Эрдэнэт хотын тавдугаар арван жилийн сургууль 1987 онд ашиглалтад орж байх үед сургуулийнхаа шинэхэн босгыг алхсан 10в ангийнхныг “Нэг ангийнхан” буландаа онцолж байна. Тэд 1987-1997 онд суралцаж, дөчүүлээ төгсчээ. Эдний ангийнхан сургуулийнхаа хөдөлмөр нийгмийн ажилд идэвхтэй оролцдог, манлайлагч анги байсан гэнэ. Ангийн хүү М.Гантулга нийгмийн хичээлдээ толгой цохидог байж. Тэрбээр сургуулиудын мэтгэлцээн, тэмцээнд амжилттай оролцож явсан бөгөөд өдгөө сэтгүүлчийн мэргэжил эзэмшиж, хөдөлмөрийн хүндэт медаль, “Ган үзэгтэн” шагналыг хүртжээ. Хэвлэлийн мэдээллийн тэргүүний ажилтан тэрбээр Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн “Дархан” салбарыг тэргүүлдэг. Мөн УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваагийн бие төлөөлөгчөөр ажилладаг болохоор саяхан ангийнхныгаа Төрийн ордонтой танилцуулсан гэнэ. Мөн тэд Төрийн ордонд байрлах “Есөн хөлт цагаан тугны өмнө дурсгалын зураг авахуулсан аж. Чуулганы хуралдаанд сууж үзсэн, УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа биднийг өрөөндөө хүлээн авсан” хэмээн ангийнхан хуучилж байна лээ. Тэд мөн Дархан хотын амралтын газарт очиж, хүүхэд насаа дурсацгаасан гэнэ. Улаанбаатараас Дархан явах замдаа хүүхэд насанд хүргэдэг галт тэргэнд суугаа юм шиг л явсан гэцгээв. Дарханд тэднийг театрын дуучин, хөтлөгчтэйгөө хүлээж авчээ. Байгалийн үзэсгэлэн бүрдсэн газар ангийн найзуудтайгаа сайхан дурсгалтай өдрийг үджээ. Хүүхэд нас бол хамгийн дурсамжтай, мартагддаггүй, амьдралын хамгийн гэрэл гэгээ цацруулсан мөч гэдгийг нэг ангийнхан дурсацгаав. 10в-гийн ангийн даргыг П.Мөнх-Эрдэнэ гэдэг. Зарчимч, цэвэрч нямбай, удирдах чадвартай хүүхэд байж. Тэрээр ШУТИС-ийг инженер, дизайнер мэргэжлээр төгсчээ. Одоо “Баянбэрх” констракшн компанийн захирал аж. Мөн барилгын салбарын тэргүүний ажилтан гэнэ. Эдний ангийн Х.Одгэрэл хамгийн жижиг биетэй, бас хамгийн цэвэр бичигтэй сурагч байжээ. Тэрбээр өдгөө чадварлаг эмч болж, Орхон аймагт өрхийн эмчээр ажиллаж байгаа. 10в-гийнхэн урлагийн авьяастай. Тухайлбал, Т.Дэлгэрцэцэг гитар тоглодог, даруухан, гоё нүд, өтгөн хөмсөгтэй охин байжээ. Тэрээр СУИС-ийг төгссөн бөгөөд одоо “Шар нарт” уурхайд баяжуулагч хийдэг.
Ангийн дарга П.Мөнх-Эрдэнэ ярихдаа “Манай ангид “Гурван бүдүүн” хамтлагийн дуучин П.Эрдэнэ байсан. Гитар тоглож, дуу дуулж явдаг хүү байлаа” гэлээ. Ангийн охин С.Ариунаа “Ариунаа сури” брэнд гаргаж, Монголын урдаа барьдаг загвар зохион бүтээгч болсон. С.Ариунаа гоё бүжиглэдэг, зурдаг, сэргэлэн нийтэч охин байсан тухай ангийнхан нь ярив. Тэрбээр бараг арав гаруй жил Германд амьдарч, суралцсан. Дайчин, чадварлаг бүсгүй. Хичээл зүтгэлийнхээ үр дүнд өөрийн гэсэн өнгө төрхийг бий болгосон гэж найзууд нь бахархав. Нэг ангийнхан хамт ажиллах урамтай. Олон хүн Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрт ажиллаж байгаа. Тус үйлдвэрт инженер, механикч хийдэг н.Баасандэлгэр их л даруухан хүүхэд байжээ. Эрдэнэчулуун язгуур урлагийн хамтлагт тоглож байсан аж. Тэр ч бас “Эрдэнэт” үйлдвэрт ажиллаж байгаа гэнэ. Цовоо сэргэлэн хүү О.Баттулга бас энэ үйлдвэрийн инженер. Б.Сайнзаяа “Эрдэнэт” үйлдвэрт ажилладаг. Л.Бат-эрдэнэ ШУТИС-ийн уулын баяжуулахын инженерээр төгссөн. Мөн л энэ үйлдвэрт инженерээр ажиллаж байгаад үйлдвэрийн ослоор өнгөрчээ. Урлаг соёлын авьяастай.Сагсан бөмбөг сайн тоглоно. Тооны хичээлдээ сайн. Ухаалаг хүү байлаа гэж ангийнхан нь ярилаа.
