Уламжлалт анагаах ухааны их эмч Н.Алтанхундагаас хоолны хордлогын талаарх зарим зүйлийг тодрууллаа.
-Сар шинийн баяр болох гэж байна. Энэ баярын гол идээ ундаа бол мах, бууз, салат, архи, сүүтэй цай, гаазтай ундаа байгаа. Эдгээр нь хоорондоо хэр зохицдог вэ?
-Монголчууд эрт дээр үеэс хоол хүнсний бүтээгдэхүүнийг сонгож хэрэглэхдээ, тэдгээр хүнсний бүтээгдэхүүнийхээ хүний бие махбодид нөлөөлөх нөлөөллийг ихэд тооцоолдог байсан. Ялангуяа нэг дор хэрэглэсэн тохиолдолд үзүүлэх хорт нөлөөг тооцдог. Түүнийхээ тухай эртний эмийн судруудад бичиж үлдээн уламжлалт аргаар эм барьдаг маарамба бүр эмчлүүлэгчдээ зөвлөдөг байжээ. Жишээлбэл, архи хэрэглэсэн үед тостой хоол идвэл шар нэвтэрнэ, тостой хоол идээд хүйтэн ус уувал гэдэс түгжирнэ, мах идээд сүү уувал ходоод гэдэс хямарна, загасны махыг тахиа шувууны махтай хамт хэрэглэж болохгүй. Монгол хүний бие махбодийн болон үйл ажиллагааны онцлогийг нарийн ажиглан судалж хэрэглэж байсан. Гэтэл одоо үед бид үүнийг сайн мэдэхгүйгээсээ л хэрэглэж хэвшүүлж чадахгүй байгаа. Тиймээс сүүлийн үед хоол боловсруулах замын өвчлөл ихэсч байгаа гэж хэлж болно. Ялангуяа цагаан сарын үеэр чанасан мах, бууз, хиам зэрэг махан хүнс их хэмжээгээр хэрэглээд сүүтэй цайгаа уугаад байдаг маань энэ уламжлалт анагаах ухааны онолоор буруу үйлдэл байх нь байна шүү дээ. Мөн архи хэрэглэсэн үедээ газтай ундаа уудаг бол буруу зуршил юм. Яагаад гэвэл газтай ундаануудын найрлагад их хэмжээгээр байдаг сахар орлуулагч нь архийг биеэс гадагшлах хугацааг уртасгадаг. Биеийг хоргүйжүүлэх ажиллагааг сулруулах үйлчилгээтэй байдгаас архи газтай ундаа хоёрыг зэрэг хэрэглэсэн тохиолдолд шарталт илүү явагдаж байдаг.
-Ер нь хольж идэж болохгүй хүнс гэж бий юу. Хольж болохгүй хоолнуудыг хэдэн цагийн зайтай идэх вэ?
-Хоол хүнс бол хүний энергиэ нөхөж авдаг хамгийн гол эх үүсвэр тул хүнсний бүтээгдэхүүнээ тэдний хоорондын зохилдлогоог сайтар анхааран сонгон хэрэглэх шаардлагатай. Сүү махны найрлага дахь шимт бодисууд бие биендээ сөргөөр нөлөөлдөг, хамтад нь хэрэглэсэн тохиолдолд бие махбодь шингээхэд хүнд тул хэрэглэхийг хорьдог байсан. Бидний өдөр тутам хэрэглэж байгаа хүнсний бүтээгдэхүүнүүд ч хоорондоо хамт хэрэглэхэд тохиромжгүй байх нь элбэг. Архи уусан үед газтай ундаа хэрэглэхэд шарталт их үүсдэг, холестрин ихтэй махан бүтээгдэхүүнийг холестрин багатай ч тослог ихтэй ургамлын эсвэл оливын тосонд хуурч шарж хэрэглэвэл биед ашигтай олон төрлийн бодис агуулдаг самрыг яг тэр хэрэгтэй ашигт бодисуудыг нь задлах үйлчилгээтэй шар айрагтай хэрэглэх, витамин С ихээр агуулдаг улаан лоолийг аскорбины хүчил агуулсан өргөст хэмхтэй хамт хэрэглэх зэрэг нь зохилдлогоо муутай хүнсэнд тооцогдоно. Мөн өндөг тахианы мах, загасны мах түрс зэрэг нь хамт хэрэглэхэд зохимжгүй хүнсний бүтээгдэхүүнүүд юм.
-Баяраар хүмүүс хэт их идэх болдог. Энэ үед яаж хоолоо шингээвэл сайн бэ?
-Уламжлалт цагаан сарын баяр хэдий үндэсний маань сайхан баяр ч гэлээ бид өөрсдийн эрүүл мэндийн боловсрол дулимаг, мэдээлэл муу бас хайхрамжгүйгээс шалтгаалан хоорондоо зохимж муутай хоол хүнсний зүйлүүдийг нэг дор их хэмжээгээр хэрэглэх шаардлагатай болдог. Хүнсний зүйлийг нэг дор их идвэл ходоод гэдэсний өвчнөөр өвчлөхөд хүргэдэг нь харамсалтай. Тиймээс сар шинийн баярын үеэр өвдөхгүй байхын тулд хүн бүр хоолоо тохируулан хэрэглэх, зохимж муутай хоол хүнсийг нэг дор хэрэглэхээс аль болох татгалзах хэрэгтэй. Их идсэн тохиолдолд хоол шингээхэд тустай эрдэст рашаануудыг хэрэглэх, оройн цагаар хоол идэхгүй байх, эсвэл шингэхэд амархан, хоолны шингээлт сайжруулах, гэдэс цэвэрлэх үйлчилгээтэй ногоо будаа бага зэрэг хэрэглэх, зохистой хөдөлгөөнөөр өөрийн нас биеийн онцлогт тохируулан хичээллэх, явган алхах хэрэгтэй. Аль болох хэтрүүлэн идэхгүй байх нь зөв шүү дээ. Нэг үгээр хэлэхэд өвдөх эсэх чинь өөрийн чинь л дэглэмээс хамаарна гэсэн үг.
-Хоолны хордлогын шинж тэмдэг илэрвэл гэрийн нөхцөлд ямар арга хэмжээ авах вэ?
– Бичил биетүүдээр халдварлагдсан мах, сүүн бүтээгдэхүүн, салат зэргийг хэрэглэсний улмаас хоолны хордлого үүсдэг. Хоолноос хордсон бол гэдэс өвдөх,дотор муухайрах, бөөлжиж гүйлгэх шинж тэмдэг илэрнэ. Биеийн халуун 37.5-39 градус болтол нэмэгдэнэ. Бие сульдана. Энэ үед хоёр хувийн хүнсний содын уусмалыг 1.5 литрийг /тус бүрт нь цайны халбага хүнсний сод хийсэн 5-6 стакан ус/ уугаад бөөлжиж ходоодоо угааж болно. Ингэж бөөлжүүлэхэд шингэний дутагдал бий болж болзошгүй тул 15 минут тутам хоолны халбагаар буцалсан ус, эсвэл хоросол ууна. Хоногт 1.5-2 литр шингэн уух хэрэгтэй. Мөн идэвхжүүлсэн нүүрс уух нь сайн байдаг.