“С.Зоригийн хэрэг”-ийн Шүүх хурал болж шүүх шийдвэрээ гаргалаа. Хэрэг хийсэн хүмүүсийн ар гэрийнхний гомдол харин тасрахгүй байна. Яллагдагчдын тал гомдолтой, хилс хэрэгт гүтгэлээ хэмээн үзэж байгаа юм. Энэ хүмүүсийг бол ойлгож байна аа.
Гэвч энэ хэргийг зохиомол хэрэг болгочихлоо гэж нийгэмд хүчтэй дэвэргэж, үр дүнд нь уг хэргийн Шүүх хурлыг юу ч биш болгох гэсэн тодорхой хүчин байгаа юм шиг анзаарагдаад байгаа нь л түгшүүртэй байна. Хүмүүс яаж харж, яаж мэдэрч байдаг юм бол доо. Тийм явуулгатай бүлэглэл цаана нь байгаа нь мэдрэгдэхгүй байна уу. Яг жинхэнэ дээ, ийм зохиомол шүүх хурлыг зохион байгуулаад, гурван шатны шүүхээр авч гараад, хоёр шатны прокуророор хянуулаад, ингээд жүжиг болгоод явуулна гэхэд санаанд ерөөсөө багтахгүй юм. Монголын Шүүхэд арай ч ийм дампуу зүйл байхгүй байх. Хуулийн бүх шатлалын процессыг та сайн хараарай. Ер нь л боломжгүй дээ. Өмгөөлөгч О.Алтангэрэл “Өдрийн сонин”-д өгсөн ярилцлагадаа энэ тухай тодорхой ярьсан. Ийм өрнөл дунд, ингэж шийдэгдсэн хэрэг зохиомол байх боломжгүй гэдгийг ерөнхийд нь процедураар тайлбарласан. Тийм болохоор Монголын Шүүх арай ч иймдээ хүрээгүй байх гэж итгэж байгаа юм. Харин энэхүү шүүх хурлыг ийм зохиомол мэтээр нийгэмд ойлгуулж, гүтгэсэн хилсдүүлсэн болгож нийгмийн сэтгэл зүйд тасралтгүй шуугиан үүсгэн, тэгснээр энэ хэргийг юу ч биш болгох гэсэн айхавтар явуулга яваад байгаа нь илүү ноцтой болоод байна. Хэргээ хүлээн, ял авсан гурван хүний ар гэрийнхэнтэй шатаалгаж нас барсан О-гийн гэр бүлийн ганц нэг хүн нийлчихсэн “Эдгээр хүмүүс ингэх хүмүүс биш ээ” гээд явж байгаа нь хүртэл сонин л харагдах юм. Бодит байдал дээрээ Амгаланбаатарын өөрөө хүлээсэн хүн амины гурван хэрэг нь гурвуулаа баримтаар батлагдчихсан (тэрний нэг нь С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэг), Содномдаржаагийн гэрээс С.Зоригийн гэрт байсан хутга, цаг хоёр нь олдсон, хэргийг илрүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтгэсэн цагдаагийн зарим нэг томоохон албан тушаалтнууд “Бид хэрэгтнийг гарцаагүй баримт нотолгоотой илрүүлж чадсан. Үүнд эргэлзэх хэрэггүй. Хуулийн дараагийн шатанд шилжүүлсэн. Тэнд яаж шийдэх нь, ер нь цаашаа яаж үргэлжлэх нь бидний асуудал биш” гэж хэлсэн. Нэгэнт ингэж баримт нотолгоотой шүүхээр шийдэгдсэн хэрэг харин цаашаа яаж үргэлжлэх гээд байгаа нь л ийнхүү эргэлзээ төрүүлээд байгаа юм.