Нэг ангийнхнаас хамгийн түрүүлж бизнест хөл тавьсан нэгэн бол С.Мөнхжаргал. МУИС-ийн багшийн ангийг төгссөн. Сургууль төгссөнөөсөө хойш хувиараа бизнес эрхэлж байгаа. Ангийн онц сурлагатан Ө.Өнөрцэцэг орос хэлний хичээлдээ мундаг байсан гэнэ. Одоо тэр ресторан ажиллуулдаг болжээ. Б.Ариун-Эрдэнэ Орхон аймгийн XIII сургуулийн түүх, нийгмийн багш.
Л.Эрдэнэчимэг сагс тоглодог хөдөлгөөнтэй хүүхэд байсан гэнэ. Одоо тэр аялал жуулчлалын менежер хийдэг. С.Жаргалмаа үндэсний хувцасны оёдолчин. “Сайхан дээл хийдэг” гэж ангийнхан нь магтсан. Л.Батцэцэг менежерээр ажилладаг бол Г.Гүндэгмаа ХААИС-ийг төгссөн, эдийн засагч мэргэжилтэй. Магистр зэрэгтэй бөгөөд Японы Хасабей сангийн тэтгэлгээр суралцаж байжээ. Одоо тэрээр Завхан аймагт “Дэлхийн зөн” олон улсын байгууллагад ажилладаг. Мөнхцэцэг харин багш мэргэжилтэй. Ч.Энхбаяр ангийн сахилгагүй хүүхдүүдийн нэг байлаа. “Сахилгагүй хүүхдүүд чинь ангийн чимэг шүү дээ. Харин одоо боксын спортын мастер, Булган аймгийн Засаг даргын Тамгын газарт цэргийн штабын орлогч дарга, хошууч цолтой. Хэд хэдэн удаа энхийг сахиулах ажиллагаанд явж байсан. Тэрбээр энхийн төлөө медаль, Польш улсын дурсгалын медаль, Иракт энхийн төлөө медаль, Африкт энхийн төлөө медаль Дайчин алдар I, II, III шагнал, НҮБ-ын медалийг тус тус авч байсан. Мөн Ерөнхийлөгчийн зарлигаар хошууч цол хүртжээ. Г.Эрхэмбаяр бол Цагдаагийн академийг төгссөн. Хуульч мэргэжилтэй, хууль зүйн магистр, хошууч цолтой, хууль зүйн тэргүүний ажилтан. Тэрээр Монголын залуучуудын холбооны хөдөлмөрийн алдар, цэргийн алдар медальтай. Одоо Орхон аймгийн Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн ахлах, төлөөлөгч гэнэ.
