Үндэсний их баяр наадмын дунд шөвөгт шалгарсан 16 бөхөөс допингийн шинжилгээ авдаг уламжлал 2002 оноос хойш тогтсон. Энэ цагаас хойш өнөөдрийг хүртэл баяр наадмын үеийн допингийн шинжилгээнд 19 бөх бүдэрсэн байдаг. Дийлэнх нь шинээр улсын цолонд хүрсэн, татаас багатай, залуу бөхчүүд өртдөг нь нууц биш.
Баяр наадмаар шөвгөрсөн бөхчүүдийн допингийн шинжилгээны хариуг эрх бүхий албан тушаалтнууд нуун дарагдуулдаг, тэр битгий хэл допингийн шинжилгээний хариугаар шантаажилж бөхчүүдээс их хэмжээний мөнгө нэхдэг гэх мэт барьцгүй яриа бөхийн хүрээнийхэн дунд тасралтгүй хөвөрч ирлээ.
Өнөө жилийн баяр наадмын шинжилгээний хариу БНСУ-ын итгэмжлэгдсэн лабораториос иржээ. Үүнийг допингийн эсрэг үндэсний төвөөс баяр наадмыг зохион байгуулах комисс, бөхийн салбар хороонд 8-ны өдөр хүлээлгэж өгсөн байна.
Допингийн шинжилгээний хариу ирсэн мэдээтэй зэрэгцээд шахуу шинжилгээнд хамрагдсан бөхчүүд фэйсбүүк хаягнаасаа мэдэгдэл хийж эхэлсэн юм. Тэд баяр наадмын зохион байгуулах комисс, бөхийн салбар хороог допингийн шинжилгээний хариуг нэн даруй яаралтай зарлахыг шаардсан юм. Энэ нь зохион байгуулалттай шинжтэй ч юм шиг. Баяр наадмын зохион байгуулах хорооны нарийн ерөнхий бичгийн дарга Э.Содномжамц сэтгүүлчдэд “Манайд допингийн шинжилгээний хариуны талаарх албан ёсны мэдээлэл одоогоор ирээгүй байна” гэж илт худал мэдээлэл тараасан нь шинжилгээний хариуг нуун дарагдуулах гэж байна гэх хардлагыг эдгээр бөхчүүдэд төрүүлсэн байх.
Бүр тодорхой хэлбэл, улсын аварга Н.Батсуурь, С.Мөнхбат, улсын арслан П.Бүрэнтөгс, Ц.Содномдорж нарын 15 бөх бидний шинжилгээний хариунаас хориотой бодис илрээгүй талаараа хувийн цахим хуудсаар дамжуулж мэдэгдсэн юм. Олны өмнө гарч төдийлөн нээлттэй байдаггүй улсын арслан Цэдэвийн Содомдорж “Хоёр бөх допингийн асуудалд холбогдсон байна. Үүнийг яаралтай зарлах шаардлагатай байна” гэж хамгийн эхэнд Монгол Улсын шадар сайдад хандаж мэдэгдсэн нь олныг шуугиулсан. Үүнд шахагдсан баяр наадмыг зохион байгуулах комисс, бөхийн салбар хорооноос өчигдөр мэдээлэл хийлээ.
