ЕВРОПЫН ХӨЛБӨМБӨГИЙН АВАРГА
ШАЛГАРУУЛАХ ТЭМЦЭЭНИЙ МӨРӨӨР
Спортын “өндөр” жилийн гол үйл явдлуудын
нэг болох Евро-2016 пижигнээд өнгөрснөөс хойш хэсэг хугацаа ард үлджээ. Бусад, бусадтайгаа
харьцуулахад бага гоолтой, хамгаалалт голлосон уйтгартай тэмцээн болж өнгөрсөн гэж
зарим нэг нь дүгнэж байгаа ч санал нийлэхгүй байх хэд хэдэн шалтгаан байх буюу.
Юуны өмнө бид Хорват, Уэльс, Исландын хөлбөмбөгийн шигшээ багууд хэрхэн ард түмнээ
баярлуулж чадсаныг харсан. Тэд хичнээн цоглог наадсан гээч. Олон жилийн туршид дээрээс
доош харж ихэмсэг ханддаг байсан том ах англичууд нь аль эрт хасагдаад гэртээ харьчихсан
байхад өмнө зүгийнх нь жижигхэн дүү уэльсчүүд дайчин тоглосоор алттай дүйцэхүйц
хүрэл медальд хүрснийг уйтгартай гэж хэлэх үү. Исландын бавгар сахалтай загасчид
нутагтаа сансрын нисгэгчид шахуу хүмүүс очлоо. Исландчууд багаа хичнээн хүнээс шилж
сонгож энэ том тэмцээнд илгээсэн бэ гэдгийг энгийнээр харьцуулж жишье гэвэл Баянзүрх
дүүргийн ард иргэд дундаасаа шигшээ баг гаргаад ЕАШТ-д явуулж байгаатай адил юм
шүү дээ.
300 мянган хүн амтай Исланд улсын ихэнх иргэн хар багаасаа мал аж ахуй,
загас агнуурт мэргэшсэн болохоос ширэн бөмбөг хөөж бойжоогүй гэх. Гэтэл тэд Европын
шилдэг наймд багтаж бүхнийг гайхуулж байхад уйтгартай байлаа гэх үү. Италийн хөгшчүүл
ухаантай, зальтай, асар их боловсролтой, залуухан дасгалжуулагчаа даган Испанийг
унагааж Германыг чичрүүлсэн тэр шөнө лав уйтгартай байгаагүй. Гэхдээ хамгийн том
гайхамшиг нь Португалийн шигшээ багийн ялалт, Роналдугийн амжилтыг харсан тэр агшин
байлаа. Тийм ээ, тэднийг сохор сугалааны аз түшсэн. Эхнээсээ шүүмжлэл дагуулсан
хамгаалах чиглэлийн тактикийг тэд сонгосон. Хэсгийн тоглолтууддаа Сантушийн бодлогыг
ойлгоогүй хамгаалагч нар хэрхэн хөглөж буйг хараад Роналду ч дахиад л шигшээ багтайгаа
хамт гонсойлгох нь дээ гэж бодож байсныг нуух юун. Эхний өдрүүдийг санаж байна уу.
Португальчууд харьцангуй зөөлөн хэсэгт нэг ч хожил аваагүй. Роналду Исландын шигшээ
багийн эсрэг тоглохдоо хожлын байж болох 11 метрийн цохилтыг алдсан. Дараа нь исландчуудыг
хамгаалахаас өөр зүйл мэдэхгүй амьтад гэж хэлсэн нь хэвлэлийн баахан хүмүүсийг өөрийн
эсрэг чиглүүлсэн. Сэтгүүлчийн микрофоныг булаан авч нуур руу шидээд, хэвлэлийнхэнтэй
дуугарахгүй гэж зөрүүдлээд. Ер нь Роналду өөрийнхөө чадах түвшнээс доогуур тоглосоор
байгаад ЕАШТ-ийг өнгөрөөсөн нь үнэн. Гэвчиг тэр хүнийг ямар гэмтэл бэртэлтэй тоглож
байгааг телевиз мэдрүүлж чадахгүй тул хөндлөнгөөс шүүмжлэх нь өрөөсгөл юм.
Яг одоо дэлхий дээр урьд өмнө төрж
байгаагүй хосгүй авьяаслаг хоёр хөлбөмбөгч зэрэгцэн оршиж нэг нэгнийгээ хурцлан
тоглож байгаа билээ. Хүмүүс ихэвчлэн гадаад үзэмжээр нь үнэлж Роналдуг ихэмсэг,
дээрэлхүү, моод хөөсөн ганганцар гэх ба Мессиг даруухан, гэмгүй, нөхөрсөг нэгэн
хэмээн дүгнэх гээд байдаг. Бараг л бурхан, чөтгөр хоёр гэх нь холгүй. Энэ нь үнэнээс
хол зөрүүтэй бөгөөд саяын ЕАШТ зарим талаар үүнийг батална. Харьцуулж харах уу.
