Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, Зууны манлай дуучин Б.Сарантуяатай уулзаж ярилцлаа. Тэрбээр энэ сарын 20-ны өдөр үзэгч, фэнүүдтэйгээ төрсөн өдрөө цуг тэмдэглэдэг уламжлал ёсоор энэ жил төрсөн өдрийн тоглолтоо “Сorporate convenion centre hall”-д хийх гэж байгаа билээ.
-Таны төрсөн өдрийн тоглолтыг хүлээж суудаг үзэгч, фэнүүд олон бий. энэ удаагийн тоглолтын гол онцлог юу байх вэ?
-Айлаас эрэхээр авдраа уудал гэдэг үзэл бодол 2011 оноос төрсөн. 2013 онд “Хайрын бурхан”, 2015 оны тоглолтоо “Сэхүүн салхи” нэртэйгээр хийхдээ урьд нь дуулж байсан хуучны нэлээн олон дуунуудаа шинэчилсэн. 2017 онд “Аргагүй амраг” цомгийг манай “On and off” продакшны захирал С.Ононбат дахин шинэчлэн найруулсан. Сүүлийн үеийн шинэлэг аранжрокоор хийхээр залуу үед маш гоё сонсогдож эхэлдэг юм байна. Ер нь жил ирэх бүр миний сонсогч нарын тоонд залуу үе хүчтэй түрж орж ирж байна. Тухайлбал, Чойжоотой хамтран дуулсан “Хаврын ганц улиас” дуугаа шинэчлэн дууллаа. Би энэ дуугаа хорин хэдхэн настайдаа өмнө нь дуулж байсан. Хуучны дуунуудаа яагаад сэргээж дуулаад байна вэ гэхээр нэгэнт идэвхтэй тайзан дээр байгаа нөхцөлд бүх насны сонсогчдод уран бүтээлээ хүргэх хэрэгтэй болчихдог юм байна. Миний хувьд залуу уран бүтээлчдээ аль болох дэмжихийг хичээж ирсэн. Энэ төрсөн өдрөөрөө “Инээмтгий хүн” цомгоо дахин шинэчилж тавина. Найруулагч С.Ононбат маань ажлын ачааллаас болж завгүй байж таарсан. Тэгээд залуучууд бас яаж хийхийг нь үзье гээд “Screen Intertaiment” продакшн энэ удаагийн тоглолтыг найруулахаар болсон. Энэ тоглолтын маань ерөнхий ивээн тэтгэгчээр “Жигүүр гранд” групп оролцож байгаагийн зэрэгцээ “Гоёо”, “Очир Ундраа”, хэвлэл мэдээллийн олон байгууллагууд дэмжиж ажиллаж байна. Одоогоос 23 жилийн өмнө 25 настай Сараагийн УДБЭТ-ын тайзнаа анх тавигдаж байсан “Инээмтгий хүн” театрчилсан тоглолтоо одоо “Saraa’s Music Production” нэртэйгээр дахин сэргээж үзэгчиддээ толилуулах юм. 23 жилийн өмнөх “Инээмтгий хүн” тоглолтод гавьяат дуучин Алтанцэцэг, Эрдэнэцэцэг, “Хар сарнай”, “Хар тас” хамтлаг, дуучин Хэрлэн, “Мөнгөн харандаа” хамтлагийн Сэлэнгэцэцэг гэх мэт олон хүмүүс оролцож байжээ. Эргээд тэр бичлэгээ үзээд сэтгэл их хөдөллөө. Симфони оркестортой Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Н.Туулайхүү гуай дохиод л “Үйлс цагаан монгол” дууг дуулаад л. Одоо болох тоглолтын эхний хэсэгт театрчилсан тоглолт явагдана. Дараагаар нь орчин үеийн дуунуудаа дуулна. “Инээмтгий хүн” цомогт багтсан “Хонгор найз”, “Попури” дууны эвлүүлэгт багтсан “Тэр намайг дурсдаг болов уу”, “Мартъя, “Хайрын бурхан”, “Сэхүүн салхи” гэх мэт дуунууд болон сүүлийн үед моданд ороод буй дуучин Оргилтой хамтарсан “Чам руу над руу урсана” дууг хамтлагийнхаа хоёр залуутай хамтарч дуулна. Мэдээж хэрэг “Хаврын ганц улиас” дуулагдаж таараа. Номын баярын нээлтийн арга хэмжээ дундуур нь бас явна.