Бөхийн салбар хорооны дарга Г.Билгүүн “Энэ жилийн баяр наадмаар тав буюу түүнээс дээш давсан 16 бөхөөс допингийн шинжилгээ авсан. Допингийн шинжилгээний хариу Үндэсний бөхийн салбар хороонд наймдугаар сарын 8-нд ирсэн. Шинжилгээнд хамрагдсан бөхчүүдийн хоёроос нь допингийн төрлийн бодис илэрсэн. Нэгээс нь дөрвөн төрөл, нөгөөгөөс нь нэг төрлийн бодис илэрсэн байгаа. Бид допингийн шинжилгээний хариуг бөхчүүдэд утсаар мэдэгдсэн. Харин допинг илэрсэн хоёр бөхийн хувьд нэг нь энэ сарын 9-нд, нөгөө нь 11-нд ирж шинжилгээний хариутайгаа албан ёсоор танилцсан. Хэрвээ “А” сорьцын хариутай санал нийлэхгүй, хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа тохиолдолд “Б” сорьцын шинжилгээ өгөх хүсэлтээ 10 хоногийн дотор гаргаж болдог. Одоогоор “Б” сорьцын шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргаагүй байна. Олон нийтийн зүгээс нэрийг нь зарлахыг шаардаж байна. Бид ямар нэгэн байдлаар бөхчүүдийн нэрийг нууцлаад байгаа юм биш. Дүрмэндээ “А” сорьцын хариуг шууд зарлах боломжгүй байдаг. Хэрэв допинг илэрсэн хоёр бөх энэ сарын 19-ний дотор “Б” сорьцын шинжилгээ хийлгэх хүсэлтээ гаргахгүй, допингийн шинжилгээний хариуг хүлээн зөвшөөрвөл нэрийг нь шууд зарлана.
Хэрэв дахин шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргавал “В” сорьцын шинжилгээний хариу гарсны дараа нэрийг нь зарлана” гэв.
Бөхийн салбар хорооны зүгээс хоёр бөхөөс допингийн төрлийн бодис илэрснийг албан ёсоор мэдэгдлээ. Допингийн эсрэг үндэсний төвөөс бол хэдэн бөх допингийн шинжилгээнд бүдэрсэн талаарх мэдээллийг өгөхөөс татгалзаад байсан юм. Хуулийн дагуу тус мэдээллийг бөхийн салбар хороо хийх үүрэгтэй ажээ.
УЛСЫНГАРЬДБ.ГОНЧИГДАМБА: МИНИЙ ШИНЖИЛГЭЭ ЭЕРЭГ ГАРСНЫГ МЭДЭГДСЭН. ДОПИНГ ХЭНЭЭС ИЛЭРСЭН НЬ ТОДОРХОЙ БАЙГАА ШҮҮ ДЭЭ
Улсын наадамд шөвгөрсөн 16 бөхийн 14 нь бөхийн салбар хорооноос “Допингийн шинжилгээгээр ямар нэгэн хориотой бодис илрээгүй” гэх мэдэгдлийг утсаар хүлээж авснаа цахим хуудсаараа дамжуулаад танилцуулчихсан. Харин улсын наадмын түрүү бөх шинэ аварга Э.Оюунболд, энэ жилийн улсын их баяр наадмын их шөвөгт шалгарсан улсын гарьд Б.Гончигдамба нар ямар нэгэн мэдээлэл хийлгүй тунаж үлдээд байсан юм. Бид улсын гарьд Батнасангийн Гончигдамбаас тодруулга авлаа.
-Баяр наадмын шөвгийн 16 бөхийн допингийн шинжилгээний хариу гарчээ. шөвгөрсөн бөхчүүд тус тусын цахим хаягаар дамжуулж шинжилгээгээр ямар нэгэн хориотой бодис илрээгүйгээ мэдэгдчихлээ. Таны хувьд чимээгүй байгаа нь допингийн асуудалд холбогдсон гэх хардлагыг олонд төрүүлээд байна?
-Надад санаа зовох асуудал огт байхгүй. Би ойрын өдрүүдэд сүлжээгүй газар явж байгаад нөхдүүдээс жаахан сүүлдэж мэдэгдлээ. Энэ нь хардлага төрүүлээд байх шиг байна.
-Бөхийн салбар хорооноос тан руу шинжилгээний хариуг тань албан ёсоор мэдэгдсэн үү?
