Швейцарийн зохиолч Агото Кристоф нь уран бүтээлийнхээ замналыг шүлэг, яруу найргаар эхэлж, улмаар жүжгийн зохиол руу оржээ. Түүний “Том Дэвтэр”, “Нотолгоо”, “Гурав дахь худал” гэсэн гурамсан роман нь Франц хэлтнүүдэд төдийгүй дэлхий дахинаа өөрийг нь таниулж, алдар нэрийг авчирсан гэдэг. Тэрээр энэ зохиолоороо Францын уран зохиолын хоёр ч том шагнал, Австри, Швейцарь мөн төрөлх Унгарынхаа уран зохиолын тэргүүн шагналуудыг хүртэн, роман, тууж, намтар зэрэг төрлөөр долоон ном гаргаж, Европт алдаршжээ. Тиймээс “Том Дэвтэр” номыг монгол хэлнээ орчуулагдсан тухай сонсоод уншсан юм. Тус номыг уншиж байхад хажуу дахь хүнээсээ нуумаар, нугдаймаар зарим хэсгүүд нь эрээ цээргүй. Заримдаа бүр цочроож орхино. Ямар ч сануулга үгүй, гоёл чимэггүй, өнгөлөн далдлаагүй. Шууд нүүрэн дундуур тасхийтэл үйл явдлууд нь өрнөнө. Энэ зохиол маш энгийн бичвэртэй, ихэнхдээ харилцан яриа, энгийн богино өгүүлбэрүүдээс бүтнэ. Түвэгтэй, нийлмэл өгүүлбэр ер нь таарахгүй. Уншихад ямар ч бүдрэх, дахин харах, эргэлзэх шалтгаан гарахгүй. Гэвч гэмгүй энгийн зүйлийн цаана ээдрээ нуугдаастай. Чухам ийм энгийнээр нүгэл буянг дэнслэн харуулж чадсанд энэ романы олон хэлнээ орчуулагдах амжилтын үндэс оршсон болов уу. Зохиол хэдийгээр дайн, түүнийг дагах гамшгийг харуулсан мэт боловч хүний мөс, мөн чанар, нөхцөл байдал, хүнийг хэрхэн муу зүйл рүү хөтөлж болдгийг, хүн амьд үлдэх, өлсөхгүй байх зөн түүнд ухамсраас ангид ямар чадвар суулгах шидтэйг харуулсан. Үүгээр хувь хүний шинж чанар болон хувь заяаг илүүтэй харуулахыг зорьжээ. Тухайлбал, Дэлхийн II дайны сүүлчийн жил хөдөө гацаанд байдаг эмээ дээрээ ирж амьдарч байгаа хоёр хүүгийн тухай гарна. Номонд нэг ч хүний нэр, улсын болон хотын нэр гарахгүй. Бид хоёр, эмээ, ээж аав, цэрэг, офицер, сэтэрхий уруулт, ламтан, ламтны зарц, гуталчин, байцаагч гэсэн нэртэй. Дэлхийн II дайны үед хоёр хүүгээ том хотоос хөдөө эмээ рүү нь авчирч буй ээж, “шулам” эмээ дээр бохир газар золбинших хоёр ихэр жаал, ах дүүгийн нандин холбоо, сайн муу хамаагүй, ямар мэдрэмж сэтгэгдэл дагуулсан хамаагүй, юу болсон, харсан, сонссон тухай “гагцхүү үнэн”-ийг өчиж байх том дэвтэр байлаа. Хатуужих, гэхдээ бидний ойлгодог сахилга бат, биеийн тамир, хөдөлмөрийн хатуужил бус оюун тархи, өр зүрхээрээ хатуужих, өөрсдөдөө зориуд хат суулгадаг дасгалууд, бэлгийн эрээ цээргүй харьцаанууд, тахиа хэрчиж байсан хөвгүүд хүний аминд ч хүрдэг болж байгаа явдал гэх зэрэг нь ямар ч “найраагүй” гэмгүй байж байгаад л хоорондоо нүглээр сүлэлдэнэ. Кино үзэж буй мэт, тийм нүцгэн үнэнийг харуулсан зохиол болжээ. Муу муухайг үзэн ядаагүй, байгаагаар нь, ер нь муухай мөн ч юм уу, биш ч юм уу, ийм л байна гэсэн өнгө аястай. Зохиогч ямар ч нөхцөл байдлууд гинжин хэлхээгээр хоорондоо холбогдсоноор юунд хүргэж байгааг харуулсан болохоор эхнээсээ сайн муугийн зааг татаагүй. Нүгэл оршин байдаг. Хэн ч нүгэлтэн болж болно гэдгийг илтгэсэн байв. Харин энэ бүгд юунаас эхлэв гэдгийн хариу хайр дутагдснаас тэр. Ялангуяа эхийн хайр. Хайр, анхаарал, халамж гэж агуу их ид шидтэй аж. Эд байхгүй бол “Нүглийн нөхцөл” бүрэлдэнэ гэдгийг ч сайтар шигтэж өгчээ.