10в-гийнхэн дунд сургуулиа төгсөөд шинэ зууны эхний өдөр буюу 2000 оны нэгдүгээр сарын 1-нд уулзацгааж байсан аж. Мөн Улаанбаатарт арван долоон жилийн дараа уулзжээ. Ангийн урлагийн үзлэг болох гээд хөвгүүд маань “..Бавайсан сахалтай Баатар цогтын нагац..” гэдэг дууг дуулсан юм. Бүгд үндэсний хувцастай хөгжилтэй харагдаж байсан. Манай ангийн Энхүүш, Сайнзаяа хоёр бүжиглэх гээд Соёлын ордноос бүжгийн гутал авчирсан чинь нэг хөлийн хоёр гутал байсан. Тэгээд цаг нь тулчихсан болохоор буруу харсан гутлаа өмсөөд бүжиглэсэн” хэмээн хөгжилтэй дурсамж сөхөв. “Сагсны тэмцээнд ангийн хөвгүүд сайн тоглодог байсан. Охид харин хөвгүүдийнхээ багийг хүчтэй дэмжигчид байлаа. Манай ангийн хамгийн томоотой намуухан, зөөлөн хүүхдүүдийн нэг Д.Гэсэржав хичээлээ огт тасалж байгаагүй, зарчимч сурагч. Одоо харин тэр ноолуурын компани ажиллуулдаг. Харин н.Үүрийнтуяа “Sound of Mongolia”-д ажилладаг. Манай анги зохион байгуулалт сайтай байсан. Оюун гадаадад байгаа. Н.Отгонбаяр хамгийн сурлага сайтай, математик, физикийн хичээлдээ сайн хүүхэд байсан. Ангидаа төдийгүй сургуульдаа гайхагддаг мундаг хүү байлаа. ШУТИС-ийг уулын инженерээр төгссөн. Харин одоо Булган аймагт мянгат малчин. Таван хүүхэдтэй. Уулзахдаа бид “Чи арван жилдээ дэмий онц сурчээ” гэдэг” хэмээн ангийнхан нь хуучлав. Ж.Түмэндэлгэр бол геологич мэргэжилтэй. Тэр ч бас хичээлдээ сайн, нуугдмал авьяастай, шүлэг бичдэг, дуулдаг байсан гэж найзууд нь бахархав. Спортын мэдлэгтэй, газар зүйн өргөн мэдлэгтэй. Монголынхоо газар нутгийн онцлогийг маш сайн мэддэг геологич гэнэ шүү. н.Уртнасан Булган аймгийн Сайхан суманд малчин. Ч.Түмэнжаргал Кино урлагийн дээд сургууль төгссөн. Хэд хэдэн кинонд тоглож байсан, авьяаслаг жүжигчин. Одоогоор Солонгост магистраар сурч байгаа. В.Оюунцэцэг “Ажим мөнх” аялал жуулчлалын компанид солонгос хэлний орчуулагч гэнэ. “Манай ангийн царайлаг хөвгүүдийн нэг бол Ж.Цэлмэг” гэж ангийн охид тодорхойлов. Цэлмэгийг уурлахаар нь “Бүрхэг” гэж шоолдог байсан гэнэ. Тэрбээр зам барилгын чиглэлээр компани ажиллуулдаг. М.Мөнхтуяа нийтэч, нийгмийн идэвх сайтай охин байсан. Харин одоо дөрвөн хүүхдийн ээж болж, алдарт эхийн одон хүртжээ. Ангийн хамгийн олон хүүхэд төрүүлсэн алдарт ээж. Сайн ээж, хүүхдүүдээ сайн хүмүүжүүлдэг. Хүн өсгөнө гэдэг эх орондоо оруулж байгаа хувь нэмэр шүү дээ хэмээн ангийнхан нь магтлаа. Т.Баясгалан “Цагаан цамхаг” барилгын компанийн захирал. Төлөв даруухан, цэвэрч, байнга зангиа зүүдэг хүү байжээ. Хотоос шилжиж ирсэн түүнийг охид их л шохоорхдог байж. Ангийн анд Л.Бат-эрдэнэ, Б.Оргилмаа, З.Жамбалдорж гурав хорвоогийн мөнх бусыг үзсэн хэмээн мөн дурссан юм.
Б.Долгорсүрэн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яаманд мэргэжилтэн. Хөвгүүдтэй их найзалдаг байсан гэнэ. М.Энхтуяа Үйлдвэр урлалын коллежид хувцас загвар дизайнерын багшаар ажилладаг. Тэрээр залуучуудын холбооны хөдөлмөрийн алдар алтан медаль, дизайны академийн хүндэт тэмдэг, хөдөлмөрийн яамны жуух бичиг, боловсролын яамны жуух бичигээр шагнуулж, “Хаврын гоёл” , “Өвлийн гоёл” наадмуудад амжилттай оролцож байжээ. Б.Энхчимэг ресторан ажиллуулдаг.