-Өвдөгний гэмтэл, баруун шагайн
гэмтэл, гуяны арын булчингийн гэмтэл гэсэн гурван төрлийн зовлонтой байсан түүнийг
эмч нар энэ удаагийн ЕАШТ-д оролцож болохгүй гэж зөвлөж байсан. Тэр сүүлчийн тэмцээн
хүртэл тоглож байгаад яг эмч нарын хэлснээр гуяны арын булчингийн гэмтлээ сэдрээж
нэг хэсэг жагсаалаас гарлаа. Мэдсээр байж ийм хохирол амсахдаа мөнгөний төлөө л
лав зүтгээгүй юм шүү. Учир нь ЕАШТ-ий дараа өөрт оногдсон шагналын 600 мянган еврогоо
НҮБ-ын буяны санд хандивлачихсан. Нэр хүндийн төлөө гэвэл бага зэрэг үнэнд ойртоно.
Гэхдээ ялалтын тавцанд гарсны дараахь ярилцлагадаа “Би 2004 оноос хойш энэ цаг үеийг
хүлээлээ. Хэзээ нэгэн цагт Португалийн ард түмнийг жаахан ч гэлээ баярлуулж чадна
гэж боддог байлаа. Одоо би хамгийн аз жаргалтай хүн” гэж хэлсэн нь түүнийг юуны
төлөө, хэний төлөө Франц руу очив оо гэдгийг бэлээхэн хэлж байна. Энэ үйл явдлаас
хэд хоногийн өмнө Месси Америкийн цомын финалд торгуулийн цохилт алдаж Чилийн багт
хожигдон мөнгөн медаль руу гулссаны дараа “би Аргентины шигшээд дахин тоглохгүй,
зодог тайллаа” гэж гомдоллож байлаа.
Роналдуг муулагчид “нүцгэн биеэ
гайхуулах дуртай” гэж байнга хэлдэг. Энд ч гэсэн сайн талыг олж харж болно. Хэрвээ
анзаарсан бол түүний бие дээр жаахан ч гэлээ шивээс байдаггүй. Учир нь Криштиану
Роналду гэгч залуу Улаан Загалмайн нийгэмлэгт цусаа тогтмол өгдөг “алтан донор”
бөгөөд энэ байгууллагын дүрэм ёсоор бол донор хүн цус өгөхөөс 4-12 сарын өмнө шивээс
хийлгэж болохгүй гэдэг юм байна. Месси шивээстэй.
-Роналдугийн аав бор дарсанд дурлаж
хорвоог орхисон, ах нь бас уух дуртай дээр нь хар тамхи хэрэглэдэг байсан тул тэр
бүхий л аргаар тэмцэж ахыгаа зөв замд оруулж чадсан. Хүмүүст зөв амьдрахыг тогтмол
зөвлөдөг түүний твиттер гучин сая дагагчтай. Мессид твиттер байхгүй.
-Роналдугийн буяны байгууллагуудад
тараасан мөнгө хэдийнэ арван сая ам доллар давсан бөгөөд энэ тал дээр түүнтэй эн
зэрэгцэх хөлбөмбөгч байхгүй. Та бүхэн бас анзаарсан л байх. Нөгөө “килограмм гель”
түрхсэн үс үе, үе сонин янзын хагалгаануудтай болоод байдгийг. Муулагчид тоглох
гэж моод үзүүлчих юм байна л даа гээд бичдэг юм. Энд байгаа гурван төрлийн зураг
нь тархины хагалгаанд орсон хүүхдүүдийн сорвийг дуурайсан хэлбэр юм. Эдгээрийн мэс
ажиллагаа, эмчилгээний зардал гэх овоо их мөнгийг Роналду даасан бөгөөд нийтийн
анхаарлыг ядуу хүмүүсийн зовлонд хандуулах гэсэн нэгэн төрлийн дуу хоолой юм билээ.
-Эцэст нь Роналду хамгийн өндөр
цалинтай хөлбөмбөгч, түмэн төрлийн зар сурталчилгааны нүүр царай болдог мөртлөө
хэзээ ч татвар, шимтгэлтэй холбоотой хэрэгт орооцолддоггүй. Сайн өмгөөлөгч, менежер
хажууд нь байдаг юм болов уу. Мессигийн санхүүгийн асуудлыг аав нь хариуцдаг тул
байнга асуудал үүснэ. 2007-2009 оны хооронд татвараас зугтсан хэргээр 4.1 сая евро,
2010-2012 оны хооронд орлогоо нуусан гэж 25 сая еврогийн торгуульд унаж байсан тэр
саяхан бас л ийм хэргээр 21 сарын хорих ял тэнсэнгээр сонслоо. Энэ олон жил өөрийнхөө
санхүүд юу болж байгааг мэдэхгүй бүхнийг аавдаа даатгаад компьютер тоглоод сууж
байсан гэвэл арай л худлаа болох гээд байна.
Месси шиг байгалиас заяасан авьяасгүй
ч гэлээ эцэж цуцалгүй хөдөлмөрлөж, бэлтгэл хийж, бэрхшээл бүхнээ даван, зорилгодоо
хүрэхэд ганц авьяасаар хол явахгүй гэдгийг баталж өгсөн Европын аварга Криштиану
Роналду хэрвээ бурхан биш юм бол чөтгөр л лав биш юмдаг.
Д.БАТ-ЭРДЭНЭ