Ямар ч байсан захиалагч, хэргийг зохион байгуулагч байгаа гэдэг нь тодорхой юм шиг байна. Тийм болохоор захиалагчийг илрүүлэн тогтоох ажлын хэсгийг албан ёсоор байгуулж, тагнуул цагдаагүй бүгд орсон том бүрэлдэхүүн ажиллаж эхэллээ. Анзаарахад энэ ажлын хэсэгт Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс л хүн байхгүй байх шиг харагдсан даа. Анх бол бүх ажлын хэсэгт байсан санагдах юм. Ер нь тэгээд захиалагч нь тэр, энэ гэсэн яриа нийгэмд их л байна. Үнэн худлыг Шүүх тогтоох биз дээ. Энэ хэрэгтэй холбоотой нэр гарсан тодорхой хүмүүсийн асуудал нийгэмд анхаарлын тэмдэгтэй л үлдсэн. Зарим нэгнийх нь хувьд хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байх л гэх юм. Заримынх нь хувьд гэрчийн мэдүүлэг өгөх хугацаа гэж бас байдаг, тэр нь гэрч олон жилийн хугацаанд мартаж санах гэдгийг бодолцсон хуулийн заалт. Энэ заалтаар зарим гэрчийн мэдүүлэг өгөх хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэсэн тайлбар байгаа бололтой. Заримыг нь бүр прокурор дээр хэрэгсэхгүй болгосон байна лээ. Энэ бүгд дээр хууль эрх зүйн талаас нь ул суурьтайхан тайлбарлаад өгөх хуульч байтугай тэтгэвэртээ гарсан өвгөн ч олдохгүй байна. Ярихаар бүгдээрээ хүн заагаад өгчихсөн юм шиг нэг л үгийг хэлэх. Тэр нь “За даа, наад хэргийн чинь талаар нэг их юм яримааргүй байна. Дэмий зүйлд орооцолдоод яахав” гэж. Хачирхалтай байгаа биз. Юу болчихоод байгаа юм бэ. Тийм болохоор л өөрийн логик гаргалгааг хийж байгаа юм. Жишээ нь захиалагчийн тухайд гэхэд “Хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дуусчихсан байгаад сая шинэ нөхцөл байдал үүссэн учраас хэргийг тусгаарлаж, дахиад шинээр мөрдөж байгаа юм болов уу” гэж. Ерөөсөө энэ хэрэг нь өөрөө эхнээсээ нууцын зэрэглэлтэй гэж хэлээд бүх зүйлийг нийгэмд оньсого таавар болгосон нь буруу байж. Ингэх нь эхнээсээ хэнд ашигтай байв. Одоо шүүхээр шийдэгдчихсэн хойно дахин завааруулж, ард түмний сэтгэл зүйг үймүүлэх нь бас хэнд ашигтай юм. Энэ бүгдийн эцэст ямар үр дүн гарах юм бол. Тэгэхээр л энэ хэргийг ил тод болгох хэрэгтэй юм биш үү. Нууц байснаараа явуулга хийж буй бүлгийн зорилгод улам нэмэр болоод байх шиг.
Эцэст нь хэлэхэд аллагыг захиалагч, зохион байгуулагч бүлэглэл, тэдгээрийг дагасан хүмүүсийн ерээд оны дундуур илбийн юм шиг бий болж байсан хөрөнгө мөнгө өнөөдөр эргэлзээ төрүүлж байна. Энэ бүлэглэлийн зүгээс өнөөдөр аймшиггүйгээр зохион байгуулж байгаа энэ их ажлыг нийгэм даяараа анзааран мэдэрч, ард түмэн бүгдээрээ сонор соргог байхгүй бол болохгүй нь. Тэд нэг л ингээд сурчихвал, ийм юмны ард гараад сурчихвал цааш цаашид Монгол Улс юу болж хувирах вэ!!! Өнөөдөр Монголын чөлөөт нийгэмд хүнийг зохиомол хэрэгт гүтгэх нь байтугай хийсэн хэргийг хүлээлгэх ч хэцүү болсныг олон даяараа мэдэж байгаа шүү дээ.
Б.Батболд