Xарь гарагийг судалдаг “SETI” (Search for Extraterrestrial Intelligence) хүрээлэнгийн судлаачид HD 164595 одны ойролцоогоос Оросын эрдэмтэд ер бусын дохио хүлээн авсан тухай саяхнаас мэдээлэх боллоо. HD 164595 од нь нарнаас 94 гэрлийн жилийн зайтай оршдог, Геркулес оддын ордод байрлах бөгөөд ойролцоогоор 6,3 тэрбум жилийн настай юм байна.
Өнгөрсөн 2015 оны тавдугаар сард анх ийм дохиог Оросын “РАТАН-600” телескоп хүлээн аваад бүртгэжээ. “РАТАН-600” телескоп нь Карачаево-Черкесст байрладаг. ОХУ-ын Шинжлэх ухааны академийн уг төхөөрөмж дэлхийд хамгийн томд тооцогддог радио долгион хүлээн авагч. Маш өндөр мэдрэмжтэй тул нар, нарны салхи, од гариг, хиймэл дагуул зэргээс ирж буй бүх дохиог тэр дор нь мэдрэх чадвартай. HD 164595-аас ирсэн дохио нь хоёр секунд үргэлжилсэн бөгөөд 11 гигагерцийн давтамжтай байжээ. Одоогоос хоёр жилийн өмнө яг ийм дохио хүлээн авсныг эрдэмтэд дурдсан байдаг.
Оросын телескоп өнгөрсөн хавар дохиог хүлээн авсан боловч саяхнаас л хэвлэл мэдээлэл, сошиалаар бичигдсэн. Америкийн зохиолч, “Centauri Dreams” сайтын редактор Пол Гилстер хамгийн анх энэ тухай олон нийтэд мэдээлэхдээ гадаадын судлаачдын баг үүн дээр ажиллаж байгааг онцолжээ.
Одон орон судлаачдын үзэж байгаагаар сансар огторгуйд олон гараг байдгаас хүн амьдрах боломжтой ч бий гэнэ. Тиймээс 1950-иад оноос эхлэн SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) хүрээлэнгийн эрдэмтэд өөр гариг дээр хүн амьдрах боломжтой эсэх талаар судалгаа хийж эхэлсэн. Энэ ажилд эрдэмтэд, одон орон судлаачид болон сайн дурынхан оролцдог бөгөөд сонин хачин үзэгдлүүд нэлээд тохиолдсон гэдэг. Нэг жишээг дурдъя. 1977 онд одон орон судлаачид нэгэн дохио хүлээн авчээ. Тухайн үед доктор Жерри Эйманн үүнийг ихэд онцолж ач холбогдол өгсөн байдаг. Тэр дохио өнгөрсөн хавар нь хүлээж авсан дохиотой тун ижилхэн байсан гэнэ.
Харь гараг дээр амьдрал байхгүй хэмээн үздэг эрдэмтэд нэлээд олон судалгаагаа үргэлжлүүлсээр байгаа. Харин энэ удаагийн дохио нь судлаачдын анхаарлыг маш ихээр татсан шалтгаан нь манай дэлхийгээс өндөр хөгжилтэй газраас илгээсэн байх гэсэн таамаглал дэвшүүлсэнтэй холбоотой. Ийм таамаглал дэвшүүлэх болсон бас нэг шалтгаан нь дохио маш хүчтэй байсан гэдэг.
Гэхдээ манайхаас өндөр хөгжилтэй гарагаас илгээсэн гэдгийг батлах баримт хараахан байхгүй.
Оросын эрдэмтэд дохиог хүлээн авсныхаа дараа гадаадын мэргэжил нэгтнүүддээ энэ талаар захидал илгээгээд, судалгаа хийхэд хамтарч ажиллах хүсэлт тавьжээ. Ийнхүү сансраас хүлээн авсан дохио дэлхийн судлаач, эрдэмтдийн анхаарлын төвд байна. Тиймээс ч энэ сарын 27-ны өдөр Мексикийн Гвадалахар хотод болох Олон улсын одон орон судлаачдын 67 дугаар чуулган дээр энэ талаар тусгайлан хэлэлцэхээр төлөвлөжээ.
Сансраас хүлээн авсан дохиог судалж, харь гараг дээр амьдрал байгаа эсэхийг тогтоохоор одоогийн байдлаар одон орон судлаачдын хоёр баг ажилдаа орчихоод байгаа. Хоёр тусгай хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй эдгээр эрдэмтдийн нэг хэсгийг олны танил одон орон судлаач Сет Шостак, нөгөө багийг нь Дук Вакоч ахлан ажиллаж байгаа аж. Тэд одоогоор хангалттай баримт байхгүй тул харь гарагаас илгээсэн гэдгийг баттайгаар хэлж чадахгүй гэдгээ онцолсон юм. Дээр дурдсанчлан уг дохионы талаар судлаачид янз бүрийн байр суурьтай байгаа. Техасын их сургуулийн одон орон судлаач Ник Санцеффийн үзэж байгаагаар 11 гигагерцийн давтамжтай дохио нь цэргийнхний үйл ажиллагаа явуулдаг бүсэд байдаг тул энэ дохио манай дэлхийтэй холбоотой хэмээн ярьжээ. Гэхдээ дахин ийм дохио ирэхийг хүлээж байж тодорхой дүгнэлт хийхээс өөр аргагүй гэсэн. Харь гарагийнхантай холбоо тогтоох хөтөлбөрийг удирдан ажиллаж буй Дуг Вакоч өнгөрсөн даваа гарагт HD 164595 оддын ойр хавьд судалгаа хийжээ. Тэрээр “Allen Telescope Array” телескопыг ашиглан ажиглалтын хийсэн боловч ямар нэгэн дүгнэлтэд хүрээгүй гэдгээ хэлсэн. Энэ нь эхний шатны ажиглалт байсан тул цааш нь нарийвчлан судлах шаардлагатай гэсэн.