-Бөхийн салбар хорооноос над руу мессэж илгээж мэдэгдсэн байсан. Хоёр хүн зарлах нь тодорхой болчихлоо . Ер нь хэн гэдэг нь ойлгомжтой байна шүү дээ. Энэ хоёр “Б” сорьцоо өгнө гэвэл хууль дүрмийн дагуу харах ёстой. Зарлах нь цаг хугацааны л асуудал болжээ. Энэ сарын 19-20 гээд л хэн гэдэг нь тодорхой болох биз.
-Та бүхэнд шинжилгээний хариуг бөхийн салбар хорооноос утасдаж мэдэгддэг юм уу. Ямар нэгэн тамгатай, бичиг цаас хүлээлгэж өгөхгүй юу?
-Бидэнд ямар нэгэн цаас өгдөггүй. “Шинжилгээнийх нь хариу чинь эерэг гарсан шүү” гэж утсаар мэдэгддэг. Надад ийм маягаар мэдэгдсэн гэв.
Харин бид шинэ аварга Э.Оюунболдтой холбогдох оролдлого хийсэн ч утаснууд нь салгаатай байлаа. Багш, дасгалжуулагч ойр тойрныхонтой холбоо барих оролдлого хийсэн ч тоймтой мэдээлэл өгөх хүн нэг ч гарсангүй. Утсаа салгасан юм. Баяр наадмаас хойш олны анхаарлын төвд буй залуу аварга одоогоор хаана юу хийж яваа нь мэдэгдэхгүй байна. Энэ нь ойлгомжгүй байдал үүсгээд байна.
Хэрэв түрүүлсэн бөхөөс допинг илэрсэн тохиолдолд ямар арга хэмжээ авах талаар бөхийн салбар хорооноос тодруулахад “Журмандаа хоёр арга хэмжээ авна гэж заасан байдаг . Баяр наадмын комиссоос барилдах эрхийг нь хоёр хүртэлх жилээр хасна. Хоёрдугаарт, түрүү бөхөд олгосон бай, шагнал, цолыг нь хураана. Гэхдээ цол, чимгийг Ерөнхийлөгч олгодог учраас Ерөнхийлөгч бүрэн эрхийнхээ хүрээнд шийдэх асуудал” гэж хариулсан юм.
БӨХЧҮҮДИЙН ДОПИНГИЙН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АКТ ХААНА ХАВ ДАРАГДААД БАЙНА ВЭ
Баяр наадмаар допингийн шинжилгээнд хамрагдсан бөхчүүдийн хариуг мэдэгдэхдээ илрээгүй бөхчүүд рүү “Таны шинжилгээ цэвэр гарсан” гэж утас цохиж байгаа нь хорин нэгдүгээр зуунд инээдэмтэй асуудал. Өнөө хэд нь ямар ч баримт сэлт байхгүй улаан нүүрээрээ лайв хийж “Миний шинжилгээний хариу цэвэр гарсан” гэж хэлж байгаа нь хэний ч эргэлзээг төрүүлж байна. Ядаж л лабораторийн тамгатай цаасыг нь бөхчүүдэд хүлээлгэж өгөх хэрэгтэй шүү дээ. Өнөөдөр захын эмнэлэгт очоод шээсний шинжилгээ өгөхөд актаар баталгаажуулдгийг бид бүгдээрээ мэднэ. Дэлхийн допингийн эсрэг агентлагт итгэмжлэгдсэн БНсУ-ын лабораторийнхон допингийн эсрэг үндэсний төв рүү орчуулагч ашиглаж утас цохиж хариу хэлдэггүй л байлтай.
Бид өнөө жилийн улсын баяр наадмын үзүүр бөх, улсын аварга Н.Батсууриас мөн тодруулга авлаа.
-Таны шинжилгээний хариунаас ямар нэгэн допингийн төрлийн бодис илрээгүйг хувийн цахим хуудсаараа мэдэгдэж байсан. энэ талаараа та ярихгүй юу?
-Одоохондоо яриа өгөх болоогүй байна. Харзнаад л сууж байна.