–“Saraa’s Music Production” тоглолтын гол сюрпризийн нэг нь таны тухай бичсэн номын нээлт болж байна. Таны амьдралын тухай өгүүлсэн “Зууны дуу хоолой. Би Сараа” нэртэй номынхоо талаар танилцуулаач. Гадуур номын дэлгүүрт тараагдахгүй байгаа гэв үү?
-Номын дэлгүүрт тавьчихна гэхээр өөрийнхөө хувийн намтар, романыг лангуун дээр өрж тавьж байгаатай ялгаагүй санагдаад байгаа юм. Тэгээд ч номын дэлгүүрт тавихаар 30 хувийн нэмэгдэл нэмэгдэхээр 32 мянган төгрөгөөр зарагдаж буй номны маань өртөг ихэснэ. Яг зорьж унших гэсэн хүмүүст бол хүргэлтээр хүргэж байгаа. Дуучин Б.Сарантуяа гэсэн фэйсбүүк хуудаснаа хүсэлт бичихэд авах бололцоо нь нээгдэнэ. Би өнгөрсөн 2016 оны намар 30 жилийн тоглолтоо хийхээр төлөвлөж жилийн өмнөөс ном бичих тухай санаачилга яригдсан байдаг. Залуу сэтгүүлчдэд хандаж бичих гэсэн боловч цаг хугацааны шалтгаанаас болж амжаагүй л дээ. Тэгээд миний найз болох сэтгүүлч Эмүжин бичихээр болсон. Эмүжин маань гэрийнхэнтэй маань уулзаж, ээжтэй маань ярилцах гэх мэтээр баримтууд нэлээн цуглуулж явсан. Ингээд 2017 оны арванхоёрдугаар сарын 28-ны өдөр ном маань хэвлэлтээс шилжсэн. Яг тэр өдөр “Sara’s production” цөөхүүлхнээ ч гэсэн шинэ жилээ тэмдэглэж таарч, ном маань сюрприз болж байлаа. 2013 оноос спонсорлож ирсэн “Хөх монгол принтинг” ХХК номыг маань ивээн тэтгэсэн. Номын баярын албан ёсны арга хэмжээгээ бол оны эхнээс л Дархан-Уул, Орхон, Өмнөговь гэх мэт хөдөө орон нутагт VIP тоглолтоо хийхээс эхэлсэн. Ном маань хүнд хүрч эхэлсэн нь мэдэгдэж байсан шүү. Хөдөө орон нутагт явж байхад Улаанбаатар хотын үзэгч, фэнүүд нь номын нээлтийг хүлээж байна шүү гэдгийг хэлж байсан. Тэгээд төрсөн өдрөөрөө буюу дөрөвдүгээр сарын 20-ны өдөр хотод номынхоо баярыг нээж таарах нь.
-Та номынхоо анхны уншигч болсон биз ээ. Та өөрийнхөө тухай өгүүлсэн номноос чухам ямар Сарааг олж харав?
