааруу байна л даа. Биеэ барьж чадахгүй байна.
-Ажлын арга барил, онцлог тань юу вэ?
-Цагийн юмыг цагт нь гэсэн зарчим баримталж ажилладаг. Ажлыг зөв төлөвлөж, хувийн зохион байгуулалттай байх гэсэн зарчмаар л ажилдаа ханддаг юм. Ингэж л амжилтад хүрнэ.
-Баянзүрх дүүргийн тухайд гэр бүлийн хүчирхийлэл их үйлдэгддэг газар шүү дээ. Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж байгаа шалтгаан нөхцөл нь юу байна вэ?
-Ихэнх хувь нь архи согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэж байгаатай холбоотой байдаг. Энэ төрлийн гэмт хэрэг маань нийгмийн давхарга бүрт л үйлдэгддэг. Гэхдээ зонхилох хувь нь доод, дунд давхаргад үйлдэгдэж байгаа нь судалгаанаас харагддаг. Баянзүрх дүүргийн хоёрдугаар хэлтсийн хариуцаж буй хэсэгт гэр хороолол ихэнх хувийг эзэлдэг. Нийтийн байр олон. Энд тогтмол оршин суух хаяггүй иргэд амьдарна. Нүүгээд явчихад буцаад олж илрүүлэхэд төвөгтэй нөхцөл үүсдэг.
-Сонгосон мэргэжлээрээ бахархаж байсан нь хэдийд бол?
-Хэргийг шийдчихээд хохирогч, холбогдогч нар хоорондоо эв зүйгээ олоод өрөөнөөс гарахдаа талархлаа илэрхийлэхэд нь л мэргэжлээрээ бахархдаг юм даа. Хохирогч гомдол саналгүй, холбогдогч гэм буруугаа ухамсарлаад гарсан жишээ олон байгаа. Хэргийг нь хурдан шийдээд өгөхөд л иргэд баярлалаа гэж чин сэтгэлээсээ хэлдэг юм. Ажиллах эрч хүчээ эндээс л авна.
-Гэр бүлээ танилцуулахгүй юу?
-Гэр бүлийн хүн маань Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ангид холбоочин хийдэг. Бид хоёр хүүхэдтэй. Миний хувьд өглөө ажилдаа гараад л орой ирнэ. Зарим тохиолдолд жижүүрлээд ажил дээрээ хононо. Бид тангараг өргөсөн гэр бүл. Хэн хэн маань л ар гэртээ тэр бүр цаг гаргаад байж чаддаггүй юм. Аав, ээж маань хүүхдүүдийг маань хардаг.
-Үүсээд байгаа нөхцөл байдалтай холбоотойгоор шөнийн цэнгээний газар, бааруудын ажиллах хугацааг хязгаарлах шийдвэрийг хотын захиргаанаас гаргасан байна лээ. Энэ нь хэрэг зөрчилд хэрхэн нөлөөлж байна вэ?
-Цагдаагийн байгууллагын ажиллагаанд эерэгээр нөлөөлж байгаа шүү. Шөнийн цагаар ирдэг гомдол мэдээлэл, дуудлага эрс багасч байна. 04:00 цаг хүртэл ажилладаг байхад ч ачаалалтай байсан. Үүр болтол ууж өөрийгөө хянах чадваргүй болтлоо согтуурсан иргэд гудамж талбайд эмх замбараагүй байдал үүсгэхээс авахуулаад асуудал их.