Нэлээд хүчтэй дохио ирсэн нь төхөөрөмжид бүртгэгджээ
Үүнтэй холбогдуулан Оросын “РАТАН 600” телескопын талаар зарим нэгэн мэдээлэл өгөх нь зүйтэй болов уу. Тус төхөөрөмжийг 1974 онд байгуулсан бөгөөд нар, од, гараг болон сансар судлалд ашигладаг. Далайн түвшнээс дээш 970 метрийн өндөрт байрладаг түүн шиг өндөр мэдрэмжтэй төхөөрөмж одоогоор байхгүй.
Оросын зарим эрдэмтэдийн ярьж байгаагаар сансраас ирсэн дохио нь үл танигдах нисдэг биет үзэгддэгтэй ижилхэн гэжээ. Тэгэхлээр хэн нэг нь “Би үл танигдах нисдэг биет харсан” хэмээн яривал хүмүүс бараг тоохгүй. Үүнийг харь гарагаас ирсэн сансрын хөлөг гэсэн бодол хүмүүсийн оюун ухаанд суучихсан байдаг.
Оросын Шинжлэх ухааны академийн Одон орон судлалын хүрээлэнгийн эрдэмтэн Д.Вибе энэ талаар өөрийн байр сууриа илэрхийлсэн байна. Түүний хэлснээр энэ нь манай дэлхийгээс өндөр хөгжилтэй харь гарагаас ирсэн дохио гэдгийг үгүйсгэх арга байхгүй гэжээ.
Aстрофизикчдийн мэдэгдсэнээр HD 164959 одын ойр орчмоос ийм хүчтэй дохио өгснийг манай дэлхий дээр хүлээн авна гэдэг бол маш өндөр хөгжилтэй гарагаас илгээсэн гэсэн үг хэмээн онцолжээ.
Өөрөөр хэлбэл, эрчим хүчийг өндөр хэмжээнд ашигладаг болохын илэрхийлэл аж. Дэлхийн өнөөгийн хөгжилтэй харьцуулахын аргагүй. Гэхдээ харь гарагаас илгээсэн дохио болохыг батлах бас нэгэн зүйл бий. Энэ нь дахин дахин давтагдах юм бол бидэнтэй холбоо тогтоох хүсэлтэй байгаагийн илэрхийлэл болно. Тиймээс дахин давтагдах эсэхийг хүлээх хэрэгтэй.
Сүүлийн 150 жилийн туршид дэлхийгээс харь гарагтай холбоо тогтоох гэж нэг бус удаа оролдсон. Үүнд хариу өгсөн гэсэн баталгаа өнөөдөр хүртэл байхгүй. Гэхдээ харь гарагаас манай дэлхий рүү янз бүрийн сонирхолтой дохио илгээдэг гэдгийг дурдах нь зүйтэй байх. 1997 онд “Cassini-Huygens” хэмээх нисгэгчгүй сансрын хөлгийг Санчир гараг руу илгээсэн. Удалгүй сансрын хөлөг уг гарагийг тойрсон замд ороход нэгэн сонин дохио хүлээн авсныг судлаачид одоо болтол тайлбарлаж чадаагүй. Иймэрхүү сонин дохио бүртгэгдсэн тохиолдол нэлээд хэд байдаг аж.
Оросын эрдэмтэд дохио хүлээж авснаа нэг жилийн дараа мэдэгдсэнд “SETI” (Search for Extraterrestrial Intelligence) хүрээлэнгийн америк эрдэмтэд сэтгэл ихэд дундуур байгаа гэнэ. Хэрвээ тэр дор нь мэдэгдсэн бол дахин давтагдах эсэхийг манай дэлхийг тойруулан байрлуулсан томоохон гурван телескопын тусламжтайгаар ажиглах боломжтой байжээ. Ямар ч байсан Америкийн SETI хүрээлэнгийн захирал Сет Шостак үүнийг маш сонин явдал хэмээн онцлоод “Хэрвээ ийм дохио нь харь гарагийнх байж болзошгүй гэсэн таамаглал байгаа бол бусдадаа мэдэгдэх ёстой бөгөөд ингэснээр бусад нь түүнийг ажиглаж баталгаажуулж өгнө” гэжээ.