Б.Батмэнд ангийн сахилгагүй хүүхдүүдийн нэг. Урлаг, соёлын авьяастай. Мэндээ байхад уйдна гэж байдаггүй байж. Аав нь сургуулийнх нь Монгол хэл, уран зохиолын багш байсан учраас сахилгагүйтвэл багш нар аавд нь очоод хэлчих гээд байдаг байжээ. Б.Батмэндийн ах нь Б.Батбаяр математик, физикийн хичээлдээ сайн тул багш нар “Ахыгаа хар, өөрийгөө хар” гээд зүйрлээд байхаар нь “Хоёр өөр хүн шүү дээ” гэж хариулдаг
байжээ. Цэргийн холбооны газарт ажиллаж байсан тэрбээр хувиараа бизнес эрхэлж байна. Эдний ангийн хамгийн өндөр нь Д.Баярхүү. Цагдаагийн академийг төгссөн. Хуульч эрх зүйч болсон. Санхүүч мэргэжилтэй. Орхон аймгийн цагдаагийн газарт эрүүгийн эдийн засгийн төлөөлөгч хийж байжээ. Одоо Чингэлтэй дүүргийн нийгмийн даатгалын хэлтэст аж ахуйн нэгж хариуцсан байцаагчийн албыг хашиж байгаа гэнэ. Ц.Булганчимэг нийтэч, Үйлдвэр
хичээлдээ их сайн, хамгийн тайван охин. Математикийн хичээлдээ сайн байсан бөгөөд одоо стандартчилал, хэмжил зүйн газрын ахлах мэргэжилтэн хийдэг. Тэрээр тэргүүний ажилтнаар шалгарч байжээ. МУИС-ийн Санхүү эдийн засаг төгссөн. Д.Хишигсүрэн бол эдийн засагч мэргэжилтэй. “Гобсек” компанийн захирал аж. Тэрээр “Шилдэг бизнес эмэгтэй”, Засгийн газрын жуух, худалдааны 90 жилийн ойн медаль, “Цагаан сүлд” хэмээх шагналуудыг авсан гэнэ.
С.Ганбаяр бол даруухан бизнесмэн. Хөдөө аж ахуйн газар тариалангийн тоног төхөөрөмжийн машин механизмыг импортолдог. П.Алсзаяа “Гранд мед” эмнэлгийн уламжлалтын эмч. Харин М.Туяа бизнес эрхэлж байна.
“Манай ангийн хөвгүүд малгай шүүрч, дүүрэн цас хийчихээд “Май малгайгаа өмс” гэж сахилгагүйтдэг байсан. Эсвэл малгайг маань модонд өлгөчихнө. Цас авчирч форм руу хийж зүггүйтнэ. Тэглээ гэж уйлдаггүй. Адилхан үзэлцдэг байлаа ш дээ” гэж Б.Долгорсүрэн хуучилсан.
Тэрээр цааш ярихдаа “Манай ангийн багш И.Нарангэрэл “Хүн болгон математикч, физикч, химич болох албагүй. Хамгийн гол нь эрэгтэйчүүд нь айл гэр толгойлно. Эмэгтэйчүүд нь эх хүн болно. Тийм болохоор уяхан сэтгэлтэй, хүнтэй маш эвтэй найртай, зөв найрсаг харилцаж сураарай. Мөн хүн чанартай байх хэрэгтэй. Хүнлэг иргэн л нийгмийг авч явна гэдэг байсан. Манай багш өөрөө тал бүрийн авьяастай, хөдөлмөрч эмэгтэй. Тухайлбал, охиддоо хоол хийж өгөхийг зааж зөвлөдөг байлаа. Улиралд хоёр цаг гэр бүлийн хичээл гэж ордог байсан. Тэрхүү хичээл дээр их олон зүйл зааж өгнө. Амьдралын үнэ цэнэтэй сургамжийг хэлж өгдөг байсан даа. Багшийн гэр бүл оюунлаг гэр бүл. Багш маань бүх зүйлд сэтгэлээсээ ханддаг. Хүний сэтгэл зүйг маш сайн ойлгодог” гэлээ. 10в-гийнхэн үймүүлэх үедээ үймүүлнэ. Гэхдээ хичээл болон бүхий л арга хэмжээнд идэвхтэй оролцдог байжээ. Мөн шударга шулуун хүүхдүүд байсан гэнэ. Багшийн ачаар өдий зэрэгтэй явж байгаагаа дурссан юм.
Б.УРАНЧИМЭГ