-Яагаад энэ дуучин зууны манлай дуучин болсон юм бэ. Мэргэжлийн тайзнаа 30 гаруй жил оршин тогтноод моданаас гарахгүй хит паратад дандаа тэргүүлээд байна вэ гэх зэрэг асуултын хариултыг тухайн уран бүтээлчийн гарал үүсэл, бага нас, хүмүүжилтэй бас холбоотойгоор харах хэрэгтэй болсон. Анхны багш нь ямар хүн байв, ямар гараанаас явав, алдар нэр, авьяас, амьдралын замналыг туулахдаа баяр жаргал, тэр бүү хэл амиа хорлохдоо хүрсэн сэтгэлийн гуниглалыг туулж гарсан тухай өгүүлнэ. Миний хувьд хоёр дахь охиноо гаргаад ухаажиж, харьцангүй намба суусан болов уу. Тэрнээс хойш ч шар сонин, сайтууд дээр Сараагийн тухай тоомжиргүй мэдээлэл гарахаа ч больсон. Энэ номыг уншиж байхдаа би ямар ч их тэвчээртэй байсан юм бэ, заримдаа ямар адгуу байв гэдгээ олж хардаг. Ер нь одоогийнхтой харьцуулахад шийдэмгий бус, их л олон зүйлийг эргэцүүлсэн Сараа бас байсан. Их л даруулгатай хүмүүжилтэй байсан атлаа ганцхан зүйлд маш даруулгагүй явж иржээ. Энэ нь дуу байсан. Гол нь энэ хүн ерөөсөө л дуулах маш дуртай, амьдралын утга учир нь байсан гэдэг нь харагддаг. Намайг дуучин болоход аав, ээж маань анхнаас нь дэмжээгүй ч хориглож садаа болоогүйд би талархдаг. Тийм ч учраас би хүүхдүүдийнхээ хүсэл мөрөөдлийг нь мохоохыг хүсдэггүй, өөрийнхөөр нь хүмүүжүүлэхийг чухалчилдаг. Ээж, аав шигээ ачлалтай байх ёстой гэж боддог.
-Таны ээжийн тухай асууя. ОХУ-ын иргэн Монголд ирж, ирэхдээ бүр Монголын иргэн болж олон сайхан хүүхэд хүмүүжүүлсэн гайхалтай эмэгтэйчүүдийн нэг гэж хардаг?
-Аав, ээжийнхээ залуу нас, эмэг эх, өөрийнхөө хүүхэд насыг яруу найрагч, зохиолч Эмүжингийн дүрслэлээр харах бас их өөр юм байна лээ. Надад байдаг сэтгэл миний аавд минь, ээжид, эмээд минь байсан учраас удам гэдэг үе залгамжлагдан ирдэг юм байна. Сайхан хоёр эрдэнэс шиг хүний дундаас төрсөн юм чинь яаж гялтайхгүй байхав дээ. Энэ хоёр сайхан ээжий, аавынхаа буянд өдий зэрэгтэй сайхан амьдарч байна даа гэж хувьдаа залбирдаг, боддог. Манай ээж Якутаас 1976 онд ирээд аавын дүү нарыг нь үр хүүхдийнхээ зэрэгцээгээр цуг өсгөлцөөд явсан. Манай ээж сэтгэлийн тэнхээтэй, хүн чанар сайтай хүн болов уу. Бага байхад зөндөө олон ээж нар Якут руугаа буцаж байгаа тухай би сонсч л байсан. Манай ээжийн найз нар ч нутаг буцаж байсан даа. Ээж маань тэднээс торойгоод үлдсэн. Тэгээд бодохоор их тэвчээртэй, монголчууд гэж анх ярьдаг байсан бол манай монгол гэж ярьдаг тэр чигээрээ л монгол хүн болсон. Монголын иргэншил ч авсан. Ээж маань англи, орос хэл зааж, шавь нараасаа монгол хэлийг анх сурч байсан гэдэг. Ийм сайхан эх оронч ээжтэй хүн чинь адилхан эх оронч л байлгүй яахав. Миний амьдралыг өгүүлсэн номонд хоёр ч дайнд байлдсан мэргэн буудагч Михайлаев өвөөгийн маань тухай дурдагдсан байснаас эхлээд хүн хэнээс, хаанаас гарал үүсэлтэй, ямар хүмүүс байсан талаар, орчин үетэй орж бичсэнийг нь уншаад зөн совинг харуулсан, сүнслэг бичсэнд би хувьдаа зохиолчдоо маш их талархсан.