-Бөхийн салбар комиссоос шинжилгээний хариуг танд яаж мэдэгдсэн бэ?
-Шинжилгээнд хамрагдсан бүх бөхчүүдэд утсаар л мэдэгдсэн байна лээ. Энэ жил ч ялгаагүй надад утсаар мэдэгдсэн.
-бнсУ дахь лабораториос допингийн эсрэг үндэсний төв рүү шинжилгээний хариу ирүүлэхдээ арай ч утас цохидоггүй байлгүй дээ. энэ талаар та ямар мэдээлэлтэй байна вэ?
-Мэдээж цаасаар л ирнэ шүү дээ. Үүнийг нь яг хааш нь хийдэг юм, би мэдэхгүй байна гэж хэлсэн юм.
Наадмын үзүүр бөх улсын аварга Н.Батсуурийн тухайд бүх бөхчүүдэд допингийн шинжилгээний хариуг утсаар мэдэгдсэнийг мэдэж байгаа юм. Үүнээс үзэхэд мэдэгдэл хийсэн бөхчүүд өөр хоорондоо харилцаа холбоотой байсан нь анзаарагдаж байна. Н.Батсуурь аваргын тухайд одоохондоо байдлыг харзнаад сууж байгаа аж. Харин допинг хэрэглэсэн бөхчүүдийн шинжилгээний хариуг хольж солих асуудал байвал бөхчүүд бөөнөөрөө чангахан дуугарахаар зэхэж байгаа бололтой.
Допинг илэрсэн бөхчүүдийн шинжилгээний хариу тамга, тэмдэгтэй цаасаар ирдэг юм байна. Үүнийг нь бөхийн салбар хорооноос допинг хэрэглэсэн бөхчүүдэд хүлээлгэж өгдөг ажээ. Тухайн бөх 10 хоногийн хугацаанд “Б” сорьцын шинжилгээнд хамрагдах эсэхээ шийддэг журамтай аж. Анх шинжилгээ авахдаа шээсийг хоёр саванд хувааж хийдэг учраас “А”, “Б” шинжилгээний хариу зөрөх магадлал 0 хувь гэж мэргэжилтнүүд үздэг юм байна. Допингийн төрлийн бодис илрээгүй тамирчны хариуг танилцуулахад ямар нэгэн баримтгүй утсаар танилцуулж байгаа нь бөх сонирхогчдод эргэлзээ төрүүлж, хэн нэгнийг хардахад хүргэж байна. 2002 оноос эхэлсэн допингийн шинжилгээний бүх хариу допингийн эсрэг үндэсний төвийн архивт байж л таараа. Үүнийг бүгдийг нь л ил гаргаж бөх сонирхогчдын эргэлзээг тайлмаар байна. Хэн хэн цэвэр, хэн ямар бодис хэрэглэснээ нуун дарагдуулсан нь олонд ил байг л дээ.
Бөхийн салбар хорооноос допингийн шинжилгээний хариуг мэдэгдсэн даруйд бөхчүүд өөр хоорондоо тохиролцож бараг нэг цагт тус тусынхаа цахим хуудсаараа шинжилгээний хариугаа зарлалаа. Допингийн шинжилгээний эргэлзээтэй хариунаас хаширсан бөхчүүд энэ удаа бөхийн салбар хороонд шахалт үзүүлсэн нь өчигдрийн хэвлэлийн хурлаас тодорхой болж байна. Энэ жилийн допингийн шинжилгээнийн хариунд өмнөх жилүүдийнх шиг ямар нэгэн “но” орохгүй нь бололтой. Хэн хэрэглэсэн нь бараг л тодорхой болж байна даа. Цахим хуудсаараа мэдээлэл хийсэн 14 бөхийн дунд худлаа ярьсан байх магадлалтай нэг л нөхөр бий. Бөхийн хүрээнийхэн ч үүнийг гадарлаж байгаа гэж эх сурвалж мэдээллээ.