Өнөөдөр Оросын агуу зохиолч, яруу найрагч бөгөөд Оросын орчин үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Александр Сергеевич Пушкины мэндэлсэн өдөр тохиож байна.
Тэрээр 1799 оны энэ өдөр сурвалжит газрын эзний хүү болон Москва хотод мэндэлжээ. Царское Село тосгонд байрлах эзэн хааны лицейд сурж байхдаа уншлагын шалгалтан дээр өөрийн зохиосон “Царское Селогийн дурсамж” хэмээх шүлгээ уншсанаар нэр алдар нь ихэд түгсэн байдаг. Хамгийн анх “Вестник Европы” сэтгүүлд “Шүлэгч андаа” шүлгээ хэвлүүлж байсан ба 1820 онд “Руслан, Людмила хоёр” гэдэг романтик найраглалаа бичжээ.
Түүний бүтээлүүдийн заримыг Оросын хөгжмийн зохиолчид дуурь болгосон байдаг. Тухайлбал, Михайл Глинкагийн “Руслан Людмила хоёр” (1842 он), Пётр Чайковскийн “Евгений Онегин (1879), “Гилбэрийн хатан” (1890), Николай Римский-Корсаковын “Салтан хааны үлгэр” (1900) зэрэг нь хамгийн алдартай.
1837 оны нэгдүгээр сарын 27-нд тэрээр эхнэрт нь санаархагч Жорж Дантестай дуэль хийж, уг тулаанд авсан шархаа даалгүй хоёр хоногийн дараа амьсгал хураажээ. Түүний оршуулга нууц түвшинд болж өнгөрсөн байдаг.
ХӨШӨӨ ДУРСГАЛАА БОСГОЛОО
Харь Александрын сүлд баганаас өндөрт
Халдашгүй тэргүүнт хөшөөгөө босголоо
Эгэл гар бүтээшгүй эрхэм дурсгалыг минь
Эгээрэн зорих ардын зам эдгэхүй ээ!
Үгүй ээ, би бүр үхэхгүй!
Хүслэнт найрагтаа шингэж
Үгүйрэх замыг цуцлана, үхдэл биеэ элээнээ!
Ялгуун саран дор ядаж ганц найрагч үлдэхэд л
Яруу алдрын суу миний нэрийг дагана!
Зах хярхаггүй Оросоор зар цуу минь түгнэ.
Зам гудсаар хэлтэн бүрт нэр минь хүрнэ.
Омогт славян үр сад, сами, талын анд халимаг,
Ойд аглаг суугаа хамнигад хүртэл нэрлэнэ
Энэрэлгүй хахир цагт эрх чөлөөг алдаршуулж
Элэг нинжин сэтгэл аялгуут найргаар сэрээж
Эрхшээлд сөгдөн дордост өршөөл нэхсэнээрээ
Эрин эринд би ард түмэндээ дурсагдана..!
Эгшиг минь! Тэнгэрийн тааллыг л дага даа!
А.МӨНХЗУЛ