-Та хувийнхаа амьдралынхаа тухай дэлгэж болох хэмжээнд ярихгүй юу. Таны хүүхдүүд хичээл номдоо шамдацгаагаад л байна уу?
-Сүүлийн нэг жилийн өмнөөс ээж маань хүнд өвдөж, ойрд ээжийгээ асрахад цаг ихээхэн гаргах болсон доо. СТӨ-ний орлогч даргынхаа ажлаас өнгөрсөн долдугаар сараас хойш чөлөөлөгдөж, ээжийгээ асарсан. Тэгэхдээ ганцхан дуунаас л чөлөө авч болдоггүй юм байна. Олны тус оломгүй далай гэдэгчлэн олон сайхан хүний тусаар ээжийгээ тэнхрүүлээд авсандаа их баяртай байгаа. Том хүү Эрхэмээ маань хоёрдугаар курсийн оюутан. Дунд охин маань арванхоёрдугаар ангиа төгсөхөөр хариуцлагатай үе дээрээ байна. Бага охин маань ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагч. Гурван хүүхдээ өсгөж, ээжийгээ асарна, уран бүтээлээ хийнэ гэх мэтээр үнэндээ цаг зав багатай л явна. Сэтгэл тавьж анхаардаг найз нөхөд бас бий. Уран бүтээл, ажил амьдралдаа ихээхэн цагийг авч анхаарал тавьдаг хүмүүст заавал эр нөхөртэй болох ёстой гэсэн үүрэг даалгавар авсан аятай тогтсон ойлголт бас тэр болгон төрдөггүй юм байна.
-Та төрсөн өдрийнхөө дараа Казахстан руу тоглолт хийхээр төлөвлөсөн байгаа гэв үү?
-Хоёр дахиа очиж тоглоно. 2012 оны дөрөвдүгээр сард төрсөн өдрөөрөө Алматы, Астанад тоглож байсан. Яагаад Казахстанд тоглох болсон бэ гэвэл 1993 онд “Азийн дуу хоолой” наадмаас гранпри шагнал хүртэж байсан түүхтэй. Рок попоос одоог хүртэл цорын ганц Гранприг авсан байдаг. Би хүндэтгэл үзүүлж “Зүүдний говь” тоглолтоо Казахстанд тоглож байсан бол удахгүй хоёр дахь удаагаа очиж тоглоно.
–“Монгол НD” телевизээс зохион байгуулж байгаа “Voice” TV шоунд зохиогчийн эрхийг зөрчиж байгаа талаар та нэгэн ярилцлагадаа дурдсан байсан. Энэ талаар тодруулж асууя?
-Ковер гэдэг нэрийн дор юуг ч хийж болно гэсэн ойлголт байж болохгүй л дээ. “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлэгт оролцсон Гантогоо гэдэг нөхөр гитарчин Өлзий-Орших, дуучин Сарантуяа, яруу найрагч Хүрэлбаатараас зөвшөөрлийг аваагүй байж “Хайрын бурхан” дууг англи хэл дээр орчуулж клип хийлгээд youtube дээр байршуулчихсан байна билээ. Солонгост би тоглолтоор явж байхад миний тоглолт дээр ирж дуулна хэмээн надад хүсэлт тавьж байсан л даа. Би тухайн үед яасан ч эрээ цээргүй юм бэ дээ гэж бодоод өнгөрсөн. Уг нь эхлээд ядаж зохиогчдоос нь зөвшөөрлийг нь авчих нүүртэй байх нь зүйтэй болов уу. Жишээлбэл, би Галсанбат ахын зохиосон Дуламсүрэн эгчийн дуулсан “Миний аз жаргалын дуу”-г Галсанбат ахын зөвшөөрлөөр дуулдаг юм. “Зүүдний говь” дууг хөгжмийн зохиолч Чинзориг, яруу найрагч Б.Лхагвасүрэн гуай хоёр маш их таалж хүлээж авсан. Чинзориг гуайг нас барж сүүлийн замд нь үдэхэд миний дуулсан “Зүүдний говь”-иор үдсэн юм билээ. Ийм жишиг бий л дээ. Ер нь зохиогчийн эрхийг хамгийн их баримталдаг телевиз гэж ярьдаг “Монгол HD” телевиз цаашдаа үүн дээрээ анхаарлаа тавих байх. Мэдэж байгаа байлгүй. Чойжоо бид хоёрын дуулсан “Өнчин ганц улиас” дууг Хулан гэж охин их гоё дуулсан. Надад бол таалагдсан. Чойжоо бид хоёрын дууг дахиад моданд оруулж чадсан.
