“Дэлхийн зөн Монгол” олон улсын байгууллагын Монгол дах суурин төлөөлөгч Филип Ийвэрттай ярилцлаа.
–Дэлхийн зөн байгууллага хэдэн онд монголд орж ирсэн бэ? Танай байгууллагын үйл ажиллагаа юунд чиглэдэг вэ?
-Манай байгууллага 20 жилийн өмнө Монгол Улсад орж ирсэн. Анх өвөлжилт хүнд зудтай байсан учраас малчдад туслах зорилгоор орж ирж байлаа. Бидний ажлын үндсэн зорилго бол хүүхэд. Хүүхдэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулдаг. Тэр дундаа дөрвөн голчилсон чиглэлээр үйд ажиллагаа явуулж байна. Үүнд хүүхэд хамгаалал, өрхийн амжиргааг дэмжих боловсрол, эрүүл мэнд багтаж байгаа юм. Эрүүл мэндийн салбараас сүүлийн жилүүдэд үйл ажиллагаагаа багасгаад хүүхэд хамгаалал талруу илүү анхаарал хандуулж ажиллаж байна. Дэлхийн зөн ирэх гурван жилд 600 гаруй хүүхдэд хүрч ажиллана гэсэн төлөвлөгөөтэй байна.
–Хорин жилийн хугацаанд ямар төслүүд хэрэгжүүлж байв. Тэдгээр төслийн хэрэгжилт өдгөө ямар шатандаа явж байна?
-Энэ хугацаанд бид маш олон төслүүд хэрэгжүүлсэн. Мэдээж цаг хугацааны үеэсээ шалтгаалж байна л даа. Тухайн үед 90-ээд оны эхээр жижигхэн амин хүчил авах хоол хүнс хязгаарлагдмал байлаа. Тэр үед бид нар төсөл хэрэгжүүлдэг байсан. Энэ нь хүүхдүүдийн үдийн хоолон дээр цацаж өгдөг амин хүчил. Хүүхдүүд маань жингийн алдагдлаасаа гарах, витамины дутагдлаас ангижрах гэх мэт амжилттай хэрэгжиж байсан. Төслийн амжилттай хэрэгжүүлснийг харах бас нэгэн зүйл бидний хэрэгжүүлсэн төслийг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх мөн засгийн газар хэрэгжүүлээд явах нь бас нэг том амжилт юм. Манах байгууллагаас аннх хүүхдийн тусламжын утас 108-ийг санаачлан хэрэгжүүлсэн. Энэхүү төсөл дээр Mobicom компанитай хамтарсан. Маш олон хүүхдүүдийн дуудлагыг хүлээн авч байна.
–Дэлхийн зөн Монгол орон нутагруу түлхүү чиглэж ажилладаг. Танай байгууллага хэдэн аймагт хүрч ажиллаж байна?
-Бид орон нутагруу түлхүү ажиллахыг эрмэлздэг. Одоогийн байдлаар нийслэлийн зургаан дүүрэг 16 аймагт үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
–Хүүхдүүдэд туслах үйл ажиллагаа явуулдаг гэлээ. Ямар бүлгийн хүүхдүүдийг сонгон авч төсөл хөтөлбөрт хамруулдаг вэ?
-Хүүхдүүдээ сонгох тал дээр өөрсдөө очоод сонгодоггүй. Тодорхой хэд хэдэн шалгуурууд байдаг. Зорилтот бүлгийн айл өрхүүд мөн орон нутгийн иргэдээр өөрсдөөр нь сонгуулах гэх мэт судалгаа мэдээлэл харж байж хүүхдүүдээ сонгон авдаг.
–Хүүхдэд чиглэсэн ямар төсөл хэрэгжиж байна? Дүүргүүдэд дэлхийн зөн ямар хэмжээнд ажиллаж байна вэ? Танайхаас хэрэгжүүлж байгаа төсөл хөтөлбөрт хамрагдаж чадахгүй хүмүүс байна л даа? Хэрхэн хамрагдахаа мэдэхгүй байна.