-Та уран бүтээлийнхээ зэрэгцээгээр өөр юунд цаг заваа зарцуулж байна вэ. Эрүүл зөв хооллолт, гоо сайхандаа хэрхэн анхаардаг вэ?
-Миний үндсэн хобби дуу л даа. Дуугаараа ганцхан амь зууж байгаа хүн. Эрүүл зөв хооллолт, мацаг барих хичээлд сонирхон суудаг. Ер нь ориг монгол хэв маягаар амьдрахыг хичээдэг хүн гэх үү дээ. Сайхан хонины толгой чанах, хуушуур буузандаа монголчууд угийн дуртай. Би сүүлийн үед хөдөлгөөнт иогоор хичээллэх болсон. Хаврын энэ цагт бол цэвэрлэгээний детоксийг өөртөө хэм хэмжээг нь тааруулаад барьчихдаг. Миний насны эмэгтэйчүүд учиргүй хээнцэр ганган байх тухай биш бодит зүйлээр бас онгирч болох л доо. Тухайлбал, ухаанаараа онгирч болно. Эсвэл маш амжилттай хийсэн уран бүтээлээрээ гангарч онгирч болно шүү дээ. Бас бусдын амжилтаар бахархаж, үлгэр жишээ авах ёстой гэж боддог. Манай Монголд хөдөлмөрч, мундаг уран бүтээлчид, хүмүүс олон байна.
-Дуулсан дуу болгон нь хит болдог дуучин ховор. Таны хувьд дуу бүхэн тань хүний сэтгэлд хүрч, дийлэнх нь хит болж чаддаг. Авьяас, чадвараас гадна таны өөрийнхөөрөө баггүй байдаг зан чанарт үзэгч фэнүүд чинь дуртай ханддаг байх гэж бодогддог шүү?
-Би энэ тухай бодох бүртээ “Төрийн минь сүлд өршөө” гэж дотроо хэлдэг. Ийм сайхан эх оронд төрж, ард түмнийхээ хайр хүндэтгэлийг хүлээж 30 гаруй жилийн турш уран бүтээлээ туурвиж яваа минь их аз завшаан.
–“Амьдрал бол аялал” гэсэн үг байдаг. Та ойрд хэр аялж байна вэ?
-Би аялах маш дуртай. Уран бүтээлч хүний сайхан талын нэг нь олон сайхан хүнтэй уулзаж, олон газраар явж олонтой учирдаг. Би ажил их, ачаалалтай, маш сайн ажил хийснийхээ дараагаар бол бүр ч аялах дуртай. Эх орныхоо үзэсгэлэнтэй газруудад аялах үнэхээрийн дуртай. Энэ жил Өмнөговь аймгаар аялахаар төлөвлөчихсөн сууна. Хүүхдүүддээ говийг үзүүлнэ. Сая Монгол Улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, хөгжмийн зохиолч Л.Балхжав продюсероор ажилласан “Говийн домог” нэртэй гайхалтай сайхан кино үзлээ. Яруу эгшиглэнт морин хуурын гайхамшгийг энэ кинонд гайхалтай уран сайхнаар гаргаж өгсөн. Би тэр киног үзээд тоглолтынхоо өмнө ёстой нэг сайхан дотор онгойж, цэнэг авна гэдэг болсон доо.