-Дэлхийн зөн гэдэг бол тодорхой хэмжээний нөөцтэй хүчин чадалтай байгууллага. Бид нар бүгдийг нь ганцаараа хийж чадахгүй. Хамтарсан хамтын ажиллагаа гэдэг бол маш чухал. Тухайн орон нутагт хийж болж байна гэсэн загварыг үзүүлээд магадгүй төрийн байгууллагууд үргэлжлүүлээд хэрэгжүүлэх боломжтой. Олон улсынэнэ мөнгө тэтгэмж тодорхой хэмжээний хязгаартай байдаг. Монголын хэмжээнд маш олон нөөц бололцоо байна гэж харж байгаа. Манай байгууллагатай хамтарч ажиллах хувь хүн төрийн төрийн бус байгууллагатай хамтарч ажиллахад бид бэлэн байдаг.
–Манай улсаас ямар байгууллагуудтай хамтарч ажиллаж байна?
-Mobicom корпораци хамтран ажилладаг. Бидний хамтын ажиллагаа 2014 оноос эхэлсэн. Урьд нь хэлж байсан нөөц бололцоо хязгаартай байдаг. Тийм ч учраас бид нарын үр дүнд хүрч ажиллах гээд байгаа ажил хэд дахин нэмэгдэнэ. Манай хоёр байгууллага ариун цэврийн байгууламж төсөл дээр хамтарч ажиллаж байгаа. Сумдын сургууль дээр очин боломжгүй байгаа хүүхдүүдтэй ариун цэврийн байгууламж барьж өгдөг. Зөвхөн ариун цэврийн байгууламж барьж зүйл биш юм. Хүүхдүүдийг гараа угаахааснь эхлүүлээд эрүүл мэндийн зүйлийг хэлж өгч байна. Тухайн орон нутгийн иргэдтэй мөн хамтарч ажиллаж байна гэсэн үг. Одоогийн байдлаар 45000 хүүхэд ариун цэврийн байгууламжид үйлчлүүлж байгаа гэх мэдээлэл бий. Бид хамтын үйл ажиллагаанд итгэдэг. Энэ үйл ажиллагааны хувьд орон нутгийн гүйцэтгэх үүрэг бий. Хамтарсан төсөл учраас бүгд оролцоотой ажиллаж байгаа. Орон нутгийн иргэдтэй тулж ажилладаг цөөхөн байгууллагын нэг бол манайх.
–Дэлхийн зөн байгууллага нийгмийн хариуцлагаа хэр ухаарч хандаж байна?
-Аж ахуй нэгж байгууллагаас эхлээд хүн бүрийн өмнө нийгмийн хариуцлага гэж бий. Монголчууд нийгмийн хариуцлага гэдэг зүйл рүүгээ алхаж хамтран орох хэрэгтэй байна. Монголын нийгэмд хандив өгөх соёл тогтож эхэлж байна. Энэ нь бидний хувьд итгэлтэй байдал ёс зүйтэй байдлыг хэлээд байгаа юм. Энэ тал дээр бусад орны хувьд хөгжчихсөн байдаг. Хандив өргөж байгаа хувь хүн байгууллагын татварыг хандивийн хэмжээнд нь тааруулж хөнгөвчлөх хэрэгтэй. Хандив өгч байгаа хувь хүн байгууллага мөнгөө ямар байгууллагад итгэж өгөх, тэрхүү хандив нь хаашаа орж байгааг мэдэх хэрэгтэй. Монголчууд нийгмийн хариуцлагын эерэг талыг харсан байна. Ажилчдаа нийгмийн хариуцлагад татан оруулж байгааг харахад таатай байна. Манай байгууллагын хувьд таны мөнгө хаашаа орж, юунд зарцуулагдажбайгааг шилэн дансаар харуулж болно.
–Ер нь жилд хэдэн төгрөгийн төсөл хэрэгжиж байна?
– Энэ бүхэн төслийн хэмжээнээсээ хамаарч байгаа юм. Өнгөрсөн 20 жилд дөрвөн салбарт 100 гаруй сая доллар зарцуулсан байна.
–Хүүхдийг ярихад эцэг эхийг зайлшгүй ярих хэрэгтэй болдог. Тэгэхээр эцэг эхчүүдэд зориулсан сургалт байдаг уу?
-Хүүхдийн сайн сайхныг гэр бүлээс нь салгаж ойлгох боломжгүй. Тухайн орон нутагт хүүхдүүд хөгжөөд ирэхээр хүмүүс хамтдаа үр ашгийг нь хүртэж байна гэсэн судалгаа байдаг. Хүүхдэд хөрөнгө оруулалт хийж байна гэдэг бид нар ирээдүйд хөрөнгө оруулалт хийж байна гэсэн үг. Насанд хүрсэн хүмүүст хүрч ажиллаж байж хүүхдэд нөлөөлнө. Хамтарсан багийг бүтээх маш олон ажлууд хийгдэж байна. Хамтарсан баг гэдэг нь хорооны ажилтан багшцагдаагийн төлөөлөл энэ хүмүүсийг 108 дугаар дээр дуудлага ирэхэд энэ хүмүүс яаж хариу үзүүлэх вэ гэдэг ч юм уу чадавхжуулж байна. Багш нарыг мөн чадавхжуулж байна. Хүүхдүүдтэйгээ яаж харьцах вэ, мөн эцэг эхчүүд хүүхдээ хэрхэн эерэг аргаар хүмүүжүүлэх вэ гэх мэт энэ тал дээр бид нар насанд хүрэгчидтэй хамтарч ажиллаж байгаа.
–Төгсөлтийн аргачлал хөтөлбөрт хүмүүс хамрагдаад амьдрал нь дээшилсэн жишээ олон бий. Энэхүү төсөл хэр удаан хугацаанд үргэлжэх вэ?
-Төгсөлтийн аргачлал төсөл хоёроос гурван жилийн хугацаатай урт хугацааны төсөл. Төслийн дараагаар гурваас зургаан сарын хугацаанд бид өрхүүддээ хяналт хийдэг.
–Энэхүү төсөлд одоогоор хэдэн өрх хамрагдаад байна?
-Анх төсөлд маань 250 өрх хамрагдаж төгссөн. Цаашдаа 3000 гаруй өрхөд хэрэгжинэ. Энэ төсөл хүчирхэг төсөл. Ядуурлаас хүнийг гаргана гэдэг хүч сорьсон хэцүү бэрх зүйл. Энэ төслийн хувьд өрхийн орлого төрөлжүүлэхээс гадна бүхий л зүйлсүүдийг багтааж байна. Сэтгэл зүй гэдэг хамгийн чухал байдаг. Олон талаас нь харж цогц болгосон төсөл байгаа юм. Хүний амьдралд ямар нэгэн байдлаар нийгмийн шок гэж зүйл байдаг. Нийгмийн шок гэдэг нь таны гэр шатах, гэнэт ажилгүй болох, хэн нэгэн хүндээр өвдөх ийм асуудлуудыг даван туулах чадварыг бид олгож байгаа юм. Орон нутагт амьдарч байгаа хүүхдүүд өсөж дэвжээсэй гэдгийг харж байгаа.
–Хүүхдийн хүчирхийллийг эсрэг ажил хийж байгаа хэр явагдаж байна?
Хүүхдийн хүчирхийллийг таслан зогсоох таван жилийн хугацаатай компанит ажил эхлүүлэн явж байна. Хүүхэд хамгааллын механизмыг сайжруулахыг зорьж байгаа. Энэ бүх ажлууд дээр хамтдаа хийе гэж хэлмээр байна. Хүүхдийн хүчирхийлэл таслан зогсоох таван жилийн компанит ажлынхаа хүрээнд бид нар суурь судалгаа хийсэн. Судалгаанд хамрагдсан хүүхдүүдийн тавиас доошгүй хувь нь хүчирхийлэлд өртсөн байна. Сэтгэл зүй бие мах бодь гэх мэт. Засгийн газартай хүүхэд хамгаалах хуулийг төгөлдөржүүлэх тал дээр ажиллаж байна. Хамгийн гол асуудал нь хүмүүсийг мэдлэгтэй болгох энэ талаар мэдлэгийг дээшлүүлэх юм. Хүүхдээ та яагаад алгадаж болохгүй вэ. Нийтийн мэдлэгийг дээшлүүлэх асуудал дээр чиглэж байна. Манайх хүүхэд бүрт гэсэн бэв сайтийг нээн ажиллуулж байгаа. Хамгийн гол нь хэвлэл мэдээллийнхэнтэй хамтарч ажиллах нь бидний хувьд чухал байгаа юм.